Declamatio 50

ἂν ταῦτα ὁ πατὴρ προσέμενος ἀποστῇ τῆς κρίσεως, τίς ἠδίκηται νόμος; τίς ἀνθρώπων ὕβρισται; τίς βεβίασται τῶν πολιτῶν; οὐδείς. ἀλλ’ εἶς οὗτος βεβαιοῦται νόμος τήμερον ὁ περὶ τῶν ἀκρίτων φόνων.

εἰ μὲν οὖν ἢ μηδεμίαν ἢ μικρὰν ἀντὶ μείζονος ὑποσχεῖν ἠξίουν δίκην, οἷον [*](1 ὅσπερ scripsi ex AMaClB ὧσπερ Mon Va Re ὃς ἂν Sin- tenis I ἀπήνεγκεν scripsi ἀνήνεγκεν libri Re 2 αὕτη scripsi ex AClB ἀναστῇ Mon sed αὕτη in marg, VaMa Re 3 τἀ- κείνου, τὰ αὐτοῦ scripsi τὰ κινοῦντα αὐτοῦ αὑτοῦ Β) libri Re τἀκείνου ὄντα (vel τἀκείνῳ δοκοῦντα), αὐτοῦ lacobs Schul 5 δὲ delendum censet lacobs Lect, in δὴ mutandum Schul 6 διώκειν — 7 πατέρα om Β | ἀλλ’ — 7 ἐροῦσιν om VaA 8 εἴη in οἴει corr Cl 4 10 προβεβηκέναι scripsi ex AMaClB cum lacobsio Schul προβεβληκέναι MonVa Re | ἐδυνήθη προσ- θεῖναι Α 13 τοὐκείνου scripsi e VaAClB cum lacobsio Ach Τ 912 τοῦ ἐκείνου Lect) τοὐκείνου MonMa τ’ ἐκείνου Re 15 τῶν Α sed ῶν ex ἑ corr m2 | τούτοις Α 16 προσέμενος scripsi e MaCl sed σ inser Ma2 Cl4 προέμενος MonVaB Re προσθέμενος Α 19 ἢ] εἰ Va 20 μικρὸν Α | ἀξιῶν ἠξίουν coni lacobs Lect | οἱονεὶ MonVaAMaCl Re)

ἠγανάκτεις [*](3 κεκύκλωκε scripsi ex AClB κεκώλυκε MonVaMa Re κέκλεικε lacobs Lect Schul 4 ἐξελῶσιν Sintenis 5 μὲν Ma Cl | αὐτὸν libri corr Re 7 ἐξεκείνου Β 9 ἣ — 10 ἐπιθυ- μητάς citat Macarius fol. 78 (Viiloison et Reiskia 11. 11.) | ἢ Α sed ex ὁ corr m 2 ἢ Mon ἡ παιδεία Macar 13 ἡδὺ — 16 ἐλπίδας citat Macarius fol. 78 (Villoison et Reiskia 11. 11.)) [*](14 κἂν ΑΒ 15 ἐκείνου Α sed in εἰς ἐκεῖνον corr m2 ἐκεῖνων Mon 16 ἔδεισα Α sed ex ἐδέησα corr m 2 ἔδησα Mon) [*](17 signum interrogationis posui cum lacobsio Schul comma Β punctura Α om reliqui libri Re | οὐκ — φόβους om Α | ἐνταῦθα Va | signum interrogationis posui e Β cum lacobsio colon reliqui libri Re 18 ποιήσατε Ma sed ποιή in ras m 2 | μοι scripsi ex Α μου reliqui libri Re 19 κρατήσατε Ma sed τε in ras m 2 | καὶ ante τῶν VaAClB | διασειόντων scripsi e Va AMaClB διαστειόντων Mon διαστελλόντων Re 20 signum interrogationis post ἠγανάκτεις (1) ponendum coni lacobs Schul)

