Declamatio 13

ὥσπερ δέ, οἶμαι, τοῖς μανεῖσι, κἂν τὰ μέγιστα ἐξαμαρτεῖν προαχθῶσιν, οὐκ αὐτοῖς, ἀλλὰ τῇ μανίᾳ τὰς ἁμαρτίας προφέρομεν, οὕτω μηδὲ [*](4 Xen. comm. III 8, 10 5 Din. or. II § 5 11 Dem. Neaer. p. 1374, 11 22 Dem. p. 576, 13) [*](3 δὲ post τοὺς CrH δ’ BViMaCl 4 οὓς HV | μεταταῦτα BMa | προσίασίν BViCl 7 οὖν Mor 8 ἀπείποιεν HV 10 παρ’] γὰρ coni Sintenis | ἐκείνοις coni Gasda at cf. t. III 438, 14; IV 59, 2 | τὸ μίασμα ViMa μίασμα Οἶ’ 11 τοὺς ἁΨα- μένους Vi sed οἶς et ὄις suprascr m 2 | αὐτῶν HVViMaCl 12 οἶς in ras Μιυ 15 εἷναι ἔλεγχον Β 16 μὴ δὲ HMBVi MaCl 19 τούτοις Vi 21 ταμέγιστα Β 22 scripsi e CrHVViMaCl προσφέρομεν ΜΒ edd | μὴ δὲ HMBVi MaCl)

38. Ἀλλ᾿ ἐξῆν, φησι, παραδοῦναι τὴν πόλιν. καὶ γὰρ τοῦτο ἐροῦσι σφόδρα γε λόγον λέγοντες φιλ- άνθρωπον ἢ μέτριον. οὑτωσὶ δὲ σκοπεῖτε. Ποτιδαιᾶται μάλιστα μὲν εἰ καὶ] τῆς ἐλευθερίας ἐπεθύμουν πεμ- φθέντες εἰς Θρᾴκην οὐδὲν θαυμαστὸν ἦν, ἀλλὰ γνώμη πολλή. ἐκεῖνοί τε γὰρ ἀήθεις ἑτέρων ὑπακούειν οὗτοί τε ὑβρισταί. πάντες δ’ οἱ παρὰ τὴν ἀξίαν δου- λεύοντες κἂν ἀποστῶσι νεωτερίζουσι κἂν δουλεύοντες ἀνέχωνται. καὶ ὅτι γε πρᾶγμα εἰκὸς ἐποίουν εἰς τὴν [*](1 cf. t. III 214, 5 10 Dem. p. 96, 16. cf. t. V p. 85, 6 sq.) [*](1 τοῖς ante Ποτιδαιάταις Μ edd delevi | λογιζώμεθα scripsi e CrHVVi λογιζόμεθα MBMaCl edd 2 περὶ Vi 7 ἐφορ- μούσας Ma sed οὐ in ras m 3 ἐφορμώσας ViCl 8 οὐ τινων coni Mor 9 φαινόμενον vel simile participium post φερόν- των inserendum coni Gasda | ἐξανηλωμένα scripsi e CrHNBVi MaCl ἐξαναλωμένα Μ edd 14 ἢ] καὶ coni Gasda | καὶ ante μέτριον inser Vi 2 | ante Ποτιδαιᾶται lacunam maiorem statuit Gasda 15 καὶ cancellavi 17 ὑπακούειν ἑτέρων CrHV Re) [*](18 οὐ τὲ Ma sed οὐ in οὔτοι corr m 3 οὔτε ἁ 19 κἂν] οὐκ ἂν CrHV et in marg Vi 2 | ἀπιστῶσι Μ Mor ἀπιστοῦσι coni Gasda | νεωτερίζοντες Β 20 καὶ om Re | γε om Β)

