De Libero Arbitrio

Methodius

Methodius, De Libero Arbitrio, Bonwetsch, Hinrichs, 1917

ἤ, εἰ μὲν πρότερον οὐκ ἠσαν αἱ ποιότητες κακαί, ἐκ δὲ τοῦ τραπῆναι πρὸς τοῦ θεοῦ τὰς πρώτας τοιαύτας περὶ τὴν ὅλην γεγο- νέναι ποιότητας φῄς, αἴτιος ἔσται τῶν κακῶν ὸ θεός, τρέψας τὰς οὐκ οὔσας ποιότητας κακὰς εἰς τὸ εἶναι κακάς· ἢ τὰς μὲν κακὰς ποιότητας εἰς τὸ κρεῖττον οὐ δοκεῖ σοι τρέψαι τὸν θεόν, τὰς δὲ λοιπὰς καὶ μόνας, ὅσαι ἀδιάφοροι ἐτύγχανον, τῆς δικοσμήσεως ἕνεκα πρὸς τοῦ θεοῦ τετράφθαι λέγεις;

ΕΤΑΙΡ̣ Οὕτως ἄνωθεν εἶχον ἐγώ.

ΟΡΘΟΔ. Πῶς τοίνυν αὐτὸν τὰς τῶν φαύλων ποιότητας ὡς εἶχον καταλελοιπέναι λέγεις; πότερον δυνάμενον μὲν κἀκείνας ἀνελεῖν, οὐ βουληθέντα δέ, ἢ τὸ δύνασθαι μὴ ἔχοντα; εἰ μὲν γὰρ δυνάμενον λέξεις, οὐ βουληθέντα δέ, αὐτὸν αἴτιον τούτων εἰπεῖν ἀνάγκη, ὅτι δυνάμενος ποιῆσαι μὴ εἶναι κακκὰ συνεχώρησεν αὐτὰ μένειν ὡς ἦν, καὶ μάλιστα ὅτε δημιουργεῖν τὴν ὅλην ἤρξατο.

εἰ γὰρ μηδ' ὅλως ἔμελεν αὐτῷ τῆς ὕλης, οὐκ ἂν αἴτιος ἦν ὦν συνεχώρει μένειν· ἐπεὶ δὲ μέρος μέν τι αὐτῆς δημιουργεῖ, μέρος δέ τι αὐτῆς οὔτως ἐᾷ, δυνάμε- [*](11 vgl. Tertull. Adv. Hermog. 10.) [*](S E C D Ph Ezn) [*](1 ἢ < D Ι αἱ < E Ι ποιότητες < Ε 1 Ι αἱ ποιότ. οὐκ ἢσαν C Ι τοῦ] τῷ las schwerl. S 2 τὰ πρῶτα las schwerl. S 2f γεγονέναι] »seien« byti: bytiem S 3 ποιότητας φᾐς — καταλελ. λέγεις Ζ. 10 < D 156,14; αἴτιος — κακάς Ζ. 4 < auch D r Ι φᾐς — ποιότητας Ζ. 4 wegen des Ι φᾐς ποιότητας Ε 1ο 4 οὔσας S 15 Ι εἶναι κακάς] δηλονότι τὰς κακάς D 156, 14 Ι ἢ τὰς — λέγεις Ζ. 10 < Ezn 6 λοιπὰς κ. μόνας] »die anderen ferner« λοιπὰς λοιπὸν) S Ι ὅσαι Ph 306b, 19 Ι ἀδιάφοροι] διάφοροι Ε 1 i Ph S | < C 7 τέτρ. λέγεις] ἐτράπησαν Ph 8 ΕΤ.] ΑΓΔΑΟΦΩΝ C Ι ἔσχ·ον Ε 1 9 Πῶς: πρὸς C Ι αὐτὸν < Ε 2 ph 9 f ὡς εἶπον κατελῃλυθέναι C 10 πότερον] 156, 24 frei Ezn | δυνάμενος C Ι μὲν < C Ι κἀκείνας] τὰ κακὰ D, Ph 11 οὐ βουληθέντας C 145 Ι οὐ βουλ. — ἔχοντα] ἢ βουλ. μέν, μὴ δυνάμενον δέ Ph Ι εἰ μὲν — ἀνάγκη Ζ. 12 Ezn I, 479ff Ι μὲν? S Ι δυν. αὐτὸν S 12 λέξεις] E 1 Ε 2i C viell. S: λέγεις E 2 p Ph: λέξετε D Ι οὐ] μὴ CPh Ι αἴτιον αὐτὸν Ε 1ο Ι αἴτιον < Pha, aber nach τούτων + ποιητὴν Ι τούτων] τῶν κακῶν D Ι εἰπεῖν ἀνάγκη < Ph (beigeschr. in A) Ι ὅτι — μένειν Ζ. 15 < Ezn ενεῖναι C Ι τὰ κακὰ Bh 14 μηδὲ Ph: δὴ C Ι μηδ’ ὅλως D Ι ἔμελλεν Pha 15 ὦν] εἰ D (corr. aus ὡς), ὦν ἕνεκα S Ι συνχώρει Ε 1ο, συνεχώρησε Ph ι ἐπειδὴ δὲ D, ἐπειδὴ C 16 μὲν — μέρος δέ τι < D Ι ἐδημιούργει Ε 1 Ι < E Ι < Ph Ι εἴα ’D: »nicht achtet« übers. S, wie μηδ’ ἔμελεν Z. 16f δυνάμ. — πονηρὸν S. 174, 2 < Ezn Ι δυν. καὶ] mogyi (i) 8)