νῦν δ’ ὁρᾷς ὡς ὅτου δεινότερον οὐδὲν τιμωρίας λόγον εὑρῆσθαι δοκεῖ, τί γὰρ ἂν εἴη δεινό- τερον τοῦ μηκέτ’ εἶναι μηδ’ ἀπολαύειν ἡλίου τε καὶ τῶν ἄλλων ὧν ὁ θεὸς ἐδημιούργησεν ἀγαθῶν; ὑπὸ τοίνυν τοῦτο τὸ δεινότατον ἑκὼν ἔρχομαι. ἀποτεμνέτω μου τὴν κεφαλὴν ὁ πατήρ. εἰ οὖν ὅπερ <ἂν> ἔπασχον, τοῦτο ἕτοιμος καὶ πρὸ τῆς δίκης παθεῖν, τί- νος, εἰπέ μοι, τὸν πατέρα ἀποστερῶ;

25. Νόμος, φησίν, ἐστὶ τῷ πατρὶ διδοὺς τὸν αὑτοῦ κτείνειν ἄκριτον, εἰ βούλοιτο, μὴ βου- λόμενον δὲ οὐκ ἐπαναγκάζει. καλῶς. οὐκοῦν οὐδὲ νῦν ὁ νόμος ἀναγκάσει, ἀλλ’ ὅ μὲν ὁ νόμος αὐτός. [*](†) βουληθῆναι δὲ ὁ παῖς διὰ τοῦ δήμου παρακαλεῖ· τίς οὖν γένοιτ’ ἂν ὠμότερος τῶν ἀντιλέγειν πειρωμένων, οἳ φθονοῦσί μοι ταχείας τελευτῆς;

26. Ἀλλὰ μανία, φησί, προέμενον τὸ τῆς κρί- σεως ἄδηλον ἐπὶ φανερὰν σφαγὴν ἑκόντα δρα- μεῖν. καὶ τί δέδοικας, φησίν, εἰ μηδὲν ἀδικεῖς, τὴν κρίσιν; πολλά, ὦ πολῖται, πολλά. καὶ πρῶτον μὲν τὸ πάντων ὑμῶν ἀκουόντων εἰπεῖν ὅτι ψεύδεται ὁ πατὴρ καὶ συκοφαντεῖ καὶ τὰ μηδαμοῦ γεγενημένα πλάττει.

ἤδη δέ τις τοιαῦτα καὶ περὶ μικρῶν τι- νῶν ἀγωνιζόμενος εἴρηκεν. ὅτῳ δὲ ὁ λόγος περὶ θανά- του καὶ ἐπ’ αἰτίᾳ τοιαύτῃ καὶ τὴν ζημίαν ἡ χείρων δόξα παρέρχεται, πῶς ἂν τούτων ἀνέχεσθαι δύναιτο; [*](RIV 847) εἰ μὲν γὰρ ἀξιοῖ μέ τις εἰσελθόντα σιωπᾶν | πολλῶν ὄντων τῶν κατ’ ἐμοῦ ῥεόντων ἄφωνον ἑστά- ναι καθάπαξ, τί μοι τῆς κρίσεως τὸ κέρδος; τί δ’ ὑμῖν τηνάλλως παραναλίσκεται δικαστήριον; εἰ δὲ δεήσει με λέγειν τι καὶ μὴ δέχεσθαι τὴν αἰτίαν, ἀνάγκη πολλὴ τὰ τῶν ἀλγούντων καὶ τὰ τῶν ὀδυρομένων, ἐν οἷς ἂν ἐκδράμοι τι τοιοῦτον, ὅ σιωπᾶσθαι βέλτιον.

