Historia Ecclesiastica

καὶ τὸν Φιλικὰ δὲ καὶ τὸν Ἐλπίδιόν φασι Χριστιανοὺς ὄντας ἀποστῆναι τῆς εὐσεβείας, χαριζομένους τῶ δυσσεβεῖ βασιλεῖ. ὁ δὲ Ἰουλιανὸς οὖρον μὲν κατὰ τῆς ἱερὰς τραπέζης ἐξέκρινε, τὸν δὲ Εὐζώϊον πειραθέντα κωλῦσαι κατὰ τῆς κόρρης ἐπάταξε· φάναι δὲ λέγεται ὡς ἔρημα τὰ Χριστιανῶν τῆς θείας ὑπάρχει κηδεμονίας.

ὁ δὲ Φίλιξ τῶν ἱερῶν σκευῶν τὴν πολυτέλειαν θεασάμενος Κωνσταντῖνος γὰρ καὶ Κωνστάντιος φιλοτίμως ταῦτα κατεσκεύασαν)· »ἰδού«, ἴφη, ἐν ὁποίοις σκεύεσιν ὑπηρετεῖται ὁ Μάριας υἱός«.

Ἀλλὰ τῶν δυσσεβῶν τούτων καὶ μανικῶν τολμημάτων οὐκ εἰς μακρὰν ἔτισαν δίκας. Ἰουλιανὸς μὲν γὰρ παραυτίκα νόσῳ χαλεπῇ περιπεσὼν ὑπὸ σηπεδόνος διεφθάρη τὰ ἔγκατα, καὶ τὴν κόπρον οὐκέτι διὰ τῶν ἀποκριτικῶν μορίων παρέπεμπεν, ἀλλὰ τὸ μυσαρὸν στόμα, τὸ τῆς βλασφημίας γενόμενον ὄργανον, ἀποκρίσεως ἐγένετο μόριον.

φασὶ δὲ αὐτοῦ τὴν γυναῖκα πίστει λαμπρυνομένην ταῦτα φάναι πρὸς τὸν ὁμόζυγα· »ὑμνεῖν , ὢ ἄνερ, προσήκει τὸν σωτῆρα Χριστόν, ὅτι σοι διὰ τῆς παιδείας τὴν οἰκείαν ὑπέδειξε δύναμιν· οὐ γὰρ ἂν ἔγνως τίς ὁ παρὰ σοῦ πολεμούμενος εἰ τῇ συνήθει μακροθυμίᾳ χρησάμενος ταύτας σοι τὰς θεηλάτους πληγὰς οὐκ ἐπήγαγεν‘.

ἐκ τῶδε τῶν λόγων καὶ τῶν ἐπικειμένων παθῶν συνεὶς τῆς νόσου τὴν αἰτίαν [*](1—S. 190, 8 vgl. Philostorg. VII 10. Sozomen. V 8, 2 f. Joh. Chrys. De Babyla c. Julian. 17. De laud. S. Pauli Homil. IV S. 492 Ε. Bickell, Gedichte des äm, Zeitschr. f. kath. Theol. II 351 (1878). Amm. Marcell. 23, 1, 4—5) [*](* 14—17 vgl. Theophyl. Bulg. Martyr. XV mart. 13 PG 126, 169 C?) [*](B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL (y) F) [*](1 ιγ am Rand HSS ι γε > Bn ι ἐπάρχω V2 ι συνῆλθεν A ι 2 φίλιξ V-rF φίλης L φήληξ BPc φήληξ A ι 4 κόμιτα BV2 ι πριβάτον n περιουατῶν B 4/5 ῥωμαῖοι προσαγορεύειν εἰώθασιν BV2 προσαγορεύειν εἰώθασι ῥωμαῖοι y ῥωμαῖοι προσαγορεύουσιν rF ι 5 φιλικὰ nGSF φίληκα V2L φήλικα BP φήληκα Α ι a δυσσεβεῖ > AF, am Rand Ac ι 8 κόρης Y2 κόρης BSF ι 9 ὡς ἔρημα τὰ] κατὰ P I τὰ BV2y τά τῶν rF ι 10 φίλιξ] wie Z. 5 ι 11 vor ταῦτα + δὴ V2 ι 12 ποίοις rF ι 14 ἔτισαν BryFCass. ἔτισεν V2 ι γὰρ übergeschrieben Ac ι 16 ἀποκριτικῶν] κριτικῶν B ι 17 ἀποκρίσεως] ἐκκρίσεως V2L ι nach ἀποκρίσεως + κόπρου r. Nie. Cass. wie im Text ι It) τὸν σωτῆρα Χριστὸν προσήκει ~ A ι 20 οὐ BV2rF Cass. οὐδὲ y ι 22 τῶνδε] τούτων δεὴ V2 ι 23 τῶν > P ι τὴν αἰτίαν — 190, 1 τοῖς = Cass. > B)

