Declamatio 39

επειδὴ τῆς τῶν νέων εὐκοσμίας πεφροντι- RIV 568 κεναὶ φησὶν ὁ πατὴρ διὰ τοῦ νόμου, δέξασθε καὶ παρ’ [*](Cr = Codex Hierosolymitanus S. Cnicis 57) [*](Η = Hierosolymitanus S. Sepulcri 107) [*](ΜΟ = Monacensis gr. 113) [*](Ma = Matritensis 4679 (= N-49)) [*](Cl = Bodleianus Misc. 208 olim Claromontanus) [*](Μ = Marcianus gr. 439 Laur = Laurentianus LVII 47) [*](Ι = Hierosolymitanus S. Sepulcri 79) [*](Β = Barberinus E 41 (Vatic. Barb. 220)) [*](1 ἐσχηματισμένος κατ’ ἔμφασιν Ma rubr ἐν τούτῳ τῷ ῥηθέν τι (om Ma) λόγῳ παρατηρεῖν ἄξιον ὅπως ἀεὶ ἐσχηματισμένῳ τρό- πω ὁ υἱὸς τὸν πατέρα ὡς μοιχεύοντα τὴν αὐτοῦ διασύρει δια- σύρει τὴν αὐτοῦ Ma) γυναῖκα οὐκ ἐλυσιτέλει γὰρ εἰς τοὐμφανὲς τοῦτο ποιεῖν, ἀλλ’ ὧς ὁ τῆς τέχνης τύχης Ma) δίδωσι νόμος, ἐσχηματισμένως ἐσχηματισμένος Ma). καὶ τοῦτο δῆλον μὲν καὶ (inser Ma) ἐκ τῶν ἄλλων, ἤδη δὲ ἐκ τοῦ τελευταίου τοῦ καὶ φανέντος ποτὲ τοῦ μοιχοῦ τοῦ πατρὸς δεήσομαι βοηθεῖν (p. 316, 5) in marg Ma 3 et in fine declamationis M m ἐσχημα- τισμένον ὅλον τουτὶ τὸ πλάσμα Μο 6 ἀντ’ ιληπτικὴ ΜΜο ὅτι ἔξεστι νόμους γράφειν add Μο) [*](1 Θεωρία. ante Φήμη edd delevi | Φήμη — 5 ἀποκτιννύναι om ΒΙ redintegr laur 2 | τις post φήμη MaCl 2 νόμον ἔθη- κεν ὁ πατὴρ scripsi ex HMoMaClLaur ἔθηκεν ὁ πατὴρ νόμον Μ edd 3 et 4 ἀκρίτους scripsi e ΗΜο ἀκρίτως MaClLaur Macar (cf. ad p. 297, 14) edd 4 ras 6 — 8 litt post παῖς Cl) [*](6 Ἡ μελέτη scripsi e Μο om reliqui libri λόγος κατὰ μοιχῶν edd 7 πεφρόντικε ΗΜο)

ὃ καὶ θαυμάσαι τις ἂν εἰ συναγωνί- ζεσθαι τῷ παιδὶ δέον καὶ τὸν νόμον ἐπαινεῖν καὶ [*](RIV 569) συμπράττειν ὅπως ἔσται κύριος, | ὁ δ’ ὥσπερ ἀδι- κούμενος ἢ μὴ κοινωνήσων μοι τῆς δόξης ἐναντιωσό- μένος ἥκει καὶ ταῦτα πάντων τῶν ἐμῶν καὶ μικρῶν καὶ μεγάλων ὁμοίως μετεσχηκώς.