ἐγὼ οὖν καλέσω τὸν πατέρα μου συκοφάντην; ἐγώ τι πι- κρότερον εἴπω πρὸς αὐτόν; μίμησαι, πάτερ, τὰ θη- ῥία. κἀκεῖνα κήδεται τῶν τέκνων. ἀλλὰ πρῶτον μὲν ἀσεβές τε καὶ δεινὸν καὶ θεοῖς καὶ δαίμοσιν [*](1 προσέμενον Ma sed σ eras, ClVa sed in hoc in προμένοντα corr et προσμένοντα in marg m2 προσέμενεν Α 3 μὴ Cl 5 ὑμῶν scripsi e VaAMaClB ἡμῶν Mon Re 6 τὰ inserui e libris cum lacobsio Schul om Re 8 ὅτῳ reposui e libris cum lacobsio Ach Τ 966 Schul ὅταν Re | θάνατον Α | ᾖ post inserendum coni lacobs Lect 9 αἰτίᾳ τοιαύτῃ scripsi cum lacobsio Schul αἰτία τοιαύτη libri αἰτίαν τοιαύτην Re | τὴν <ἐσχάτην> ζημίαν lacobs Lect | χείρω Va 10 ἀπέχεσθαι libri Re 11 τις] πατὴρ lacobs Lect 13 πολλάκις post καθάπαξ Α | ἡμῖν ΑΒ 14 τηνάλως VaAMaClB 15 τί libri Re | λέγειν post ἀνάγκη inserendum coni lacobs Lect, supplendum Schul Ι εἰ ClB εἷ Va om MonAMa Re | πολλὴ οἱ | τὰ(2) om Β 17 ἐκδράμοι scripsi ἐκδράμῃ libri Re | τί Β τὶ Α 18 τι om Va 19 πάτερ om A 21 τε] τοῦτο la- cobs Lect Schul | δαίμοσιν Ma sed δάι in ras m2)

ἔπειτα πόσην εἰκὸς ἔσεσθαι βοήν, πόσον δὲ θόρυβον ἐν τι δικαστηρίῳ καὶ τῶν καθημένων καὶ τῶν περιεστηκό- των; ἐξελήλεγκται τἀδίκημα, δέδεικται τὸ σκευ- ώρημα. τοῦ τοιαῦτα λέγοντός ἐστι τὸ κἀκεῖνο τετολμηκέναι καὶ τῆς αὐτῆς ψυχῆς καὶ τὰ ῥή- ματα καὶ τὰ ἔργα. εἰ γὰρ ἐν μέσῳ ταῦτα, τί λάθρα; οὐ βαλεῖ τις, οὐκ ἀποκτενεῖ τὸν φονέα τοῦ πατρός; εἰ οὖν ἥ τε σιωπὴ τῆς αἰτίας ὁμολογία σαφὴς καὶ ἡ φωνὴ ταὐτὸν ἂν ποιοίη, τίς ὄνησις τῷ φεύγοντι τοῦ δικαστηρίου;

ἀλλὰ θῶμεν βούλεσθαι πᾶσαν ἄδειαν ἅπαντος ἔσεσθαί μοι λόγου καὶ μηδένα ἐπιστομίσειν μήτε διακωλύσειν μηδ’ ἐπὶ μηδενὶ τῶν λεγομένων δυσχερανεῖν, ἀλλ’ ἄπειρος ὤν, ὦ πολῖται, δικαστηρίων καὶ νέος καὶ ἡλίκον ὁρᾶτε καὶ μόνος πῶς οἴσω γῆρας πατρὸς καὶ προσηγορίαν καὶ ἐμπειρίαν πραγμάτων καὶ πλῆθος ῥητόρων καὶ οἶς λυσιτελεῖ τὸ ἐμὲ τεθνάναι;

