Declamatio 38

εἰ μὲν ἐβούλετο τὸν νόμον, ὦ δικασταί, [*](RIV 652) γενέσθαι κύριον οὑτοσὶ τὸν ἔναγχος ὑπ’ ἐμοῦ περὶ [*](Μ = Codex Marcianus gr. 439) [*](La = Laurentianus LVII 44) [*](Ma = Matritensis 4679, olim N-49) [*](Cl = Bodieianus Misc. 208, olim Claromontanns) [*](Β = Barberinus II 41 nunc Vatic. Barb. 220) [*](Va = Vaticanus gr. 82) [*](5 στοχασμός MMa 2 Par 2511 7 ἐκ τοῦ ἀντιθέτου τὸ προ- οiμιον MMa 2 Wolf Par 2511) [*](1 Προθεωρία. ante Φήμη Ferr, Θεωρία Mor Re delevi | Φήμη — 4 μοιχείας praemissis verbis ὅμοιον τούτοις τοῖς προ- οιμίοις καὶ παρὰ τῷ Λιβανίῳ ἐν ἐκείνῳ xco στοχαστικῷ ζητήματι citat lo. Doxapatri ad Hermog. περὶ εὑρέσεων I 1 Rhet. gr. III p. 69, 19 — 24 ed. Walz cod. Barocc. fol. 27 | τις post Φήμη Μο I ἦν Οἶ’ sed ἡ ex οὐ corr ’ 3 τὸν μοιχὸν Μ | ἀκρίτους scripsi e Doxap ἀκρίτως libri edd cf. p. 295, 3 et 4; 305,16; 306,3; 307, 4, et 14 | ἀποκτινύναι La 4 καὶ om ἁ inser Ma 3 | κρίνεται La 6 Ἡ μελέτη Ferr Πλουσίου κατηγορία Ma Mor Re om MLaClBVa 1 Εἰ — 266, 14 πεποίηνται prae- missis verbis ποιεῖ αὐτὸν ἐν προοιμίῳ ὁμολογοῦντα τὴν ἔχθραν καὶ λέγοντα citat Doxap 1. 1. | ἐβούλετο] οὖν μὴ κεκώλυκε La | ἄνδρες La et γρ in marg Mor cf. ad p. 207,11 | ὑπ’ ἐμοῦ περί τῖον μοιχῶν scripsi e LaMaClB Va περὶ τῶν μοιχῶν ὑπ’ ἐμοῦ Μ edd)

ἔοικε δὲ οὐ παντάπασιν ἄχρηστόν μοι γεγονέναι τὸ περὶ τὸν νόμον ἐκεῖνον. εἰ γὰρ καὶ [*](10 βον προοίμιον Ma 2 14 βον προοίμιον M rubr) [*](1 τεθειμένον La sed ο ex ω corr f | νῦν om La | ἡμῖν Μ | ἠνωχλοῦμεν Va sed ἡνωχλ in ras m 2 3 αὑτοῖς LaMaCl sed ‘ex’ corr La f Ma 2 Cl 3 αὐτοῖς BVa Doxap edd 4 δ’ La | τοῦτ’ La | ἀναγκάζει reposui e libris sed in ἀναγκάζεται corr Ma 2 quamquam ἀναγκάζει denvio suprascr m3, Doxap ἀναγκά- ζεται edd 5 ἐνθυμηθέντες Cl sed ες in ας corr m 3, Doxap | εἰσὶ καὶ scripsi e Doxap εἰσὶν libri edd 6 ποιήσασθαι La sed αι in ras s 7 παρὶ Va sed ρὶ in ras m 2 8 δικαιότατα scripsi e Doxap δικαιότερα libri edd | πάνυ Doxap 9 λέξας scripsi e Doxap λέγων libri edd 11 ἴσως post μὲν MaClBVa | φω- νῆσαι Ferr et γρ in marg Mor | δ’ La sed e δὲ corr p | ἐψη- φισμένους La sed ἑ inser p 13 περιπλεἰονος La | αὐτῶν La edd | παίδων καὶ γυναικῶν BVa 14 ἔοικε — 267, 13 λαβεῖν praemissis verbis ὅμοιον παρὰ τῷ Λιβανίῳ ἐν τῷ τοῦ πένητος ζητήματι τοῦ κρίνοντος τὸν πλούσιον μοιχείας, ὅτι φήμης οὔσης συνεῖναι τὸν πλούσιον τῇ αὐτοῦ γυναικὶ καὶ ἐπὶ τούτῳ — εἷλεν. ἐν τούτῳ γὰρ τὸν κατήγορον ὁ σοφιστὴς μελετῶν φαύλην ὑπόληψιν ἐμφαινομένην περὶ τὸν φεύγοντα ἐν προοιμίοις βεβαιοῖ λέγων· citat Doxapatr. l. l. ad 8—11 (cod Vat. 2228 210; Barocc. fol. 30) | δ’ La 15 καὶ om MCl inser Ma)

