Declamatio 38
Libanius
Libanius, Declamatio 38, Libanii Opera, Vol 7, Declamationes XXXI-LI, Foerster, Teubner, 1913
εἰ μὲν ἐβούλετο τὸν νόμον, ὦ δικασταί, [*](RIV 652) γενέσθαι κύριον οὑτοσὶ τὸν ἔναγχος ὑπ’ ἐμοῦ περὶ [*](Μ = Codex Marcianus gr. 439) [*](La = Laurentianus LVII 44) [*](Ma = Matritensis 4679, olim N-49) [*](Cl = Bodieianus Misc. 208, olim Claromontanns) [*](Β = Barberinus II 41 nunc Vatic. Barb. 220) [*](Va = Vaticanus gr. 82) [*](5 στοχασμός MMa 2 Par 2511 7 ἐκ τοῦ ἀντιθέτου τὸ προ- οiμιον MMa 2 Wolf Par 2511) [*](1 Προθεωρία. ante Φήμη Ferr, Θεωρία Mor Re delevi | Φήμη — 4 μοιχείας praemissis verbis ὅμοιον τούτοις τοῖς προ- οιμίοις καὶ παρὰ τῷ Λιβανίῳ ἐν ἐκείνῳ xco στοχαστικῷ ζητήματι citat lo. Doxapatri ad Hermog. περὶ εὑρέσεων I 1 Rhet. gr. III p. 69, 19 — 24 ed. Walz cod. Barocc. fol. 27 | τις post Φήμη Μο I ἦν Οἶ’ sed ἡ ex οὐ corr ’ 3 τὸν μοιχὸν Μ | ἀκρίτους scripsi e Doxap ἀκρίτως libri edd cf. p. 295, 3 et 4; 305,16; 306,3; 307, 4, et 14 | ἀποκτινύναι La 4 καὶ om ἁ inser Ma 3 | κρίνεται La 6 Ἡ μελέτη Ferr Πλουσίου κατηγορία Ma Mor Re om MLaClBVa 1 Εἰ — 266, 14 πεποίηνται prae- missis verbis ποιεῖ αὐτὸν ἐν προοιμίῳ ὁμολογοῦντα τὴν ἔχθραν καὶ λέγοντα citat Doxap 1. 1. | ἐβούλετο] οὖν μὴ κεκώλυκε La | ἄνδρες La et γρ in marg Mor cf. ad p. 207,11 | ὑπ’ ἐμοῦ περί τῖον μοιχῶν scripsi e LaMaClB Va περὶ τῶν μοιχῶν ὑπ’ ἐμοῦ Μ edd)
ἔοικε δὲ οὐ παντάπασιν ἄχρηστόν μοι γεγονέναι τὸ περὶ τὸν νόμον ἐκεῖνον. εἰ γὰρ καὶ [*](10 βον προοίμιον Ma 2 14 βον προοίμιον M rubr) [*](1 τεθειμένον La sed ο ex ω corr f | νῦν om La | ἡμῖν Μ | ἠνωχλοῦμεν Va sed ἡνωχλ in ras m 2 3 αὑτοῖς LaMaCl sed ‘ex’ corr La f Ma 2 Cl 3 αὐτοῖς BVa Doxap edd 4 δ’ La | τοῦτ’ La | ἀναγκάζει reposui e libris sed in ἀναγκάζεται corr Ma 2 quamquam ἀναγκάζει denvio suprascr m3, Doxap ἀναγκά- ζεται edd 5 ἐνθυμηθέντες Cl sed ες in ας corr m 3, Doxap | εἰσὶ καὶ scripsi e Doxap εἰσὶν libri edd 6 ποιήσασθαι La sed αι in ras s 7 παρὶ Va sed ρὶ in ras m 2 8 δικαιότατα scripsi e Doxap δικαιότερα libri edd | πάνυ Doxap 9 λέξας scripsi e Doxap λέγων libri edd 11 ἴσως post μὲν MaClBVa | φω- νῆσαι Ferr et γρ in marg Mor | δ’ La sed e δὲ corr p | ἐψη- φισμένους La sed ἑ inser p 13 περιπλεἰονος La | αὐτῶν La edd | παίδων καὶ γυναικῶν