τίς μοι παρέσται, τίς ἀμυνεῖ, τίς συλλήψεται, εἰ μήτε τῶν πρεσβυτέρων ἐθελήσει μηδεὶς μήτε τῶν νέων δυνήσεται; οἱ μὲν γὰρ τιμῇ τῆς αὐτῆς ἡλικίας συνοργιοῦνται τῷ πατρί, οἱ δ’ οὐδ’ ἂν παρα- [*](1 ἐμοὶ in marg inser Ma2 om VaAClB 2 τῷ om Ma Cl 4 τὰ ἀδίκημα Ma sed τὰ in ras m 2 καὶ ἀδίκημα Cl 5 κἀκεῖνο Α sed ο in α corr κἀκεῖνα VaClB κἀκείνω Mon) [*](8 signum interrogationis posui cum Sinteni om libri Re τί λάθρα οὐ βαλεῖ; τίς lacobs Lect Schul | οὐ καλεῖ Ma 10 ποιοίη scripsi ποιῆ libri sed οι supra ῆ Ma 2, Re 11 θῶ Va sed μὲν add et τῷ μὲν in marg m2, AMa sed in hoc θ in ras m 2, Β τῷ ἁ 12 ἅπαντος inser Ma 2 om VaAClB 13 μὴ δ’ ΑΒ 14 δυσχερανεῖν Mon δυσχεραίνειν VaMa sed in hoc ἁ supra αἰ m 2, ClB 17 λυσιτελῆ Mon 18 παρέσται scripsi auctore Sinteni παραστῇ libri Re 20 μήτε — 21 ἡλι- κίας in lac inser A 2 | οἳ MonMaCl Re | τιμῇ scripsi e MaClB τιμῶν Mon Re τιμωροὶ lacobs Lect Schul | αὐτῶν MaClB num αὑτῶν? 21 οἱδ’ MonMaClB Re οἳ δ’ Α οἱ δὲ Iacobs)

ἀλλ’ ἀργύριόν τις ἐλπίσας παρέσται μοι; πόθεν; ἀλλ’ εὖ τι πεπονθὼς καὶ χάριν ἀποδιδούς; ποί- ἀν’; ἐγὼ γάρτοι φιλῶ μὲν ὑμᾶς ἅπαντας, ὠ πολῖται, καὶ τοὺς ὑμετέρους παῖδας, ὡς ἴσασιν οἱ θεοί, τὸ δὲ εὐεργετηκέναι μεγάλα τινὰς ἀνθρώπων οὐχ ἡμῶν τῶν [*](RIV 848) νέων. οἰκέται, νὴ Δία, μεθ’ | ἡμῶν ἔσονται; νυ γε, οἱ τοῦ πατρός, οἱ τὰς πέδας εἰδότες καὶ τὸν μύλωνα. πῶς οὖν; πρὸς τίνας βλέψω; τίνας ἱκετεύσω; τίνας ἐρήσομαι; τίσιν ἀποκρινοῦμαι; πῶς διαφεύξομαι τοσαύτας τρικυμίας;

33. Ἀλλὰ <τίς> δίκαια λέγων ἡττήθη; ἐν τοῖς δικαστηρίοις ἤδη τις δίκην ὀφείλων οὐκ ἔδωκεν, ἕτερος οὐκ ὀφείλων ἐκολάσθη. καὶ ὥσπερ οἱ χείμαρροι πολλάκις ἀποφέρουσι τὰ πρὸς φυλακὴν πεποιημένα τῶν ἀγρῶν, οὕτω παρασύρεται τῶν δικαίων ἡ μερὶς ὑπὸ στάσεως κολάκων καὶ σεμνοτέρων ὀνομάτων, ὁποῖ- όν τι καὶ τὸ τοῦ πατρός. εἰ γὰρ τἄλλα πάντα ἔχων [*](9 cf. ad t. V 36, 12 12 cf. t. I 149, 19. t. IV 872, 19 R. Plat. rep. V p. 472 A) [*](1 οἳ scripsi e Β cum lacobsio Schul et Sinteni οὐ Mon sed οἳ in marg οἱ MaCl Re οὐκ VaA | κἀν MaCl Re ἂν Va Α 2 ἐν om Β | ἰλιγγυῶσιν MonVa Re 4 τί Mon | πονθὲν Va sed πεπονθὼς in marg m 2 5 τοι om Ma 7 εὐηργετηκέναι Α cf. t. III 279, 11 | μεγάλα inser Ma 2 αἰ Α Ι ὑμῶν Α 9 πέδας Mon 10 μυλῶνα VaA cf. ad p. 98, 4 et t II 543, 10 | post οὖν signum interrogationis posui om libri Re | πρός τινα VaAB | τίνα Cl | ἱκετεύσω scripsi οἴσω libri Re αἰτήσω lacobs Schul 11 τοῖσιν Va 12 τἀς Β 13 ἀλλὰ Ma sed γρ πολλὰ suprascr m 2 | τίς inserui cum la- cobsio Lect Schul om libri Re 14 τίς MonB 18 ὑπὸ στάσεως scripsi e MonB cum lacobsio App Pors 331 Lect Schul ὑποστάσεως VaAMaCl Re | οἷόν Ma 19 τὸ om Va)

