Declamatio 49

1. Μόλις, ὦ ἄνδρες δικασταί, τῶν ἐπὶ τῷ πατρὶ [*](RIV 742) θρήνων ὀλίγον ἀναπαυσάμενος παρ’ ὑμᾶς ἦλθον, ὡς [*](1 Longin. inv. Rhet. gr. IX 595, 7 sq. ed. Walz.) [*](12 Προοιμιαζόμενος ἐν τῷ διπλῷ τούτῳ τελείῳ στοχασμῷ ὁμολογεῖ ὁ υἱὸς ὑπὲρ τοῦ πατρὸς ἀγωνίζεσθαι καὶ οὐ κρύπτει τοῦτο, ἀνεπίφθονος γὰρ ὁ ὑπὲρ τῶν προσηκόντων λόγος, ὡς ὁ ἐρμογένης διδάσκει: καὶ ζήτει ἐκεῖσε post πιστεύωσιν Ath 13 στοχασμὸς ἀντεγκληματικὸς HVB 14 τὸ ᾶ προοίμιον ἐξ ὑπολήψεως τῶν δικαστῶν M rubr Ma3) [*](2 διόλου Vi 3 MaB 3 φυλάττειν Μ | τοῦ om Va Re 4 ἀποκειμένων Cl sed ἀ ex ὑ corr 7 εὐεργεσίαν HVVi 3 8 ὧς inser Ma 3 | ἐπιτοπλεῖστον Vi 3 B | τὸ om Ath 9 προσκα- λεῖται HVVi 3 MaAth sed in hoc σ del 12 πιστεύωσιν V sed ω in ras m2 πιστεύουσιν HVi 3 13 Ὁ πηρός scripsi ex H rubr V Ma rubr Ath ὁ πηρός. ἡ μελέτη M rubr ἡ μελέτη Vi rubr B om ClVa τυφλοῦ φιλοπάτορος ἀπολογία edd 14 Μόλις — 652, 7 ἀνῃρη- μένῳ praemissis verbis ἐν τούτῳ τῷ ζητήματι μελετῶν ὁ λιβάνιος τὸν πηρὸν προοιμιάζεται οὕτως citat lo. Doxap l. l. cod. Vat, fol 209 v Bar. fol 29, — 15 ἀναπαυσάμενος praemissis verbis Λιβάνιος ἐν μελέτῃ τῇ Διέσωσέ τις ἐμπρησμοῦ γενομένου τὸν ἑαυτοῦ natSQaTho- mas Mag. s. v. διέπαυσέ τὶς τινα καὶ διεπαύσατο αὐτός. καὶ ἔπαυσε καὶ ἐπαύσατο, καὶ ἀνέπαυσε καὶ ἀνεπαύσατο p. 85, 3 ed. Kitschl 15 παυσάμενος ViMa παρ’ in fine lineae absumptum Cl πρὸς Ma)