ὁ δὲ Φίλιξ ἐξαπίνης θεήλατον καὶ αὐτὸς δεξάμενος μάστιγα αἷμα πανημέριόν τε καὶ παννύχιον ἐκ τοῦ στόματος ἔφερε, τῶν ἀγγείων τοῦ σώματος πάντοθεν εἰς τοῦτο συρρεόντων τὸ μόριον οὕτω δὲ παντὸς δαπανηθέντος τοῦ αἵματος,

ἀπέσβη καὶ οὗτος καὶ τῶ αἰωνίῳ παρεπέμφθη θανάτῳ. οὗτοι μὲν οὑν τῆς δυσσεβείας ταύτας ἔτισαν τὰς δίκας.

Νέος δέ τις ἱερέως υἱὸς ἐν δυσσεβείᾳ τραφεὶς χἀτ’ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν εἰς τὸν τῶν εὐσεβῶν μετέστη χορόν. γυνὴ γάρ τις ἐπίσημος ἐν εὐλαβείᾳ καὶ τοῦ τῆς διακονίας ἠξιωμένη χαρίσματος συνήθης ἢν τῆς τούτου μητρός. αὕτη τοῦτον μετὰ τῆς μητρὸς ἀφικνούμενον (ἔτι γὰρ μειρακύλλιον ἢν) ἠσπάζετό τε καὶ προὔτρεπεν εἰς εὐσέβειαν.

καὶ τῆς μητρὸς δὲ τελευτησάσης, ἀφικνεῖτο πρὸς ταύτην ὁ νέος καὶ τῆς συνήθους διδασκαλίας ἀπήλαυε · παγίως δὲ τὰς συμβουλὰς εἰσδεξάμενος ἤρετο τὴν διδάσκαλον τις ἂν γένοιτο πόρος δι’ οὗ δυνατὸν καὶ τὴν τοῦ πατρὸς δεισιδαιμονίαν φυγεῖν καὶ τῆς παρ’ αὐτῶν κηρυττομένης ἀληθείας μεταλαχεῖν.

ἡ δὲ ἔλεγεν χρῆναι τὸν πατέρα φυγεῖν καὶ προτιμῆσαι τὸν αὐτοῦ τε κἀκείνου δημιουργόν, κα πόλιν ἑτέραν καταλαβεῖν ἐν ᾖ λαθεῖν δυνατὸν καὶ διαδρᾶναι τοῦ δυσσεβοῦς βασιλέως τὰς χεῖρας· ὑπισχνεῖτο δὲ τούτου προνοήσειν αὐτή.

»ἀτάρ«, [*](* 7—S. 192, 12 Cass. VI 33 — 9—S. 192, 14 Synax. 181. 18) [*](B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL (y) F) [*](1 ἱκέτευε H rogabat Cass. ι ταύτην P ι 2 ἐστερημένος B ι ἐκεῖνον ἔπεισε = Cass.] ἐκεῖνος ἐπίσθη B ι αὐτὸς = ipse Cass.] οὕτως B ι 3 φίλιξ r φίληξ V2LF φήλιξ B φήληξA. ι καὶ αὐτὸς θεήλατον ~ V2HL ι δεξάμενος] ἐδέξατο Ρ ι μάστιγα δεξόμενος ~ L ι 5 σώματος] στόματος B ι 6 δὲ] δὴ V- I ἀπεσβέσθη B ι καὶ1 > P ι οὗτος] αὐτὸς r ipse Cass. ι 7 παρεπέμφθη] παρεδόθη GS ι θανάτῳ = Cass.] πυρί n ι 8 ταύτης V2 ι τὰς BP > V2nGSyF ι 9 am Rand ιδ HSS 1 ἱερέως υἱὸς = Synax. Cass.] ἱερέως υσ εἰδωλικοῦ A ι 10 εὐσεβῶν = Synax. > εὐσεβοίντων A ι 11 ἐν = Synax. > BP i vor καὶ + δι’ ἣν S, dann ἠξιώθη GS ι ἠξιωμένη, μένη auf Rasur Ae I 12 αὕτη — μητρὸς > V2GS, τοῦτον οὑν am Rand V2 ι IS μειρακίριλλιον, κίρι auf Rasur Ac ι 14 τελευσάσησ Α ι 15 ἀπέλαυε, ἑ auf Rasur V2 16 πόρος] πρόσ’ B τρόπος P ι 17 παρ’ αὐτῶν] παραυτὴ B, vgl. παρὰ σοῦ Synax., παρ’ αὐτῆς Ausgaben ι 18 μεταλαχεῖν ι Synax.] μετασχεῖν B Synax. Cod. Mv ἔλεγεν BV2rF dixit Cass. λέγει y ι 20 ἡ λαθεῖν am Rand Ac 1 δυνατὸν λαθεῖν ~ B ι 21 προνοήσειν — ἀτάρ] προνοῆσιν αὕτη ἁ (ἁ gestrichen) γὸρ B)

ἑπτὰ δὲ ἡμέρας ἐν τῇ Δάφνῃ πανηγυρἰζειν εἰώθεσαν.

