Historia Ecclesiastica

Ησαν δὲ καὶ ἄλλοι κατ’ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν τὰς τῆς μοναχικῆς φιλοσοφίας ἀφιέντες μαρμαρυγάς· ἐν μὲν τῇ Χαλκιδέων ἐρήμῳ Ἄβιτος καὶ Μαρκιανὸς καὶ Ἀβραάμης καὶ ἕτεροι πρὸς τούτοις οὐκ εὐαρίθμητοι, ἐν παθητοῖς σώμασι τὴν ἀπαθῆ βιοτὴν μελετῶντες· ἐν δὲ τῇ Ἀπαμέων χώρᾳ Ἀγαπητὸς καὶ Συμεώνης καὶ Παῦλος· ἐν δὲ τῇ Ζευγματέων, Πούπλιος καὶ Παῦλος καὶ ἄλλοι τὴν ἄκραν φιλοσοφίαν συλλέγοντες. ἐν δὲ τῇ Κυρεστῶν, ὁ μὲν πανεύφημος Ἀκεψεμᾶς ἐν οἰκίσκῳ καθεἷρκτο, καὶ ἑξηκοντούτην χρόνον τοῦτον ἐβίω τὸν τρόπον, οὔτε ὁρώμενος οὔτε φθεγγόμενος·

Ζευγμάτιος δὲ ὁ ἀξιάγαστος, καίτοι τὸ βλέπειν ἀφῃρημένος, περιῄει στηρίζων τὰ πρόβατα καὶ τοῖς λύκοις μαχόμενος, οὗ δὴ χάριν αὐτοῦ τὴν ἀσκητικὴν καλύβην ἐνέπρησαν. ἀλλὰ Τραϊανὸς ὁ πιστότατος στρατηγὸς ἑτέραν ἐδείματο καὶ τῆς ἄλλης θεραπείας μετέδωκεν. ἐν δὲ τῇ Ἀντιοχέων, Μαριανὸς καὶ Εὐσέβιος καὶ Ἀμμιανός, Παλλάδιός τε καὶ Συμεώνης καὶ ’ Αβραάμης καὶ ἄλλοι πρὸς τούτοις τὴν εἰκόνα τὴν θείαν ἀκήρατον διασώσαντες. [*](7—S. 269, 6 Theodoret. Relig. Histor. PG 82 Ἄβιτος 3. 1332 D. 3. 1324 C. ’Aβραάμης 3. 1336 C. Ἀγαπητὸς καὶ Συμεώνης 3. 1325 C ff Πούπλιος 5. 1352. ’Ακεψεμᾶς 15. 1413. Μαριανός, Εὐσέβιος, Ἀμμιανός 4. 1340 ff. Παλλάδιος 7. 1364. Συμεώνης 6. 1357. ’βραύμης 7. 1365 D. Πέτρος ὁ Γάλ’. 9. 1377. ‘Ρωμανός 11. 1393. Ζήνων 12. 1396. Μωϋσῆς 23. 1456 D. 24. 1460 C]) [*](* 7—S. 269, 6 Niceph. Η. E. XI 41 —13 —19 Cass. VIII 6) [*](B V2 F HN (n) + GSP (s) = r AL (y)) [*](1 τὸ ἄστυ περιῄει ~ P ι 4 πρόσφορα] προσφερόμενα B ι 6 ταῖς ἐρημείαισ B ι 7 κθ am Rand HSS ι 8 φιλοσοφίας BV2FSPGmy πολιτείας nG πολτείασ Pm I μὲν] μὲν οὖν B ι χαλκηδέων P ι 9 ἀβρᾶμησ P ι 10 βιατὴν B 11 ἐν δὲ τῇ Ζευγματέων — 12 Παῦλος > B ι δὲ] δέ γε FGP ι 12 καὶ ἄλλοι — 13 συλλέγοντες vor 11 ἐν δὲ τῇ Ζευγματέων ~ Fy 13 δὲ] δέ γε V2 κυρρεστῶν B, Cijrestensium Cass. ι μὲν nur in B ι ἀκεψεμᾶσ PA ἀκεψεμὰσ B Αcepsemas Cass. ἀκεψημᾶσ V2 ἀκεψιμᾶσ FnGSL Nie. Relig. Hist. ι ἐν2 > V2 14 καθεῖρκτο] κάθιρκτοσ B ι χρόνον > B ι ἐβίου ry ι 16 περιείη BP 17 αὐτοῦ nach ἀσκητικὴν ~ V2 Cass. ι 18 ἕτερον B ι 20 ἀμιανόσ GS ι ἀβρᾶμησ P)

καὶ τὸ ὄρος δὲ τὸ τῇ μεγίστῃ παρακείμενον πόλει λειμῶσι παραπλησίοις ὡράϊστο· καὶ γὰρ ἐν τούτῳ Πέτρος ὁ Γαλάτης διέλαμπε, καὶ ὁ τούτου γε ὁμώνυμος ὁ Αἰγύπτιος, καὶ Ῥωμανὸς καὶ Σευῆρος καὶ Ζήνων, Μωϋσῆς τε καὶ Μάλχος καὶ ἄλλοι πλεῖστοι, παρὰ μὲν τῶν ἀγνοούμενοι, παρὰ δὲ τοῦ θεοῦ γινωσκόμενοι.