ὅμως γάρ, κἂν ἡ τῶν συμφορῶν τούτων αἰτία γεγενημένη πολλοὺς ἡμῖν ἔχῃ τοὺς συνηγόρους οὓς ἀπὸ τῶν ἡμετέρων χρημάτων [*](RIV 743) μισθωσαμένη | προβέβληται καὶ παντάπασιν αὐ- τὸς ἔρημος ὦ καὶ λέγειν ἀδύνατος, οἶμαι τὴν ἀλήθειαν ἔχων συναιρομένην καὶ τὴν τῶν δικαζόντων ὑμῶν εὐ- φανερὰν φανερὰν ὑμῖν καταστήσειν τὴν τῆς ἀνδροφό- νου ταύτης μιαιφονίαν. δι’ ὧν γὰρ ἂν ἀπολογεῖσθαι [*](1 τίς — 2 παραμυθία; om Doxap 2 ἔτι om Vi 3 ὑπο- λαμβάνω BVa 4 εὐλογωτάτων Η | δυνατωτάτοις Doxap 5 ἀφειδῶς ἐμαυτὸν Doxap | ἔδωκα ἀφειδῶς Vi 6 νῦν Ath | παρὰ — 7 νόμους ora Doxap | παρὰ Vi sed περὶ suprascr m2) [*](7 ἀνῃρημένον Vi sed ω supra ὂν m 2 8 γενομένην scripsi ex HVViMaClAthB Va γεγενημένην Μ edd | καθ’ Ma 9 ἐλέγξαι Μ Mor | ἐλέγξαι μεθ’ ὑμῶν BVa | ὅμως γάρ, κἂν scripsi ὅπως γὰρ ἂν HClAthBVa ὅμως δὲ Vi εἰ γὰρ ὅπως ἂν V sed in ras m 2, et in marg Β, edd εἰ γὰρ ὅπως γὰρ ἂν Ma sed εἰ γὰρ inser m 2 et γὰρ(2) del κἂν γὰρ Μ εἰ γὰρ coni lacobs Lect 140 10 αἰτία γεγενημένη scripsi ex HVVi Ma sed in hoc γρ γενομένη suprascr, Cl αἰτία γενομένη Ath γενομένη αἰτία BVaM edd | ὑμίν coni Mor aut πολλοὺς ἡμῖν ἔχουσα πολεμεῖ τοὺς συνηγόρους, οὓς ἀπὸ τῶν scribendum aut ἡμῖν delendum coni Re ὑμῖν ἕλκει τοὺς συνηγόρους οὓς lacobs Lect | ἔχει ViB 11 οὓς inserui ex HViMaClAthB Va ut coni Re lacobs del ras V om Μ edd 13 co scripsi e Μ ὦν reli- qui libri edd | ὅμως ἂν ante οἶμαι inserendum coni lacobs Lect) [*](14 τὴν om Mor | ὑμῶν Vi sed ὑμῖν in marg m 2 15 ἡμῖν Cl | καταστήσειν scripsi καταστῆσαι libri edd | καὶ ante τὴν Vi 16 ταύτην M | ἂν om ViBVa Re)

3. Θαρρεῖν μὲν οὖν, ὦ ἄνδρες δικασταί, συμβαί- νει καὶ δεδιέναι. κρατήσειν μὲν γὰρ ὑπολαμβάνω τὰ πράγματα λογιζόμενος, ὅταν δὲ πάλιν τὴν ἐμαυτοῦ δυστυχίαν ἐνθυμηθῶ, τἀναντία μοι προσδοκᾶν ἔπεισι. δεδυστύχηται μὲν γὰρ ἡμῖν πολλὰ καὶ μεγάλα, τὸ δὲ νῦν τῶν ἄλλων μεῖζον καὶ χαλεπώτερον. ὅπου γὰρ πρὸς τοσοῦτον ἀπανθρωπίας ἅμα καὶ τόλμης ἡ γυνὴ προελήλυθεν ὡς ἀνελεῖν μὲν δι’ ἐμὲ τὸν πατέρα, διὰ δὲ τῆς ἀναιρέσεως ἐκείνου κἀμὲ πειρᾶσθαι συκοφαν- τεῖν, πῶς οὐ βαρὺ μὲν καὶ σχέτλιον, δυστυχὲς δὲ καὶ πάσης ὠμότητος χαλεπώτερον;

ὅμως δὲ πειρατέον καὶ ταύτην ἀποδιδόναι τῷ πατρὶ τὴν τελευταίαν ἐπι- κουρίαν. πολὺ γὰρ αἱρετώτερον τὴν ὑπὲρ αὐτοῦ κρίσιν ἀναδεχόμενον, ἐὰν ἄρα συμβῇ τι, παθεῖν ἢ τοῦτο δε- διότα καὶ φυλαττόμενον ἄκριτον ἀπελθεῖν ἐᾶσαι τὴν ἀνδροφόνον. τοῦ μὲν γὰρ ὑπάρξει τὴν τύχην αἰτίαν ὑπολαμβάνειν, τὸ δὲ ἡμέτερον.

