In XII Prophetas
Cyril of Alexandria
Cyril of Alexandria. Cyrilli Archiepiscopi Alexandrini In XII Prophetas, Vol 1-2. Pusey, Philip Edward, editor. Oxford: Clarendon Press, 1868.
Cyril of Alexandria. Cyrilli Archiepiscopi Alexandrini In XII Prophetas, Vol 1-2. Pusey, Philip Edward, editor. Oxford: Clarendon Press, 1868.
Αλλ᾿ Ἰουδαίοις μὲν πλείστην ὅσην ἐπιτηδεύουσι τὴν [*](1. ὑψηλοῖς] + καὶ Β. Statim τῷ pro τῇ Edd. invitis libris. Ἀστάρτῃ pro στρατιᾷ τοῦ οὐρανοῦ Β. 2. τὸν assumptum ex Α.Β. 3. φροντίδας Edd. 4. καὶ prius om. Α. 5. Θεὸς pro Δημιουργὸς Α. 6. Haec Ἀκούσατε—Γομόρρας desunt in Edd. 7. νόμον] Sic edidi. λόγον Α. νόμῳ Β. (36. al.) 8—16. λέγει—πλησμονήν] καὶ τὰ ἑξῆς Edd. Α. cf. De Ador, 57 b. ; Glaph. 19 a. v. 1. ; in S. Joan. 140 c. ? ·ὁλοκαυτώματα Β. (51. al.) 9. ταύρων καὶ τράγων Α. De Ador. in vers. Syr.; in S. Joan. 1. cit. τράγων καὶ ταύρων Β. Glaph. 1. cit. 13. νεομηνίας Β. (23. al.) 14. ἄργιον καὶ νηστείαν Β. 18. ἀπεωσάμην Α. ἀπωσάμην Edd. 19. ποτὲ pro πώποτε Α. 21. εἰ δὲ δὴ pro εἴδη δὲ Α. 22. τι om. A. 23. οὐσία pro θυσία Α. 24. τοῦ assumptutn ex Β.)
Μετάστησον ἀπ᾿ ἐμοῦ ἦχον ᾠδῶν σου, καὶ ψαλμὸν ὀργάνων σου [*](23) οὐκ ἀκούσομαι. καὶ κυλισθήσεται ὡς ὕδωρ κρῖμα, καὶ δικαιοσύνη [*](24) ὡς χειμάῤῥους ἄβατος.
Ἐκπέμπει ταῖς ἑορταῖς ὁμοῦ καὶ ταῖς ἀνονήτοις θυσίαις [*](e) τὰς ὀργανικὰς εὐφημίας, οὐκ ἀψύχοις ὕλαις τὸ χρῆναι δοξολογεῖν ἀπονέμων Θεὸς, μετατιθεὶς δὲ μᾶλλον τῆς οὕτω λαμπρᾶς εὐκλείας τὴν μέθεξιν τοῖς ἐκ καθαρᾶς διανοίας ἀνιεῖσι φωνήν· δοξολογία γὰρ ἡ τοιάδε καλὴ καὶ ἁνδάνουσα τῷ πάντων Δεσπότη. εὖ δὲ δὴ σφόδρα τὰς οὐκ οἶδ’ ὅθεν ἐξηυρημένας τῶν Ἰουδαίων δοξολογίας, ὀργανικὰς δηλονότι, καθάπερ ἔφην ἀρτίως, ἦχον ῷδῶν ἀποκαλεῖ, τὴν οἱονείπως περιττήν τινα καὶ εἰκαίαν ἠχὴν, ἄσημόν τι καὶ ἀδρανὲς ἱεῖσαν [*](a 308 Α.) [*](1. πρέποι ἄη om. Α. ἔφημεν Β. 2. λίαν Α. μαλ’ Edd. 3. τὸ prius deest in Edd. 6. θυσίας iid. invitis Α.Β. 7. καὶ om. Α. habet Β. ἔνεστιν Α. 10. Ἰησοῦς Α. Ἰησοῦν Β. Edd. 17. χείμαῤῥος Α. 21. τῆς pro τοῖς Α. δυνάμεως pro διανοίας Edd. repugnantibus Α. Β. 22. ἀνίησι Α. 23. πόντων Δεσπότῃ Α.Β. Θεῷ Edd. 24. ἐξηυρημένας Α. ἐξεῦρ’. Edd. 25. Haec καθόπερ ἔφην ἀρτίως assumpta ex Α.Β.)
