Declamatio 23

ἐγὼ δὲ μηδέτερα πιστεύειν ὑμᾶς ἀξιῶ μηδὲ τοὺς ὑπερόγκους τούτους ἐπαίνους καθ’ ἡμῶν προσίεσθαι ἤ, νὴ Δία, εἴ τίς με τοιοῦτον νομίζει πολίτην καὶ σύμβουλον γεγενῆσθαι τῇ πόλει καὶ πιστεύειν ὑμᾶς αὑτῷ φησι δεῖν, πιστεύσαντας εἶτα συλλογίζεσθαι τοῦτο, ὅτι ὁ χθὲς χρηστὸς οὐκ ἂν δήπου <τήμερον> [*](3 Dem. cor. p. 285,21; ep. 1463,28) [*](2 καὶ τοῖς πράγμασι cancellavi ut e dittographia orta | τοῖς inserui ex HVVaBPar om MaP edd 4 εἰσηλγηκώς Par | χρυσοῦν scripsi ex HVMa χρυσοῦ VaBPar P edd sed χρυσῷ στεφάνῳ στεφανοῦν γεγραφὼς καὶ τοιαῦτα coni Re | στεφάνου Par 6 καὶ ante τὸν VaB 9 ποιεῖν τοῦτο Va BPar 10 δίκαιος ἂν εἴη scripsi auctoribus Iacobsio App Pors 325 Lect 106 (ubi ᾖ pro εἴη) Rev 6 et Cobeto Coll 289 δικαιοσύνη libri edd δικαιοσύνην coni Mor | δὲ ante τἄλλα HVVaBPar Re, δὴ MaP sed in hoc η in ε corr m 2, Mor Ia- cobs διὰ coni Mor delevi cum Cobeto | τἆλλα HV Ι κατηγορεῖν V sed v eras, Re κατηγορεῖ HVaBParMaP Mor 11 μὴ δ’ ἕτερα Η μὴ δ’ ἕτερον VaB μηδ’ ἕτερα V | μὴ δὲ HVaBPar P 12 ὑπερόγκοις VMa edd | ὑμῶν V Ι προίεσθαι VaBPar MaP sed in hoc σ post ο inser 15 αὐτῷ libri edd | comma post δεῖν posui, post πιστεύσαντας libri edd „non expedio locum hunc misere impeditum. interim a sic quodammodo καὶ πιστεύει, οἶς ὑμᾶς οὕτος φησὶ δεῖν πιστεύειν, εἶτά“ Re 16 ὁ om HV | τήμερον inserui, ut coni Re („post a δήπου τήμερον aut παραχρῆμα deesse“))

15. Οἴομαι δέ, 00 ἄνδρες Ι Ἀθηναῖοι, καὶ ἀπ’ [*](RIV 287) αὐτῆς τῆς εἰσαγγελίας εἶναι φανερὸν ὅτι μὴ δικαίως κρίνομαι. εἰσήγγελμαι γάρ, ὡς οἱ μέγιστα τῶν κακῶν πεποιηκότες, καὶ τὴν τῶν στρατηγῶν ἢ ῥητόρων ἢ πάντως ἄλλο τι κοινὸν διοικούντων κρίσιν κρίνομαι, κατηγοροῦμαι δὲ οὐδὲν ἄλλο ἢ τοῦτο ὅτι τῆς πολι- τείας ἀφέστηκα καὶ τῶν κοινῶν οὐδὲν περιεργάζομαι. πῶς οὖν οἷόν τε τὸν δῆμον ἀδικεῖν ὅς ὑπὸ τῶν λε- γόντων καὶ πολιτευομένων ἀδικεῖται μόνον ἐμὲ τοῦ- ’τον ἰδιώτην ὄντα τινὰ καὶ μήτε δυνάμεις τινὰς παρει- ληφότα μήτε χρήματα μήτε καιροὺς μήτε πράγματα πεπιστευμένον, τὸ δὲ ὕστατον, μηδὲ λέγοντά τι; [*](2 cf. p. 127, 19 19 Xen. Hell. I 7, 20 sq.) [*](1 ἐπ’ Ma 2 αὐτὸν HVVaBParP ’ in ’corr Par 2 P 2 | οὕτως VaBPar Ι ἐκ τούτων om Par 3 ἐκ μηδενὸς om VaBPar | εἰκότως VaB 4 μὴ δὲ HBParP 5 αὐτοῦ libri edd 6 διά τι coni Mor Ι πάντων Η 8 πολιτευομένου V (et Mon) Re 14 δὲ Par sed γὰρ in marg 19 οἶόν Β οἰός Re 22 μήτε καιροὺς μήτε πράγματα om Ρ Mor 23 μὴ δὲ HVaBParP)