BVa 14 ἔοικε — 267, 13 λαβεῖν praemissis verbis ὅμοιον παρὰ τῷ Λιβανίῳ ἐν τῷ τοῦ πένητος ζητήματι τοῦ κρίνοντος τὸν πλούσιον μοιχείας, ὅτι φήμης οὔσης συνεῖναι τὸν πλούσιον τῇ αὐτοῦ γυναικὶ καὶ ἐπὶ τούτῳ — εἷλεν. ἐν τούτῳ γὰρ τὸν κατήγορον ὁ σοφιστὴς μελετῶν φαύλην ὑπόληψιν ἐμφαινομένην περὶ τὸν φεύγοντα ἐν προοιμίοις βεβαιοῖ λέγων· citat Doxapatr. l. l. ad 8—11 (cod Vat. 2228 210; Barocc. fol. 30) | δ’ La 15 καὶ om MCl inser Ma)
3. πολλῆς οὖν ἀργίας <ἂν> ἦν ἅμα καὶ δυστυχίας λοῦντος ἐφ’ ἑαυτὸν τοῦ μοιχοῦ τὸν γραψόμενον μήθ’ ὑπακοῦσαι μήτε δίκην τῆς παροινίας λαβεῖν, προσήκοι [*](13 ἀξίωσις τοῦ βου προοιμίου M rubr Ma2) [*](1 ἠδυνήθην La sed ν(2) add p ἐδυνήθη MaCl Doxap 2 τούτου φιλοτίμους ἁμίλλας scripsi e MLaMa sed in hoc τού- του post ἁμίλλας repet m2, ClVa τούτου παρασκευὰς Doxap φιλοτίμους ἁμίλλας τούτου Β edd | ἀλλ’ om Doxap 8 μεγά- λων scripsi μέγα LaMaClVa sed in hoc eras, Doxap om Μ Β edd | κακὸν Doxap | ἐδίδαξε La sed ε(2) in ras f 4 ἣ La sed eras, Doxap 5 παρὰ τούτου κατὰ τοῦ νόμου τότε Ma ClB Va „aut delenda sunt verba παρὰ τούτου γεγενημένη aut sic leg. est: ἢ ἡ κατὰ τοῦ νόμου τότε παρὰ τούτου λεγομένη ἦν“ Re | γενομένη MaCl | μόνος ἐξ ἀπάντων τῶν πολιτῶν scripsi e MLa Doxap μόνος τῶν πολιτῶν πάντων MaClB Va ἐξ ἀπάντων μόνος τῶν πολιτῶν edd | παρὰ Cl sed περὶ suprascr ’’ 9 νουθετεῖν Ma sed γρ νομοθετεῖν in marg m 2, ClVa sed in hoc γρ νομοθετεῖν ὃ καὶ κάλλιον in marg m 2 | αὐτῷ libri Doxap edd πεπρᾶχθαι τί Ma 11 ἂν inserui om libri Doxap edd | ἅμα καὶ δυστυχίας ἦν Μ 12 ἑαυτοῦ LaCl | τοῦ μοιχοῦ om MaCl γραψόμενον Va sed ψ in ras m 2 γραψάμενον La 13 ὐπα- κούεσθαι Doxap | προσήκοι — 268,8 ποτέ praemissis verbis ὅμοιον τῷ παρόντι προοιμίῳ παρὰ τῷ Λιβανίῳ ἐν τῷ τοῦ πένητος ζητή- ματι — εἷλε citat Doxap. l. l. ad p. 75, — 20 ed Walz. (cod. Vatic. 2228 fol. 215 v; Barocc. fol. 40) | προσήκοι scripsi e Μ sed ο(2) ex ε corr y, MaCl sed in hoc ο ex ε corr προσήκει LaBVa Doxap edd)
εἰ μὲν οὖν ἐλάνθανε τὴν πόλιν τὰ τούτῳ πεπραγμένα καθ’ ἡμῶν, ἴσως ἂν ὑπ’ αἰσχύνης ἔκρυπτον σιωπῇ κακὸν ἀγνοούμενον· ἐπεὶ δὲ πολὺν ἤδη χρόνον λέγοντές τε καὶ ἀκούοντες περὶ τούτων οὐ πέπαυσθε, λόγον οὐδένα ἔχει κατοκνεῖν ἐμὲ μνησθῆναι πρὸς ὑμᾶς ὧν οὐδὲ τοὺς [*](RIV 554) κομιδῆ | νέους ἀνηκόους εἷναι νομίζω.