5. Εἴθε μὲν οὖν ἐγὼ | τοῦ πυρὸς ἔργον ἐκεί- νου γενόμενος τὸν αὐτὸν ὑπέστην τῇ μητρὶ θάνατον, παντάπασι γὰρ ἂν τῶν μετὰ ταῦτα συμφορῶν τὴν πεῖραν ἐκέρδανα καὶ καλὸν ἐντάφιον ἔχων ἀπεληλύθειν, τὴν ἐπὶ τῇ τοῦ πατρὸς σωτηρίᾳ δόξαν ἀείμνηστον· ἐπειδὴ δὲ τοσούτων καὶ τηλικούτων με πειραθῆναι δυστυχημάτων, ὡς ἔοικεν, εἵμαρτο, τῇ γοῦν τῆς ἀνδρο- φόνου μιαιφονίᾳ περιπεσὼν ἐβουλόμην ἀπολωλέναι.

6. νῦν μὲν γὰρ τὴν ἐκ τοῦ πράγματος ὑποψίαν φυλα- ξαμένη οἰκτρότερον ἡμᾶς διεχρήσατο τοῦ πατρὸς αὐτό- χειρ γεγενημένη, τότε δὲ κουφοτέραν ἂν ἔσχον τὴν τελευτὴν καὶ τῶν νομιζομένων τυχὼν καὶ τιμωρὸν τοῦ πάθους τὸν ἐμαυτοῦ πατέρα καταλιπών. ὁ μὲν γὰρ ἂν τοῦ παιδὸς ῥᾳδίως τὸν φόνον ἐζήτησε καὶ δίκην ἂν [*](4 cf. ad p. 430, 16. t. VI 387, 9) [*](1 προοίμιον] τρίτον κατα[σκευὴ] τοῦ προ[οιμ]ίου τούτου Η προοίμιον τρίτον VBrubr 6 κατασκευὴ τοῦ προοιμίου τού- του Β) [*](1 ἐγὼ om BVa | ἐκείνου om Vi 3 παντάπασι — 4 ἐκέρ- δανα praemisso Λιβάνιος citat Andr. Lopad. lex. Vind. s. v. ἐκέρδανε τὴν συμφορὰν ἀντὶ τοῦ ἐξέφυγε p. 58, 13 ed. Nauck | μεταταῦτα VViMaClBVaM Lopad edd 4 ἐκέρδανοα Μ ἐκέρδανον MaCl 5 τῇ inser Va2 et in marg Vi2 | σωτηρίαν Vi sed v del m2 6 με om Vi 9 ἂν ante τὴν Va 10 οἰκτρότερον scripsi ut coni Mor et lacobs Lect οἰκειότερον libri edd | πατρὸς Ma sed πράγματος in marg m3 11 δὴ Vi sed δὲ in marg m2 | κουφότερον Vi sed κουφοτέραν suprascr m2, M Mor | εἶχον Cl2 13 γὰρ ἂν] ἄνευ Vi 14 ἐζήτησεν Ma | ἂν om BVa)

7. Δυστυχὴς μὲν οὖν ὁ πατήρ, ἐγὼ δὲ δυστυχέστε- ρος. ὁ μὲν γὰρ πάντας ἀνθρώπους κακοδαιμονίᾳ νενί- κηκε, πολὺ δὲ τοῦ πατρὸς ὁ παῖς ἀθλιώτερος. αὐτὸς γὰρ ἐμαυτῷ τῶν συμφορῶν αἴτιος, | αὐτὸς ἐμαυ- [*](RIV 745) τῷ τὴν μητρυιὰν ἐπεισήγαγον, εἴτε δὲ παρανοίας εἴτε δυστυχίας κατηγορεῖν ἐμαυτοῦ δικαίως ἐπὶ τούτοις οὐκ ἂν ὀκνήσαιμι.