Πανταχοῦ τοιγαροῦν χρήσιμόν τε καὶ ἀναγκαῖον τὸ μετανοεῖν φαίνεται, καὶ ταῖς εἰς τὸ ἄμεινον ἀναδρομαῖς ἀποκρούεσθαι τὴν ὀργὴν, οὐκ ἄχρηστον παντελῶς καὶ ἀτρανῆ φωνὴν ἱέντας Θεῷ, ἀλλ’ ἐξ ἀγαθῆς διανοίας σοφὸν ἀληθῶς [*](Ps. xlix. c 14. 15.) καὶ εὔρυθμον ἀνηχοῦντας μέλος. “Θῦσον γὰρ, φησὶ, θυσίαν “αἰνέσεως, καὶ ἀπόδος τῷ Ὑψίστῳ τὰς εὐχάς σου· καὶ ἐπι- “κάλεσαί με ἐν ἡμέρᾳ θλίψεως σου, καὶ ἐξελοῦμαί σε καὶ “δοξάσεις με.”
[*](25)Μὴ σφάγια καὶ θυσίας προσηνέγκατέ μοι τεσσαράκοντα ἔτη οἶκος [*](26) Ἰσραὴλ ἐν τῇ ἐρήμῳ λέγει Κύριος, καὶ ἀνελάβετε τὴν σκηνὴν τοῦ Μολὸχ καὶ τὸ ἄστρον τοῦ Θεοῦ ὑμῶ Ῥαιφὰν, τοὺς τύπους [*](27) αὐτῶ οὓς ἐποιήσατε ἑαυτοῖς· καἰ μετοικιῶ ὑμᾶς ἐπέκεινα Δαμασκοῦ, λέγει Κύριος ὁ Θεὸς ὁ παντοκράτωρ δόμα αὐτῶ,.
[*](d)Διὰ τῶν ἀρτίως ἡρμηνευμένων, Θεὸς ἦν ὁ λέγων πρὸς [*](2. εὑρέματα Β. μόνον γὰρ οὐχί Β. μονονουχὶ γάρ Edd. γὰρ om. Α. 3. ἐμὸν Edd. 4. παρακληθήσομαί φησιν Α. παρακληθήσεται Β. Edd. 5. ἀποκρούσει habet Α. 8. χείμαρρος Α. (ut supra.) 12. ἀνταγώνιστον Α. 13. πανταχῆ Α. 15. ἀτρανῆ habent Α.Β. 16. δυνάμεως pro διανοίας Edd. repugnantibus Α.Β. 18—20. ἀπόδος—δοξάσεις δοξάσεις με] 21. τεσσαράκοντα ἔτη προσηνέγκατέ μοι inv. ordine Edd. 22. ἐν τῇ ἐρήμῳ om. Α. (240.) post θυσίας in mg. add. Β. Haec λέγει κύριος assumpta ex A.B. (Alex.) 25. ὁ alt. om. F. Edd. (130, 228, 311.))