οὐδὲν οὖν ἕτερον ἢ ἐν σχήματι κρίσεως ἀπολοῦ- μαι καὶ δοκῶν τῶν ἴσων μετέχειν εἰς ἄνισον ἀγῶνα ἐμπεσοῦμαι. ᾧ τοίνυν ἅπαν δικαίωμα πρὸς σωτηρίαν ἄχρηστον καὶ τὸ πάντως ἁλώσεσθαι πρόδηλον, πῶς οὐκ ἂν ἀνόητος εἴην μὴ φθάνων τοὺς δικαστάς;

Ὅτι, φησίν, ὀμοῦνται καὶ οὐδ’ εἰ σφόδρα βούλοιντο, χαρίσαιντ’ ἂν θατέρῳ. κωλύσει γὰρ ὁ φόβος. ἐγὼ δὲ ἀμελήσειν μὲν ὅρκων οὐκ ἂν αἰτια- σαίμην τοὺς ψηφιουμένους, οἶδα δὲ πολλοὺς πολλάκις τῶν δικαστῶν καὶ ταῦτα οὐκ ὀλίγην πεποιημένους τοῦ μὴ παρακρουσθῆναι πρόνοιαν ἠπατημένους.

πῶς δὴ τοῦτο γίγνεται; παρὰ τῶν δικαζομένων ἔρχεται μαθησόμενος ὁ δικαστὴς περὶ ὧν ψηφιεῖται. οὗτοι δὲ ποτὲ μὲν ἱκανῶς ἐδίδαξαν, ποτὲ δὲ οὔ. τούτων δὲ πολλάκις οἱ μὲν δεινοὶ λόγῳ διαστρέψαι τἀληθές, οἱ δὲ οὐ δύνανται δηλῶσαι περὶ ὧν ἔχουσιν ἱκανῶς. ἐν- ταῦθ’ οὖν ὁμοῦ τε τὸ δίκαιον ἡττᾶται καὶ ὁ ὅρκος οὐ παραβαίνεται. ὁ γὰρ ἄκων ἁμαρτὼν τοῦ προσήκον- τος αἰτίας ἔξω.

καὶ τούτου μάρτυς ὁ νομοθέτης ἀπομνησθείς τε ἀπάτης καὶ καταρώμενος ἀντὶ τῶν παρηγμένων τοῖς φενακίζουσιν. εἰ δὲ πανταχοῦ τὸ δί- [*](18 [Dem.] prooem. 46 p. 1453,13; Dem. Phil. IV p. 161,4) [*](1 αἰ om MaClB 2 ὀφρύες VaMaB 8 οὖν ante οὐκ Α 9 ὀμοῦνται ClB 10 χαρίσαιτ’ ACl 12 καὶ ante πολ- λακὶς Α 13 πεποιημένους Ma sed η in ras m 2 et πε antep) [*](15 γίνεται MaB 18 τἀληθῆ Α 19 ἐνταῦθα Α 20 ὁ om MaClB 21 ἄκων scripsi auctore Markowskio ἀκούων libri Re 23 τῆς lacobs App Pors 331 Lect | ἀπάτης scripsi ex Α cum lacobsio Add 10 App Pors Lect Schul et Sin- teni ἀπάσης reliqui libri Re)

