Historiae

21. Vallum etiam munitissimum exterius ipsis exstrtictum erat, e quο primos hostium insultus sustinere possent, quique muro vico propuguaculi esset , cui non immerito utpote ex lignis constracto metuebant, et alioquin non una in parte prae vetustate vitium fecerat; ideoque etiam amplissimam in orbem fossam duxerant, quae ita aquis erat referta , ut ea ipsa labris effusa acuminatos ctiam palos, qui dense suffixi eraut, obtegeret, ita ut cerni non possent. Lacum enim , quem parvum mare appellant, et in Pontum Euxinum fertur, eo derivarant, facileque omnia replerant ; naves etiara onerariae grandiores quam proxime ad urbem admotae sublimcs habebant corbes, ad ipsa malorum carchesia subvectos , firmissiniisque viaculis dcpendentes , ut et turribus magnitudiue altittulineque lon-

ge essent superiores; desupcr stabant milites, et nautae quotquot audaciores erant et bellicosiorcs, arcus gestantes et fundas, aliasque machiuas imponentes, ad idonem usum praeparatas; sed et aliae naves per iluvium adductae ex utraque partc aderant, quibus praeerat Valerianus, simili modo atquc aliac instructae, ut hostes utrimque ex editioribus locis icti propulsarcntur, si propiore obsidione urbem premere vellent. Ne vero naves hae in fluvio dispositae facile a quoquam laedi possent, Dabragezas tribunus, natione Anta, et quidam ordinum ductor, Elmingirus noinine, prout cis per pracfcctos maudatum erat, decem actuarias naves bipuppes e copiis, quibus pracerant, iustruxcrunt, quibus altius provecti magna cum vigilantia fluviura tuebantur, transitusque omni ex parte circumspectantes observabant, modo medio fluminis alvco, modo huic modo alteri ripae adnavigantes. Interea iucundum quid et gratiosum ut in bello et proelio ibi accidit. Ulterius enim adluic quam hae naves erant dispositae, duae illae naves onerariae XXX. remorum, quas supra dixi milite vacuas a Persis captas fuisse; hae,

inquam, navcs militibus gravis armaturac erant instructae, atque ita rudentibus atl oram alligatac; noctu vero dormicntibus in eis universis, cum aestus iugcns esset obortus et rudentes distenderet, depressione agitatioueque navigiorum alterius illarum vinculum repente est disruptum; quam cum vortex solulam liberamque accepisset, neque illi vel remigio obniti, vel gubernaculo aliorsum eam dirigere possent, abreptam rapidissime celerrimeque ad Romanos, quibus Dabragezas praeerat, defert, qui quidem eam conspicati, laeti ceperuut, insperataque captura sunt gravisi, quod navis, quae antea vacua ab ipsis abierat, viris plena rediisset.

22. Interea Nachoragan cum universo exercitu e castris movens urbi appropinquavit, vclitando et iaculando tentare volens Romanos, an eruptionem facerent; caque ratione apcrtissime cognoscere, quo pacto sibi in scqnentem diem res bellicae praeparandae essent. Persac itaquc simulalque ad teli iactum pcrvcnerunt, confestim more suo ingentem sagittarum vim emittunt, multisque Romanorum vulneratis, alii quidem adhuc pugnando resistebant, alii pugna excesserunt. Angilas vero et Philomathius et ex ipsorum agminibus viri ducculi, tametsi Martinus universo exercitui imperarat, ut suo

quisque loco se contineret atque e tuto pugnarct, nihilominus tamen e porta ipsis proxima evolantcs, in hostem ferebantur. Theodorus vero Tzannici agminis dux initio quitlem suos continuit impetumpue repressit, temeritatis eos arguens; cum vero illi dicto audientes non esscnt, ipse etiam se pluribus non quidem libens adiunxit, et cum illis in hostem ivit, ne timitlus ccnscretur, caque sola tle causa honestum consilium speciose praetexere. Factum onini ei nequaquam probabatur, particeps tamen illius esse volebat, quemcumque tantlem exitum esset habiturum. Et certc parum aberat, quin omnes ibi simul periisscnt, nisi aliutl quoddam consilium a Deo corroboratum saluti eis fuisset. Dilimnitae enim, qui eo loci stationem habebant, instructaque acie stabant, contempta advcntantium paucitatc, quicti eos opericbantur, ncque se loco suo dimovebant; cum vero iam propius accessissent, coufcstim sinnatis diduetisque cornibus universos circumveuiunt, et in orbem veluti corona cingunt. Romani autcm omni ex parte conclusi, non iam de damuo ullo hostibus infereudo cogitabant; praeclarum vero atque inauditum facinus censebant, si ulla ratione possent evadere. Conglobati itaque praetcnsis hastis confertim in hostcs, qui oppidum versus stabant, irruunt; qui cum cos maximo impetu et tanquam