174
νος κἀκεῖνο τρέπειν εἰς τὸ κρεῖττον, αἰτίαν ὁφλισκάνειν ἄξιος εἶναί μοι δοκεῖ, καταλιπὼν μέρος ὕλης εἶναι πονηρὸν ἐπ' ὁλέθρῳ οὑ ἐδημιούργησε μέρους.

ἀλλὰ μὴν καὶ τὰ μέγιστα κατὰ τοῦτο τὸ μέρος ἠδικῆσθαί μοι δοκεῖ, . . τοῦθ’ ὅπερ κατεσκεύασε τῆς ὕλης μέρος ἀντιλαμβανόμενον » τανῦν τῶν κακῶν. εἰ γὰρ τις ἐξετάζοι ἐπ' ἀκριβὲς τὰ πράγματα, χαλεπώτερον νῦν εὑρήσει τὴν ὕλην πεπονθυῖαν τῆς προτέρας ἀκοσμίας. πρὶν γὰρ αὐτὴν διακριθῆναι τὸ Με αἰσθέσθαι τῶν κακῶν παρῆν αὐτῇ· νυνὶ δὲ ἕκαστον τῶν μερῶν αὐτῆς αἴσθησιν λαμβάνει τῶν κακῶν.

καί μοι ἐπ’ ἀνθρώπου τὸ παράδειγμα λάβε. πρὶν γὰρ εἰκονισθῇ καὶ ζῷον γἐνηται τῇ τοῦ δημιούργου τέχνῃ, τὸ μηδενὸς ἀντιλαμβάνεσθαι τῶν κακῶν παρὰ τῆς φύσεως εἶχεν. ἀφ' οὑ δὲ πρὸς τοῦ θεοῦ ἄνθρωπος γίνεται, καὶ τὴν αἴσθησιν τοῦ προσπελάζοντος κακοῦ προσλαμβάνει. καὶ τοῦθ', ὅπερ ἐπὶ εὐεργεσίᾳ τῆς ὕλης πρὸς τοῦ θεοῦ γενονέναι λέγεις, εὐρίσκεται μᾶλλον ἐπὶ τῷ χείρονι προσγενόμενον αὐτῇ.