5. Καὶ μάλιστα μὲν οἶμαι δώσειν τουτονὶ τιμωρίαν ὧν οὐ βούλεται σωφρονεῖν, εἰ μὴ δὴ τηλικοῦτός ἐστιν [*](8 τρίτον προοίμιον ἐξ ὑπολήψεως M rubr τρίτου προοιμίου Ma2) [*](1 δὲ Doxap | ἂν om Doxap „lege αὖ“ Re cui oblocutus est lacobsius Lect 128 | ὑμᾶς Μ sed ας in ιν corr y 2 „fort. δίκην τ’ ἐμὲ ὐπὲρ“ Re cui oblocutus est lacobsius | τὴν Doxap | πέπονθα La sed γρ ἐπεπόνθειν in marg s 3 μοι ταῦτα in ταῦτά μοι corr Ma 3 | διατηρεῖσθαι Doxap 5 μένει libri et γρ in marg Mor corr Ferr 6 οὕτω Ma sed ἂν suprascr m 2 7 τούτοις Doxap | τούτου post πεῖραν repet Μ | αὐτῶν La Doxap 8 ὑπάρχει Va | μὴ δὲ MaB | εἰ — 11 ἀγνοούμενον praemisso titulo κατὰ μοιχοῦ citat Planudes floril. fol. 105 v 10 ἐπ’ La sed ὐπ’ suprascr s, Ferr | σιωπὴ La sed ras 1 litt post rj 11 ἐπεὶ La sed ras 1 litt ante π 12 παύεσθε Ma sed γρ πέπαυσθε suprascr m 2, Β 13 ἔχει scripsi e Μ εἶχε reliqui libri edd | ἐμὲ La sed ras 1 litt post ἑ om Β | μεμνῆ- σθαι La sed αἰ in ras s | μὴ δὲ La 14 κομιδὴ La sed in ras f κομιδῆ reliqui libri Mor Re | ἀνηκόους La sed ras 1 litt ante ἁ 16 εἰ μὴ δὴ scripsi auctore lacobsio Lect εἰ δ’ ἤδη libri edd sed ,,post δεδοικέναι μηδένα (269,3) deest aliquid. κολαστέος ἤδη, ἔνα μὴ τυραννίδι ἐπιθῆται, ἡ ἔοικεν ἐπιχειρήσειν vel simile quid“ Re)
6. Πρότερον μὲν οὖν εὖ φρονεῖν ὑπελάμβανον τοὺς πένητας γαμεῖν αἱρουμένους, τὰ μὲν γὰρ παρ’ αὐτῆς ἕξειν τῆς γυναικὸς αὐτοὺς τά τε ἄλλα συμπο- νούσης καὶ τὰ ἀπὸ τῶν χειρῶν συνεισφερούσης, τὰ πλείω δὲ παρὰ τῶν παίδων εἰς ἀνδρός τε ἡλικίαν ἰόντων καὶ γηροτροφούντων· νῦν δέ μοι δοκοῦσιν οἱ μὴ φεύγοντες τῶν πενομένων τὸν γάμον παραφρονεῖν καὶ πολὺ πλέον τούτων οἱ τὰς καλὰς ἀγόμενοι γυναῖ- κας, οὐ γὰρ αὑτοῖς ἄγονται μᾶλλον ἢ τοῖς διαφθεῖραι δυναμένοις.