Τῇ’ οὖν ἡμέρᾳ τῇ πρώτῃ παραοτὰς οὕτος τῇ βασλέως στιβάδι καὶ τὰ ὄψα κατὰ τὸ ἔθος διαρράνας καὶ τοῦ μύσους ἐμπλήσας, δρόμῳ χρησάμενος τὴν Ἀντιόχου πόλιν κατέλαβε καὶ πρὸς τὴν θαυμασίαν ἐκείνην ἀφικόμενος ἄνθρωπον· ψῶ μὲν ἥκω σοὶ, ἔφη, »μὴ ψευσάμενος τὴν ὑπόσχεσιν· σὺ δὲ σωτηρίας ἑκατέρας ἐπιμελήθητι καὶ τὴν ἐπαγγελίαν ἐκπλήρωσον«.

παραυτίκα δὴ οὑν ἐκείνη διαναστᾶσα πρὸς τὸν τοῦ θεοῦ ἄνθρωπον Μελέτιον τὸν νέον ἀπήγαγεν· ὁ δὲ τέως αὐτὸν ἄνω διάγειν ἐν τῷ καταγωγίῳ προσέταξεν.

ὁ δὲ πατὴρ τὸν παῖδα ἐπιζητῶν τήν τε Δάφνηι) περιενόστει καὶ εἰς τὸ ἄστυ ἀφικόμενος περιῄει τὰς ἀγυιὰς καὶ τοὺς στενωπούς, πάντοσε περιάγων τὼ ὀφθαλμὼ καὶ τοῦτον ἀνιχνεῦσαι ποθῶν.

ἐπειδὴ δὲ κατ’ ἐκεῖνο τὸ χωρίον ἐγένετο ἔνθα τὸ καταγώγιον ὁ θεῖος εἶχε Μελέτιος, ἀναβλέψας εἶδεν ἐκεῖνον ἀπὸ τοῦ δρυφάκτου διακύπτοντα καὶ δραμὼν εἵλκυσέ τε καὶ κατήγαγε, καὶ εἰς τὴν οἰκίαν ἀπαγαγὼν πρῶτον μὲν αὐτῶ μάστιγας παμπόλλας ἐπήγαγεν, εἶτα ὀβελοὺς πυρακτώσας καὶ ταῖς χερσὶ καὶ τοῖς ποσὶ καὶ τοῖς νώτοις ἐπέθηκεν, ἔπειτα καθείρξας ἐν τῷ θαλάμῳ καὶ κλεῖθρα ἔξωθεν ἐπιθεὶς εἰς τὴν Δάφνην ἀνῆλθε.

ταῦτα ἐγὼ τοῦ ἀνδρὸς πρεσβύτου ἤδη γεγονότος διηγουμένου ἀκήκοα. προστέθεικε δὲ καὶ ταῦτα, ὡς ἔνθους γενόμενος καὶ θείας χάριτος ἐμπλησθεὶς συνέτριψε μὲν ἅπαντα τοῦ πατρὸς τὰ [*](B V2 HN (n) + GSP (s) = r AL (y) F) [*](1 ὁ νέος ἥξω λοιπὸν] ἵζω λοιπὸν ὁ νέος V2 ι 2 πλάνην B δάφνην Bc S συνανῆλθε δὲ] συνῆλθέ τε F ι 4 συνέπεσθαι BV2rF Synax. ἕπεσθαι y sequi Casp. ι 5 νεωκόρω γὰρ ἤστην V2ny νεωκόροι γὰρ ἤστην s νεωκόροι γὰρ ἤσαν BF Synax. ι 6 περιραίνοντεσ BP ι 7 εἰώθεσαν BV2y Cass. εἰώθασιν rF 9 διαράνασ BsF ι 10 πόλιν BP Synax. Cass. > V2nGSyF, s. 180, 24 ι 11 ἔφη = Syuax. Cass.] ὡς ἔφην ι 13 δὴ οὖν] δὲ Y ι 14 ὁ δὲ—15 προσέταξεν am Rand Ae ι 16 τὸ > BV2 ι 1 7 περιείη BA ι πανταχόσε B πάντοθεν Synax. ι 19 εἶχεν ὁ θεῖος ~ rF Synax. ι 22 αἰτῶ BV2yCass. > rF ι παμπόλλασ BV2L παμπόλλουσ ΑΡ πολλὰς nGSF multis Cass. ι ὀβελοὺς BV2y obolos Cass. ὀβελίσκους rFAcSynax. ι 25 ἀνῆλθε = Synax.] ἀπῆλθεν V2P ι ἀνδρὸς πρεσβύτου ἤδη γεγονότοσ V2nGSyF Cass. Synax. ἀνδρδσ τούτου πρεσβύτου γεγονότος ἤδη BP)