καὶ μηδεὶς τὸ παράδοξον λογιζό- μενος ἀπιστείτω τοῖς εἰρημένοις, ἐρῶ γὰρ ὑμῖν τὴν τῆς ἀτοπίας πρόφασιν μικρὸν ὕστερον, ὅσοι μὲν γὰρ τῶν ἡμετέρων πραγμάτων τὴν ἀκριβῆ γνῶσιν οὐ παρ- εἰλήφασι, τὸν πατέρα τούτων ἡμῖν αἴτιον γεγενῆσθαι νομίζουσιν, ὅσοι δὲ τὰ καθ’ ἡμᾶς ἴσασιν ἀκριβέστερον, [*](6 κατα[σκευὴ τ]οῦ προ[οιμίου το]ύτου Η 12 τὸ αὐτὸ ἐμαυτῷ τὴν μητρυιὰν ἐπεισάγειν M m τὸ βιάζεσθαί βιάσασθαί Mor) με μητρυιὰν ἐπαγαγεῖν μοι Ma3 Mor) [*](1 νῦν H | συμβᾶσαν scripsi ex HV (σθμβάσαν) α Β ξυμβᾶσαν VaM edd 2 εὐχερῶς Va sed cog in ras m2 3 ἀφῃρημένος Va sed σ ex v corr m3 4 ὑπῆρχεν Ma 7 νενίκηκεν Ma 8 τοῦ om Vi | αὐτὸς Va sed τὸς in ras m2) [*](9 ἑαυτῶ Vi sed ἐμαυτῶ in marg m2 | τῶν — ἐμαυτῷ om Ath 10 τὴν om HVViMaCl „non male omittit B(avaricus) articulum τὴν“ Re | μητρυὰν Η | δὲ om Vi | παροινίας HVMa ClAth | ἢ MaCl 11 τούτοις scripsi ex HViMaClAthBVa sed in hoc ἐπὶ τούτοις in marg m2 τοιούτοις VM edd 12 τὸ scripsi auctore Re τί vel τι libri edd 13 τοῖς εἰρη- μένοις om Vi | γὰρ om Η δὲ V | τὴν om Ath 15 παρειλή- φασιν Ma 16 τούτων Ma sed ύ et ων in ras m3 | αἴτιον inser Va2 17 πιστεύουσιν Vi sed νομίζουσιν in marg m2 ἀκριβῶς ViMaCl)

9. Διὸ δὴ καὶ πάντων ἀνθρώπων ἐμαυτὸν νενό- μικα δυστυχέστατον. τὰ μὲν γὰρ πρῶτά μοι τῆς ἡλι- κίας ζηλωτὰ καὶ περίβλεπτα, πατὴρ φιλόπαις, μήτηρ παραπλησία, βίος εὐδαίμων, αὐτάρκης περιουσία, τὰ δὲ νῦν βέλτιον σιωπᾶν. αὐτὰ γὰρ ὑμῖν τὰ δυστυχή- ματα παντὸς λόγου δείκνυσιν ἐναργέστερον.

τὸ δὲ κεφάλαιον τῶν συμφορῶν, ὁ πατὴρ ἐκεῖνος ἀνήρπασται καὶ τέθνηκεν, ὦ Ζεῦ καὶ Ἥλιε, διὰ τὴν περὶ ἡμᾶς ὑπερβάλλουσαν εὔνοιαν, ὁ μόνος φιλόπαις, ὁ πάντας τοὺς πώποτε πατέρας ὑπερβαλόμενος. τίς γὰρ ἐκείνῳ παραπλησίως ἀνέθρεψε; τίς ἐλευθερίως οὕτως ἐπαί- δευσε; ποίων μὲν προσηκόντων διδασκαλείων ἀπείρα- [*](RIV 746) ’τον | εἴασε; ποίων δὲ λόγων καλῶν τε καὶ χρη- σίμων ἀνήκοον;