3. πολλῆς οὖν ἀργίας <ἂν> ἦν ἅμα καὶ δυστυχίας λοῦντος ἐφ’ ἑαυτὸν τοῦ μοιχοῦ τὸν γραψόμενον μήθ’ ὑπακοῦσαι μήτε δίκην τῆς παροινίας λαβεῖν, προσήκοι [*](13 ἀξίωσις τοῦ βου προοιμίου M rubr Ma2) [*](1 ἠδυνήθην La sed ν(2) add p ἐδυνήθη MaCl Doxap 2 τούτου φιλοτίμους ἁμίλλας scripsi e MLaMa sed in hoc τού- του post ἁμίλλας repet m2, ClVa τούτου παρασκευὰς Doxap φιλοτίμους ἁμίλλας τούτου Β edd | ἀλλ’ om Doxap 8 μεγά- λων scripsi μέγα LaMaClVa sed in hoc eras, Doxap om Μ Β edd | κακὸν Doxap | ἐδίδαξε La sed ε(2) in ras f 4 ἣ La sed eras, Doxap 5 παρὰ τούτου κατὰ τοῦ νόμου τότε Ma ClB Va „aut delenda sunt verba παρὰ τούτου γεγενημένη aut sic leg. est: ἢ ἡ κατὰ τοῦ νόμου τότε παρὰ τούτου λεγομένη ἦν“ Re | γενομένη MaCl | μόνος ἐξ ἀπάντων τῶν πολιτῶν scripsi e MLa Doxap μόνος τῶν πολιτῶν πάντων MaClB Va ἐξ ἀπάντων μόνος τῶν πολιτῶν edd | παρὰ Cl sed περὶ suprascr ’’ 9 νουθετεῖν Ma sed γρ νομοθετεῖν in marg m 2, ClVa sed in hoc γρ νομοθετεῖν ὃ καὶ κάλλιον in marg m 2 | αὐτῷ libri Doxap edd πεπρᾶχθαι τί Ma 11 ἂν inserui om libri Doxap edd | ἅμα καὶ δυστυχίας ἦν Μ 12 ἑαυτοῦ LaCl | τοῦ μοιχοῦ om MaCl γραψόμενον Va sed ψ in ras m 2 γραψάμενον La 13 ὐπα- κούεσθαι Doxap | προσήκοι — 268,8 ποτέ praemissis verbis ὅμοιον τῷ παρόντι προοιμίῳ παρὰ τῷ Λιβανίῳ ἐν τῷ τοῦ πένητος ζητή- ματι — εἷλε citat Doxap. l. l. ad p. 75, — 20 ed Walz. (cod. Vatic. 2228 fol. 215 v; Barocc. fol. 40) | προσήκοι scripsi e Μ sed ο(2) ex ε corr y, MaCl sed in hoc ο ex ε corr προσήκει LaBVa Doxap edd)

εἰ μὲν οὖν ἐλάνθανε τὴν πόλιν τὰ τούτῳ πεπραγμένα καθ’ ἡμῶν, ἴσως ἂν ὑπ’ αἰσχύνης ἔκρυπτον σιωπῇ κακὸν ἀγνοούμενον· ἐπεὶ δὲ πολὺν ἤδη χρόνον λέγοντές τε καὶ ἀκούοντες περὶ τούτων οὐ πέπαυσθε, λόγον οὐδένα ἔχει κατοκνεῖν ἐμὲ μνησθῆναι πρὸς ὑμᾶς ὧν οὐδὲ τοὺς [*](RIV 554) κομιδῆ | νέους ἀνηκόους εἷναι νομίζω.

5. Καὶ μάλιστα μὲν οἶμαι δώσειν τουτονὶ τιμωρίαν ὧν οὐ βούλεται σωφρονεῖν, εἰ μὴ δὴ τηλικοῦτός ἐστιν [*](8 τρίτον προοίμιον ἐξ ὑπολήψεως M rubr τρίτου προοιμίου Ma2) [*](1 δὲ Doxap | ἂν om Doxap „lege αὖ“ Re cui oblocutus est lacobsius Lect 128 | ὑμᾶς Μ sed ας in ιν corr y 2 „fort. δίκην τ’ ἐμὲ ὐπὲρ“ Re cui oblocutus est lacobsius | τὴν Doxap | πέπονθα La sed γρ ἐπεπόνθειν in marg s 3 μοι ταῦτα in ταῦτά μοι corr Ma 3 | διατηρεῖσθαι Doxap 5 μένει libri et γρ in marg Mor corr Ferr 6 οὕτω Ma sed ἂν suprascr m 2 7 τούτοις Doxap | τούτου post πεῖραν repet Μ | αὐτῶν La Doxap 8 ὑπάρχει Va | μὴ δὲ MaB | εἰ — 11 ἀγνοούμενον praemisso titulo κατὰ μοιχοῦ citat Planudes floril. fol. 105 v 10 ἐπ’ La sed ὐπ’ suprascr s, Ferr | σιωπὴ La sed ras 1 litt post rj 11 ἐπεὶ La sed ras 1 litt ante π 12 παύεσθε Ma sed γρ πέπαυσθε suprascr m 2, Β 13 ἔχει scripsi e Μ εἶχε reliqui libri edd | ἐμὲ La sed ras 1 litt post ἑ om Β | μεμνῆ- σθαι La sed αἰ in ras s | μὴ δὲ La 14 κομιδὴ La sed in ras f κομιδῆ reliqui libri Mor Re | ἀνηκόους La sed ras 1 litt ante ἁ 16 εἰ μὴ δὴ scripsi auctore lacobsio Lect εἰ δ’ ἤδη libri edd sed ,,post δεδοικέναι μηδένα (269,3) deest aliquid. κολαστέος ἤδη, ἔνα μὴ τυραννίδι ἐπιθῆται, ἡ ἔοικεν ἐπιχειρήσειν vel simile quid“ Re)

6. Πρότερον μὲν οὖν εὖ φρονεῖν ὑπελάμβανον τοὺς πένητας γαμεῖν αἱρουμένους, τὰ μὲν γὰρ παρ’ αὐτῆς ἕξειν τῆς γυναικὸς αὐτοὺς τά τε ἄλλα συμπο- νούσης καὶ τὰ ἀπὸ τῶν χειρῶν συνεισφερούσης, τὰ πλείω δὲ παρὰ τῶν παίδων εἰς ἀνδρός τε ἡλικίαν ἰόντων καὶ γηροτροφούντων· νῦν δέ μοι δοκοῦσιν οἱ μὴ φεύγοντες τῶν πενομένων τὸν γάμον παραφρονεῖν καὶ πολὺ πλέον τούτων οἱ τὰς καλὰς ἀγόμενοι γυναῖ- κας, οὐ γὰρ αὑτοῖς ἄγονται μᾶλλον ἢ τοῖς διαφθεῖραι δυναμένοις.