ὁποῖόν τι καὶ περὶ ἐμὲ γεγένηται. τῆς [*](12 cf. ad t. VI 90, 7 15 Poet. anon. apud Plut. an seni sit ger. resp. p. 789 a. Com. gr. IV 673, 300 Μ (III 451, 225 K)) [*](1 πάντων MMaClVa | δεδόσθαι La sed αι in ras n | τε inserui e ClVa τὲ MLaMa om Β edd 2 ἂν om MaCl | ἐθέλει MaCl Ferr | κατηγόρων La sed ὄρων ex ὀρῶν corr p | μήτ’ La edd | ἐλέγχων La 4 ὀδύρασθαι scripsi e MMaCl ὀδύρεσθαι LaBVa edd | φέρει — 6 εἰπεῖν citant Planudes l. l. et auctor florilegii Neapolitani fol. 285 r et praemissis verbis τῆς μελέτης ἐν ᾗ πτωχὸς πλούσιον κρίνει μοιχείας μοιχείᾳ cod.) Macarius Chrysocephalus fol. 77 v 5 γάρ om Macar | παρα- μυθίαν La sed ι in ras s | τοῖς om Neapol 6 αὑτῶν scripsi e La sed corr s, MaB Va αὐτῶν Μοί Plan Neap Macar edd) [*](7 εὖ La sed ~ corr 5 9 αὐτοὺς om MaCl | τὰ ἄλλα τὲ LaMaCl | τὲ post ἄλλα eras Va 11 παρὰ La sed ἀρὰ in ras f περὶ Μ | τε om M 12 ἰόντων reposui e libris ἡκόν- τῶν edd 13 τὸν om Cl 14 καὶ πολὺ πλέον reposui e libris πολὺ δὲ πλέον edd | οἱ — 16 δυναμένοις citat auctor florilegii Neapolitani l. l. οἱ] οἱ πένητες Neap. 15 γὰρ om Neap | αὐτοῖς MLa sed in hoc ’in’ corr f, MaClVa 16 βουλομέ- νοις BVa | τι e τε corr Cl3)
τῆς τοίνυν ἐμῆς οὗτος ἀπολαύων γυναικὸς εἰσιών τε παρ’ αὐτήν, ὁπότ’ ἀσφα- [*](RIV 555) λἐς, ἄγων τε ὅποι βούλοιτο καταδεδουλωμένος | τὴν ψυχὴν τῆς ἀθλίας καὶ πρὸς ἅπαν ἔχων ὑπακού- οὖσαν τῇ συνεχείᾳ τῆς ὕβρεως καὶ μέθης οὐκ εἶχε λανθάνειν. καὶ ἦν ἡ πόλις μεστὴ τούτου τοῦ λόγου. κἀν τοῖς κουρείοις κἀν τοῖς μυροπωλίοις κἀπὶ τῆς ἀγορᾶς κἀν ταῖς οἰκίαις πολὺ τοῦτο ἦν· μοιχεία τολ- μᾶται κατὰ τὴν πόλιν, ἔστι δὲ ὁ μὲν τολμῶν ὁ πλούσιος, τοῦτον τὸν θαυμαστὸν λέγοντες, ὁ δ’ ἀποστερούμενος τῆς γυναικὸς ὁ πένης, τοὐμὸν [*](2 Xen. oec. 9,5 7 cf. Ps. Lib. t. IV 589, 13 R. Sopat. rhet. gr. VIII 229, 18 ed. Walz. Thuc. VIII 47 17 Lys. or. XXIV § 20) [*](1 προδιήγησις Ma 2) [*](1 μου La I ἄνδρες La 3 οἶον Ferr et γρ in marg Mor) [*](4 θεραπαινῶν La 5 ἑαυταῖς La αὐταῖς Va αὐταὶ Cobet Coll 296 num αὑταῖς αὐταὶ? | οὖν om MaBVa | τομενπρῶτον Β) [*](7 προπέμπων MLa Ferr Mor 9 τελευτῶν La | παρόντα La 12 περὶ Va | ὁπότε Μ edd 13 αὐτὴν post τε Ma | ὅπη MaCl 14 ἅπαντ’ La 15 μεθ’ ἦς Im 16 μετὰ MaCl 17 μυροπωλίοις scripsi e La μυροπωλείοις reliqui libri edd cf. ad t. IV 11,9 19 ὁ(2) om La 21 ἀφαιρούμενος Ma sed γρ ἀποστερούμενος suprascr m 2, ClBVa | τῆς om MMaCl)