πάντα μὲν οὖν τὰ μαθήματα <τὰ> λαμπρὰ τοῖς εὖ φρονοῦσι καὶ περισπούδαστα, θεοὺς [*](1 cf. ad p. 128, 4 | cf. ad t. III 453, 5 10 cf. ad p. 693, 7) [*](4 προκατάστασις ἤτοι καὶ Β) προδιήγησις M rubr Ma3 B rubr προκατάστασις Mor) [*](1 ἅπαντα ἄνωθεν ViBVa 2 διηγήσωμαι Va sed ω corr m2 | ὁμολογήσετε Va sed σετε in ras m 2 ὁμολογήσεται Η 4 δυστυχέστερον HV | γὰρ inserui ex HVViMaAthB sed in hoc inser rubr om ClVaM edd 7 ἡμῖν HVVi 8 δείκνυσιν scripsi ex HVViMaCl cum Bastio ep. crit. 136 δεικνύει AthB VaM edd 11 μόνος Va sed o(1) in ras 2—3 litt m2 12 ὑπερβαλλόμενος HVViMa sed in hoc λ(2) inser m2, ClBVa) [*](13 ἀνέθρεψε Vi sed ὒ supra ἑ m2 ἀνέθρεψεν Ma ἂν ἔθρεψε Va Re | ἐλευθερίαν Aih 14 διδασκαλίων HVMa sed in hoc εἰ supra ι(2) m3 | ἀπείραστον Vi sed τ supra στ m2, MaCl ἄπειρον HV 16 εἴασεν Ma | τε om HV 16 μὲν οὖν scripsi ex HVMaClAthM μενοῦν ViBVa edd | τὰ inserui om libri edd sed „post μαθήματα videtur ἃ vel τὰ deesse“ a) [*](17 ἀρετὴν μετιέναι post περισπούδαστα Μ edd, post θεοὺς θεραπεύειν in marg Ma3 delevi | θεοὺς θεραπεύειν om Μ)

τὸ δὲ δὴ μέγιστον τῶν μαθημάτων καὶ τιμιώτατον, περὶ οὗ πολλὰ μὲν εἴρηται ποιηταῖς τε καὶ λογογράφοις, πλείω δὲ διεξῄεσαν οἱ παιδεύοντες ἐπαινοῦντες μὲν ὡς εὐσεβές τε καὶ θεῖον, εὐδαίμονας δὲ τοὺς τὸ μάθημα τοῦτο τοῖς ἔργοις ἐπαληθεύοντας καὶ μακαρίους πολλάκις ἐπονομάζοντες, τί τοῦτο λέγω; τιμᾶν θεοὺς οὓς δεῖ μάλιστα, τοὺς γονέας θεραπεύειν μετ’ ἐκείνους, προνοεῖν τῶν πατέρων καὶ κήδεσθαι, πάντα τρόπον ἐκείνοις εἶναι κεχαρισμένον, γηρωκομεῖν, ἀποδιδόναι τὰ πρέποντα χαριστήρια, μὴ συγχωρεῖν, [*](4 cf. p. 689, 15; 686, 10. Solon. el. fr. 4, 14 apud Dem. fals. leg. p. 422, 10 sq. 9 cf. t. V 52, 6 12 Thuc. IV 86, 1; VIII 52, 2 15 cf. p. 591, 6; t. V 107, 10 sq.) [*](3 μὲν post μηδὲν ViMaClBVa edd delevi 4 νομίζειν Vi sed νομίζοντας in marg m2 5 ἀπέχεσθαι Vi sed ἀπέσχε- σθαι in marg m2 7 τῇ om Vi 9 εἴρητο MaCl | τε om Va 10 διεξίασιν HV 11 ἐπαινοῦντες in marg Vi3 | ὡς inserui ex HVViMaClAthBM om Va edd 12 τούτοις Vi | ἐπαληθεύοντας reposui e libris ἐπαληθεύοντες edd 13 ἐπο- νομάζοντες Va sed τες in ras m2 | λέγων Vi 14 οὓς acripsi ex HVMaClAthBM μεθ’ οὓς Vi ὡς Va edd ὡς ἔνι μάλιστα lacobs App. Pors. Adv. 293 Lect | ἔδει HVVi 15 μετ’ om Vi 16 ἐκείνους Re | κεχαρισμένοις Η „malim κεχαρισμένος, tametsi accusativus quoque ferri possit“ a Re | γηρωκομεῖν ex HVViMaCl sed in hoc ω ex ο corr, AthVaM γηροκομεῖν Β edd cf. p. 660,9; 663,2; 664,6; t. VI 563,20; I 112,2; VI 90,7; VII 269,12; 562,11. Lobeck. Phryn. p. 692 sq. | γηροτρο- φεῖν post γηρωκομεῖν ViMaCl)