πάλαι μὲν οὖν διενοούμην, ὦ ἄνδρες δικασταί, τουτονὶ θεῖναι τὸν νόμον, ἀφ’ οὗ τὴν γυναῖκα ταύτην ἢν ἔχομεν ὁ πατὴρ ἡμῖν εἰς τὴν οἰκίαν εἰσήγαγεν· ὁ δὲ πολλὰ δὴ πολλα- χοῦ βλάπτων τοὺς νεωτέρους ὄκνος πολύν τινά μοι χρόνον ἐν τῷ μέλλειν κατανάλωσεν. ὡς δὲ εἶδον τὸν πατέρα τῷ νόμῳ τοὺς μὲν δικαστὰς ἀκύρους τῶν παί- δῶν πεποιηκότα, τοῖς γονεῦσι δὲ τὴν ἐκείνων ἐπιτρἐ- ποντα σφαγήν, οὕτως ἤδη καὶ αὐτὸς παρεκλήθην εἰς μέσον ἐνεγκεῖν ἃ πάλαι βουλόμενος ἀνεβαλλόμην. ὅν [*](1 δυνάμενον ἡμῖν scripsi ex HMoMaCl δυνάμενον ὑμῖν Laur I ἡμῖν δυνάμενον ΜΒ edd 2 καὶ ante ὑμᾶς Μο | τοῦτο MoMaClLaur Re 3 με om MaClMLaurlB Mor 7 γε- γενημένων MaCl | ὃ in ὧ corr my | τίς ΗΜαΒ | συναγωνίσασθαι Ma 9 ὁ δ’ scripsi e Μο ὅ δ’ HMaClMLaurlB edd ὁ δὲ lacobs Lect 10 εἰ μὴ κοινωνήσων Β εἰ μὴ κοινωνήσοι μοι Μο Re qui adnot: ,,malim tamen εἰ μοι κοινωνήσει“ | ἐναντιωσάμενος Η 12 οὖν om | 13 διενοούμην post θεῖναι, non post οὖν inser Cl | ὦ ἄνδρες δικασταὶ τουτονὶ θεῖναι διε- νοούμην Ma 15 πολλαχοῦ δὴ MLaurlB Mor 16 νέους MaCl | πολλήν Οἴμ’ 17 μέλειν HMoCl 18 ἀκύρους Ma sed κυ in ras m 2 | τῶν παίδων πεποιηκότα scripsi ex HMoMa Cl πεποιηκότα τῶν παίδων MLaurlB edd 19 ἐπιτρέποντας Β 20 παρεκλήθην Ma sed v add m2)

4. Τὰ μὲν οὖν ἄλλα πιστεύω τὸν νόμον εὖ ἔχειν δόξειν, φοβοῦμαι δὲ ἕν, ὦ ἄνδρες δικασταί, μόνον μὴ τὸ τὸν μὲν γράφοντα νέον τε εἶναι καὶ παῖδα, τὸν δὲ ἀντιλέγοντα πρεσβύτερόν τε καὶ πατέρα βλάβη γένηται τοῖς ὀρθῶς γεγραμμένοις. ἀλλ’ εἰ μὲν μὴ πολλοὺς μὲν ἤδη πρεσβυτέρους ἐωράκειτε τὰ τῶν νέων ἀμαρτάνον- τας, πολλοὺς δὲ νεωτέρους πολλῶν ἄμεινον πρεσβυτέ- ρων εὑρηκότας τὸ δέον, καλῶς ἂν ἐποιεῖσθε τὸν χρό- νον κριτήν· ἐπεὶ δὲ αἰ φύσεις ἰσχυρότεραι τοῦ τῶν ἐτῶν ἀριθμοῦ, τί θαυμαστὸν εἰ καὶ πατὴρ ἐκφέρεται [*](14 Pind. Ο1. V 24. Stat. silv. V 2, 13) [*](1 τοσούτου Mor | παρεισενηνεγμένου Ma sed ρο supra αρ m2, Cl προσενηνεγμένου Laurl συνεισενηνεγμένου M sed ην inser y 2 δικαίως ἂν] δικιώσαντες lacobs Lect App Pors 328 | ἔθεσθαι MoMaCl sed in ἔθεσθε corr MoMa 2 ἔσεσθε Ι ἔσεσθαι Laur 3 καὶ ante ὑμᾶς Μ | ἡμᾶς Mor Ι προσί- εσθαι cum ras 1 litt post ι(1) I 6 τῆ μὲν οὖν ἄλλη sed in hoc οις supra ἦ et supra η | εὖ — 7 μόνον in marg Mo 2 7 δόξειν scripsi ex HMo 2 sed in hoc η supra ειν, B δόξαι MMaClLaurl edd | ἓν inser Ma 2 om Cl | Μ Cl sed ἡ corr m 3 8 τὸ scripsi ex ΗΜοΜa sed in hoc ὁ in ὢ corr, Cl sed ὁ ex ῶ corr m 3 Β τῶ Μ sed ῶ in ἑ corr γ, Laurl edd I δ’ Ma 9 γεγένηται Η γενήσεται Ι 10 γραφομένοις H MoLaur | μὲν(2) om Η 11 ἐωράκητε Η ἑωράκατε ΜΙΒ Mor | νόμων Μο 12 μὲν Mo sed δὲ suprascr m 2 14 ἐπεὶ scripsi ex HMoMaClI ἐπειδὴ MLaurB edd | αἱ φύσεις — 298, 1 βέλ- τιον praemissis verbis τῆς μελέτης ἐν ᾖ παῖς διὰ τὸ φήμην εἶναι συνεῖναι τῇ γυναικὶ τὸν πατέρα νόμον τίθησι τοὺς μοιχοὺς ἀκρί- τως ἀποκτειννύναι citat Macarius Chrysoc. fol 78 r 15 τί μαστὸν] ὅθεν οὐδὲ θαυμαστὸν Macar | καὶ πατὴρ] πατὴρ μὲν πολλάκις Macar)