ὁποῖόν τι καὶ περὶ ἐμὲ γεγένηται. τῆς [*](12 cf. ad t. VI 90, 7 15 Poet. anon. apud Plut. an seni sit ger. resp. p. 789 a. Com. gr. IV 673, 300 Μ (III 451, 225 K)) [*](1 πάντων MMaClVa | δεδόσθαι La sed αι in ras n | τε inserui e ClVa τὲ MLaMa om Β edd 2 ἂν om MaCl | ἐθέλει MaCl Ferr | κατηγόρων La sed ὄρων ex ὀρῶν corr p | μήτ’ La edd | ἐλέγχων La 4 ὀδύρασθαι scripsi e MMaCl ὀδύρεσθαι LaBVa edd | φέρει — 6 εἰπεῖν citant Planudes l. l. et auctor florilegii Neapolitani fol. 285 r et praemissis verbis τῆς μελέτης ἐν ᾗ πτωχὸς πλούσιον κρίνει μοιχείας μοιχείᾳ cod.) Macarius Chrysocephalus fol. 77 v 5 γάρ om Macar | παρα- μυθίαν La sed ι in ras s | τοῖς om Neapol 6 αὑτῶν scripsi e La sed corr s, MaB Va αὐτῶν Μοί Plan Neap Macar edd) [*](7 εὖ La sed ~ corr 5 9 αὐτοὺς om MaCl | τὰ ἄλλα τὲ LaMaCl | τὲ post ἄλλα eras Va 11 παρὰ La sed ἀρὰ in ras f περὶ Μ | τε om M 12 ἰόντων reposui e libris ἡκόν- τῶν edd 13 τὸν om Cl 14 καὶ πολὺ πλέον reposui e libris πολὺ δὲ πλέον edd | οἱ — 16 δυναμένοις citat auctor florilegii Neapolitani l. l. οἱ] οἱ πένητες Neap. 15 γὰρ om Neap | αὐτοῖς MLa sed in hoc ’in’ corr f, MaClVa 16 βουλομέ- νοις BVa | τι e τε corr Cl3)

τῆς τοίνυν ἐμῆς οὗτος ἀπολαύων γυναικὸς εἰσιών τε παρ’ αὐτήν, ὁπότ’ ἀσφα- [*](RIV 555) λἐς, ἄγων τε ὅποι βούλοιτο καταδεδουλωμένος | τὴν ψυχὴν τῆς ἀθλίας καὶ πρὸς ἅπαν ἔχων ὑπακού- οὖσαν τῇ συνεχείᾳ τῆς ὕβρεως καὶ μέθης οὐκ εἶχε λανθάνειν. καὶ ἦν ἡ πόλις μεστὴ τούτου τοῦ λόγου. κἀν τοῖς κουρείοις κἀν τοῖς μυροπωλίοις κἀπὶ τῆς ἀγορᾶς κἀν ταῖς οἰκίαις πολὺ τοῦτο ἦν· μοιχεία τολ- μᾶται κατὰ τὴν πόλιν, ἔστι δὲ ὁ μὲν τολμῶν ὁ πλούσιος, τοῦτον τὸν θαυμαστὸν λέγοντες, ὁ δ’ ἀποστερούμενος τῆς γυναικὸς ὁ πένης, τοὐμὸν [*](2 Xen. oec. 9,5 7 cf. Ps. Lib. t. IV 589, 13 R. Sopat. rhet. gr. VIII 229, 18 ed. Walz. Thuc. VIII 47 17 Lys. or. XXIV § 20) [*](1 προδιήγησις Ma 2) [*](1 μου La I ἄνδρες La 3 οἶον Ferr et γρ in marg Mor) [*](4 θεραπαινῶν La 5 ἑαυταῖς La αὐταῖς Va αὐταὶ Cobet Coll 296 num αὑταῖς αὐταὶ? | οὖν om MaBVa | τομενπρῶτον Β) [*](7 προπέμπων MLa Ferr Mor 9 τελευτῶν La | παρόντα La 12 περὶ Va | ὁπότε Μ edd 13 αὐτὴν post τε Ma | ὅπη MaCl 14 ἅπαντ’ La 15 μεθ’ ἦς Im 16 μετὰ MaCl 17 μυροπωλίοις scripsi e La μυροπωλείοις reliqui libri edd cf. ad t. IV 11,9 19 ὁ(2) om La 21 ἀφαιρούμενος Ma sed γρ ἀποστερούμενος suprascr m 2, ClBVa | τῆς om MMaCl)

ἐγὼ δὲ τὸν πολὺν χρόνον οὐ- δὲν εἰδὼς διῆγον. οὔτε γὰρ τῶν ἐχθρῶν οὐδεὶς οὕτως ἦν ὠμὸς ὥστε ὀνειδίσαι προσελθὼν τούς τε φίλους ὄκνος εἶχε τοιούτων ἀγγέλους γενέσθαι. τῆς φήμης δὲ αὐξομένης καὶ τῆς αἰσχύνης ὑπερβολὴν ἐχούσης ἔδοξε τοῖς ἐπιτηδείοις τοῖς ἐμοῖς δεινὸν εἶναι μηδέποτ’ ἐμὲ ταῦτα πυθέσθαι καὶ προσελθόντες καὶ βλέψαντες εἰς γῆν καὶ σιγήσαντες χρόνον τινὰ καὶ δακρύσαντες, ὦ βέλτιστε, ἔλεγον, ἔδει μὲν ἡμᾶς ἀμείνω σοι μη- νύειν ἔχειν, τῶν πραγμάτων δὲ οὐ τοιαῦτα δι- δόντων ὅτι μὲν λυπήσομεν εἰπόντες οὐκ ἀγνο- οῦμεν, εἰπεῖν δ’ ἂν εἴη μᾶλλον ἢ σιγῆσαι τῶν φίλων. καὶ διεξῄεσαν δὴ ταῦτα ἃ νῦν ἐγὼ πρὸς ὑμᾶς.