Κατὰ τοῦτον τὸν χρόνον ἐν Ἐδἐσσῃ μὲν Ἐφραΐμ ὁ θαυμάσιος, ἐν Ἀλεξανδρείᾳ ὸὲ διέπρεπε Δίφυμος, κατὰ τῶν ἀντιπάλων τῆς ἀληθείας δογμάτων συγγράφοντες καὶ οὗτος μὲν τῇ Σύρων κεχρημένος φωνῇ τῆς πνευματικῆς χάριτος τὰς ἀκτίνας ἠφίει· παιδείας γὰρ οὐ γεγευμένος Ἑλληνικῆς, τούς τε πολυσχιδεῖς τῶν Ἑλλήνων διήλεγξε πλάνους καὶ πάσης αἱρετικῆς κακοτεχνίας ἐγύμνωσε τὴν ἀσθένειαν.

καὶ ἐπειδὴ Ἁρμόνιος ὁ Βαρδησάνου ᾠδάς τινας συνετεθείκει πάλαι καὶ τῇ τοῦ μέλους ἡδονῇ τὴν ἀσέβειαν κεράσας κατεκήλει τοὺς ἀκούὄντας καὶ πρὸς ὄλεθρον ἤγρευε, τὴν ἁρμονίαν τοῦ μέλους ἐκεῖθεν λαβὼν ἀνέμιξε τὴν εὐσέβειαν καὶ προσενήνοχε τοῖς ἀκούουσιν ἥδιστον ὁμοῦ καὶ ὀνησιφόρον φάρμακον.

ταῦτα καὶ νῦν τὰ ᾄσματα φαιδροπαιδόθεν τέρας τῶν νικηφόρων μαρτύρων τὰς πανηγύρεις ποιεῖ ὁ δὲ Δίδυμος, τῆς ὀπτικῆς ἐστερημένος αἰσθήσεως καὶ ποιητικῶν καὶ ῥητορικῶν μετέλαχε παιδευμάτων· ἀριθμητικῆς τε καὶ γεωμετρίας καὶ ἀστρονομίας καὶ τῶν Ἀριστοτέλους ουλλογισμῶν καὶ τῆς Πλά- τωνος εὐεπείας διὰ τῶν ἀκοῶν εἰσεδέξατο τὰ μαθήματα, οὐχ ὡς ἀλήθειαν ἐκπαιδεύοντα, ἀλλ’ ὡς ὅπλα τῆς ἀληθείας κατὰ τοῦ ψεύδους γιγνόμενα.

καὶ μέντοι καὶ τῆς θείας γραφῆς μεμάθηκεν οὐ μόνον [*](5 f vgl. II Kor. 6, 9 —13 —14 vgl. Historia S. Ephraemi 31 [S. Ephraem Hymni et Sermones ed. Lamy II 65] — 9 — 17 vgl. Sozomen. III 16, 1 u. —7 7 — 18—S. 270, 1 vgl. Sozomen. III 15, 1—2. Rufin. H. Ε. XI 7 S. 1012, 10 Socrat. IV 25, 1—6) [*](* 7— 18 Cass. VllI 6 —S. 270, 2 Vaticanus Syriac. 145 f. 78r (= 15—18 Historia S. Ephraemi 31 ebd. —18 —24 Cass. B V2 F HN (n) + GSP (s) = r AL (y) 2 λειμῶνι n ι παραπλησίοις By παραπλησίως V2Fr ι 3 διέλαμπε] διέπρεπεν V2 Νic. ι 4 γε > B ι 5 μωϋσῆσ BV2 Relig. Hist. μώσης Fry Nie. ι 6 τῶ θεῶ ry ι 7 λ am Rand HSS ι αἰδέσση B αἰδέσῃ V2 ἐδέση FnGSL Edessa Cass. ι 8/9 ἀληθείας = Σ] ἐκκλησίας B ι 10 ἤφιεν B ι 11 = Σ] γεγυμνασμένος F ι πολυσχιδεῖς HGP πολυσχίδησ B πολυσχεδεῖσ die übr. HSS ι 13 ἁρμόδιος s, Hartnoniits Cass. Σ ι συνετεθήκει ΒV2 συντεθείκει Fry ι 15 τὴ //// ἁρμονία /// V2 ι μέλους = Cass. Σ Hist. Ephr.] σώματος B ι 19 ποιητῶν Α ι 22 τὰ > B)

Ἐν ἐπισκόποις δὲ Γρηγόριος ἑκάτερος, ὅ τε Ναξιανξοῦ καὶ ὁ Νύσ- [*]([λα΄]) σης, ὁ μὲν ἀδελφός, ὁ δὲ σύσκηνός καὶ συνεργὸς τοῦ μεγάλου Βασιλείου τυγχάνων. οὗτοι μὲν οὖν ἐν Καππαδοκίᾳ τῆς εὐσεβείας ὑπερμαχοῦντες ἠρίστευον.