τεκμήριον δέ, χωρὶς γὰρ τοῦ φύσει καὶ δικαίως μὴ τῶν ἰδιωτῶν εἶναι τὰς τοιαύτας αἰτίας, ἀλλὰ τῶν ἐν τοῖς κοινοῖς δυναμένων πάντες ὅσοι πώποτε ἐκρίθη- σαν ὡς τὴν πόλιν ἀδικοῦντες, ῥήτορες οὗτοι καὶ στρα- τηγοὶ καὶ πρέσβεις. εἰσήχθησαν εἰς ὑμᾶς Ἀριστοφῶν, Ἰφικράτης, Περικλῆς, Καλλίστρατος, ὅτι παράνομά τις εἶπεν ἢ τὸν δῆμον ἐξηπάτησεν ἢ γνώμην ἀσύμφορον ἀπεφήνατο, ὅτι ναῦς ἀπέβαλεν, ὅτι προσόδους τινὰς ἢ πόλεις ἀπώλεσεν ἢ τοὺς συμμάχους ἐκ πλειόνων ἐλάττους ἐποίησεν ἡγούμενος, ὅτι μὴ κατὰ τὰ ψηφί- σματα ἄλλος ἐπρέσβευσεν ἢ καιροὺς μεγάλων ἢ συμ- φερόντων πραγμάτων προήκατο ἢ συνθήκας ἀδόξους ἕτερος ἐποιήσατο, ὧν ἕκαστον ἐπὶ τοῖς πολιτευομένοις καὶ τὰ τοῦ δήμου πράττουσίν ἐστιν, ἐγὼ δ’, ὅτι μὴ [*](RIV 288) λέγω, μὴ γράφω, μὴ πράττω δι’ ὧν κἂν ἀδική- σεῖέ τις.

οὐκοῦν οὐ μόνον τῷ μὴ ταὐτὰ μηδὲ ὅμοια ἐγκαλεῖσθαι τοῖς δημοσίᾳ φεύγειν εἰωθόσι δῆλός εἰμι συκοφαντούμενος, ἀλλὰ καὶ τῷ τῆς ἐναντίας προαι- ρέσεως διώκεσθαι τοῖς κακῶς ὑμᾶς ποιεῖν δυναμένοις. μόνος γὰρ τῶν πώποτε οὐχ ὑπὲρ ὧν ἀδικῶ κρίνομαι, [*](5 cf. p. 110 sq. | Dem. p. 310,27 11 Dem. fals. leg. p. 343,2) [*](1 τῆ VaB 3 πώποτ’ V 5 ἡμᾶς Par 6 παράνομον VaB 8 ἐπεφήνατο V (et Mon) | ἀπέλαβεν V (et Mon) 9 ἢ πόλεις scripsi auctore Cobeto Coll 289 ἡ πόλις libri edd) [*](10 ἡγούμενος scripsi ex HVVaB, ut coni Iacobsius Add 98 Lect 106 Rev 5 et Cobetus ἡγούμενοι Par ἡγουμένους Ma P edd | μὴ inser P 2 Ι κατὰ scripsi ex HVVaBPar πρὸς MaP edd „fort. leg. ὅτι τις μὴ πρὸς (vel κατὰ) τὰ ὑμέτερα ψηφίσματα ἐπρέσβευσεν, ἢ ἄλλος καιρούς “ Re | τὰ inserui ex Η om V VaBParMaP edd 11 μεγάλους Η 12 πρὸ ἥκατο Β προσ- ήκατο VaPar 13 ἕκαστον scripsi auctore Re ἕκαστος libri edd 14 δὲ ΜaP edd 15 κὰν] οὐκ ἂν HV καὶ Ma 16 ταῦτα VaPar Ι μὴ δὲ ΗΒΡαrΡ 17 δημόσια VaBPar Ι εἰώθασι Par 18 τὸ VaPar | ἐναντίας, τίσι τοῖς κακῶς ὑμᾶς in marg P 2 19 καλῶς VaBPar Ι ἡμᾶς Η)