13. Τούτοις, ὦ ἄνδρες δικασταί, τοῖς μαθήμασι [*](RIV 747) παιδευόμενος ἐπεμελούμην, | ἐφρόντιζον, ἐθερά- πευον, ἐκηδόμην. εἰ περιῆν ὁ πατήρ, αὐτὸς ἂν ὑμῖν διηγήσατο τὴν πολλὴν κηδεμονίαν, τὴν εὔνοιαν, τὰς φροντίδας, τὴν ἐπιμέλειαν. οὐδένα γὰρ χρόνον ἡσύχα- ζον πράττων καὶ λέγων ἃ λυσιτελεῖν ἐκείνοις ἐνόμιζον, μᾶλλον δὲ ταῦτα διαπραττόμενος ἐμαυτῷ τὸ συμφέρον ἐβουλευόμην. ὅσοι γὰρ τοὺς ἑαυτῶν πατέρας τὰ πρέ- ποντα θεραπεύουσι, δι’ αὐτῶν ὧν κηδόμενοι πράτ- τουσι τὴν προσήκουσαν χάριν κομίζονται.

καὶ τί δεῖ καθ’ ἕκαστον λέγειν ἐξὸν ἐνὶ τεκμηρίῳ δηλῶσαι τὴν ὑπερβάλλουσαν σπουδήν τε καὶ προθυμίαν; ὧς γὰρ ἡ Τύχη καὶ τὸ δαιμόνιον ἀφορμὴν ἡμῖν παρέδω- καν ἀβούλητον μέν, ὅμως δὲ μόνην ἱκανὴν παιδὸς ἀγαθοῦ καὶ κηδεμόνος ἐπιδεῖξαι προαίρεσιν, οὐκ ἐμέλ- [*](8 cf. t. ΙΙΙ 156,18: 231,21) [*](1 τίς HViMaAth | τίς HMa | κίνδυνον HVMaClAthB κίνδυνον ὑπομένειν Vi 2 τεθναίην Vi sed τεθνάναι in marg m2 | συμβαίη HVViMaClAthBM Re συμβαίνει Va 4 γενό- μενος Vi 7 εἰ περιῆν Cl sed περιῆν e περὶ ῆν corr m2 εἴπερ ἣν ViBVa | ὑμῖν om Cl Re ἡμῖν Μ 9 γὰρ inser Va2) [*](10 ἐκείνοις scripsi ex HVViMa sed in hoc γρ γονεῦσιν in marg m3, ClAthBVa τοῖς γονεῦσιν (γονεῦσι α edd) Μ 14 προσήκουσαν Ma sed προσηκ in ras m3 | κομίζονται Vi sed νομίζονται in marg m2 15 δεῖ om H inser V2, post καθ- έκαστον Vi, post λέγειν Ath | καθ’ ἕκαστον scripai e Par καθ- έκαστον reliqui libri edd 17 παρέδωκαν scripsi ex HV παρ- έδωκεν reliqui libri edd 18 μόνην in marg Vi2 19 ἐπι- η δείξασθαι Ath | ἐμέλησα HCl ἐμέλησα Ath ἠμέλησα ViMa sed in hoc η(1) in ras m3)

ᾧ προτέρῳ βοηθεῖν ἐδόκει μοι δικαιότερον, ἀμφοτέροις γὰρ ἄμα βουλόμε- νος ἐμαυτὸν ἑώρων ἀδυνατώτερον, ὑπὲρ δὲ τῆς μητρὸς τὴν αὐτὴν προθυμίαν ἐπιδειξάμενος καὶ τοῦ σῶσαι τὴν ἀθλίαν διήμαρτον τοῦ πυρὸς κυριωτέρου γεγενη- μένου καὶ τῶν ὀφθαλμῶν ἀφῃρέθην φιλονεικότερον ἐκείνῳ μαχόμενος.