Οὐκοῦν ὁ μὲν θεσπέσιος Μωυσῆς ἀναπεφοίτηκεν εἰς τὸ [*](c) ὄρος, τὸν νόμον ὑποδεξόμενος· οἱ γεμὴν ἐξ αἵματος κεραὴ [*](Exod. xxxii 1.)κατεξανέστησαν τοῦ Ἀαρὼν λέγοντες “Ποίησον ἡμῖν θεοὺς “οἳ προπορεύσονται ἡμῶν· ὁ γὰρ Μωυσῆς οὗτος ὁ ἄνθρωπος ὃς ἐξήγαγεν ἡμᾶς ἐκ γῆς Αἰγύπτου, οὐκ οἴδαμεν τι γέγονεν αὐτῷ. μεμοσχοποιήκασι τοίνυν κατὰ τὴν ερημον. καὶ τὸ μὲν ἐμφανὲς, καὶ οἱονείπως ἁπάντων εἴδωλον ὁ μόσχος ἦν· πολλὰ δὲ παρ’ ἑκάστου καὶ ἕτερα διεπράττοντο. τραπόμενοι γὰρ ἅπαξ ἐπὶ τὴν ἀρχαίαν πλάνησιν, καὶ τῆς εἰς Θεὸν εὐσεβείας ἀποπηδήσαντες, ἕκαστος τὸ [*](d) δοκοῦν ἐποιεῖτο σέβας, καὶ διέπλαττεν ἑαυτῷ, κατὰ τὴν ἄνωθεν ἔτι καὶ ἐν Αἰγύπτῳ συνήθειαν· προσέκειντο δὲ μᾶλλον ταῖς τῶν ἄστρων λατρείαις. καὶ πόθεν ἃν γένοιτο καὶ τοῦτο καταφανές; ἐρεῖ τις τυχόν. οὐ πολὺς ὁ πόνος ἀπελέγχειν ἐθέλουσι· ἐξ αὐτῶν γὰρ εἰσόμεθα τῶν ἱερῶν γραμμάτων.
Δεδυσφόρηκε μὲν γὰρ ὁ θεσπέσιος Μωυσῆς, καὶ κατακεκράγει τοῦ Ἀαρὼν, εἶτα προσέπιπτε τῷ Θεῷ λέγων [*](Ib. 31.) “Δέομαι, κύριε· ἥμαρτεν ὁ λαὸς οὗτος ἁμαρτίαν μεγάλην, [*](e) “ἐποίησαν γὰρ ἑαυτοῖς θεοὺς χρυσοῦς,” καίτοι μόσχος ἦν [*](2. οὐκ ἐμοὶ] οὐκ ἤδυναν μοι ( = οὐχ ἥδυνάν μοι) c. οὐκ ἠδύναντό μοι d. 3. ἐποιήσατε pro ἐποίησά σε Edd. repugnantibus omnibus. 4. δὲ] + δὴ Edd. invitis omnibus. ἄλλοι πρὸς ἄλλο (sic) Α. 7. αὐτῶν pro ὑμῶν Β. ῥεφάν d. (XII.) 9. θεσπέσιος assumplum ex Α.Β. c d. 10. ὑποδεξόμενος Α. 16. διεπράττοντο Α. c. d. διεπλάττοντο Β. Edd. Statim τραπέντες Edd. invitis omnibus. 19. ἑ αὐτῷ c.d. αὐτὸ Α.Β. αὐτῷ Edd. 25. Hoc θεσπέσιος assumptum ex Α. κατακεκράγει Α. κατεκεκρ. Edd. Statim τὸ (sic) Α. 27. σου pro οὗτος b.)
Οὐαὶ τοῖς ἐξουθενοῦσι Σιὼν καὶ τοῖς πεποιθόσιν ἐμὶ τὸ ὄρος [*](Κεφ. ς΄.) Σαμαρείας.