salute in se ferri viderent, confestim aciem inter sese mutuo dirimerunt ac separarunt, hominum cum certa propeinodum mortc luctantium et extrema audentium, neque quo ipsis audacia evasura esset reputantium impetum ncquaquam sustinentes. Sic itaque permittentibus Pcrsis Romani effugio elapsi laeti sese intra murum receperunt, simulquc portam clauscrunt. In tantum discrimcn venerant, nulla alia re pracclare gcsta, quam quod sola fuga salutem sibi peperissent.

23. Persarum vero baiuli, qui iamdudum in opplcnda fossa laborarant, iam illam totam opplcrant; et quicquid omni ex parte abruptum divulsuinquc fuerat, compositum iam adaequatumque erat, ita ut exercitui oppuguationem muri adituro locus pervius esset, et arietes aliaeque machinae expuguandis urbibus accommodatac uon difficulter moenibus admoveri possent. Plus vero temporis quam pro multitudinc operarum eo in opcre trivcrant. Cum enim lapidcs maxima ex parte humumque iiigessisscnt, rcplcndae fosnac hacc non sufficiebant; ligua etenim ad manum uon crant, nisi procul indc e silva caesu multo cum laborc adfcarcnlur. Romani enim iam antea agros omnes urbi circuniicctos, et practcrca omnia viatorum diversoria, er si quae alia in proximo crant doniicilia, inccndcrant , eo

nimirum consilio, ne hostes, commodam illic aptamque suis usibus materiam nacti, facile opera machinarcntur. Eo itaque die nihil aliud memoratu dignum est gestum; noctc autem ingruente Nachoragan se cum copiis suis in castra recepit. Postridie vero Martinus cum suorum animos confirmare vellet, hostes vero percellere, universum Romanorum excrcitum in unum coegit, tanquam de praesenti rerum statu consultaturus. Confcstim vero in mcdium venit (ita cnim id ipse procurarat) vir quidam non admodum notus, pulvere ohsitus perindc ac si essct longinquum itcr cmensus; is se recenter Ryzantio vcnirc dicebat, litterasquc ab Imperatore adferre; quas cum pracfectus libentissime acccpisset ac resignasset, non arcane apud se perlcgit, neque solis oculis tacitus pcrcurrens in animo suo earum sunimam prcincbat, sed alta voce recitabat, ut omnes exaudirent. Et libello quidem illo fortassis aliud quid continebatur; quae vero rccitabantur, hacc erant: Misimus tibi etiam alium exercitum, non minorem eo quem habes, ac proinde ctiamsi hostes multo sint vobis plures, non tantopcre tamen vos multitudine superabunt, quantum vos fortitudine; quo fict ut paucitati et excessui sua ctiam constet aequalitas. Ne vero etiam hoc nomine

illi se iaetitent, accipe etiam hunc exercitum, honorificentiae ostentationisque causa potius, quam quod necessitas ita postularet, missum. Bono igitur animo cstc, fortiterque rem gerite, utpote nobis uihil eorum, quae cxpedire vidcbuntur, neglecturis. Statim ιταque que iuterrogatus, ubinam csset cxercitus, respondit, quatuor lantum Persicis parasangis, non longius abesse; relictos enim ipsos circa Neognum fluvium, adhuc ibi stationem habentes. Ad haec Martinus iracundiam quandam vultu simulans: Retro cedant, inquit, quam citissime, domumque rcdeant; neque enim id unquam permiserim ut nobis sese adiungant. Indignum enim sit, si cum hi viri iamdudum nobis commilitones fuerint, multoque tempore ingentes nobiscum labores sustinuerint, et frequenter adversus hostes sint proeliati, et iam eo rem adduxerint, ut non procul absint a profligando hoste, et plenissimae victoriae corona adipiscenda; illi post necessitatem adveniant, et tantum non dcgustatis periculis parem gloriam consequantur, bellique exitus illis adscribatur, et quod omnium est iniquissimum, paria cum hisce praemia auferant. Ceternm illis quidem ibi manendum ceuseo, donec ad discessum sint parati, nobis vero hi sufficiunt ad quod reliquum est belli optime conficiendum; simulque his dictis, ad exercitum conversus, An non,