ἀνεῴχθησαν δὲ αἱ θύραι· ἐγὼ δὲ πάλιν πρὸς τὴν διδάσκαλον ἔδραμον. ἡ δὲ σχῆμά μοι γυναικὸς περιθεῖσα καὶ σὺν αὐτῇ γε εἰς τὴν καμάραν καθίσασα τῷ θείῳ με πάλιν Μελετίῳ προσήγαγεν. ὁ δὲ τῷ τῶν ῾ιεροσολύμων με παρέδωκεν ἐπισκόπῳ (Κύριλλος δὲ καὶ οὕτω νύκτωρ εἰς τὴν Παλαιστίνην ὡρμήσαμεν«.

μετὰ δὲ τὴν Ἰουλιανοῦ τελευτὴν καὶ τὸν πατέρα οὗτος πρὸς τὴν ἀλήθειαν ἐποδήγησε · καὶ τοῦτο γὰρ ἡμᾶς μετὰ τῶν ἄλλων ἐδίδαξε. τοῦτον μὲν δὴ τὸν τρόπον οὗτοι πρὸς θεογνωσίαν ποδηγηθέντες τῆς σωτηρίας μετέλαχον.

Ἰουλιανὸς δὲ παρρησιέστερον, μᾶλλον δὲ ἀναιδέστερον, κατὰ τῆς εὐσεβείας ὡπλίζετο, τὸ μὲν τῆς ἐπιεικείας περικείμενος προσωπεῖον, πάγας δὲ κατασκευάζων καὶ θήρατρα πρὸς τὸν τῆς ἀσεβείας ὄλεθρον τοὺς ἐξαπατωμένους ἀγρεύοντα.

πρῶτον μὲν γὰρ τὰς ἐν τῷ ἄστει καὶ τὰς ἐν Δάφνῃ πηγὰς ταῖς μυσαραῖς θυσίαις ἐμόλυνεν ἵν’ ἕκαστος ἀπολαύων τοῦ νάματος μεταλαγχάνῃ τοῦ μύσους, ἔπειτα δὲ καὶ τὰ κατὰ τὴν ἀγορὰν προκείμενα τοῦ μιάσματος ἐνεπίμπλα· περιερραίνοντο γὰρ καὶ ἄρτοι καὶ κρέα καὶ ὀπῶραι καὶ λάχανα καὶ τἄλλα [*](21— S. 193, 1 vgl. Nectarius De festo S. Theodori PG 39, 1829 B) [*](* 15—S. 193, 5 Georg. Mon. 540, 19 — —194, 10 Niceph. H. E. X 12 — — S. 194, 12 Cass. VI 34 — 19—S. 193, 1 Theophyl. Bulg. Martyr. XV mart. 14 PG 126, 169 C) [*](B V2 HN (n) + GSP [P bis 20 μύσους] (s) = r AL (y) F) [*](1 ἐκωμῴδει BryF Synax. ἐκωμῴδησε V2 ι 2 τὴν τοῦ πατρὸς ~ y I 5 μου = Synax. > B ι ἐξέπεσαν y ἐξέπεσον Synax. ι 8 Μελετίῳ πάλιν ~ V2, Synax. wie im Text ι 9 τῶν > V2L παραδέδωκεν BF ι 11 οὗτος = Cass.] αὐτὸς B ι πρὸς] εἰσ’ P ι 13 οὔτοι] αὐτοὶ B ι πρὸς] πρὸσ τὶν V2 ι 15 Γε am Rand HSS ι παρρησιέστερον BV2LF am Piand Ac παρρησιαίτερον rNic. ι δὲ2 übergeschrieben Ac ι ἀνεδέστερον A ι 16 εὐσεβείας BV2yF Nie. Georg. Cass. ἀληθείας r ι τὸ μὲν τῆς] τῆς μὲν auf Rasur Ac ι προσωπεῖον, εῖον auf Rasur Ac πρόσωπον B j 18 μὲν gestrichen A j 20 μεταλαγχάνει BGF in μεταλαγχάνῃ corr. P ι τοῦ μίσους vor μεταλαγχάνῃ ~ n ἔπειτα δὲ = Georg.] ἐπειδὴ δὲ B, cumque . . . complevisset Cass. ι 21 ἐνεπίμπλα V2y ἐνεπίμπλη BNs ἐνεπίπλη HF ι 21/22 περιεραίνοντο BHFS ι 22 ὀπῶραι = Georg.] ὀπώρα B ι 22 f τἄλλα ὅσα BV2rF Georg, ὅσα ἄλλα y)