Tαλανίζει πάλιν ὁ λόγος οὐχὶ μόνους τοὺς ἐξ Ἐφραΐμ, [*](a 311 Α.) ἤτοι τὰς ἐν τῇ Σαμαρείᾳ φυλὰς, ἀλλὰ γὰρ καὶ τοὺς ἐξ Ἰούδα καὶ Βενιαμίν. προαποδείξας δὲ ὅτι σαθρὸν ἐσχήκασι καὶ σεσαλευμένον ἀεὶ τὸν νοῦν καὶ οἱ πρὸ αὐτῶν γεγονότες· μεμοσχοποιήκασι γὰρ καὶ ἀνέλαβον τὴν σκηνὴν τοῦ Μολόχ· ἀπελέγχει λοιπὸν ὅτι πατρώζουσι, καὶ προγονικῆς δυσσεβείας κατ’ ἴχνος ἰόντες παραθήγουσιν ἐφ’ ἑαυτοὺς τὸν τῶν ὅλων Δεσπότην. ἐξουθενεῖν δὲ, φησὶ, τὴν Σιῶν τοὺς ἐξ [*](b) Ιούδα καὶ Βενιαμίν. ἀπομεμενηκότες γὰρ ἐν τοῖς Ἱεροσολύμοις, καὶ τὸν θεῖον ἔχοντες ναὸν, παρ’ οὐδὲν πεποίηνται τὴν εἰς Θεὸν αἰδῶ καὶ ἀγάπησιν, ἀλλ’ ἧ φησι τὸ γράμμα τὸ ἱερόν “Ἐθυμίων ἐν τοῖς ὑψηλοῖς ὑποκάτω δρυὸς καὶ [*](3 Reg. xxii. 44 Hos. iv. 13.) “λεύκης καὶ δένδρου συσκιάζοντος.” ἐλάτρευον δὲ καὶ τῇ στρατιᾷ τοῦ οὐρανοῦ. καὶ γοῦν ἔφη πρὸς Ἱερεμίαν οὐ μετρίως λελυπημένος ὁ τῶν ὅλων Θεός “Καὶ σὺ μὴ προ- “σεύχου περὶ τοῦ λαοῦ τούτου, καὶ μὴ ἀξίου τοῦ ἐλεηθῆναι “αὐτοὺς, καὶ μὴ προσέλθῃς μοι περὶ αὐτῶν ἐν δεήσει καὶ “προσευχῇ, ὅτι οὐκ εἰσακούσομαί σου.” εἶτα τῆς ἀποστροφῆς [*](c) φῆς τὴν αἰτίαν ἐπιφέρει λέγων “Ἤ οὐχ ὁρᾷς τί οὗτοι [*](Ib. 17, 18.) “ποιοῦσιν ἐν ταῖς πόλεσιν Ἰούδα καὶ ἐν ταῖς ὁδοῖς Ἱερουτελμάτων [*](1. (sic) Α. ἕω b. 4. ἐξουδενοῦσι Α. 7. τῇ deest in Edd. 8. δὲ assumptum ex Α. 9. ἀεὶ om. Α. καὶ] + ὅτι Edd. invitis Α.Β. 10. γὰρ assumptum ex Α.Β. ἀνελάβοντο Edd. 11. πατρώζουσι Β. πατρώως ζῶσι Α. πατριάζουσι Edd. 12. ἐφ’ ἑαυτοὺς Β. ἐν ἑαυτοῖς Α. ἐφ’ αὑτοὺς Edd. 13. ἐξουδενεῖν Α. cf. supra. 14. τοῖς deest in Edd. 22. ἐν δεήσει καὶ προσευχὴ] Haec verba, non inventa in ullo Codice leguntur in D. Cyrillo in Esaiam Prophetam quoque commentantem pp. 318 b. 346 a. ut notat Parsons. 23. σου assumptum ex Α. (22. al.) 24. ὅ τι pro τί Edd. Statim οὗτοι ποιοῦσιν hoc ordine A.B.)
Ἁρμόσειε δ’ ἂν ἡ τοιάδε φωνὴ καὶ τοῖς πεποιθόσιν ἐπὶ τὸ ὄρος Σαμαρείας, τουτέστι, τοῖς κατῳκηκόσιν ἐν Σαμαρείᾳ, καὶ πεποιθόσιν ἐφ’ ἑαυτοῖς. ᾤοντο γὰρ ὅτι καὶ δίχα Θεοῦ περιέσονται τῶν ἐχθρῶν, καὶ ἐν καλῷ κείσονται τῆς εὐημερίας, καὶ πᾶν ὁτιοῦν τῶν ἡδίστων αὐτοῖς ἀδόνητον ἕξει τὴν ἕδραν.