inquit , ctiam vobis , viri commilitoncs, ista videntur .̓ At illi , fausta acclaniatione praefecti seiitcutiam ut acquissimam approba- runt, ipsique multo iulcntiores sunt redditi , perindc ac si nullo alio subsidio indigerent. Piaccipuc vero ipsos ad contentionem ac- mulationcmque movcbat spes spoliorum ,• quodque brcvi omnia se di- rcpturos sperabant , utpote hostibus dclctis ; et hoc unum eis crat curac, quo pacto intcr se pracdam partirentur.

24. Evenit vero cliaiu alhul, quod Martinus animo praeceperat. Rumor cnim bic in vulgus spaisus latcque circumvagatus ad ipsos ctiam Pcrsas crat dclatus; quod utiquc altcr Romanus exercitus ad Ncognum fluvium pervcnisset , ct iamiam se cum aliis esset coniun- cturus. Pavor itaquc universos invasit , meluentcs si , cum tantis la- boribus attriti cssent , adversus reccntcm inlcgrasquc vircs adfcrcntcm exercitum ipsis confligcndum essct. Nachoragan vero nibil cuncta- 1ω , medioocm cquitum turmam c Pcrsicis agminibus misit ad cum tractunij pcr quem putabat transituros illos, de quibus fama dcccptus erat ; qui cum co vcnisscut, iiiagna diligcntia vigilantiaquc utebantur in re supcrvacanca. Occupatis cuim ojiporluniortbus locis , cx insidiis operiebantur eos, qui nequaquam erant vcnluri, eo videlicct animo, ut iu ipsos sccure tumultuarieque procedeutcs , quod nimirum inex-

spcctati venirent, irruerent progressusque celeritatem retardarent, quoatl usque oppidum expugnatum esset. Atque ita quidem Persarum non exigua mauus frustra laborabat, a reliquo exercitu subducta. Nachoragan vero vel sic exercitum eduxit, antevcrtere scilicct eorum adventum cupiens, qui nullo modo craut veuturi; animoque valde elato in Romanos terebatur, palam iactans atque insuper iurans, se eo ipso dic urbem totam cum ipsis liominibus incensurum. Oblitus enim erat, uti verisimile est, prae supcrbia fanaticus iste, quod ad proelium iret, rem adeo dubiam atquc incertam, multisque in utramque partom inclinationibus et vicissiludiuibus obnoxiam, niaximc vero omnium a divina quadam superiorcque necessitatc dependentem; cum ne parvae quidem res ullae in eodem semper statu pcrniaucaut, sed etiam inlinitae hoiuinuin nationcs frequeotiaque oppida et vita univcrsa commutentur subindc ct pcrturbentur, et spes de rebus universis perpctuae agitationi lluctuationique siut obnoxiae. Hic vero eo superbiae dcvcnerat, ut etiam operariis et niinistris, qui per silvam dispersi arbores praecidebant, sive lignaudi causa sive conficiendis machinis bcllicis, his, inquam, omnibus maudarit, ut cum fumum

in altum sublatum cernerent, scirent igncm iam Romanorum ligneo septo immissum, opereque, quod in manibus erat, omisso, cursim ad se veuirent, simulquc ignem immitterent, ut eo faciliua omnia incendio couflagrarcnt. Atque hic quidcm talia apud se iactans, oppidi murum adoritur. Iustinum veio Germani frlium (neque enim existimabat Nachoraganem tum temporia urbem invasurum) cogitatio quaedam divinitus, credo, subiit, au sanctissimum quoddam quodque Christianis maxiiiio in houore erat, uequc procul ab urbe distabat quam citissime irc, Dcique opem implorare. Delectis itaque ex Martini et suis copiis fortissimis quibusque bellicosissimiaque viris, et quinque millibus equitum, omnibusque veluti ad proelium armatis, cum illis procesait, sequentibus ipsum signis reliquoque apparatu militari. Casu vero accidit, ut neque Persae cos abeuntes sint conspicati, scd ncquc lii illos oppidmn vcrsus vcnientes; sed divcrsa via adducti, confcrlim impctum in moenia fecerunt, maioreque multo quam antca iaculatione sunt usi, tanquam ita et quidem magis Romanos pcrtcrrituri, citissimcque urbem direpturi.