ὡς μὲν οὖν ἐξέστην ἐμαυτοῦ καὶ ὡς κατηνέχθην ἀκούσας μικρὸν ἀπέχων μανιῶν, ἴσασιν οἱ τότε παρόν- τες, μόλις δ’ οὗν ἐπ’ ἐμαυτοῦ γενόμενος ἐσκόπουν ὅπως ἂν τοῦτον ἢ ἀμυναίμην ἢ τῷ φόβῳ ποιήσαιμι βελτίω, καὶ λογιζόμενος εὕρισκον τὸν τοὺς νόμους ἐν ἀρχῇ τεθεικότα τῇ πόλει τὰ μὲν ἄλλα διελόντα καλῶς καὶ τάς τε ἀρετὰς ᾗ χρῆν τετιμηκότα καὶ τοῖς τὰ ἄλλα ἀδικοῦσιν οὐ κακῶς προσενηνεγμένον, τοῖς [*](1 ὄνομα om Ma 2 οὐδεὶς reposui e libris τις edd 5 δ’ αὐξανομένης La sed ξο supra ξανο s 6 τοῖς ἐμοῖς ἐπι- τηδείοις MaClB Va | μήποτε Ma sed γρ μηδέποτέ in marg m 2 μηδέποτε reliqui libri sed ε(2) in ’ corr Cl 3, edd | ἐμὲ reposui e libris sed γρ με in marg Ma 2 με edd 8 xat δακρύσαντες om Cl inser Ma 2 9 σοι om MaCl σε BVa 10 δ’ La) [*](11 ἠγνοήσαμεν MaCl 13 δὴ om La | ταῦθ’ La 15 μανιᾶν La 16 ἐν Cobet Misc 146 at cf. t. VI 608, 5 ubi ἐφ’ retinendum erat 17 ἀμυναίμην scripsi ἀμύνωμαι libri edd ἀμυνοίμην lacobs Lect | ποιήσωμαι La 18 εὑρίσκω La) [*](20 ὧς La | χρὴ La 21 τἄλλα La | ἀδίκοις BVa | κακῶς repoaui e libris sed καλκῶς Μ καλῶς edd sed „si καλῶς h. l. idem valet atque ἐπιεικῶς, φιλικῶς. bene habet; sin aliter, malim οὐ κακῶς non male, h. e. ita ut par erat“ Re)

ὃ δὴ καὶ πολλὰς πεποιηκέναι μοιχείας ἡγούμενος νόμον ἐτίθουν, ὦ δικασταί, τοῖς ἔμπροσθεν μὲν παραλελειμμένον, σωφρονεῖν δὲ καὶ τὸν οὐχ οὕτω πεφυκότα ἀναγκάσοντα. οἱ μὲν οὖν ἐπιεικεῖς καὶ μέ- τριοι καὶ τῶν οὐ καλῶν ἐπιθυμιῶν κρείττονες ἐθαύ- μαζον, ἐπῄνουν, πάλαι τοῦτον, ἔφασαν, ἴδει κεῖ- σθαι τὸν νόμον· ὁ δὲ λαμπρὸς οὑτοσὶ καὶ μέγας καὶ τὰς τῶν πενήτων οἰκίας καταθέων εἰδὼς ἐφ’ ἑαυτῷ πρώτῳ κεισόμενον τὸν νόμον ἠγανάκτει, διέβαλλεν, ἔτρεμεν, ἐμισθοῦτο ῥήτορας, ἐκράτει λόγοις τῶν δι- καίων καὶ κεκωλυκὼς κύριον γενέσθαι τὸν νόμον παρα- κολουθῶν μοι μετὰ τῶν πολλῶν κολάκων κατεγέλα τωθάζων καὶ νομοθέτην καλῶν.

12. Πάντων οὖν βοώντων ὧς αὑτὸν ἐξελέγχει μοιχεύοντα διὰ τῆς καλῆς κατηγορίας ἥκω μεθ’ ὑμῶν αὐτὸν τιμωρησόμενος, ἂν ἄρα οἶός τε ὦ ὁ δὲ δεινά φησι πάσχειν, εἰ μηδενὸς αὐτοῦ καταμαρτυροῦντος ἀπο- λεῖται. οὐδὲν γὰρ οἴεται τὴν πόλιν ἅπασαν εἶναι, δη- μαγωγούς, ῥήτορας, ἰδιώτας, φυλὰς τοσαύτας, πολίτας, μετοίκους, ξένους, ὧν ἀπάντων ἐν ταῖς ψυχαῖς κατε- γνωσμένος περιέρχεται τὰ τούτῳ πραττόμενα καὶ εἰ- δότων ἀκριβῶς καὶ οὐ σιωπώντων. ἴστε δέ, ὦ δι- κασταί, πολλάκις μὲν εἴρηται, πολλάκις δ’ ἀκηκόατε.

τίνα οὖν ἄν τις μείζω μαρτυρίαν ἐν δικαστηρίῳ παράσχοιτο τοῦ καὶ τοὺς δικάζοντας πρὶν | εἰσελ- [*](RIV 557) θεῖν κατεψηφίσθαι τοῦ φεύγοντος; ὅταν οὖν τούτων οὕτως ἐχόντων ἐμὲ καλῇ συκοφάντην, καὶ ὑμᾶς μετ’ ἐμοῦ καλεῖ καὶ πάντας ὅσοι τὴν πόλιν οἰκοῦσι καὶ μετὰ τούτων τῶν τοσούτων τὴν θεόν. θεὸν γὰρ τὴν Φήμην εἶναι παρὰ τῶν σοφωτάτων μεμαθήκαμεν ποιη- [*](17 cf. ad p. 310, 3 et ad t. II 477, 2. Anth. Pal. X 89, 1 sq.) [*](3 ἐλέγχων ἀπαίτησις MMa2) [*](1 αὑτὸν La sed ‘e’ corr f αὐτὸν MaCl 2 καλῆς om Μ Mor 3 αὐτὸν — 6 τοσαύτας sub textu add Va2 4 αὐ- τοῦ scripsi e La ut coni Re αὐτὸν MMaClBVa edd 6 πο- λίτας — 8 εἰδότων supra textum add Va 2 8 περιέρχετε La sed αι supra ε(4) p | πεπραγμένα La 9 ἄνδρες La et γρ in marg Mor | δικασταί, ὡς MaCl sed in hoc ὡς inser m 3, Wolf Ferr Re qui adnot „ego maUem sic fuisse expressum ἴστε δὲ, ὦ δι- κασταὶ, ἃ πολλάκις ἀκηκόατε. πολλάκις γὰρ εἴρηται ἐν ὑμῖν“ at cf. p. 286, .5 10 πολλάκις μὲν εἴρηται om Ferr | ὧς ante πολ- λάκις(2) Mor Re | δὲ La sed αἰ aupra ἑ p, ClB 11 μείζω ἂν τις Μ | μείζονα Ma edd 12 rco Ferr et γρ in marg Mor τοῦ ante εἰσελθεῖν Mor Re | ἐλθεῖν Ferr 14 οὕτως ἐχόντων reposui e libris ἐχόντων οὕτως edd | καλῇ reposui e libris cum lacobsio Lect καλεῖ edd 15 καλεῖ La sed fjg suprascr p καλὴ Β 16 τῶν inserui e libris om edd 17 εἷναι τὴν φή- μὴν Μ | μεμαθήκαμεν scripsi e LaMa sed in hoc γρ ἀκηκόαμεν in marg m 2, ClBVa et γρ in marg Mor ἀκηκόαμεν Μ edd)