Πικρὸν οὖν ἄρα καὶ ἀπευκτὸν ἀληθῶς τὸ δυσβουλίας εἰς τοῦτο κατολισθεῖν, ὡς δι’ οὐδενὸς μὲν ποιεῖσθαι τολμᾶν τὴν εἰς Θεὸν ἀγάπησιν, προσκεῖσθαι δὲ τοῖς ἀτόποις καὶ δρᾶν ἃ μὴ θέμις, καὶ καταλυπεῖν αὐτὸν, οἴεσθαι δὲ ὅτι, μὴ αὐτοῦ [*](8. Jac. i. 17. e) διδόντος, ἔσται τι τῶν ἀγαθῶν ἐφ’ ἡμῖν· “Πᾶσα γὰρ δόσις “ἀγαθὴ καὶ πᾶν δώρημα τέλειον ἄνωθέν ἐστι, καταβαῖνον παρὰ τοῦ Πατρὸς τῶν φώτων·” αὐτῷ δὴ ἄρα προσκεῖσθαι καλὸν, καὶ αὐτὸν ἐλπίδα ποιεῖσθαι καὶ ἀρωγόν. ἐξουθενοῦσι δὲ τὴν Σιῶν, τουτέστι τὴν Ἐκκλησίαν, καὶ οἱ τῶν ἀνοσίων δογμάτων προεστηκότες, καὶ ἐπί γε ταῖς σφῶν αὐτῶν εὐγλωττίαις ἐπιθαρσήσαντες, καὶ μεγαλοφρονεῖν εἰωθότες ἐπὶ τοῖς τῶν ἀνοσίων συλλογισμῶν εὑρήμασι καὶ σοφίᾳ [*](312 Α. a) τῇ κοσμικῇ. πρέποι δ’ ἂν αὐτοῖς καὶ πρό γε τῶν ἄλλων το ουαι.
Ἀπετρύγησαν ἀρχὰς ἐθνῶν, καὶ εἰσῆλθον αὐτοί. οἶκος τοῦ Ἰσαὐτῶν [*](1. alt. om. Α. 3. χαυῶνας Α. (Alex.) cf. S. Cyr. in Es. II. cc. χαβωνὰς Β. χάβωνας v. l. in Es. 346 a.] Edebatur χελώνας. 4. Α. ἐξουδενήκασι Β. ἐξουδενώκασι Edd. 5. τοῖς deest in Edd. 6. ἐπενήνοχεν αὐτοῖς Α. ἐπενήνοχε τούτοις Β. ἐπενήνοχα τούτοις Edd. 12—19. πικρὸν—καὶ ἀρωγόν om. Β. 12. Hoc 14. δὲ assumptum ex Α. 18. δὴ] + οὖν Edd. 20. ἐξουθενοῦσι Α. ἐξουδ. Β. Edd. τῆς pro τῶν (sic) Edd. 22. μεγαλοφρονεῖν Α. μέγα φρ. iid. 23. συλλογισμῶν Β. λογισμ. Α. Edd. Statim εὑρέμ. Β. σοφίᾳ τῇ κοσμικὴ Β. σοφίᾳ κοσμικῇ Α. σοφίας κοσμικῆς Edd.)