ἐγὼ δὲ τὸν πολὺν χρόνον οὐ- δὲν εἰδὼς διῆγον. οὔτε γὰρ τῶν ἐχθρῶν οὐδεὶς οὕτως ἦν ὠμὸς ὥστε ὀνειδίσαι προσελθὼν τούς τε φίλους ὄκνος εἶχε τοιούτων ἀγγέλους γενέσθαι. τῆς φήμης δὲ αὐξομένης καὶ τῆς αἰσχύνης ὑπερβολὴν ἐχούσης ἔδοξε τοῖς ἐπιτηδείοις τοῖς ἐμοῖς δεινὸν εἶναι μηδέποτ’ ἐμὲ ταῦτα πυθέσθαι καὶ προσελθόντες καὶ βλέψαντες εἰς γῆν καὶ σιγήσαντες χρόνον τινὰ καὶ δακρύσαντες, ὦ βέλτιστε, ἔλεγον, ἔδει μὲν ἡμᾶς ἀμείνω σοι μη- νύειν ἔχειν, τῶν πραγμάτων δὲ οὐ τοιαῦτα δι- δόντων ὅτι μὲν λυπήσομεν εἰπόντες οὐκ ἀγνο- οῦμεν, εἰπεῖν δ’ ἂν εἴη μᾶλλον ἢ σιγῆσαι τῶν φίλων. καὶ διεξῄεσαν δὴ ταῦτα ἃ νῦν ἐγὼ πρὸς ὑμᾶς.
ὡς μὲν οὖν ἐξέστην ἐμαυτοῦ καὶ ὡς κατηνέχθην ἀκούσας μικρὸν ἀπέχων μανιῶν, ἴσασιν οἱ τότε παρόν- τες, μόλις δ’ οὗν ἐπ’ ἐμαυτοῦ γενόμενος ἐσκόπουν ὅπως ἂν τοῦτον ἢ ἀμυναίμην ἢ τῷ φόβῳ ποιήσαιμι βελτίω, καὶ λογιζόμενος εὕρισκον τὸν τοὺς νόμους ἐν ἀρχῇ τεθεικότα τῇ πόλει τὰ μὲν ἄλλα διελόντα καλῶς καὶ τάς τε ἀρετὰς ᾗ χρῆν τετιμηκότα καὶ τοῖς τὰ ἄλλα ἀδικοῦσιν οὐ κακῶς προσενηνεγμένον, τοῖς [*](1 ὄνομα om Ma 2 οὐδεὶς reposui e libris τις edd 5 δ’ αὐξανομένης La sed ξο supra ξανο s 6 τοῖς ἐμοῖς ἐπι- τηδείοις MaClB Va | μήποτε Ma sed γρ μηδέποτέ in marg m 2 μηδέποτε reliqui libri sed ε(2) in ’ corr Cl 3, edd | ἐμὲ reposui e libris sed γρ με in marg Ma 2 με edd 8 xat δακρύσαντες om Cl inser Ma 2 9 σοι om MaCl σε BVa 10 δ’ La) [*](11 ἠγνοήσαμεν MaCl 13 δὴ om La | ταῦθ’ La 15 μανιᾶν La 16 ἐν Cobet Misc 146 at cf. t. VI 608, 5 ubi ἐφ’ retinendum erat 17 ἀμυναίμην scripsi ἀμύνωμαι libri edd ἀμυνοίμην lacobs Lect | ποιήσωμαι La 18 εὑρίσκω La) [*](20 ὧς La | χρὴ La 21 τἄλλα La | ἀδίκοις BVa | κακῶς repoaui e libris sed καλκῶς Μ καλῶς edd sed „si καλῶς h. l. idem valet atque ἐπιεικῶς, φιλικῶς. bene habet; sin aliter, malim οὐ κακῶς non male, h. e. ita ut par erat“ Re)