τούτων δὲ οὕτω γεγενημένων καὶ τῆς μητρός, ὡς ἔφην, ἀπολωλυίας ὁ μὲν χρηστὸς ἐκεῖνος πατὴρ καὶ περὶ τοὺς οἰκείους εὐνοικώτατος ὁμοῦ μὲν τὴν ἐκείνης ἀπώλειαν, ὁμοῦ δὲ τὴν συμφο- ρὰν τὴν ἐμὴν ὀδυρόμενος χαλεπώτερον τὸ κατ’ ἐμὲ πάθος θρηνῶν καὶ στένων δῆλος ἦν, ἐγὼ δὲ τὴν μη- τέρα συνοδυρόμενος παρεμυθούμην <ὐπ᾿> α ἐμαυτῷ πατέρα· δεινὸν μέν, ὦ | πάτερ, τὸ πάθος, [*](RIV 748) ἔχει δέ τι καὶ φιλοτιμίας· τὴν γὰρ πρόφασιν λογιζόμενος κουφότερον φέρω τὴν συμφοράν. [*](2 εὐλαβέστερον Va sed α supra ον m2 | διετέθην Μοι· sed γρ διεθέμην in marg διεθέμην Va sed γρ διετέθην in marg m2 3 ἤπερ ἰδεῖνHVi 4 μόνον Vi sed μένον in marg m2 | τὸν om HV | νομίσας ζηλωτόν τε καὶ περισπούδαστον HV 6 μοι βοηθεῖν ἐδόκει Vi 7 ἀμφοτέροις — 8 ἀδυνατώτερον om Ath 8 ἀδυνατώτερον scripsi ex HVViMaClAthBVa ἀδύ- νατον Μ edd 12 ὡς ἔφην post οὕτω, non post μητρός Vi) [*](14 οἰκείους scripsi ex HVViMa sed in hoc γρ περὶ τοὺς παῖδας in marg m3, ClBVa sed in hoc γρ παῖδας in marg m2 παῖδας AthM edd 18 ἐπ’ inserui auctore lacobsio Lect om libri edd sed „aut supervacaneum est ἐμαυτῷ aut deest ὡς ἐνῆν vel potius, quod nunc video, ἐμαυτῷ deducendum in versum inferiorem et legendum ἔχει δέ τι καὶ ἐμαυτῶ φιλοτιμίας“ Re 21 κουφότερον scripsi κουφοτέραν libri edd)

ὧς δὲ τῶν ἐπὶ τῇ μητρὶ θρήνων ἀπέστημεν καὶ πολὺς μετὰ ταῦτα χρόνος διεληλύθει, καιρός, ὦ παῖ, περὶ τῶν κατει- ληφότων, ἔφη, βουλεύεσθαι, καιρὸς ἡμῖν δια- γνῶναι τὸ παριστάμενον. ἐγὼ μὲν ἤδη ταύτην ἄγω τὴν ἡλικίαν, σὲ δὲ πολλῆς τινος ἐπιμε- λείας ὁρῶ δεόμενον. τίς οὖν καὶ σὲ θεραπεύ- σει κἀμὲ γηρωκομήσει; καλὸν ἀγαγέσθαι σοι γύναιον. χρήσιμον ἀμφοτέροις τὸ διανόημα.

