De Libero Arbitrio

Methodius

Methodius, De Libero Arbitrio, Bonwetsch, Hinrichs, 1917

Βραχέα δέ σου καὶ περὶ τῆς ὕλης αὐτῆς πυθέσθαι βούλομαι, καί μοι φέρων λέγε· πότερον ἁπλῆ τις ἦν ἡ ὕλη ἢ σύνθετος; ἡ γὰρ διαφορὰ τῶν γεγονότων εἰς τοιαύτην με περιίστησιν ἐξέτασιν τοῦδε τοῦ λόγου. εἰ γὰρ ἁπλῆ τις ἐτύγχανεν ἡ ὕλη καὶ μονοειδής σύνθε- [*](11 vgl. De autex. S, 1. 10, 5 S. 164, 15f. 172, 4 — 14 vgl. Athenag. Suppl. S. 22, 4f Schwartz) [*](S E C D (bis Ζ. 10) Ph (von Ζ. 11 an) Ezn) [*](1 ἀνελεῖν] ἀνέχειν C, ἀναιρεῖν D Ι τὸ μὴ πεπαῦσθαι < D; ebenso u. λέγεις < S, w. e. seh. infolge eines Homoioteleuton im slav. Text 1 f ἀδ. εἶναι σεις τ. θ. ὑπάρχειν C 2 φήσεις ΕDr: φῂς D u. w. e. seh. S u. Ph Ι τὸ γὰρ S 16 Ι ἥτοι] τοῦτο od. τουτέστι S Ι τῷ τὸ E 1o E 2i S, τῇ CDPh) Ι φύσει — ἔσται Ζ. 3 ECS: τῇ φύσει ἀσθενές D, τῇ φυσει ἀσθενῆ ὑπάρχειν ἐστίν Ph Ι ἀσθενῆ C 145 v 3 τοῦ νικᾶσθαι C: τὸ νικ. S 4 εἰ μὲν — ἐξουσίαν ἔχει Ζ. 10 viel ürzer Ph (ὅρα τούτων τούτων προσάπτειν Μέλοις τῷ παντοκράτορι καὶ ἀγαθῷ θεῷ) εἰ μὲν — μείζονος Ζ. 6] ἄλλως δὲ καὶ D Ι εἰ μὲν — δοκεῖς. εἰ δὲ Ζ. 5] »Wenn sie sagen« Ezn Ι οὖν w. e. seh. < S 5 περὶ . . κινδυνεύειν] Plat. Gorg. 521 μοι < C Ι δοκεῖς] δοκεῖς καὶ ἐκλείπειν (od. ἀπόλλυσθαι) S Ι τῷ] τὸ G 6 — κακά < Ezn Ι λέξεις D S : ἔσται E 7 ὅπερ — δοκεῖ Ζ. 8 wahr sein«) 7 τὴν ψ. ἀθάν. U 8 καὶ] ἢ S | ψεῦδος od. ψεύδους εἶναι S (»Lüge sei es«) | αὐτῆ V, S: vor τὸ VU, nach φθ. SKI | λέγων S | ἢ φθείρ. — Χριστόν Ζ. 9 < S 9 αὐτὴν τὸ ἀνώλεθρον U 10 τὸν πένητα κ. τ. πλούσιον S 11 μωσέα U | ἀλλ’ οὐδὲν] οὐκοῦν viell. S (»Hat .. etwa«) 12 akkojq (V367b) übers. Jh »frustra« nach Plat. Krat. 429 E, mit Unrecht | ἐφθέγξατο U 132 | φάντασμα U 14 Μωυσέα (92) κ. τ. Ἠλίαν S | τὸ ὅ VS: (ἀλλ᾿) ὅ U 15 αὐτὴν V: < S | καὶ ἀνώλεθρον < S 17 γίνεται U | καὶ < U 18 εἰς τὴν φθορὰν < S | ἀναστῆ U 19 ἀναστᾶσα κ. ἀνοικ. < S | ἀνωκοδομηθεῖσα )

176

τος δὲ ὁ κόσμος καὶ ἐκ διαφόρων οὐσιῶν τε καὶ κράσεων τὴν σύστασιν ἔχει, ἀδύνατον τοῦτον ἐξ ὕλης γεγονέναι λέγειν, τῷ τὰ σύνθετα μὴ οἷόν τε ἐξ ἑνὸς ἁπλοῦ τὴν σύστασιν ἔχειν· τὸ γὰρ σύνθετον ἁπλῶν τινων μῖξιν μηνύει.