18. Καίτοι Σόλων ὁ σοφώτατος τῶν Ἑλλήνων καὶ δημοτικώτατος τῶν Ἀθηναίων οὐκ ἐπάναγκες τοῦτό γε ὥσπερ τὰ ἄλλα, λειτουργεῖν μὲν ἀπὸ τῆς οὐσίας καὶ στρατεύεσθαι τῷ σώματι καὶ τὰ ἄλλα ὅσα ἐν δη- μοκρατίᾳ πολιτευομένους ὀφείλειν, ὑπελάμβανεν. ἐκεῖνα μὲν γὰρ ἑκάστῳ προείρηκε ποιεῖν, τὸ λέγειν δὲ ἐφ’ ἑκάστῳ κατέλιπεν ὥσπερ ἄν τις πρὸς τοῦτο γνώμης καὶ δυνάμεως ἔχῃ. εἰκότως. καὶ γὰρ ἠπίστατο ὅτι τριήραρχος μὲν καὶ στρατηγὸς ἄκων καὶ στρατιώτης κελευόμενος οὐδὲν ἂν βλάψειεν ὑπὸ τῆς ἀνάγκης, ὁ δὲ παρὰ γνώμην λέγων καὶ γράφων, εἴτε ἀδύνατος ὢν εἴτε ἀπεστραμμένος ἐπὶ τοῦτ᾿ ἀχθείη, πάντως ὑπ’ ἀγνοίας ἢ χωρὶς εὐνοίας πολιτευόμενος ἀδικήσειεν ἢ βλάψειεν ἄν. πρὸς δὲ τούτοις μόνους τούτους τῶν ἐν τῇ πόλει πραγμάτων καὶ πλείους τῶν ἱκανῶν | [*](RIV 289) ἐπιθυμοῦντας ἠπίστατο, ὥστε οὐχ ὅπως καὶ τοὺς [*](4 Isocr. Areop. § 16 p. 143 a 9 Aeschin. Τim. § 23 p. 4, 14) [*](14 ἀπεστραμμένος] ἄκων καὶ τοὐπίσω στρεφόμενος P 2 Mor) [*](2 οἷον Β οἷός Re | ἐστιν om Ρ Mor 4 τούτω Par 5 γε scripsi auctore Re τὲ HVVaB τε MaP edd om Par ἐποίησεν post γε, οἷον ante λειτουργεῖν inserendum coni Re cui oblocutus est Iacobs Lect 106 Ι μὲν delendum videtur 6 τἆλλα HV 8 μὲν om V (et Mon) | γὰρ om VaBParMaP Mor | προ- ειρηκέναι Ρ Mor προείρηκεν ἀεὶ coni Re | δ’ H 9 ἐφεκάστω Ma | ἂν εἴ τις VaB 10 ἔχει HV sed in hoc post ι ras 1 litt in qua η, Par ἔχοι Ma | καὶ om Par, post γὰρ VaB) [*](12 ἂν — 388, 8 κελευσθεὶς om Par 14 εἰ ante ἐπὶ HV | τοῦτο VaB 16 δὲ] τὶ Ma | τούτ(??) Ρ 17 πλείω Mor sed πλείους in marg 18 καὶ om V)