Ἀχαρίστους ὄντας ἀποφαίνει, καὶ τῆς παρ’ αὐτοῦ μεγαλοδωρίας ἀμνημονεῖν ᾑρημένους, καίτοι δέον ἀεί τε καὶ [*](b) πλείστην ὅσην ὁμολογεῖν τὴν χάριν, καὶ χαριστηρίους ἀνάπτειν ᾠδὰς, ὅτι μὴ μόνον σκληρᾷ τε καὶ ἀφορήτῳ δουλείᾳ κατηχθισμένους παραδόξως ἐξείλετο, ἀλλὰ γὰρ καὶ εἰσκεκόμικεν εἰς τὴν γῆν, ἢν ὤμοσε τοῖς πατράσιν· εἰσκεκόμικε δὲ, πολλὰ καὶ δυσκαταγώνιστα καὶ οὐκ ἀμελέτητον ἔχοντα τὸ νικᾶν ἐν μάχαις ἀποκείρας ἔθνη. οὕτω γὰρ καὶ ὁ μακάριος Δαυεὶδ ἔφη που πρὸς Θεὸν περὶ τῶν ἐξ αἵματος Ἰσραήλ “Ἄμπελον ἐξ Αἰγύπτου μετῆρας, ἐξέβαλες ἔθνη [*](Ps. lxxix. 9.) “καὶ κατεφύτευσας αὐτήν.” ὀνειδίζονται δὴ οὖν, καὶ μάλα [*](c) εἰκότως, ὡς ἀχάριστοι κομιδῆ καὶ ταῖς εἰς πᾶν ὁτιοῦν τῶν ἐκτόπων ἀποδρομαῖς λυποῦντες τὸν Εὐεργέτην. τετρυγήκασι μὲν γὰρ ἀρχάς φησιν μνῶν, καὶ κλῆρον ἴδιον ἐποιήσαντο τὴν ἐκείνων χώραν, Θεοῦ κατασείοντος τοὺς ἀνθεστηκότας, καὶ ἀφάτῳ δυνάμει τὴν τῶν ἀντανισταμένων ἰσχὺν παραλύοντος. ἀλλ’ ὅτι πίονα καὶ εὔβοτον καὶ παντὶ μεθύουσαν ἀγαθῷ κεκληρονομήκασι γῆν, καὶ τῶν ἄλλων χωρῶν ἀμείνω [*](d) τε καὶ εὐρυτέραν, ἀναμαθεῖν ἐπιτάττει, τὰς τῶν ὁμόρων, ἢ καὶ τῶν ἐπέκεινα πολυπραγμονοῦντας ἀρχὰς ἤγουν βασιλείας. βαδίζετε γὰρ, φησὶν, εἰς Αἰμὰθ Ῥαβὰ καὶ εἰς Γὲθ ἀλλοφύλων· [*](1. ἴδετε] + εἰς χαλάνην Β. (22. al.) sed cf. infra 313 b. Αἰμὰθ Ῥαβὰ B.F. Edd. Ἀμbθ Ῥαββὰ Α. Αιμαθραββα Alex.] γρ. τὴν μεγάλην Β mg. (cf. 22 al.) 2. κατάβητε] + ἐκεῖθεν Edd. (A.V.) invitis Α.Β. (42. al.) 3. πασῶν om. F. Edd. (Co.) πάντων τῶν βασιλέων pro πασῶν τῶν βασιλείων Α. (cf. 228.) εἰ πλείονα] ἐπεὶ πλείονά F. (Co.) ἐστι τὰ δρία αὐτῶν inv. ordine F. Edd. (22. al.) ὅ ante ἐστι (sic) add. Α. 4. τῶν ὁρίων ὑμῶν pro τῶν ὕμ’. ὁρίων F. Edd. (Co.) 5. παρ’ om. Β. μεγαλοδωρίας] Sic correxi. μεγαλοδωρεᾶς Edd. 8. τε assumptum ex Β. 9. κατηχθημένους Edd. 12. ἐν μάχαις om. Β. 13. Haec ὁ μακάριος assumpta ex A.B. 18. ἀρχάς φησιν hoc ordine Α. 20. ἀντανιστανομένων Α. 21. καὶ pro ἁλλ’ Α. εὐόποτον pro εὔβοτον (sic) A. 22.καὶ] + τὴν Edd. 24. καὶ] + τὰς Edd. πολυπραγμονεῖν τὰς pro πολυπρ. (sic) Α. 25. Ῥαββὰ Α.)