μὴ τοίνυν νομίζετε τοὺς μὲν ἔξω τῆς συμφορᾶς ὄντας καὶ πολεμεῖν καὶ πᾶν ὁτιοῦν ὑπομένειν, ἴνα οἱ δουλεύοντες τῶν δικαίων τυγχάνω- σιν, αὐτοὺς δὲ τοὺς δουλεύοντας οὕτως ἀναισθήτους ὑπάρχειν ὡς μηδέποτε ἀπαλλαγῆναι βούλεσθαι τῶν κρατούντων, μηδὲ τὰ μὲν ἀργυρώνητα ταῦτα ἀνδρά- ποδα ὧν τὰ πολλὰ ἐκ Καρίας καὶ Φρυγίας τὴν τιμὴν καταθέντες ἄγομεν, τοὺς Καρίωνας καὶ Ξανθίας, οὕτως εἶναι μεγαλοψύχους ὥστε ἀεὶ τὴν ἐλευθερίαν ὀνειρο- πολεῖν καὶ εὔχεσθαι, τοὺς δ’ ἐκ μέσης τῆς Ἑλλάδος, τοὺς Κορινθίων παῖδας, τὸ τῶν Βακχιαδῶν γένος, τὸ [*](RIV 364) τῶν Ἡρακλειδῶν, οὕτω ταπεινῶς | πράττειν ὥστε δουλεύοντας ἀνέχεσθαι. καὶ τίνα ταῦτα λόγον ἔχει;

οὔκουν ἐχρῆν οὕτως ἀγνώμονας καὶ πικροὺς τοὺς [*](10 cf. ad t. IV 137, 15 12 Aeschin. fals. leg. § 157 p. 49, 16. cf. Kretschmer Jahr. Oest. Arch. Inst. IV 142 sq. 15 Her. V 92) [*](1 ἐξαρχῆς ΜΒ | αὑτοὺς scripsi e Μ cum Gasda αὐτοὺς Cr HVBViMa ’ in ’corr Vi 2Ma 3, Cl edd 2 διατί HBViMa Οἶ’ 4 ἀπολάβωσι Ma sed φρ' ἀπολαμβάνωσι in marg m 3 ἀπολάβωσιν Cr ἀπολαύω σ’ ἴ’ Β | οὗν CrHV 5 νομίζετε scripsi e CrHVBViMaCl cum Iacobsio Anth Pal III 735 et Gasda νομίζητε Μ edd 6 ὅτι νῦν ViCl 7 ὑπομένειν Ma sed ὒ in ras m 3 | οἱ om Μ | τύχωσιν CrHVB et in marg Vi 2 8 ἀναισθήτως Vi 10 μὴ δὲ HBViMa 11 ὧν τὰ] ὄντα Μ ViMaCl Mor | ἐκκαρίας Η | τὴν scripsi ὧν libri edd ὧν τὴν τιμὴν Gasda 12 ἄγωμεν Β | καρύωνας Β | Ξανθίας scripsi coll Aeschin. 1. 1. (Mus. Rhen. XXXII 90) cum Gasda et Cobeto Coll 292 ξανθίωνας libri edd Σαννίωνας coni Re 14 δὲ GrMMa edd 15 Κορινθίους Ma | βακχειαδῶν CrHVB βακ- χειάδων Vi βακχείδων Ma sed γρ βακχειαδῶν in marg m 3, Cl) [*](16 οὕτως HV | ὥστε] οὕτως CrHV 17 ἔχειν CrH)

41. Ταῦτα μὲν ἦν, ὦ Ἕλληνες, καὶ πολλῷ πλείω τούτων λέγειν, εἰ τῆς ἐλευθερίας ἡττηθέντες καὶ καλὴν ἐλπίδα ἐλπίσαντες καθ’ αὑτοὺς ἐπεχείρησαν γενέσθαι. οὐ μὴν ὑπὲρ ταύτης γ’ ἐφιλονείκουν, ἀλλ’ ἑώρων αὑτοῖς τὸν ἀγῶνα ὑπὲρ ἀνδραποδισμοῦ καὶ ἀναστάσεως καὶ πάντων τῶν δεινοτάτων ὑπάρχοντα καὶ μηδὲν τούτους μέτριον καὶ φιλάνθρωπον μήτε διανοουμένους μήτε πράξοντας. τοὺς γὰρ καὶ πρὶν ἀποστῆναι τοιαῦτα ἐπιτάττοντας, οἷον τὰ τείχη κατασκάπτειν καὶ μετα- βάλλειν τὴν πολιτείαν, τί προσδοκᾶν ἔδει πράξειν ἀποστάντων; οὐκ ἐξανδραποδιεῖν τὴν πόλιν; οὐκ ἀνα- [*](22 cf. t. V 544, 12) [*](2 ἐξαρχῆς ΜΒ 5 τοῦ scripsi τὸ libri edd 7 γε post δέ Β 8 οὐχ οὕτω τὸ Vi sed οὐ τᾷ in marg m 2 οὐχ οὕτω MaCl 9 καὶ τὸ πολλῶ coni Re 10 ταῦτα CrHVBViMaCl βία — 11 ἐργάζεται omissa γὰρ particula citat Macarius fol 87 r in Cr male legi possunt 12 ὡς VVi sed in hoc co in marg m 2, ὢ 15 γ’ post ταύτης posui e VBViMa, ante ὑπὲρ Μ edd om Ἠοῖ scriptura in Cr parum perspicua | ταῦτα CrH 16 αὐτοῖς scripsi αὐτοῖς libri edd 18 τούτοις BVi 19 πράξαντας Β ViMaCl | καὶ inserui e libris om edd 20 καὶ inserui e CrH V om MBViMaCl edd | μεταβάλλειν Vi sed κα supra με m 2 καὶ μεταβάλλειν Β 22 ἀνδραποδιεῖν Ma sed ἐξ antepos m3)