καὶ μὴν καὶ δεο- μένους αὐτούς, ἀλλ’ οὐχ ὑφ’ ὑμῶν παρακληθέντας ἀγορεύειν ᾤετο δεῖν. οὐ γὰρ αὐτοὺς τῷ δήμῳ τι πολι- τευομένους χαρίζεσθαι, ὅς οὔτε ἀπορεῖ που τῶν πολι- τευομένων καὶ πρὸς αὐτὸν φιλοτιμουμένων κἂν αὐτός ποτε παρ’ αὑτοῦ τὰ δέοντα ἔχοι ποιεῖν καὶ φρονεῖν, ἀλλὰ τὸν δῆμον αὐτοῖς μεταδιδόντα παρρησίας αἴρειν καὶ μεγάλους ἐκ μικρῶν καὶ φανεροὺς ἐξ ἀφανῶν ἐκείνους ποιεῖν συμβούλοις χρώμενον. διόπερ κηρύττει τὸ δημοτικώτατον τῶν κηρυγμάτων τίς ἀγορεύειν βούλεται; δηλῶν ὡς ὅστις οὐ βούλεται, μηδεμίαν ἀνάγκην οὖσαν αὐτῷ. ὅπου γὰρ τὸν ἐκ τῆς αὑτοῦ γνώμης ὡρμημένον ὁ νόμος καλεῖ τὸ βούλεσθαι θέμε- νος ὅρον τοῦ λέγειν, αὐτὸς ἀφεῖται τοῦ λέγειν ὅτῳ μὴ μετείη τοῦ θέλειν.

20. Ὁ Σόλων μὲν οὖν οὕτως, οὑτοσὶ δὲ ἄκοντα κελεύει λέγειν καὶ ἀντικηρύττει τῷ παλαιῷ κηρύγματι. καίτοι τίς νόμος ὥσπερ κατὰ τῶν ἀστρατεύτων οὕτω καὶ κατὰ τῶν οὐ λεγόντων ἐστὶ γεγραμμένος; οὐδὲ [*](11 cf. p. 407, 17; 431, 12. Aeschin. Ctes. § 3 p. 54, 14. Dem. cor. p. 285, 6) [*](1 ἐροῦντας om VaB 2 καὶ(2) om HV 3 ἡμῶν Η 4 τί HVMaP edd om VaB 5 δ’ post ὃς inser P 2 Ι που om HV Ι τῶν inserui e VaMaP om HVB edd 6 καὶ — φιλοτιμουμένων om VaB Ι αὐτό Η 7 ποτε] εἴποτε δέῃ coni Re Ι μὴ ante παρ’ inser P 2 edd delevi, ut coni Re | αὐτοῦ scripsi, ut coni Re αὐτοῦ libri edd | ἔχη VaB 8 ἐρεῖν HV) [*](12 „δηλῶν abesse malim, ut redundans et constructionem “ Re at cf. t. III p. XV sq. Ι μὴ δὲ μίαν HVaP 13 οὖσαν ἀνάγκην Β | αὐτοῦ libri edd 15 αὐτὸς — λέγειν om Ma Ι „malim αὖθις e contrario aut οὕτως hoc pacto“ a 16 μετίῃ VaB μετῄει V 20 οὐδείς VaB)

21. Ἔτι τοίνυν τίς οὐκ οἶδεν ὧς Ἀθηναίων δισ- μυρίων ὄντων σιωπῶσι μὲν οἱ πλείους καὶ τῶν πολι- τικῶν ἀφεστᾶσι, προσίασι δὲ ἀεὶ πρὸς τὰ κοινὰ σφόδρα ὀλίγοι. ὥστε εἰ τοῦτο ἔγκλημα δίκαιόν ἐστιν, οὐκ ἄν τις φθάνοι πᾶσαν διώκων τὴν πόλιν. ἀλλὰ γὰρ εἰ τοῖς πλείστοις ἔξεστι σιωπᾶν καὶ οὐδένα ὑμεῖς τῶν μὴ βουλομένων πράττειν τὰ κοινά, ἀλλὰ ἰδίᾳ τὴν ἡσυχίαν ἄγειν ἄκοντα καὶ βιαζόμενον εἰς τοῦτο ἕλκετε, τί δήποτε μόνῳ πάντων Ἀθηναίων ἐμοὶ ταύτης οὐ μεταδώσετε τῆς ἀδείας καὶ τῆς ἐπιεικείας τῆς πᾶσι κοινῆς;