ὃ δὴ καὶ πολλὰς πεποιηκέναι μοιχείας ἡγούμενος νόμον ἐτίθουν, ὦ δικασταί, τοῖς ἔμπροσθεν μὲν παραλελειμμένον, σωφρονεῖν δὲ καὶ τὸν οὐχ οὕτω πεφυκότα ἀναγκάσοντα. οἱ μὲν οὖν ἐπιεικεῖς καὶ μέ- τριοι καὶ τῶν οὐ καλῶν ἐπιθυμιῶν κρείττονες ἐθαύ- μαζον, ἐπῄνουν, πάλαι τοῦτον, ἔφασαν, ἴδει κεῖ- σθαι τὸν νόμον· ὁ δὲ λαμπρὸς οὑτοσὶ καὶ μέγας καὶ τὰς τῶν πενήτων οἰκίας καταθέων εἰδὼς ἐφ’ ἑαυτῷ πρώτῳ κεισόμενον τὸν νόμον ἠγανάκτει, διέβαλλεν, ἔτρεμεν, ἐμισθοῦτο ῥήτορας, ἐκράτει λόγοις τῶν δι- καίων καὶ κεκωλυκὼς κύριον γενέσθαι τὸν νόμον παρα- κολουθῶν μοι μετὰ τῶν πολλῶν κολάκων κατεγέλα τωθάζων καὶ νομοθέτην καλῶν.
[*](7 διήγησις M rubr Ma2)[*](2 τοῦτον scripsi e MLaMaClVa τῳ Β edd sed „fort. τὸν κεκτημένον τῶν τι χρημάτων. patet e membro opposito“ Re | χρήματα La sed e χρημάτων corr p 4 ἀφαιρῆται τίς LaMa)[*](5 τις om Β | τῶ γεγαμηκότι Β | ἐκβάλλων libri corr Ferr | γράφη Cl sed η in ου corr m 3 | φὴς in φησὶ corr Cl 3)[*](6 δικαίου ante δικαστηρίου inserendum coni Cobetus Coll 296 8 ἐτίθην Β ἐτίθην MVa sed in hoc ην in ras, et γρ in marg Mor ἐτίθειν La | ἄνδρες La 9 οὕτως La 10 ἀναγκάσοντα scripsi e Μ sed σ ex ζ corr y, La ἀναγκά- ζοντα MaClBVa edd 12 ἔφασκον La | ἀδικεῖσθαι in ἔδει κεῖσθαι corr Cl 3 14 οἰκείας La sed ἴ’ (2) eras | ἑαυτῷ πρώτῳ reposui e libris ἑαυτὸν πρώτως edd 16 ἐμισθοῦτο La sed ο(2) corr p 18 τῶν inserui e LaMaCl om MBVa edd | κατα- γελᾶ Ma 19 „post τωθάζων deesse videtur Σόλωνα vel Δρά- κοντα vel tale quod nomen clari legislatoris“ Re)12. Πάντων οὖν βοώντων ὧς αὑτὸν ἐξελέγχει μοιχεύοντα διὰ τῆς καλῆς κατηγορίας ἥκω μεθ’ ὑμῶν αὐτὸν τιμωρησόμενος, ἂν ἄρα οἶός τε ὦ ὁ δὲ δεινά φησι πάσχειν, εἰ μηδενὸς αὐτοῦ καταμαρτυροῦντος ἀπο- λεῖται. οὐδὲν γὰρ οἴεται τὴν πόλιν ἅπασαν εἶναι, δη- μαγωγούς, ῥήτορας, ἰδιώτας, φυλὰς τοσαύτας, πολίτας, μετοίκους, ξένους, ὧν ἀπάντων ἐν ταῖς ψυχαῖς κατε- γνωσμένος περιέρχεται τὰ τούτῳ πραττόμενα καὶ εἰ- δότων ἀκριβῶς καὶ οὐ σιωπώντων. ἴστε δέ, ὦ δι- κασταί, πολλάκις μὲν εἴρηται, πολλάκις δ’ ἀκηκόατε.