εἰ μὲν οὖν μὴ τὴν χείρω μοι δόξαν ὁ πατὴρ κατεσκευάκει [*](RIV 570) διὰ τοῦ νόμου, τὸν ἐμὸν | τοῦτον εὐθὺς ἂν ἐπεχείρουν λυσιτελοῦντα δεικνύειν· ἐπεὶ δὲ εἰς ἐμέ τι- νες ἐβλέπετε τούτου νομοθετοῦντος καὶ τοιοῦτος ἐνίους, ὡς εἰκός, εἰσήρχετο λογισμός, ὅτι οὗτος μέντοι τὸν παῖδα πονηρὸν εἰς αὑτὸν εὑρηκὼς αὐτὸς ἐπιθυμεῖ κτεῖ- ναι καὶ τοῦτο ἐσπούδακεν, οὐ τοῖς ἄλλοις ἐπικουρῆσαι πατράσιν, ἀλλ’ αὑτῷ χαρίσασθαι μιαροῦ παιδὸς σφα- γῆν, φέρε ὑμῖν ἀπολογήσωμαι μάρτυρι τῷ πατρὶ χρώ- μένος.

6. Ἔπεμπές με, ὦ πάτερ, νέον ὄντα κομιδῆ παρὰ τοὺς διδασκάλους. ἐνταῦθα ἔλαβόν τινα αἰτίαν ὧν οἶ πολλοί; κατῄσχυνά σε τοῖς ἐμαυτοῦ πράγμασιν; οὐ δῆτα. μετὰ ταῦτα τῆς μητρὸς ἀποθανούσης, ἦς ζώσης οὐκ ἄν ποτε τοῦτον ἔθηκας τὸν νόμον, ἐκώλυε γὰρ ἄν, ἠπείχθην πρὸς γάμον; ἐμνήσθην σοι περὶ γυναι- κός, ὧς ἄν τις, ἀφέλκων ἐμαυτὸν τῆς μετὰ σοῦ διαί- της; οὐδὲ τοῦτο.

ἀλλ’ ὁ μὲν ἐνάγων με πρὸς γάμον [*](15 cf. p. 313, 9) [*](12 περικατάστασις. κατάστασις Μο) [*](1 καὶ παῖς λέγει] λέγει δὲ παῖς Macar | τι λέγει MaCl | λἐ- γοι Μο | τί HB τὸ Macar om MI Mor 2 τὴν om MLaurl Β Mor 3 τοῦτον scripsi ex HMoMaClLaurB τοῦτο MI edd | ἂν om Μο 4 τινα ἐβλέπετο Η 5 ἐνίους om Η 7 ἐαυ- τὸν Ma et ex ἐμαυτὸν corr Οἶ’ αὐτὸν ΗΜο | κτείνειν MaCl) [*](9 αὐτῶ ΗΜο 10 ἀπολογήσωμαι scripsi ἀπολογήσομαι libri edd 12 κομιδῆ ὄντα ΜΙ | παρὰ Μο sed περὶ suprascr m2 13 punctum post διδασκάλους posui e libris signum interrogationis edd 16 τέθεικας MaCl ἔθηκε Laurl 17 ἠπείχθην Laur sed πειχ in ras m 2 18 ἐφέλκων ΜοΙ | παρὰ Ι 19 ἀλλ’ om Laur Ι γυναικὸς ante ἐνάγων ΜΒ edd et inser Ma 3 delevi ut „recte abest a B(avar.)“ Re | ἐνάγων sed ἀ supra ἐ m2)