εἰ δ᾿ αὖ πάλιν τὴν ὕλην σύνθετον λέγειν ἐθέλοις, πάντως ἐξ ἁπλῶν τινων συντεθεῖσθαι φήσεις. εἰ δὲ ἐξ ἁπλῶν συνετέθη, ἦν ποτε καθ᾿ ἑαυτὰ τὰ ἁπλᾶ, ὧν συντεθέντων γέγονεν ἡ ὕλη, ἐξ οὗπερ καὶ γενητὴ οὖσα δείκνυται.

εἰ γὰρ σύνθετος ἡ ὕλη, τὰ δὲ σύνθετα ἐξ ἁπλῶν τὴν σύστασιν ἔχει, ἦν ποτε καιρὸς ὅτε ἡ ὕλη οὐκ ἦν, τουτέστι πρὶν τὰ ἁπλᾶ συνελθεῖν. εἰ δὲ ἦν ποτε καιρὸς ὅτε ἡ ὕλη οὐκ ἦν δέ ποτε καιρὸς ὅτε τὸ ἀγένητον οὐκ ἦν, οὐκ ἔσται ἀγένητος ἡ ὕλη.

τὸ δ᾿ ἐντεῦθεν ἔσται πολλὰ τὰ ἀγένητα. εἰ γὰρ ἦν ἀγένητος ὁ θεός, ἦν δὲ ἀγένητα καὶ τὰ ἁπλᾶ . .

ἐξ ὧν ἡ ὕλη συνετέθη, οὐκ ἔσται δύο καὶ μόνα τὰ ἀγένητα. — δοκεῖ δέ σοι μηδὲν τῶν ὄντων αὐτὸ ἑαυτῷ ἀντικεῖσθαι;

ΕΤΑΙΡ. Δοκεῖ.

ΟΠΘΟΔ. Ἀντίκειται δὲ τῷ πυρὶ τὸ ὕδωρ;

[*](14 Symp. 8, 16. S. 109, 1f S E C Ph Ezn 1 κόσμος < Ph 1 | διαφορῶν Ε2 | τε καὶ—ἔχει Ζ. 2] τὴν σύστασιν ἔχει καὶ κρᾶσιν S, συνεστώς ἐστιν Ph 1f τὴν σύστασιν ἔχει: συνεστώς od. σύνθετος Ε1° 2 ἔχειν C | ἀδύνατον—ἔχειν Ζ. 3 < Ε, — ὕλης < C | λέγεις C | τῷ] τὸ C, ὅτι od. ὥστε S 3 ἑνὸς] ἑνός τινος καὶ S | ἁπλοῦ: ἀποίου Ph | τὴν] καὶ τὴν w. e. sch. S, aber viell. i (= »und«) nur im slav. Text hinzugekommen | τὸ γὰρ] ἀλλὰ C 4 εἰ—φήσεις Ζ. 5 < Εzn | σύνθετον λέγεις τὴν ὕλην Ph | σύνθετον εἶναιλ λ. C 5 ἐθέλεις Ε1°, θέλοις C | πάντως] οὐ πάντως ὡς fragend S | ἀπλῶν συντεθῆσθαι C | τινων—ἁπλῶν Ζ. 6 < Ph 6 καὶ ἦν Ph | ἦν ποτε—ἔχει Ζ. 8 kürzer Ezn | τὰ<C Ph | τεθέντων C 6f γεγονέναι ὕλην S 7 ἐξ οὗπερ — σύνθετος ἡ ὕλη Ζ. 7f < Ph | οὗπερ καὶ] ὧνπερ ἡ C | οὖσα] οὐσία C | σύνθετον C 8 ἣν ποτὲ C 9 ἡ < Ε1 | τοῦτ᾿ ἐστιν c 10 ὅτε—καιρὸς < C | σύνθετον C 8 ἣν ποτε C 9 ἡ < Ε1 | τὸ < C E2i Ph S | ἀγένητος C; γεννετὴ, τὸ ἀγέννητον, ἀγέννητος stets E 11 ἔσται: ἄρα Ph a τὸ δ᾿] τότε C | nach ἐντεῦθεν + ἄρα Ε1i Pha | ἔσται < Pha 12 ἦν S 17 | ἦν δὲ ἀγένητα < Ε | καὶ τὰ ἁπλᾶ] τὰ ἁπλᾶ καὶ τὰ μονοειδῆ S 13 ἔσται: ἄρα Pha | δύο μόνα ES | ἀγένητα] »sondern fünf« + Ezn I, 531 | ἀγένητα] ἵνα παρήσω τὸ ἐπιζητῆσαι τό ὄντα ἐστὶν ἁπλᾶ, ὕλη ἢ εἶδος· πολλὰ γὰρ καὶ οὕτως ἄτοπα ἀκολουθήσαι ἂν + Ph | δοκεὶ] ΑΓΛΑΟΦΩΝ. δοκεῖ C: das Folgende etwas kürzer bei Ezn I, 432ff 14 ἑαυτῷ C 146 15 ΕΤΑΙΡ.] hier u. S. 177, 1 u. 4 ΜΕΘΟΔΙΟΣ C 16 ΟΡΘ.] hier u. S. 177, 2 u. 5 ΑΓΛΑΟΦΩΝ c | τῷ < E1i)