καὶ ταύτῃ πειθόμενοι τοὺς μὲν ἀμείνους, τοὺς δὲ χείρους ἡγούμεθα. καὶ ὁ μὲν προδότης, ὁ δὲ ἀνδρο- φόνος, ὁ δὲ τυμβωρύχος, ἕτερος ἕτερόν τι τῶν τοιούτων ἔδοξεν οὐχ ἑωρακότων μὲν ταῦτα τολμώμενα τῶν ταῦ- τὰ λεγόντων, τῇ φήμῃ δὲ ἀπιστεῖν οὐκ ἐχόντων, ἣν ἀνάγκη τὴν ἀρχὴν ἀπὸ τῶν πεπραγμένων λαμβάνειν. καὶ ταύτης γε τῆς θεοῦ τὰ μέγιστα ὁρῶ τὰς πόλεις ἀπολαυούσας, ἢ μηδὲ τὰ λίαν ἐν σκότῳ πραττόμενα λανθάνειν ἐᾷ πάντα εἰς φῶς ἄγουσα καὶ παραδιδοῦσα τοῖς ἀνθρώποις καὶ δηλοῦσα τοὺς πάντα μηχανωμέ- νους.

ἐμοὶ θεράποντας καὶ θεραπαίνας οὐκ ἔδωκεν ἡ Τύχη πράττουσα τὸ αὑτῆς, ἄλλοις γὰρ ἄλλα νέμει. νῦν μὲν οὖν οἰκέτας μάρτυρας καλεῖν οὐκ ἔχω, πῶς γὰρ τούς γε οὐκ ὄντας; καλῶ δὲ τὰς ὑμετέρας φωνὰς καὶ ἃ πέπυσθε τούτῳ πρὸς τὴν ἐμὴν πεπρᾶχθαι γυ- ναῖκα τὴν δυστυχῆ, τὴν ὑπὸ τῆς τούτου περιουσίας κατενεχθεῖσαν.

οὐδὲ γὰρ αὖ τοῦτ’ ἔστιν εἰπεῖν ὧς, [*](17 ἡ βούλησις καὶ ἡ δύναμις M rubr Ma2) [*](3 ἕτερος] ἑτέροις BVa | τῶν τοιούτων] τοιοῦτον BVa 4 τῶν ταῦτα λεγόντων om MaClBVa 5 ἀπιστεῖν Cl sed ι(1) ex ει et ν e σε corr m 3 | ἣν La sed in ras f et ν del p 7 τε LaClVa τὲ MaB | δὴ post γε edd delevi | τῆς La sed η in ras 2 litt n 8 μὴ δὲ Β | σκότει MaClVa 9 φῶ La 10 δηλοῦσα La sed η in ras n | ταῦτα Β | τοιαῦτα τολμῶντας (sed ας add s) καὶ post πάντα La 11 θεράποντας La sed ρ in ras f 12 τέχνη Wolf Ferr | αὐτῆς MLa sed ‘e’ corr M y La f αὐτῆς MaClBVa 13 οὖν Ma sed γρ γὰρ in marg m 2 γὰρ Μ sed γρ οὖν in marg m 14 γε om MaCl | δὲ om Μ MaClBVa 15 πρὸς τὴν ἐμὴν πεπρᾶχθαι reposui e libris πεπρᾶχθαι πρὸς τὴν ἐμὴν edd 17 αὖ Μ sed v corr y ἂν Mor sed γρ αὖ in marg, Re)

τοῦ- τὸ, ὦ δικασταί, τοὺς προδότας ποιεῖ, τὸ μεγάλῃ τιμῇ τὰ πράγματα | τοὺς πολεμίους ὠνεῖσθαι, τοῦτο [*](RIV 558) πείθει τῶν πρὸς τὴν πατρίδα δικαίων ὀλιγωρεῖν, τοῦ- το τὰς πολλὰς εἰργάσατο μοιχείας. καί τινα ἤδη καὶ ζῶσαν ἐν ἀφθόνοις ἡ τοῦ πλείονος ἐπιθυμία καθείλ- κύσεν. εἰ δὲ καὶ πλουτοῦσα γυνὴ τὸ πλέον ἐθαύμασε, τί θαυμαστὸν τὴν τοῦ πένητος παθεῖν τι πρὸς χρυ- σίον;

καὶ ταῦτα οὐ συγγνώμην ἔχων ἐκείνῃ λέγω, [*](2 ἐπιχείρημα ἀπὸ τῆς αἰτίας M m Ma 2 14 ἐργασία ἀπὸ τοῦ μείζονος M m Ma 2 16 ἐνθύμημα Mm Ma2) [*](1 καὶ inser Va 2 | γε inserui e MMaClBVa om La sed in ras 5 litt, edd | οὐκ Μ sed οὐ in ras f 2 ὑμῶν om Cf inser Ma 2 | οἶδε Ma sed δε in ras m 2 3 μέγαν πλοῦτον Μ 5 ἀνὴρ — 6 γνώμην citat Planudes fol. 105 v, — 7 προίεσθαι floril. Neapolit. fol. 285 r, — 10 ἵσταται Macarius Chrysocephalus fol. 77 v b δὲ ὁ αὐτὸς om Macar 6 παραστῆσαι τὸ παρα- στήσαιτο corr La s | δεινὸν οὔτω MaClBVa 7 προἵεσθαι scripsi e La προιέναι MMaClBVa Neap Macar 9 ἑτέρα La ἑτέ- ραν ex ἕτερον corr Macar | πλείων La | πάλιν inserui e libris Macar om edd | ἑτέρα MLa | τοσαύτη La | καθημέραν Macar) [*](11 ἄνδρες La | τοὺς inserui e libris om edd 12 τοὺς πολεμίους τὰ πράγματα La 13 τῶν πρὸς τὴν πατρίδα πείθει MaCl 14 εἴργασται M εἴργαστο Ma sed γρ ἑἰργάσατο suprascr m2, ClBVa | καὶ om Μ 17 τί(2) LaMaB)