πολλῶν δὲ ἔμπειρός ποτε πραγμάτων ὤν, ὅτι μὲν ἐπολιτεύσαντό τινες οὐ δέον, ἀγῶνας καὶ κρίσεις οἶδα τούτοις γεγενημένας, ἡσυχίας δὲ οὐδεμιᾶς τοῖς ἰδιώταις γραφήν. ἀλλὰ τοὐναντίον ὄπωπέ τις καὶ [*](7 Ctesicl. chron. III apud Athenaeuni VI p. 272 b (Mueller fr. hist. gr. IV 375). Arist. rep. Ath. 24,3 13 Plat. Hipp. mai. p. 282 B) [*](1 εἰ non ante καὶ sed ante ἔδει Β et in marg Va | βουλο- μένοις Ma Mor 2 μὴ HV et e Mon Iacobs Lect 106 fortasse recte 3 προειρημένη om Ma 4 ἔστι Va sed γρ ἔχει su- prascr 7 ἀθηναῖοι Va 9 προσίασι scripsi ex ΗV cum Cobeto Coll 289 προίασι MaP edd προιᾶσι VaB Ι εἰς Ma 10 καὶ post εἰ Β Ι ἐστιν] τι MaP 11 διώκων πᾶσαν Ma | ἐν Ma 17 κοινῆς om Ma | πολλῶ VaB | δ’ H | ἔμπειρος V sed ρος add m 2 | ποτε om VaB 18 ἀγῶνας Ma sed ας in α corr) [*](19 οὐδὲ μιᾶς HVaP 20 γράφειν VaB Ι ὄπωπέ scripsi auctore Iacobsio App Pors 326 Lect 106 Rev 5 ὁπότε ὁπότε Ma) libri edd ἐνίοτέ τισι coni Re | τίς Η | καὶ om VaB)

23. Ἡδέως δ’ ἂν ἐροίμην τὸν κατήγορον· ὅτε ἐπολιτευόμην, ἔσθ’ ὑφ’ ὅτου κελευσθεὶς ταῦτ’ ἔπραττον, οὐκ αὐθαίρετος; ἀλλ’ οὐκ ἔστιν εἰπεῖν. οὐκοῦν ὥσπερ ἔλεγον ἐμαυτῷ δοκοῦν τῷ τοῖς ἐθέλου- σιν ἐφεῖσθαι λέγειν, οὑτωσὶ καὶ λέγων καὶ πολιτευ- όμενος πέπαυμαι καὶ τούτων ἀθῷός εἰμι τῷ α καὶ πᾶν πᾶσιν ἐξεῖναι.

ἔτι τοίνυν οὓς μὲν ἂν ἀτιμά- ζητε, σιωπᾶν αὐτοῖς ἐπιτάττετε, εἰπεῖν δ’ οὐδὲ τῶν ἀδικούντων οὐδενὶ παρά γνώμην κελεύετε. καίτοι θαυ- [*](RIV 291) μαστόν, | ἐπεὶ μηδὲ τυραννίδες μηδὲ τριάκοντα. Κριτίας γοῦν σιωπᾶν μὲν ἐκέλευε Σωκράτει, λέγειν δὲ οὐδενί. ἔστι δὲ καὶ τῶν ποιητῶν ἀκούειν ποτὲ λε- γόντων ὡς ἀκίνδυνον γέρας εἴη τὸ τῆς σιωπῆς. νὴ [*](7 [Dem.] or. XLVI § 27 p. 1137,7; prooem. 35 p. 1444,23) [*](17 cf. ad t. V 47, 2; 135, 1; 123 not. 1 19 cf. p. 148, 10. Simon. Cei fr. 66 Bergk4. Aristid. or. pro IV viris t. II 192,5 Di.) [*](4 τούτων om Η | οὖσαν om VaB 5 μὴ δὲ HVaP μὴ Β Ι ἐμοὶ om Β 8 ἐπολιτευόμην, ἔσθ’ ὑφ’ ὅτου scripsi ἐπο- λιτευόμην. ἔσθ’ ὑπό του HV ἐπολιτευόμην ἔσθ’ ἔθ’ Β) ὑπό του VaB ἐπολιτευόμην ἔτι, ὑπό του ὑπὸ τοῦ Ma) MaP edd Ι κε- λευθεὶς libri edd | ταῦτα VaBPar qui hac voce rursus inc 9 αὐθαίρετος scripsi ex HVVaBMa αὐθαιρέτως ParP αὐται- ρέτως edd cf. p. 478, 4 10 τὸ VaBPar 12 ἀθῷος libri edd Ι καὶ om ParMa 13 μὲν om V | ἀτιμάζητε scripsi ἀτιμάσητε libri edd 14 οὐδὲν VaBPar 15 καίτοι scripsi auctore Iacobsio App Pors 326 Lect 106 Rev 5 καὶ τὸ libri edd 16 (1 et 2) μὴ δὲ HVaBPar 17 γοῦν scripsi ut coni Re οὖν HVMaP sed in hoc ο’ in γο corr, edd μὲν οὖν Va BPar Ι μὲν inser Ρ om VVaBPar | ἐκέλευσε Ma | σωκράτη VaB σωκράτην Par 19 τῆς σιωπῆς) σιωπᾶν VaBPar)