Εἰδέναι δὲ ἀναγκαῖον, ὅτι τῶν Ἑβραίων ἡ γραφὴ προτεπεριφανεστέραν [*](1. ἔχουσαι τὴν δόξαν Α.Β. περιφανέστεροι Edd. 3. ἡμετέρων iid. ante Migne. μὲν A.B. γὰρ Edd. 4. Ἰδουμαῖα Α. 5. αὐτοῖς B. αὐτοῖς Edd. 6. Παλαιστηνῶν Β. 7. ὑπὸ τὴν Δαμάσκου βασιλείαν A.B. ὑπὸ τῇ Δαμ. βασιλεία̣ Pont. Migne. ὑπὸ τοῦ ’δαμ’. βασιλείᾳ Aub. 8. ἕω Α. ὀνόματα pro ὄνομα τὸ Α. 9. λαβοῦσα τὸ μεῖζον pro λάχ’. τὸ μύον (sic) Α. δὲ alt. assumptum ex Α.Β. Ῥαββὰ Α. 10. μείζων Β. Statim haec ἢ πλατυτέρα assumpta ex Α.Β. πορεύεσθε δὴ Α.Β. διάβητε Edd. 11. μειζοτέραν Α. 12. ὡς ἔφην Α.Β. ἔφη Edd. ἑτέρᾳ om. Α. μεῖζον Α. μεῖον Edd. Statim φησὶ Α. 13. δὲ ante πλατεῖαν add. Α. 18. λαμπροτέρα] προτέρα Edd. 21. Haec βαδίσατε—ἀλλοφύλων desunt in Edd. 22. Ῥαββὰ Α. 23. χώραν] + καὶ Edd. invito Α.)
Ἀχαριστίας οὖν ἔγκλημα τοῖς ἐξ Ἰσραὴλ, ὅτι πίονα καὶ εὐήροτον, καὶ πλατεῖαν οὕτω κατακληρονομήσαντες γῆν, οὐχὶ Θεῷ μᾶλλον ἀνῆπτον τὰ χαριστήρια, ἀλλ’ οἱ μὲν ἐξουθένουν [*](Supra ver. i.) τὴν Σιῶν, οἱ δὲ, πεποιθότες ἐπὶ τὸ ὄρος Σαμαρείας, οὐδένα τῆς εἰς αὐτὸν αἰδοῦς ἐποιοῦντο λόγον.
Χρήσιμον δὲ, ὡς ἔοικε, καὶ τοῖς μετὰ τὴν πίστιν τὴν Ἑλλήνων σοφίαν τεθαυμακόσιν, ὡς ἀμείνους τῶν παρ’ ἡμῖν 5 τὰς ἐκείνων ἡγεῖσθαι δόξας, καὶ τοῖς ἀπονεύουσιν εἰς τὸ [*](d) προσκεῖσθαι ζητεῖν τοῖς παραχαράττουσι τὴν ἀλήθειαν, καὶ τῶν ἐκκλησιαστικῶν δογμάτων τὴν ὀρθότητα παραλύουσι τὸ Πορεύεσθε εἰς Αἰμὰθ Ῥαβὰ καὶ εἰς Γὲθ ἀλλοφύλων καὶ ἴδετε εἰ πλείονα τὰ ὅρια αὐτῶν ἐστὶ τῶν ὑμετέρων ὁρίων. εύρυτέρα γὰρ τῆς Ἑλλήνων στενολεσχίας ἡ θεόπνευστος γραφὴ, τὸ τῆς ἀληθείας καταγγέλλουσα φῶς καὶ δογμάτων ἐπωφελῶν[*](e) εἰσφέρουσα γνῶσιν, καὶ πρὸς πᾶν ὁτιοῦν τῶν ἐπαινουμένων τὸν τῶν πιστευόντων ἀναβιβάζουσα νοῦν.