καὶ ὅτι ταῦτ’ εὐλόγως ἐφοβοῦντο, αὐτὰ μαρτυρεῖ τὰ πραχθέντα. οὐ γὰρ ἔφθησαν παραδοῦναι τὴν πόλιν καὶ παραχρῆμα ἐξηλαύνοντο ἄποροι, γυμνοί, πάντων ἀποστερηθέντες, πολιτείας, πατρίδος, κτημάτων, οἰκτρὸν τοῖς ἐντυχοῦσι θέαμα, πλανώμενοι μετὰ τῶν ὑπολοίπων παίδων καὶ γυναικῶν. οὐδ’ ἂν εἷς ἐφίκοιτο τῷ λόγῳ τῶν ἐκείνοις κακῶν πολλῶν ὄντων.

καίτοι [*](RIV 365) γε | οἱ μηδὲ δυστυχήσαντας αὐτοὺς οὕτως ἐν τῇ πολιορκίᾳ ἐλεήσαντες τί οὐκ ἂν διἐθεσαν, εἴ γ’ εὐτυ- χοῦντας παρέλαβον; πῶς δ’ ἂν ἐφείσαντο τῶν σωμά- τῶν τότε οἱ μηδ’ ὅτε ἐτράφησαν οὕτως; οὐκ ἦν ἱκανὸν ἐξανηλῶσθαι τοσούτους καὶ τὸ πλεῖστον τοῦ δήμου μέρος ἐν τῷ δήμῳ δεδαπανῆσθαι; οὐκ ἦν ἱκανὸν θη- ῥίων δίκην τοὺς ἀνθρώπους σεσιτῆσθαι; ἀλλ’ ἔδει τούτους πρὸς τούτοις τοῖς καλοῖς καὶ ἄλλα προσνεανι- εύσασθαι, φυγήν, ἀπορίαν, πάντα ἃ νῦν ὑπομένουσιν· ἆρα ὁρᾶτε καὶ λογίζεσθε, ὑπὲρ ὅσων καὶ οἴων ἀντεῖχον οἱ δυστυχεῖς; μεῖζόν τι <σημεῖον> τῆς τούτων [*](4 Thuc. II 70,2. Diod. S. XII 46 7 Dem. fals. leg. p. 361,25) [*](2 ταῦτα Β | ταὐτὰ Vi sed αὐτὰ in marg m 2 3 πράγματα post πραχθέντα CrHVB 5 χρημάτων V 6 ἐντυχοῦσι scripsi ex ΗΒ εὐτυχοῦσι CrVMVi sed in hoc ἐν supra εὑ m 2, Macl edd 7 οὐδ’ Ma sed κ’ supra δ’ m 3 | οὐκ ἄν τις CrHVB et in marg Vi 2 8 πολλῶν om CrHV Re | ὄντων om Re 9 γ' Vi MaCl | εἰ HV | μὴ δὲ HBViMaCl 10 γ’ scripsi e CrHBVi MaCl γε VM edd | εὐτυχοῦντες Οἶ’ 12 οἱ coni Re | μὴ δ’ HBViMaCl | ἐτράγησαν; coni Mor | signum interrogationis post οὕτως posui, post ἐτράφησαν edd 15 σεσιτῆσθαι scripsi e CrH VB σεσιτ(??)σθαι MaCl σεσιτίσθαι MVi edd 16 κακοῖς VB | νεανιεύσασθαι CrHVB 19 τι om BViCl τί CrH et inser Ma 3 | σημεῖον inserui, τεκμήριον Iacobs Lect 115 om libri edd sed „uidetur hic aliquid deesse" Re | τούτου Μ Mor το(??) Ma sed ὢν supra τ m3)