177

ΕΤΑΙΡ. Ἀντικεῖσθαί μοι φαίνεται.

ΟΡΘΟΔ. Ὁμοίως δὲ καὶ τῷ φωτὶ τὸ σκότος καὶ τῷ ψυχρῷ τὸ θερμόν, περὸς δὲ τούτοις καὶ τῷ ξηρῷ τὸ ὑγρόν;

ΕΤΑΙΡ. Οὕτως ἔχειν μοι δοκεῖ.

ΟΡΘΟΔ. Οἰκοῦν εἰ μηδὲν τῶν ὄντων αὐτὸ ἑαυτῷ ἀντίκειται, ἀλλήλοις δὲ ταῦτα ἀντίκειται, οὐκ ἔσονται ὕλη μία, οὐδὲ μὴ ἐξ ὕλης μιᾶς. — ὅμοιον δέ τινα τούτῳ λόγον πάλιν πυθέσθαι βούλομαι.

δοκεῖ σοι τὰ μέρη μὴ ἀναιρετικὰ τυγχάνειν ἀλλήλων;

ΕΤΑΙΡ. Δοκεῖ. ΟΡΘΟΔ. Εἶναι δὲ τῆς ὕλης μέρη τό τε πῦρ καὶ τὸ ὕδωρ, ὡσαύτως δὲ καὶ τὰ λοιπά;

ΕΤΑΙΡ. Οὕτως ἔχω.

ΟΡΘΟΔ. Τί δέ; οὐ δοκεῖ σοι ἀναιρετικὸν μὲν εἶναι τοῦ πυρὸς τὸ ὕδωρ, τοῦ δὲ σκότους τὸ φῶς, καὶ τὰ ἄλλα ὅσα τούτοις παραπλήσια;

ΕΤΑΙΡ. Δοκεῖ.