25. Adeo vero dcnsae simul sagittac ferebantur, rursusquc aliae

atque aliae super alias, ut universum intermedium aërem sua densitate obtegereut veluti inter se coagmentatac. Comparasset quispiam rem ninguori ingenti aut grandini vehementi cum violentissimo vcnto ruonti: alii vero machinas admovebant , et tela ignita iaciebant : alii testudines (machinas ita dictas ) subeuntes , secures muro impingebant, quippc qui ligneus erat, ideoque facile discindi poterat: alii pavimeatum soli suffodere conabantur, et ad primam basim pervenire, atque ita quod compactum et coagmentatum erat convellere atque subvertere. Romani contra in pinnis et propugnaculis murorum stantes, acriter animoscque resistcntes pugnabant , veluti re ipsa ostendere volentcs, nequaquam opus esse, ut ipsis novae copiae subsidio venirent. Apparuit vero manifeste in ipso opere, quam utilis efficaxque Martini dolus fuisset. Omni enim ex parte incessautec adlaborabant , nihilque plane, quod ad propulsandum .hostem pertineret, omittebant. Nam et hastae multae telaque e sublimi iacta hostes vulnerabant, utpote in nudam nullisque propugnaculis tectam multitudiuem incidcntia, quaeque aliorsum ferri non poterant; saxa etiam plaustralia in tostiuliues iaciebautur, omnem illarum contextum perrumpentia; quin et minores lapides fundis eiecti galeas Medorum scutaque perfringcbant, et ad murum quam proxime accedere nou si-

nobant, multum molestiae ac damni inferentes. Eorum voro, qui in corbibus stabant, prout modo dixi, alii quidem sagittis , utpote ex sublimi missis, quam plurimos laedebant, alii machinas peritissime tractabant , et peruicia quaedam tola magna cum violentia excussa longissime ferebantur, adeo ut etiam multos barbaros procul adhuc inde advonientes ex improviso una cum ipsis equis traiicerent subitoque prosternerent. Tum ingons excitatus est clamor, et tubae utrimque bollicam quandam cantionom sive classicum accinebant. Persae vero tympanis perstrepebant , et ingontes ululatus terroris excitandi causa edebant; equorum etiam hinnitus, scutorum ictus et loricarum fracturae confusancum quendam atque immanem sonitum miscebant. Interea Iustinus e templo revertens, quid rei ageretur, ex turbulento sonitu strepituque cognoscens , converso statim equitatu et in ordinem reducto, signa in altum tollere iubet, omnesque operi ut se accingant iubet, ita secum statnentes, non absque divini numinis nutu factum quod oppido exivissent; sed ut inopinata irruptione hostibns metum iniicerent, et ab obsidionc profligarent, Simulatque vero paululum progrcssi Persas in murum impetum facicn-

tes suut conspicati, tum utique confcrtim clamore edito fn eam partem irrutuit, quae iuxta marc instrucLa acie stabat. Ex ca enim etiam ipsi parte venerant; statimque alii quidem contis, alii sarissis, alii ferientes, quicquid obvium erat sterncbant; violeutiorcque impetu in deusos hostium ordines facto, scutisque protrudentes, condensatam confertamque eorum acicm perfregcrunt.

26. Persae vero huuc iilum exercitum esse rati, quem adventare intellexeraut, quodque clam et insciis iis, qui seiuucti a reliquo excrcitu in ipsos missi craut, iam adveiiissent, perturbatioue ac metu pleni, et confusance in se ipsos revoluti, sensim retrocesserunt, pedemque retulerunt. Quod cum Dilimnitae cmiuus cernerent, (sub nicdiam enim muii partem pugnabant,) paucos quidcm ibi reliquerunt, ceteri ad cam partem, quac maxime laborabat, se contulerunt. Augilas vcro et Theodorus, Romanorum duces, quorum etiam ante raemini, animadversa paucitate eorum, qui manscrant, coufestim cum satis valido agmine eruplionem ex oppido faciuut, et uounullos quidem eoruin obtruncant, nonniilli vero in fugam se dedcrunt; quos ipsos Romani persequi uon destitcruut. Dilimnitac autem haec conspicati, qui Persis laborantibus auxiliaturi ivcrant, rursus in contrarium viumvcituntur, Romauis obviam ire volcutcs, mclius cousultiusque