18. ταῦτα λέγοντος ἐκείνου πολλάκις οὐκ εὐφημήσεις, ὦ πάτερ, ἔφην, καὶ συγχωρήσεις ῥᾳδίως μοι φέρειν τὴν συμφοράν; οἷς γὰρ νῦν λέγειν ἐπι- χειρεῖς, τούτοις μοι βαρυτέραν ἀποφαίνεις τὴν δυστυχίαν τὴν μνήμην ἀνακινῶν τοῦ πάθους καὶ τὴν ἐνοῦσαν δυσχέρειαν τῷ καθ’ ἡμᾶς ἀτυ- χήματι φέρων εἰς μέσον. γυναικὸς ἀνάσχωμαι, πάτερ, γυναικὸς οὑτωσὶ διακείμενος; ἵνα ποί- [*](10 cf. p. 686, 7) [*](2 ὑμᾶς MaVa sed u in ras Ma3Va2 ἡμᾶς V sed ἡ in raa m2, Cl 3 μεταταῦτα VViMaClB VaM edd 4 ἔφη post και- ρός, non post κατειληφότων Vi 5 βουλεύεσθαι scripsi ex HV ViMaCl βουλεύσασθαι AthBVaM edd 6 δὲ Vi 7 τὴν ἡλικίαν ταύτην ἄγω MaCl 9 γηρωκομήσει scripsi ex HVViMa ClAth γηρωβοσκήσει BVaM γηροβοσκήσει edd cf. ad p. 657,16) [*](11 εὐφημίσεις Β | ἔλεγον post εὐφημήσεις, non ἔφην post πάτερ Vi ἔφην post εὐφημήσεις, non post πάτερ Ath 12 ἔφην om HVCl sed in hoc post συγχωρήσεις inser post συγχωρήσεις, non post πάτερ Ma 13 γὰρ om HV | μοι post νῦν BVaM edd delevi 14 ὑποφαίνεις ViCl sed in hoc ὑ ex ἁ corr m2 15 ἀνακινῶν Vi sed κε supra κι m2 16 ἡμῶν Vi sed ᾶς su- prascr m2 17 οὐκ ante ἀνέχομαι Vi | ἀνάσχομαι Β 18 γυναικὸς inser Vi2 | οὑτωσὶ Ma sed σὶ in ras m2 οὕτω σοι HVi sed in hoc σοι in marg m2 inser, Cl | ἵνα om Vi)

πῶς οὖν τοῦ βλέπειν ἐστερημένος τυγχάνειν τούτων δυνήσομαι; πῶς δέ με τὸ γύ- ναιον οὕτω διακείμενον ὄψεται; πῶς εὐνοήσει; πῶς οὖν ἡμῖν ὁμοφροσύνη γενήσεται; τί δέ | μοι τῆς ἀθεάτου κοινωνίας γένοιτ’ ἂν [*](RIV 749) ὄφελος; παίδων γένεσις, εἴποι τις ἄν. τοῦτο μὲν οὖν καὶ κωλύει μᾶλλον τὸν γάμον.

οὐκ εὐτυχές, ἔφην, ὧ πάτερ, τὸ σπουδαζόμενον. ἡδὺ μὲν γὰρ χρῆμα καὶ τιμιώτατον παῖδες ὃν προσ- ήκει τρόπον προῃρημένοι καὶ μετ’ εὐνοίας κή- δεσθαι τῶν γονέων δεδιδαγμένοι καὶ πεφυκό- τες, ἀλλὰ τοῖς ὁρῶσι καὶ τὴν τοῦ κτήματος ἔχειν ἀπόλαυσιν δυναμένοις. ἐμοὶ δὲ τίς ὠφέ- λεια, τίς ὄνησις μήτε προσβλέπειν μήτε γινώ- [*](12 τὸ μὲν οὖν ἀντὶ τοῦ δὲ M m Ma3) [*](1 αὐτὴν ὀφθαλμοῖς Ma sed η ex ο corr m3, ClM | αὐτὴν om Va | θεάσομαι Vi 2 τῇ συνεχεῖ θέᾳ in marg Vi2 3 ὁμιλίαν Μ sed γρ εὔνοιαν in marg | βεβαιώσωμαι scripsi e Par βεβαιώσομαι reliqui libri edd 6 γίγνεσθαι AthVaM edd 7 τούτου Ath 9 πῶς] πόθεν Ath | οὖν inserui ex Η VViMaCl om AthBVaM edd sed „non male B(avaricus) πῶς οὖν“ Re | εὐφροσύνη Vi sed ὁμο in marg m2 10 ἐκγάμου Vi sed ἀθανάτου in marg m2 11 γέννησις Vi | εἴπῃ HV | τίς HVi 12 μᾶλλον inserui ex HVViMaClAthBVa om Μ edd sed „W(olf.) et B(av.) post κωλύει addunt μᾶλλον. Laudo factum, nisi quod ante κωλύει id addi “ Re 15 προ- ῃρημένοι Ma sed ῃ in ras 2—3 litt m3 16 δεδιδαγμένοι Va sed δαγμένοι in ras m2 18 ἀπόλαυσιν Ma sed et σιν in ras m3 19 προβλέπειν ClBVa Re | γιγνώσκειν Ma)