19. Ὄντων τοίνυν καὶ τούτων οὐ μικρῶν τεκμη- ῥίων τοῦ τοῦτον ἃ δοκεῖ πεποιηκέναι πολὺ μεῖζόν ἐστι τὸ ῥηθησόμενον. εἰ γὰρ αὖ μὴ μοιχὸς οὗτος ἦν, ὦ δικασταί, τί τῷ νόμῳ τῷ φύλακι τῶν γάμων ἐμάχετο; μᾶλλον δέ, εἰ μὴ μοιχὸς ἦν οὗτος, φθάσας ἂν ἐμὲ τοῦτον αὐτὸς ἐτίθει τὸν νόμον τούτῳ πρὸς τὴν φήμην [*](11 τὰ εἰκότα τῶν ἀπ’ ἀρχῆς ἄχρι τέλους ἃ συνιστᾷ Ma2) [*](3 πεμπόμενα La sed διδόμενα suprascr s | καὶ — 4 ἀντι- δοῦναι citat Planudes fol. 105 v | δεξαμένη Plan | ταῦτα ante ὧν La | ἐδεῖτο ὧν om Xa | ὁ inserui e libris om edd sed „malim ὁ διδούς“ Re 4 ἔχρηζεν libri Plan edd | ἀντεδίδου Plan 5 πένητος inser Ma 2 | ἔστιν Ma sed del m 2 | εἷναι om Μ 7 τὰ inserui e libris om edd | τὸ] τῶ τὰ Μ 9 Ὄντων — 13 φθάσας praemissis verbis ἐν τούτῳ τῷ στοχαστικῷ ζητήματι Φήμη — μοιχείας) γὰρ τὸν κατήγορον ὁ σοφιστὴς μελετῶν μετὰ τὴν δύναμιν τὸ κεφάλαιον τὰ ἀπ’ ἀρχῆς ἄχρι τέλους εἰσάγων κατασκευάζει τοῦτον τὸν τρόπον citat lo. Doxap. I. I. (cod. Vat. 2228 fol. 276; Paris. 2922 fol. 196) | καὶ om Μ Doxap 10 τοῦ τοῦτον scripsi e Doxap τούτων Va sed ω id ras m 2 et et ων suprascr m 2 et γρ ἐλεγχόντων τούτων in marg m 2 τοῦτον La sed in τούτων corr f ἐλεγχόντων τοῦτον δύνασθαι Μ ἐλεγχόν- των Β edd om MaCl 11 καὶ ante τὸ MLa edd sed delen- dum aut πολὺ καὶ μεῖζόν ἐστι τὸ ῥηθησόμενον scribendum coni Re | αὖ delendum censet lacobs Lect οὖν Va | ἦν οὗτος Μ ἦν om BVa ἐστίν Doxap 12 δικασταί scripsi e Μ sed inser y, MaClBVa Doxap ἄνδρες La edd | νόμων La 13 ἦν οὗ- τος scripai e MMaClBVa οὕτος ἦν La edd φθάσας οὕτος ἦν Doxap 14 τὴν in ras Va2)

ὁ δὲ τοσοῦτον ἀπέσχε τοῦ τοι- οῦτόν τι ποιεῖν ὥστε καὶ τὸν νομοθετοῦντα ἐμὲ πολἐ- μιον ἡγεῖτο κεκραγώς, ἀπειλῶν, συνάγων κατὰ τῶν γραμμάτων τοὺς οὐ καλῶς τῷ λέγειν χρωμένους. ὅτ’ οὖν ταῦτα ἐποίεις, τότε ἐμαρτύρεις μοιχεύειν. τί γὰρ ἴδει τὸν οὐδὲν ἑαυτῶ συνειδότα τοιοῦτον δεδοικέναι τὴν τιμωρίαν;

εἰ δὲ κατὰ τῶν ἱεροσύλων ἐτίθην νόμον, σὺ δὲ ἠγανάκτεις, οὐκ ἂν ἦν ὁμολογία τοῦτο τοῦ τὰ τῶν θεῶν ὑφῃρῆσθαι; | εἰ δὲ κατὰ τῶν [*](RIV 569) τὰ κοινὰ κλεπτόντων, σὺ δὲ ἤχθου, οὐκ ἂν ἐν τοῖς κεκλοφόσιν ἦσθα; εἰ δὲ κατὰ τῶν προδιδόντων, σὺ δ’ ἠναντιοῦ τῷ νόμῳ, οὐκ ἂν δῆλον ἐποίεις ὡς ἔξω βλέ- [*](18 Dem. cor. p. 332. 15) [*](13 ἐργασία ἀπὸ τῶν ὁμοίων Mm Ma2) [*](2 κακῶς reposui e libris sed ῶ ex οῖ corr Μ, ex ὁ Cl κακὸς edd 5 ἄνδρες La edd 6 τολμῶσί τι ἀντιλέγειν scripsi τολμῶσι τοιαῦτα λέγειν libri τολμῶσι τἀναντία λέγειν edd | ἐθαύμασε] λοιδορίαν ἐκάλεσε La 7 καὶ ἐκύρου ante τὸν Μ Β et inser Ma 2 Va 2, edd delevi | τοιαῦτα La sed αυ in ras f) [*](11 ταῦτ’ La 12 uvtaLa sed ‘e’ corr f | τι ante edd delevi 13 ἐτίθην Μ sed η ex ου corr, Va sed θην in ras m 2 ἐτίθειν La ἐτίθει τις MaCl cf. p. 304, 7 14 δ’ La 15 ὑφαιρεῖσθαι LaMa sed in hoc κλέψαι suprascr m 2, Cl | καὶ ante κατὰ Μ 16 τὰ om Μ | δὲ reposui e libris cum Sinteni δὴ edd sed γρ δὲ in marg Mor 17 κεκλοπόσιν Ferr Mor sed in hoc γρ κεκλοφόσιν in marg | εἰ La sed ex ἡ corr f et s | προδιδόντων scripsi e LaMa sed in hoc γρ προδοτῶν in msLig m 2, ClBVa προδοτῶν Μ edd | δὲ MaClB 18 ἠναντιοῦ Μ sed ίου ex ἰοῦ corr y, La sed ίου in ιοῦ corr s)