existimantes, si potius popularibus suis quam citissime subvenirent, inordinato studio effusoque cursu ferebautur, ita ut indecenter fugientibus magis quam in alios euntibus similes viderentur. Currebant enim tauquam suis opitulaturi, plus tamen perturbationis quam irae prae se ferebant. Persarum autem exercitus, ut iam quam proxime ipsis instructa acie stabat, cum videret Dilimnitas ita tumultuarie et sine ordine ferri, neque aliud quam fugere eos rati, secumque reputantes nequaquam illos eam turpitudinem in se admissuros, nisi in extremum aliquod et ineluctabile periculum redacti fuisscnt: tum utique etiam ipsi turpiter terga vertcntes sunt dissipati, et praemeditata iam obscureque tentata fuga in apertun erupit . Dilimnitae enim haec de Persis opinantes, socios sese illis adiunxerunt, unaque fugerunt; fallenles simul et falsi. His itaque peractis, maxima Romanorum vis muris effusa, manifestiorem Persarum fugam reddidit, tergis eorum inhaerendo et extremos metendo ; alii vero alia ex parte irruentes , adversus resistenles adhue et conglobatos acriter pugnabant. Laevum enim barbarorum cornu iam aperte inclinarat solutumque erat; qui vero in altero stabaut, fortissime re-

pugnabant. Elephanti onim pro vallo obiecti et prorucntes, sicubi confertis clypeis pugnam inirent Romani, statim aciem turbabant, ct sagittarii, qui eis vclicbantur, Romanos irrueutes gravitcr iaedebant, utpote iu sublime elati, certaque eo, quocl ediliores essent, tela iacicntcs. Qnin et cquitum turmae discurreutes facile invadebant atque turbabant pedites ct gravioris armaturae milites; iainquc cx ea parte Romani ad fugam incliuati pedem referebant.

27. Vir autcm quidam inter eos e satellitibus Martini, Ognaris nomine, in summas angustias redactus, adeo ut nullum ei pateret liberum efFugium, ac iam de salute sua desperans, et quodammodo fortunae alcam pcriclitans, irruentcm in se horrcndum in modum qnendam c ferocioribus clephautis, magna vi ad imam frontem circa Bupercilium hasta fcrit, spiculo ita adacto atcpie impacto, ut quod reliquum crat hastae propenderet. At hic accepti ictus impa- tiens, atquc insuper hasta circa oculum rotante perturbatus, confestim rctroactus atcpie in orbem se versans, ct promuscidem nunc

quidem instar flagelli hnc illuc torquens , multos Persarum percussit et in altum iecit; nunc vero eandem in longum extendens horrendum quendam atque immanem barritum edebat ; mox vero etiam super se stantes excussos prostravit et proculcatos extinxit; totum deinde exercitum Persicum conturbavit, equos etiam, ad quos propius accedebat, effrenes erectisque iubis restitantes reddebat; et quos prensasset dentibus proscindebat ac discerpebat. Erant itaque omnia eiulatu et tumultu plena. Equi enim ferocia belluae expavefacti, habenis non admodum audientes crant, sed anterioribus ungulis in altum elatis sessores evolvebant; atque ita turbulente per medium agmen saltabundi ferebantur, anhelantes crebrumque spiritum naribus efflantes. Viris autem in se ipsos reflexis, omnibusque sese mutuo impellentibus cubitoque protrudentibus, et unoquoque vicinum suum antevertere contendente , quamplurimi a suis interficiebautur, in amicissimorum et popularium suorum enses impingentes. Cum itaque tumultus et perturbatio vehementer iam invaluisset, Romani quotquot antea muro egressi erant, et si qui forte intus manserant, universi in unum agmen conglomerati, et fronte acici quam validissime scutis communita, in hostes ita adhnc confusos irruunt; qui, ut praeterilis laboribus defatigati, cum impetum sustiuere non possent, citissime fugcrunt; at ne id quiden