εἶξα, 03 ἄνδρες δικασταί, καὶ συνεχώρησα καίτοι σαφῶς ἐπιστάμενος ὅτι τὸ πρᾶγμα τοῦτο, ὁ γάμος, πολλοῖς πολλῶν καὶ μεγάλων αἴτιον κατέστη κακῶν. οἱ μοιχοὶ γάρ, ὦ πάτερ, καθ’ ὧν νῦν ἐγὼ νομοθετῶ, μυρίοι καὶ οὓς οὐκ ἂν ᾠήθης ἥψαντο εὐνῆς ἀλλοτρίας, καὶ οἱ φυλάττειν δίκαιοι πολλάκις αὐτοὶ διέφθειραν. | καὶ τοῦτο τὸ δέος ἔτι νέος ὢν ἐλάμβανον παρὰ [*](RIV 571) τῶν ποιητῶν καὶ τί ἂν σοι διηγοίμην; οἶσθα γὰρ ἃ [*](9 Dem. Mid. p. 531, 10 19 Xenophan. σιλλ. fr. 11, 3 et 12,2 ed. Diels) [*](3 καταπαύσει μοι Ι καταπαῦσαι μοι HMa sed in hoc ύσει supra ὗσαι m 2, Cl καταπαύσαιμι Μο καταπαί μοι cum lac 2 litt Laur 4 καὶ ante πληροῦσα ὢ | πληρωσάτω Μο | τὰ ἐκείνης MaCl | καὶ om Μο | καθιστᾶσα πῶς Ma 6 ἀνερυθριῶν scripsi coll t. I 117, 12 ἂν ἐρυθριῶν libri edd | μὲν ἔξει MaCl) [*](7 αὐτὸς om MaCl | ἐθέλοις Μ | ταχέως om Mor 9 καὶ(1) οmΜο 11 δεῖ MaCl | εἰσενεγκεῖν ClB 12 δικασταί inserui ex HMoMaLaurlB om Μοί edd 13 τὸ πρᾶγμα — 17 διέ- φθειραν citat Macarius fol. 78 r | voce τοῦτο inc Cr fol. 75 v 14 αἴτιον κατέστη κακῶν καὶ μεγάλων Ma | οἴ τε γὰρ μοιχοὶ Macar 15 ὦ πάτερ — νομοθετῶ om Macar | καὶ ante νῦν MaCl | ἐγὼ om Μο 16 ἂν τις Β 17 πολλάκις δὲ καὶ οἱ φυλάττειν δίκαιοι Macar 18 εἴτι Η scriptura in cr parum certa | περὶ Μο 19 καὶ om CrHMo)

ὡς τοίνυν ἐδέδοκτο γαμεῖν, οὐδ’ ἐν τοῖς ἐξῆς ἔστιν εἰπεῖν ὡς ἐγώ τι τοῦτον ἐλύπουν. οὐ γὰρ ὁ μὲν ἑτέραν ἐβούλετο λαμβάνειν, ἐγὼ δὲ ἄλλην οὐδ’ εἰς ἔριν ἦλθον αὐτῷ περὶ τούτων οὐδ’ ἐζυγομάχουν, τοσοῦτον δὲ ἠρόμην μόνον· ἐκ σωφρόνων δέ ἐστιν, ὦ πάτερ, καὶ μεμελέτηκε σωφρονεῖν; ᾔδειν γάρ, ὦ ἄνδρες δικασταί, ὅτι τούτου μὲν τοῦ καλοῦ τος καὶ πενία γυναικὸς καὶ δυσείδεια κοῦφον καὶ ὅ τι ἂν εἴποι τις, ἀπόντος δὲ καὶ πλοῦτος καὶ ὥρα καὶ γένος οὐδὲ μικρὸν εἰς παραμυθίαν μέρος.