22. Οἶδα τοίνυν ὅτι τὴν μὲν φήμην φθονούντων ἔργον εἶναι φήσει. φθονεῖσθαι γάρ ἐστιν εἰκὸς τοὺς εὐποροῦντας ὑπὸ τῶν πενομένων. δεῖ γὰρ ἡμᾶς, ὡς ἔοικεν, ὦ δικασταί, μὴ τἄλλα μόνον, ἀλλὰ κἀν τοῖς δικαστηρίοις ὑβρίζεσθαι. τί γὰρ ἄν τις μεῖζον ἀκούσαι κακὸν ἢ εἰ τοῖς ἑτέρων τις αὐτὸν ἀγαθοῖς ἀποπνίγε- σθαι λέγοι; ἡμεῖς δὲ ἡμῖν μὲν αὐτοῖς καὶ παισὶ τἀ- γαθὰ παρὰ τῶν θεῶν αἰτοῦμεν, συμφορὰν δὲ ἡμετέραν τὴν ἑτέρων εὐτυχίαν οὐδέποτε ἐκρίναμεν.

ἡδέως δ’ ἂν σε ἐροίμην, εἰ μόνῳ σοὶ χρήματά ἐστι πολλὰ [*](3 ἐνθύμημα M m Ma 2 6 τὰ τῆς ἀπαρχῆς (corr ἀπ’ ἀρχῆς) ἄχρι τέλους εἰκότα ἃ διαβάλλει M rubr ἕτερον τῶν ἀπαρχῆς (corr ἀπ’ ἀρχῆς) ἄχρι τέλους εἰκότα ἃ διαβάλλει Ma2) [*](2 ἀντιτετάχθαι Ma sed εταχθ in ras m 2 τεταράχθαι La τοθ’ ante ταῦτα La | γράφεσθαι MMaClVa 4 εἷναι scripsi e MMaClBVa ἔσται La ἐστὶ edd | μοιχεύειν Va sed ειν in ras m2 6 ὅ τι libri (sed ὅτι Vi) Mor Re | τὴν inser Ma2) [*](7 φησὶ LaMaClVa φήσεις Β | ἐστιν εἰκὸς scripsi e Μ et γρ in marg Mor ἐπιεικῶς LaMaClBVa edd 8 ὡς ἔοικεν, ἡμᾶς Μ 9 ἄνδρες La edd | τὰ ἄλλα Va 10 τί δ’ Ma ἄν τις μεῖζον scripsi e MClBVa τις μεῖζον Ma μεῖζον ἄν τις La edd | ἀκούσαι scripsi e MaCl cum Sinteni ἀκοῦσαι MLaBVa edd 11 τίς Ma | αὐτὸν inser Va 2 αὐτὸν Μ sed post ἀγαθοῖς, La sed ‘ e ’ corr f | ἀγαθοῖς Va sed θοῖς in ras m 2 12 λέγοι scripsi e MLaB λέγει MaClVa edd sed „malim λέγῃ“ Re | μὲν om La | πᾶσι Β Mor sed in hoc γρ παισὶ in marg 13 πρὸς Μ | δ’ La 14 οὐδέποτε scripsi e MMaClBVa οὐδεπώποτε La edd 15 πολλὰ La sed πλείω suprascr s)

καὶ σὺ τοίνυν, εἰ σωφρονεῖν ἐβούλου, τῶν αὐτῶν ἐτύγχανες ἄν. νῦν δὲ οὐ τὸ πλουτεῖν, τὸ δὲ ἀδικεῖν τὴν φήμην ταύτην ἐποίησεν, ἐπεί, εἰ μῖσος ἦν ὑπὸ φθόνου περὶ σὲ γε- γενημένον καὶ ὅπως ἀπόλῃ, ταῦτα ἐλέγετο, ἦν ἂν ἔτε- ρα καὶ μείζω τούτων καὶ πολὺ δεινότερα πᾶσαν ἐκ- πολεμῶσαί σοι δυνάμενα τὴν πόλιν. τίνα ταῦτα; νεώ- τερά σε βουλεύειν ᾐτιῶντο ἂν καὶ τὴν ἰσηγορίαν δυσ- [*](10 Dem. Phil. IV p. 142,5 19 cf. t. IV 802, 3 R. Lys. or. 13 p. 130, 18. Her. I 210 | [Xen.] rep. Ath. 1, 12) [*](1 πράξαιμεν scripsi e LaMaCl πράξοιμεν MBVa edd | co θεοί post κακῶς inser La s 3 co om MaClVa | εὐπορῶν scripsi e Μ sed ὀρῶν ex ὄρων corr y, La ut coni Re εὐπόρων MaClBVa edd | φθονεῖσθε La sed αι supra ε s 4 εἰ γὰρ δὴ Bcripsi e MLaMa sed in hoc καὶ ante εἰ inser m 2, ClVa sed in hoc εἰ in καὶ corr m 2 εἰ γὰρ Β καὶ γὰρ εἰ edd 5 διὰ Μ 7 τοιαῦτα reposui e libris sed γρ διὰ ταῦτα in marg Ma 2 Va 2 διὰ τοιαῦτα edd sed γρ ταῦτα in marg Mor | συκοφαντεῖσθε La sed αι suprascr f 12 διότι scripsi e Ma ClBVa ὅτι MLa edd 14 τὸ δὲ in ras Ma 2 15 εἰ —- 18 πόλιν citat Planudes fol. 105 v | δὲ post εἰ Plan 15 περισὲ La 16 ἀπόλῃ scripsi ἀπόλῃ Plan ἀπολῇ libri edd | ταῦτ’ La 17 καὶ πολὺ τούτων Ma 18 σοι om Plan | δυναμένω in δυνάμενα corr La f 19 ἂν om MaCl | ἰσηγορίαν Ma sed ἤτοι τὴν δημοκρατίαν suprascr m 2, Va sed δημοκρατίαν suprascr δημοκρατίαν m2 ἰσηγορίαν Β | δυσχεραίνειν La sed ε(1) ex αι corr s)