ΟΡΘΟΔ. Οὐκοῦν εἰ τὰ μέρη οὐκ ἔστιν ἀλλήλων ἀναιρετικά, ταῦτα δὲ ἀλλήλων ἀναιρετικὰ τυγχάνει, οὐκ ἔσται ἀλλήλων μέρη· εἰ δὲ οὐκ ἔστιν ἀλλήλων μέρη, οὐκ ἔσονται ὕλης μιᾶς. ἀλλὰ μὴν οὐδ᾿ [*](S E C Ph 1 Ἀντικεῖσθαι—Ὁμοίως δὲ Ζ. 2 < Ε1° Ph 2f τῷ θερμῷ τὸ ψυχρὸν S 3 πρὸς δὲ τούτοις < Ε1° S Ph: πρὸς δὴ τούτ. Ε1i | τὸ ὑγρὸν τῶ ξηρῶ C 4 Οὕτως—δοκεῖ: ναί, φησίν Ε1° | ἔχειν μοι δοκεῖ: δοκῶ oder ἔχω S 6 ἀλλήλοις—ἀντικέιται < Ε Ph a: ἀλλ᾿ αὐτὰ ἑαυτοῖς τουτέστιν ἀλλήλοις ἀντίκειται S | ἀντίκεινται C | ἐξ < C 7 ὅμοιον—λόγον < Ρh | τινα < S (oder podobnago aus podobna koego) | τούτοις S | πάλιν < Ε1° C: δὲ + Ρh | πυθ. σου βούλομαι Ε1: βούλομαι ποιθέσθαι C | ΜΕΘΟΔΙΟΣ vor δοκεῖ σοι in C | δοκεῖ < Ε1° 8 τυγχ. ἀλλ.] ἀλλ. εἶναι Ρh 9 hier und im Folgenden liest C stets ΑΓΛΑΟΦΩΝ für ΕΤΑΙΡ. und ΜΕΘΟΔΙΟΣ für ΟΡΘ. | Δοκεῖ < Ε1° S 10 τὴν ὕλην C | τῆς ὕλης τὸ πῦρ καὶ τὸ ὕδωρ μέρη Ε1° | μέρος Ρh 11 λοιπά] λυπά. 1 Ηd. (λιπά Ηoll), spät. Hd. λοιπά C 12 ἔχει Ε1° 13 τί διὰ Ε2i | ἀναιρ.] ἀνατρεπτικὸν Ε1 | μὲν? S 14 καὶ τοῦ σκότους Ε1 | τἄλλα Ε1i Ρh b 14f ὅσα τ. παραπλήσια: ὡσαύτως S | παραπλ.: ὅμοια Ε1° 16 Δοκεῖ: »Es scheint mir« übersetzt S 17 εἰ < S | οὐκ—ταῦτα δὲ Ζ. 18 < C | ἔσται Ε1 | ἀναιρ. ἀλλήλων Ε1° 18 ταῦτα δὲ—τυγτχάνει < Ε1 | ταῦτα δὲ C Ph: τὰ δὲ τῆς ὕλης (μέρη + Ausgg.) E2 | ἀν. ἀλλ. S | ἀλλήλων < Ρh τυγχάνει C Ph: ἐστὶν Ε2: S 17v | ἔσται: ἄρα Ph a 18f ἐκ δὲ οὐκ ἔ. ἀλλ. μέρη < S Ph a 19 οὐκ ἔσται Ε1i Ρh b)

178

αὐτὰ ἔσονται. ὕλη, τῷ μηδέν τι τῶν ὄντων αὐτὸ ἑαυτοῦ ἀναιρετικὸν ὑπάρχειν κατὰ τὸν τοῦ ἀντικειμένου λόγον.

οὐδὲ γάρ ἐστί τι αὑτῷ ἀντικείμενον· τὰ γὰρ ἀντικείμενα ἑτέροις ἀντικεῖσθαι πέφυκεν. οἷον τὸ λευκὸν αὐτὸ ἑαυτῷ οὐκ ἀντίκειται, πρὸς δὲ τὸ μέλαν ἀντικείμενον λέγεται· καὶ τὸ φῶς ὁμοίως αὐτὸ ἑαυτῷ μὴ ἀντικεῖσθαι δείκνυται, πρὸς δὲ τὸ σκότος οὕτως ἔχον φαίνεται, καὶ ἄλλα γοῦν ὁμοίως πλεῖστα ὅσα. εἰ τοίνυν καὶ ὕλη μία τις ἦν, οὐκ ἂν αὐτὴ ἑαυτῇ ἀντέκειτο. οὕτως δὲ τῶν ἀντικεμένων ἐχόντων τὸ μὴ εἶναι τὴν ὕλην δείκνυται.

ἐπεὶ καὶ σὲ οἶμαι περὶ τοῦ κακοῦ τὴν ζήτησιν ἑτοίμως ἔχειν ποιεῖσθαι, τὸν μὲν περὶ τῆς ὕλης παραλιπεῖν μοι λόγον δοκεῖ. πρὸς γὰρ τὴν ἀπόδειξιν τοῦ μὴ τὴν ὕλην ὑπάρχειν αὐτάρκως εἰρῆσθαί μοι φαίνεται.