εἰ δ' ἐκ τοῦ μὴ δύνασθαι τὸν [*](9 vgl. De autex. 7, 5 S. 163, 14–13 vgl. Plato Symp. 206 D. Ps. Sym. et Anna S. 22. 86 Pant. bei Jh) [*](S E C D Ph Ezn) [*](1 κἀκεῖνα E 1 Ι αἰτίαν — δοκεῖ Ζ. 2 E C (-durch Schuld schuldig« εἶναί δοκεῖ) S: αἴτιος ἐστι τῶν κακῶν D, αἴτιός μοι τῶν κακῶν δοκεῖ Ph 2 καταλιπὸν C Ι εἶναι vor πονηρὸν < Ph Ι ἐν ὁλέθρῳ C Ι ὁλέθρῳ S 15 v 3 — κακῶν Ζ. 5 < Ezn Ι μάλιστα μάλιστα C Ι »aut κατὰ deleverim aut Ζ. 4) scripserim« Md 4 ἡδικεῖσθαι D 1. Hd. Ι δοκεῖ < C: τῆς ὕλης πονηρὸν εἶναι + S Ι τοῦτο D: < Ph Ι ὕλης] ψυχῆς Ε 1ο 4f αἰσθανόμενον S 5 τὰ (< Ε 1ο) νῦν w. e. seh. auch S: τὰ ἐκ Ph: < I τῶν κακῶν: κακὰ w. e. seh. S (»das gegemwärtige Böse empfindet« γὰρ — ἀκοσμίας Ζ. 7 < Ph 6 χαλεπώτερα S Ι εὑρ. νῦν D Ι νῶν < nach ὕλην Ε 1ο Ι πεπονθῦαν C 7 γὰρ < S Ι αιθεσθαι 1. Ηd. C 8 παρῆν] Sicherheit und Sorglosigkeit« + Ezn Ι νυνὶ Ε: νῦν CD Ι ἔκαστων Ηd. C 9 κῶν] »in Angst u. Zweifel« + Ezn Ι καί μοι — προσλαμβάνει Ζ. 13 < τοῦτο τὸ schwerl. S 9f λάβε τὸ παράδειγμα Ε 2 Ph; vgl. dazu 7, 5 9 παράδειγμα: »Erläuterung« skazanie S 10 γàρ < Ε 1i Ι εἰκονισθῇ καὶ < τῇ τοῦ — εἶχεν Ζ. 12] ἀναίσθητον ἦν τῶν κακῶν Ph; kürzer auch Ezn 11 < C Ι Μ’ ἑνὸς Ε 1 Ι ἀντιλμβ.] »das Εmpfinden« S, aber schwerl. las αἰσθάνεσθαι | παρὰ] ot (πρὸς?) S 12 ἀφ’ οὗ — προσλαμβ. Ζ. 13 anders Ι εἰκονισθὲν ἄνθρ. πρὸς θεοῦ γίν. Ph Ι γένηται C Ι τότε καὶ τὴν Ph 13 τοῦτο Ph Ι προσλ. priat: pria Sa Ι ἐπ’ CDPh 14 τοῦ < Ph Ι εὑρίσκ. — S. 175, 1 V. 2. Hd. am Rd. in Ε10 15 προσγινίμενον DS Ι εἰ δ’ ἐκ — S. 175, 2 kürzer in Ph Ι δὲ)

175
θεὸν ἀνελεῖν τὰ κακὰ τὸ μὴ πεπαῦσθαι λέγεις, ἀδύνατον τὸν θεὸν φήσεις ὑπάρχειν. τὸ δὲ ἀδένατον ἤτοι τῷ φύσει ἀσθενῆ ὑπάρχειν αὐτὸν ἔσται, ἢ τῷ νικᾶσθαι τῷ φόβῳ δεδουλωμένον πρὸς τινος κρείττονος.

εἱ μὲν οὐν τὸν θεὸν φύσει άσθενῆ ὄντα τολμήσεις εἰπεῖν, περὶ τῆς αὐτῆς αὐτῆς κινδυνεύειν μοι δοκεῖς. εἱ δὲ τῷ νικᾶσθαι φόβῳ πρός του μείζονος, μείζονα λέξεις τοῦ Μοῦ τὰ κακά, νικῶντα τῆς προαιρέσεως αὐτοῦ τὴν ὁρμήν· ὅπερ ἄτοπον εἶναί μοι λέγειν περὶ θεοῦ δοκεῖ. διὰ τί γὰρ οὐχὶ μᾶλλον ταῦτ’ ἔσονται Μοί, νικᾶν κατὰ τὸν λόγον τὸν σὸν δυνάμενα τὸν θεόν, εἴπερ θεὸν εἰκεῖνό φαμεν, ὃ τὴν ἁπάντων ἐξουσίαν ἔχει;