τί γὰρ ἄν τις ἀγαθὸν ἀντιθείη τοσούτῳ κακῷ; τῷ δ’ ἄν τις ἐνέγκαι τηλικαύτην πληγήν; ἦ δεινὸν μὲν ἂν ἦν, εἰ καὶ λανθά- νεῖν ἐδύνατο, νῦν δ’ ἄμα τε πράττεται καὶ θρυλεῖται καὶ ὁ πρῶτος αἰσθόμενος ἄλλῳ μηνύει κἀκεῖνος ἑτέρῳ καὶ οὗτος ἄλλῳ. καὶ οὕτως ὁ λόγος εἰς ἀγορὰν ἐλθὼν [*](2 γῆ Μο sed τ suprascr m 2 3 οὐδὲν Μο 4 ἐγὼ τί Η) [*](5 ἠβούλετο Ma | γαμεῖν CrHMo | οὐδεὶς Μο 6 τοῦτον Μ 9 τούτου — 301,1 ᾄδεται citat Macarius fol. 78 v et usque ad 10 κοῦφον praeraissis verbis δυσειδία ἐπὶ εἴδους τοῦ ἐν τῷ προσώπου Λιβάνιος Andr. Lopadiota lex. Vindob. s. v. δυσειδής p. 44, 8 ed. Nauck | τούτου καλοῦ] τοῦ μὲν τῆς σωφροσύνης κα- λοῦ Macar 10 δυσείδεια scripsi e MaCl sed in hoc είδεια ex ειδία corr m 3 δυσειδία CrHMoMLaurlB Lopad Macar edd | ὅτι ΗΜοΙ 11 εἴποι scripsi e MoMaClIB Macar εἴπῃ θ’ HMLaur edd 12 οὐδὲ om Ι I τί — 13 ἐνέγκαι] οὐδὲ γάρ ἐστιν ἀγαθὸν ὅπερ ἂν ἀντιθείη τις τοσούτῳ κακῷ οὐδὲ τρόπος καθ’ ὃν ἄν τις ἐνέγκαι Macar 13 ἀντιθείη ἀγαθὸν Ι | ,,malim τί δ’ ἀντεισενέγκαι τηλικαύτῃ πληγῆ“ Re | ἐνέγκῃ Μο 14 ἣ Η ΜοΜa Macar ἢ Cl sed in ἥ corr m 2, Ι scriptura in Cr incerta) [*](15 τε om Μο | πεπράττεται Μο πέπρακται Macar | θρυλεῖται scripsi ex HMaCl Macar θρυλλεῖται MoMLaurlB edd scrip- tura in Cr incerta 16 πρῶτος seripsi ex HMoMaClI Macar πρώτως MLaurB edd scriptura in Cr incerta 17 οὕτως scripsi e Cl ut coni Re ότως Macar οὗτος reliqui libri edd)

διὰ ταῦτα, ὦ ἄνδρες δικασταί, τῶν ἄλλων οὐδενὸς μνησθεὶς ὑπὲρ σωφροσύνης ἐδεόμην μανθά- νειν. ὁ δὲ ἄγριον εἰς ἐμὲ βλέψας ἐγώ φησι τούτων γέγονα δοκιμαστής, ἐγὼ τὴν κόρην οἶδα. θάρρει περὶ τῆς ἀρεσκούσης ἐμοί. ταῦτα ἀκούσας ἡσύχαζον καὶ ἄφωνος ἦν καὶ ἄμην δεῖν τῇ τούτου γνώμῃ γα- μεῖν. ἐλάβομεν τὴν νύμφην, ἠγάγομεν, εἴχομεν. ἆρ’ οὖν τι μετὰ ταῦτα ἠδίκουν; εἰπάτω.

12. Καὶ οὐ τῶν ἐμαυτοῦ γε μόνον, ἀλλὰ καὶ τῶν τῆς γυναικὸς πρὸς αὐτὸν ἔργων ἕτοιμος ἐγὼ ποιεῖσθαι τὴν ἐξέτασιν. οὐχ ὁμοίως ἀμφοῖν ἐπεμελήθη; οὐχ ὥσπερ τῶν ἐμῶν, οὕτω καὶ τῶν σῶν ἐφρόντισε, τροφῆς, ἐσθῆ- τος, εὐνῆς; οὐχ ἡδονῆς ἐκοινώνησέ σοι | καθάπερ [*](RIV 572) ἡ μήτηρ πρότερον; οὐκ εἰσιόντα ἔξωθεν προσιοῦσα ἐθεράπευσεν; οὐκ ἐξιόντα προὔπεμψεν εὐχομένη ταχέως ἐπανελθεῖν; οὐκ ἄδηλόν σοι κατέστησε τῆς ἐμῆς μη- τρὸς τὴν τελευτὴν πάντα ποιοῦσα τἀκείνης;