νῦν δὲ πολλήν μοι λέγεις τῶν φθονούντων μωρίαν, εἰ βου- λόμενοί σε ποιῆσαι κακῶς μὴ μειζόνως ἐποίουν. τότε μὲν γὰρ ὅλην ἄν σοι τὴν πόλιν ἐπῆγον, νῦν δ’ οὐ τοσούτους ἐπὶ σὲ τῶν πολιτῶν ἐκίνουν. οὐ γὰρ ἴσον εἰς ὀργὴν δουλείας φόβος καὶ γυναικὸς ὕβρις. διὰ τί οὖν ἐκεῖνο ἀφέντες τοῦτο λέγουσιν; ὅτι τὸ μὲν οὔπω διανενόησαι, τὸ δὲ εἴργασαι. εἶθ’ ὥσπερ ὑπὲρ τῶν καλούντων σε μοιχὸν δεδιὼς μὴ ψευδῆ δόξαιεν λέγειν, ἦλθες νόμου κατηγορήσων οὐκ ἐῶντος μοιχεύειν δει- κνὺς ὧς ἔργα τὸν νόμον ἐποίησε.

26. Καὶ τίνα, φησί, παρέβαινον ἐν τῷ κατη- γορεῖν νόμον; καὶ τί δέ; οὐκ ἐξῆν μοι κατηγο- ρεῖν; ἢ τῶν ἀτί·μων εἰμί τις; σὺ δὲ οὐκ εἶ μὲν ἄτιμος, ἦσθα δὲ ἂν εἰκότως παῖδας ἑτέρων ἀτίμους πεποιηκώς, οὐδ’ αὖ μὴ μετέχων τῆς περὶ ταῦτα ἐξου- σίας ἐγράφου, μετεῖχες γάρ. κρίνεται δὲ οὐ τοῦτο τή- [*](15 ἀντίληψις M rubr Ma 2 17 ἐπιχείρημα ἀπὸ τοῦ (om M m) προσώπου καὶ τῆς αἰτίας M m Ma2) [*](1 πολλῶν reposui e libris πολιτῶν edd sed γρ πολλῶν in marg Mor 5 εἶναι post μωρίαν inser Ma 2 edd | βουλόμενοί Ma sed ι in ν corr m 2 6 ποιήσειν La 7 ἄν om La 8 ἶσον LaMa 9 διατί LaMaB 11 ὑπὸ LaMaClB 12 οὐ post μὴ Vi et inser La f 16 νόμων Ferr et γρ in marg Mor | τί δέ; scripsi τί δὲ MLaMaClB Ferr et γρ in marg Mor τί δαί; Va Mor Re qui τί δαὶ οὐκ ἐξῆν; coni 17 εἰμὶ τίς LaMa 18 δ’ La 19 ἂν La | μετέχων Ma sed με in ras m 2 20 μετεῖχες Ma sed μέτει in ras m 2 κατ’ εἴχου Cl | τὸ La)

οὕτω δὴ καὶ νῦν τοῦ γεγράφθαι μὲν οὐκ ἀπαιτοῦμεν δίκην οὐδὲ τοῦτ’ ἔστι τὸ ἔγκλημα, τὸ γεγράφθαι δὲ σημεῖον ὧν ἐγκα- λοῦμεν ἀξιόπιστον εὑρίσκομεν, καὶ τὸν ἀπὸ τοῦ κατα- ληφθῆναι θάνατον ἀνελὼν τῷ παρὰ τῆς ψήφου σαυ- τὸν ὑποτέθεικας. οὐ γὰρ ἔτ’ ἂν ἔχοις ἅ γε ὡμολόγηκας ἀρνεῖσθαι. τοῦ νόμου γὰρ ὁ μῶμος τὴν τῆς μοιχείας ὁμολογίαν ἔχει.

28. Ἀλλ’ οὐ διὰ τοῦτο, φησίν, ἐγραψάμην, ὁρῶν δὲ αὐτὸν οὔτε δίκαια οὔτε συμφέροντα λέγοντα. πῶς οὐ δίκαια, πρὸς Δῖός; οὐ δίκαιον τοῦ γήμαντος ἢν ἠγάγετο εἶναι; οὐ δίκαιον τῇ πόλει γνη- [*](2 ἐργασία ἀπὸ τοῦ ὁμοίου Mm Ma2 16 ἡ μετάθεσις τῆς αἰτίας M rubr Ma 2 ἀν B rubr 18 ἐπιχείρημα ἀπὸ τοῦ πράγ- ματος M m Ma λύσις B rubr) [*](1 εἴτε (2) Μ 2 τὸ La 3 βαδίζοντα scripsi βαδίζοντας libri edd 4 ἄνω βλέπειν reposui e libris sed ex βαδίζοντας corr Laf ἀναβλέπειν edd | ταῦτ’ οὐ MaCl sed in hoc in ταὐτοῦ corr m3 ταύτης La τούτου BVa sed in hoc e ταὐτοῦ corr m2) [*](5 οὐκ ἀγούσης ἀνάγκης post πολλάκις BVa 7 μὴ om Ma 11 καὶ τὸν Ma sed τὸν γὰρ suprascr et γρ in marg m2 τὸν γὰρ BVa 12 τῶν Ferr et γρ in marg Mor | παρὰ La sed ἀρὰ in ras f, Va sed περὶ in marg m 2 περὶ Μοί sed in hoc in παρὰ corr m 3, Β 13 ἔχης BVa | ἄγ’ Ma 14 μῶμος in ras Va 2 νόμος LaMaCl | μοιχείας in ras Va 2 ψήφου MaCl) [*](15 ἀπολογίαν Ma 16 διατοῦτο MaB 18 θεοῦ Μ 19 ἢν La sed in ras f | ἠγάγετ’ La)