συνηρίστευε δὲ αὐτοῖς καὶ Πέτρος, γεννήτορας μὲν Βασιλείῳ καὶ Γρηγορίῳ τοὺς αὐτοὺς ἐσχηκώς, τῆς δὲ θύραθεν παιδείας οὐ μετειληχὼς σὺν ἐκείνοις, τὰς δὲ τοῦ βίου μαρμαρυγὰς ἀφιείς.

ἐν Πισιδίᾳ δὲ Ὄπτιμος καὶ Ἀμφιλόχιος ἐν Λυκαονίᾳ, γενναίως ὑπὲρ τῆς προγονικῆς παραταττόμενοι πίστεως, τὰς ἐναντίας ἀπεκρούοντο προσ- βολάς. ἐν δέ γε τῇ Ἑσπέρᾶ, Δάμασος μὲν τῆς Ῥώμης ἡγούμενος, Ἀμβρόσιος δὲ Νεδιόλανον ἰθύνειν πεπιστευμένος, καὶ τοὺς πόρρωθεν ἠναγκασμένοι ἔβαλλον.

καὶ μετὰ τούτων οἱ τὰς ἐσχατιὰς οἰκεῖν ἠναγκασμένοι γράμμασι καὶ τοὺς οἰκείους ἐστήριζον καὶ τοὺς πολεμίους κατέλυον.

ἀντιρρόπους γὰρ τῷ μεγέθει τοῦ κλύδωνος ἔδωκε κυβερνήτας τῶν ὅλων ὁ πρύτανις, καὶ τῇ τῶν πολέμων σφοδρότητι τὴν τῶν στρατηγῶν ἀντέταξεν ἀρετήν, καὶ πρόσφορα τῇ τοῦ καιροῦ δυσκολίᾳ τὰ ἀλεξίκακα ἔδωκε φάρμακα.

Οὐ μόνον δὲ ταύτης τῆς προμηθείας ταῖς ἐκκλησίαις μετέδωκέ [*]([λβ΄]) ὁ φιλάνθρωπος κύριος, ἀλλὰ καὶ ἑτέρας αὐτὰς κηδεμονίας ἠξίωσε.

τὸ γὰρ τῶν Γότθων ἔθνος παρακινήσας εἰς πόλεμον ἐπὶ τὸν Βόσπορον εἵλκυσε τὸν κατὰ μόνων τῶν εὐσεβῶν μεμαθηκότα στρατεύειν. τότε δὴ τὴν οἰκείαν ἀσθένειαν ὁ μάταιος ἐγνωκὼς ἀπέστειλε πρὸς τὸν ἀδελφὸν στρατιὰν ἐξαιτῶν. ὁ δὲ ἐπέστειλεν ὡς οὐχ ὅσιον ἐπαμύνειν ἀνδρὶ πολεμοῦντι θεῶ, δίκαιον δὲ τὴν τούτου καταπαύειν θρα- [*](3—8 vgl. Rufin. H. E. XI 9 S. 1017, 12—15. Socrat. IV 26, 26 24—8 271, 8 vgl. Synops. 59, 3. Zonar. XUl 15, 12 S. 74, 14 ? Synops. 61, 19. Zonar. 17, 7 S. 83, 1) [*](* 3—9 Theophan. 61, 18. Exe. Bar. f. 220r —3 —22 Niceph. H. E. XI 14 — 11—17 Cass. VIII 10 —21 —S, 273, 6 Cass. VIII 13 —23—S. 272 H. E. XI 49 —23 —25 Polydeukes 420, 10. Theophan. 61, 21. Exe. Bar. f. 221r) [*](B V2 F HN (n) +GSP [P bis 17 ἀρετήν] (s) = r AL (y)) [*](1 γράμματα] ῥήματα H ι ἀσκητικαῖς P ι 2 τῆς>GS GS ι φροντιστὴς B ι 3 λݲαݲ am Rand HSS ι 3/4 νύσησ V2nL ι 8 δὲ τὰς ~ F ι 9 ὅπτιμοσ B 10"παραταττόμενοι] παραλλόμενοι B ἀνθιστάμενοι Nic. ι 11 δέ γε] δὲ B Nic. γῆ F I naeh Δάμασος + ὃς B ι 12 μεδιολάνων V2 ι καὶ > ry ι 16 πολέμων BV2 in praeliis Cass. πολεμίων Fry Nic. ι 18 δέδωκεν B ι 19 λβ am Rand HSS ι μετέδωκεν ταῖς ἐκκλησίαις ~ L ι 20 κύριος] θεὸς s 22 μόνον BN)