ordine aliquo servato fcccruut, nequc ita persequentes propulsarunt, sed dissipati dispcrsique suut alius alio, prout cuiquc successit. Quin et Nachoragan ipse inopinato rei eventu obstupefactus retrorsum cursim adequitabat, significans omnibus flagcllo et maudans, ut quam cclcrrime fugerent, quod quidem iam ab illis factum erat. Sic utiquc illi iactantia sua in contrarium ccssit. Romani vero non antea pcrsequcndi ac trucidandi barbaros finem fecerunt, donec Martinus suflicere ratus per tubam eos revocavit, iraquc percitos eorum animos mitigavit. Atque ita Persae aegre tandem ab castra sua salvi evaserunt, non minus quam decem bcllatorum millibus iu co conflictu desideratis.

28. Romani autem ex pcrsecutione reversi, testudines reliquasque Persicas machinas circa murum relictas incenderunt; unde cum ingens esset flamma excitata, ministri et baiuli, qui ad silvam caedeudam missi crant, cum e longinquo intervallo fumum sursum tcndentcm altcque in acrc volutantem essent conspicati, confestim miseri ad oppidum coutcnderunt, existimautcs, quod quidem Nachoragan autea superbe iactarat, mocnia conflagrare. concitato itaque cursu fcrcbautur; vcriti, opiuor, ne post fcstuiu,

quod aiunt, veniront, omniaquo ante ipsorum adventum in favillas et cinerem essent redacta. Ccrtabaut itaque inter se celeritate, nescientes fore ut qui vinceret, primus moreretur. Omnes enim ex ordine a Romanis capti, obtruucati fuerunt, perinde ac si ea tantum de cansa venissent. Perierunt itaque non multo pauciors duobus millibus. Tot viris operariis et in re bellica minime exercitatis, quique nunquam in aciem piodiissent, ultronei cuiusdam atque inopinati exitii auctor fuit Nacboragan, qui inconsulta imperarat. Usque adeo arrogantia non solum suos possessores, sed et illos, quos eis inscrvire et morem gerere contingit, perdit. His vero ita peractis, Romani quidem optima spe pleni eraut, se in posterum facile superiores futuros, si foitasse barbari proelium instaurare tentarent. Quotquot vero ipsorum in conflictu perierant, (erant autem non pauciores ducentis) cos honestissime sepelierunt, laudata eorum strenuilate, quippe qui ut viri fortiter rem gessissent : hostium vero cadavera spoliarunt, et ingeutem armorum aliarumipie rerum vim acquisiverunt. Neque enim scuta et loricas tantum et pbaretras nonnulli caesorum gestabaut ; sed et torques aureos et monilia et inaures aliaque id genus muliebria exipuisitaque orna-

menta, qualibus notabiliores honoratioresque Medi ornari solent, ut spectabiliorcs sint, et a vulgo secernantur. Nachoragan vero, cum iam ipsum commeatus aliaque necessaria deficerent, et iam bniina immineret, proeliandi quidem desiderium prae se fcrebat, et ad hoc se comparabat; re tamcn ipsa consilium desideriumque suum non praestabat; sed Dilimnitarum agmine postridie ad stadium emisso, et adversa in Romanos fronte stare iusso, eoque ipso proelii abs se committendi expectationem excilans, sensim ipse cum rdiquis copiis Cotacsium et Muchirisidem versus movit. Cum vero iam maximam viac partem confccissct, tum et Dilimnitae sotuta acie facillime absccsserunt, utpote leviter semper armati expeditioresque, et praetcrca robusti pedibusque celercs. Adventabat autem etiam alia ipsius Persici cxercitus pars, quae ad Neognum fluvium antea missa fuerat propter Martini dolum, quemadmodum supra a me dictum est. Cum enim coguovissent victos quidem esse Persas , Romanos vero universa iam regione potiri, confestim occultiore itiucre et a publicis viis remoto Muchirisidem perveuenint,

conflictuum quidem nequaquam, dcdecoris vero ex fuga et quidem multo turpius participcs. Postcaquam igitur uuivcrsus excrcitus in umun convenisset, maiore equitatus parle ibi relicta, et Wafrise, viro inter Persas celeberrimo, magistro equitum eis constituto, ipse cum paucis in Hiberiam rediit, tauquam ibi hibernaturus.