ἂν οὗν οἶ μὲν τὰ τῶν δεῖτ’ νῶν καὶ σοφιστῶν ποιῶσιν, ἐγὼ δὲ ἐκπεπληγμένος ἐστή- κω καὶ σκοτοδινιῶ καὶ τὰ μὲν <μηδ᾿> εὑρίσκω, τῶν ἐπιλανθάνωμαι, μικρὸν δὲ φαίνωμαι τῶν ἀνδριάντων διαφέρειν, τοῦτ’ ἤδη κατηγορία τῶν δικαστῶν; τί γάρ; ἢν ἐκεῖνοι μὲν ἐρωτῶσι· τί πρὸς ταῦτα φῄς, ὦ παῖ; πῶς συκοφαντεῖσθαι λέγεις; ἐμοὶ δὲ τὸ πρόσωπον τοῦ πατρὸς ἀποστρέφῃ τὴν γλῶτταν, ἡ τοῦ φεύγοντος αἰδὼς κακία ἂν εἴη τοῦ δικαστοῦ; ποία; μὴ τοίνυν με τῶν δικασόντων νομιζέτω τις κατηγορεῖν, ὅταν ἀπεγνω- κέναι λέγω τὴν ἀφιεῖσαν ψῆφον. οὐ γὰρ ἐκείνους ὑφ- ορώμενος, ἐμαυτὸν δὲ καταμεμφόμενος ταῦτα εἰκάζειν ἔχω.

ἀλλ’ εἰ δεῖ με καὶ τοῦτο συγχωρῆσαι καὶ ταῦ- τὰ οὐδαμοῦ γενησόμενα δοῦναι γενήσεσθαι ἀνωμολο- [*](6 cf. t. III p. XXIX 14 cf. ad p. 385, 3 16 cf. t. IV 250,1) [*](1 ᾔδει Va sed εἰ ex ἡ corr m 2 ἤδη Mon | εἰ Mon sed ἐν suprascr Hardt 4 κωλῦσαι? at cf. ad t. I 272, 5 6 ᾤετο δεῖν μόνην Ma 8 ἐκπεπληγμένως Α 9 σκοτοδινιῶν AMa ClB | καὶ om Β | μηδ’ inserui οὐχ lacobs Ach Τ 816 Schul om libri Re Ι τὰ MaCl 10 ἐπιλανθάνωμαι scripsi ἐπιλανθάνομαι libri Re Ι φαίνομαι MaCl 11 signum interro- gationis posui colon libri Re 12 ἦν Α | φής libri Re 14 ἀποστρέφῃ scripsi ἀποστρέφει ἀπεστρέφει Cl) libri Re 16 τίς MaB 19 εἰ Ma sed οὐ suprascr m 2 20 γενήσεσθαι scripsi 6 VaMaClB cum Sinteni ἐγνήσεσθαι Mon Re δυνή- σεσθαι Α γενήσεσθαι δὲ lacobs Schul, ἡγήσεσθαι Lect | ἂν ὡμολογημένως Cl sed ‘ supra ω man rec ἂν ὁμολογουμένως Β ἂν ὡμολογημένως Sintenis δ’ αὖ ὁμολογουμένως lacobs Lect, ὅτι πάντες ὡμολογημένως Schul)

οἶον στρα- τηγὸς εὔνους μὲν τοῖς πεπιστευκόσι, βαρὺς δὲ τοῖς πολεμίοις ὡς τἀκείνων αὔξων ἐκρίθη καὶ κριθεὶς ἀπ- έφυγε. τοῦτον οὐ τὸ μὴ ἁλῶναι παραμυθεῖται, τὸ δὲ κεκρίσθαι λυπεῖ καὶ οὐδὲ ζῆν ὅ γε τοιοῦτος βούλοιτ’ ἄν. ἰατρὸς κατὰ ταὐτὰ πάσαις μὲν ἐπινοίαις ὑπὲρ τῶν καμνόντων παρὰ πάντα τὸν χρόνον χρησάμενος, κρίσιν δὲ ὑπομείνας ὡς προστιθεὶς τοῖς νοσήμασιν ἑκὼν κέρ- δος ἂν ἡγοῖτο, κἂν ἀποφύγῃ τὸν θάνατον;