Βραχέα δέ σου καὶ περὶ τῆς ὕλης αὐτῆς πυθέσθαι βούλομαι, καί μοι φέρων λέγε· πότερον ἁπλῆ τις ἦν ἡ ὕλη ἢ σύνθετος; ἡ γὰρ διαφορὰ τῶν γεγονότων εἰς τοιαύτην με περιίστησιν ἐξέτασιν τοῦδε τοῦ λόγου. εἰ γὰρ ἁπλῆ τις ἐτύγχανεν ἡ ὕλη καὶ μονοειδής σύνθε- [*](11 vgl. De autex. S, 1. 10, 5 S. 164, 15f. 172, 4 — 14 vgl. Athenag. Suppl. S. 22, 4f Schwartz) [*](S E C D (bis Ζ. 10) Ph (von Ζ. 11 an) Ezn) [*](1 ἀνελεῖν] ἀνέχειν C, ἀναιρεῖν D Ι τὸ μὴ πεπαῦσθαι < D; ebenso u. λέγεις < S, w. e. seh. infolge eines Homoioteleuton im slav. Text 1 f ἀδ. εἶναι σεις τ. θ. ὑπάρχειν C 2 φήσεις ΕDr: φῂς D u. w. e. seh. S u. Ph Ι τὸ γὰρ S 16 Ι ἥτοι] τοῦτο od. τουτέστι S Ι τῷ τὸ E 1o E 2i S, τῇ CDPh) Ι φύσει — ἔσται Ζ. 3 ECS: τῇ φύσει ἀσθενές D, τῇ φυσει ἀσθενῆ ὑπάρχειν ἐστίν Ph Ι ἀσθενῆ C 145 v 3 τοῦ νικᾶσθαι C: τὸ νικ. S 4 εἰ μὲν — ἐξουσίαν ἔχει Ζ. 10 viel ürzer Ph (ὅρα τούτων τούτων προσάπτειν Μέλοις τῷ παντοκράτορι καὶ ἀγαθῷ θεῷ) εἰ μὲν — μείζονος Ζ. 6] ἄλλως δὲ καὶ D Ι εἰ μὲν — δοκεῖς. εἰ δὲ Ζ. 5] »Wenn sie sagen« Ezn Ι οὖν w. e. seh. < S 5 περὶ . . κινδυνεύειν] Plat. Gorg. 521 μοι < C Ι δοκεῖς] δοκεῖς καὶ ἐκλείπειν (od. ἀπόλλυσθαι) S Ι τῷ] τὸ G 6 — κακά < Ezn Ι λέξεις D S : ἔσται E 7 ὅπερ — δοκεῖ Ζ. 8 wahr sein«) 7 τὴν ψ. ἀθάν. U 8 καὶ] ἢ S | ψεῦδος od. ψεύδους εἶναι S (»Lüge sei es«) | αὐτῆ V, S: vor τὸ VU, nach φθ. SKI | λέγων S | ἢ φθείρ. — Χριστόν Ζ. 9 < S 9 αὐτὴν τὸ ἀνώλεθρον U 10 τὸν πένητα κ. τ. πλούσιον S 11 μωσέα U | ἀλλ’ οὐδὲν] οὐκοῦν viell. S (»Hat .. etwa«) 12 akkojq (V367b) übers. Jh »frustra« nach Plat. Krat. 429 E, mit Unrecht | ἐφθέγξατο U 132 | φάντασμα U 14 Μωυσέα (92) κ. τ. Ἠλίαν S | τὸ ὅ VS: (ἀλλ᾿) ὅ U 15 αὐτὴν V: < S | καὶ ἀνώλεθρον < S 17 γίνεται U | καὶ < U 18 εἰς τὴν φθορὰν < S | ἀναστῆ U 19 ἀναστᾶσα κ. ἀνοικ. < S | ἀνωκοδομηθεῖσα )

176
τος δὲ ὁ κόσμος καὶ ἐκ διαφόρων οὐσιῶν τε καὶ κράσεων τὴν σύστασιν ἔχει, ἀδύνατον τοῦτον ἐξ ὕλης γεγονέναι λέγειν, τῷ τὰ σύνθετα μὴ οἷόν τε ἐξ ἑνὸς ἁπλοῦ τὴν σύστασιν ἔχειν· τὸ γὰρ σύνθετον ἁπλῶν τινων μῖξιν μηνύει.

εἰ δ᾿ αὖ πάλιν τὴν ὕλην σύνθετον λέγειν ἐθέλοις, πάντως ἐξ ἁπλῶν τινων συντεθεῖσθαι φήσεις. εἰ δὲ ἐξ ἁπλῶν συνετέθη, ἦν ποτε καθ᾿ ἑαυτὰ τὰ ἁπλᾶ, ὧν συντεθέντων γέγονεν ἡ ὕλη, ἐξ οὗπερ καὶ γενητὴ οὖσα δείκνυται.

εἰ γὰρ σύνθετος ἡ ὕλη, τὰ δὲ σύνθετα ἐξ ἁπλῶν τὴν σύστασιν ἔχει, ἦν ποτε καιρὸς ὅτε ἡ ὕλη οὐκ ἦν, τουτέστι πρὶν τὰ ἁπλᾶ συνελθεῖν. εἰ δὲ ἦν ποτε καιρὸς ὅτε ἡ ὕλη οὐκ ἦν δέ ποτε καιρὸς ὅτε τὸ ἀγένητον οὐκ ἦν, οὐκ ἔσται ἀγένητος ἡ ὕλη.