καὶ πολλοὺς ἴσμεν ἐκ φιλοσοφίας ἐπελθόντας τῷ δήμῳ δη- δημηγορεῖν, ὥσπερ φασὶν ἐκεῖνον Ἀλκιβιάδην, τοὺς δὲ ἀπαλλαγέντας ἐκ μέσης τῆς πολιτείας, οἴους πολλοὺς ἔχων εἰπεῖν ἀρκεῖν αὐτὸν ὑπολαμβάνω τὸν Σόλωνα. ἐκεῖνος γὰρ οὐχ ὥσπερ τις ἄλλος τῆς πολιτείας μετα- σχών, ἀλλ’ αὐτὸς αὐτὴν καταστήσας καὶ τοὺς νόμους θεὶς τῇ πόλει καὶ μανεὶς ὑπὲρ ὑμῶν, ἐμάνη γὰρ καὶ ὁ Σόλων ὧς ἐγώ, ὅτ’ ἔδοξεν αὐτῷ, παυσάμενος τού- του τοῦ βίου ἀπελθὼν ἐπλανᾶτο καὶ πράγματα ἄλλα ἔπραττε. τίς οὖν ἔκρινεν αὐτὸν ἐξιόντα τῆς πολιτείας; [*](4 cf. p. 328,1 15 cf. p. 433,12. Plut. Sol. 8,2 17 Her. I 29. Arist. rep. Ath. 11, 1) [*](1 μηδὲ Ma | τηναρχὴν Β 2 οὐδ’ HV 4 ἐμαυτῶ HV VaBPar | ἀναχωρῶ VaBParMa 5 νομίζομαι scripsi auctore Cobeto Coll 289 τοῦτό με libri edd sed κρίνομαι coni Mor, δοκῶ vel δοκοῖμ’ ἄν Iacobs Lect 107 Rev 5 | πράξεως τίς Η I τι V 6 προσῆλθε τῶ Va προσῆλθε τί HV Ι τῳ om Par Ι οὖν Η sed οῦ in ras, V 7 οὖ Η Ι τίς HVaParP | συγχωρεῖ MaP Mor 8 „videtur sic leg. καίτοι πολλοὺς ἴσμεν, τοὺς μὲν ἐκ φιλοσοφίας ἀπελθόντας (aut ἐξελθόντας) ἐπὶ τῷ ἐν τῷ δήμῳ δημηγορεῖν“ Re 9 ἴσμεν scripsi auctore Re μὲν libri (sed om V) edd Ι μετελθόντας VaBPar 10 δ’ HV 11 τῆς om HV 13 ἄλλος τις Πα Ι τίς Η 14 αὐτὸς — νόμους bis V ParP Re alterum delevi cum Sinteni et Cobeto 16 ὁ om Va Β | ὅτε VaBPar | ὅτε δόξαν Cobet Ι αὐτῷ παύσασθαι coni Mor | „fort. καὶ παυσάμενος“ Re 18 „fort. τί οὖν; ἔκρινεν αὐτόν τις“ Re ἦ τις οὖν Iacobs Lect 107 Rev 5)