Εὐρύτερος δὲ πάλιν τῆς αἱρετικῶν στενότητος ὁ περὶ τῆς ἀληθείας ἐστὶ λόγος. οἱ μὲν γὰρ αὐτῇ μαχόμενοι, μονονουχὶ καταπνίγονται, ψυχροῖς τε καὶ ἀτρανέσιν ἐπινηχόμενοι λογισμοῖς· οἱ δὲ τοῖς τῆς εὐσεβείας συναγορεύοντες δόγμασι, καὶ τὸ λαμπρὸν τῆς ἁληθείας περιαθροῦντες κάλλος, εἰς [*](1. Χαλάνῃν Β. Χαλα.νην (hic) Α. Χαλάννην Edd. 2. Χαλάνη alt.] Χαλάννη habet b. 3. Λυσίππων Β. Λυσίππων Α. Λύσιππος b. Λυσίππη Edd. 4. τῶν pro τῆς Edd. invitis Α.Β. τῶν Ἑβρ. ἡ hoc ordine Β. 8. Haec τοῖς ἐξ Ἰσραὴλ desunt in Edd. πλείονα pro πίονα iid. 10. ἐξουθένουν Α. ἐξουδ. Edd. 12. αὐτὴν pro αὐτὸν iid. 13. τὴν alt. om. Aubertus. 14. ὑμῖν Edd. 17. ἐκκλησιῶν iid. 19. ἐστιν οὕτων inv. ordine B. 21. Hoc ἐπωφελῶν accessit ex Α. 22. πόντων pro πᾶν iid. 24. περὶ deest in Edd. 26. ἀδρανέσιν e suo correxit Migne.)
Οὐαὶ εὐχόμενοι εἰς ἡμέραν κακὴν, οἱ ἐγγίζοντες καὶ ἐφαπτόμενοι [*](b) σαββάτων ψευδῶν.
[*](Supra ver. 1.)Ἐφασκεν ὅτι “Οὐαὶ τοῖς ἐξουδενοῦσι Σιῶν, καὶ τοῖς πε- “ποιθόσιν ἐπὶ τὸ ὄρος Σαμαρείας.’ καὶ ἐπειδὴ δύο τινῶν ἐποιεῖτο μνήμην, τῶν τε ἐξουθενούντων φημὶ τὴν Σιῶν καὶ τῶν πεποιθότων ἐπὶ τὸ ὄρος Σαμαρείας, πολυπραγμονοῦντες ἀναγκαίως τῶν ἐννοιῶν τὴν δύναμιν, ἐφηρμόσαμεν ἡμεῖς τοῖς [*](Supra 311 b.) ἐξ Ἰούδα καὶ Βενιαμὶν τὴν αἰτίαν τοῦ ἐξουθενεῖν τὴν Σιῶν, [*](Supra 311 d.) τοῖς γεμὴν ἐξ ἐφραΐμ τὸ πεποιθέναι ἐπὶ τὸ ὄρος Σαμαρείας. εἶσι δὴ οὖν ὥσπερ ἀνόπιν ὁ λόγος, καὶ τὰ ἀμφοῖν ἐγκλήματα καταλέγει πάλιν, αὐτοῖς ἐπιφέρων τὸ οὐαί. ἔθος δὲ τῆ θείᾳ γραφῆ κατὰ τῆς εὐθείας πτώσεως τὴν τοῦ Οὐαὶ φωνὴν ἐπιφέρειν· [*](Supra v. 18.) οἷόν τι φημί “Οὐαὶ οἱ ἐπιθυμοῦντες τὴν ἡμέραν [*](Es.v. 11.) “Κυρίου·” καὶ πάλιν “Οὐαὶ” οἱ ἐγειρόμενοι τὸ πρωὶ καὶ τὸ [*](2. τὴν deest in Edd. κἀκεῖ pro τε κἀκεῖσε Β. 7. Haec λέγων ὁ θεσπέσιος assumpta ex Α.Β. ὅτι pro Τό Edd. 8. ἀνεῴγει (sic) Edd. 9—11. οὐ στενοχωρεῖσθε—πλατύνθητε καὶ ὑμεῖς] ἕως Edd. 10. ἡμῶν 13. οὐαὶ] Sic recte F. Edd. cf. infra c. οἱ A.B. (A.V. c. οὐαὶ οἱ 36, 49, 228.) Statim εὐχόμενοι Α. (Alex. XII manu prima) ἐρχόμενοι B.F. Edd. (Vat.) 15. τοῖς prius deest in Edd. 23. δὴ pro δὲ Α.)