ἐδήλωσε δὲ ταῦτα ὁ χρηστὸς δῆμος. οὐ γὰρ ὅπως ἢ τοὺς παθόντας ὧν ἔπαθον ᾤκτειρεν ἢ τοὺς ταῦτα βιασαμένους στρατηγοὺς κατεμέμψατο. πόθεν; ὅς γε τοὐναντίον ὧς φιλανθρώπων κατέγνωκεν. αἰτίαν ἔσχον Ἑστιόδωρος καὶ Φανόμαχος καὶ Ξενοφῶν οὐκ ἐπὶ τοῖς δείπνοις οὐδ’ ἐπὶ ταῖς τραπέζαις, ἀλλ’ ὅτι τοὺς λοι- ποὺς ὑποσπόνδους ἀφῆκαν ἐξελθεῖν. διόπερ οὐδ’ ἄγνοιαν ἔστιν αὐτοῖς προφασίσασθαι τῶν πραχθέντων. ἡ γὰρ μετὰ ταῦτα ἀπανθρωπία τὸ κἀκεῖνα εἰδέναι μαρτυρεῖ.

τί οὖν ἐβούλεσθε; τί δὲ ἔδει χρήσασθαι τοῖς περιττοῖς; ἀναγκάζομαι γὰρ καὶ ὑπὲρ τῶν στρα- τηγῶν λέγειν, ἀποκρίνασθε, ὦ φιλάνθρωποι, πάλιν εἰς Ποτίδαιαν καθεῖρξαι καθάπερ θηρία καὶ τοὺς ὑπολει- πομένους ἀλλήλοις προβαλεῖν καὶ ὅσον ἦν λείψανον τοῦ γένους ἐν αὑτῷ δαπανῆσαι, μηδένα δ’ | ἐξ- [*](RIV 366) ἐλθεῖν Ποτιδαίας μηδὲ τῆς συμφορᾶς ἄγγελον, ἀλλὰ [*](7 Thuc. II 70, 3 8 Thuc. II 70, 1 10 Thuc. II 70, 2) [*](6 ὅγε Vi 7 φιλανθρώπου Β 8 Ἑστιόδωρος scripsi e CrHV coll Thuc. 1. 1. cum Blomfieldo ad Thuc. 1. 1. Gasda Co- beto Mnem. N. S. II 407 Roggio Lib. apol. Socr. 81 αἰτιόδωρος MBVi sed in hoc ἑστιό in marg m 2, MaCl edd | φιλόμαχος Vi sed φανό in marg m 2 9 ταῖς τραπέζαις Vi sed Vi et ἦς suprascr m 2 10 οὐκ CrHVMa 11 αὐτοῖς Vi sed τοὺς suprascr m2 αὐτοὺς CrHV | προφασίσασθαι scripsi e CrHVB ViMa προφασίσεσθαι Cl προφασίζεσθαι Μ edd 12 μετα- ταῦτα BMa 13 δὲ] γὰρ CrHV 17 προβαλεῖν scripsi auc- tore Iacobsio Lect 115 προσβαλεῖν libri edd | καὶ om Μ | ἦν om CrHVB | λειψάνων Mor 18 αὐτῶ HVViMaCl αὐτὴ Β | μὴ δ’ ἴνα ViCl 19 μὴ δὲ CrHBViMaCl)

ἐμοὶ μὲν γὰρ δοκεῖτε κἂν αὐτοὶ γεύσασθαι τῶν σωμάτων ἡδέως. καὶ τοῦτο ἂν ἴσως ἐνέπλησεν ὑμᾶς μόνον, ὧς τά γε νῦν ταῦτα μικρὰ ἦν, δῆμος ἐν ἑαυτῷ τρεφόμενος καὶ πάντα αὐτὸς αὑτῷ, οἶ σιτούμενοι, τὰ σιτούμενα, οἱ πεινῶντες, αἱ ἑστιάσεις, πρὸς ταῖς τρα- πέζαις τὰ σιτία, ἕκαστος πρὸς ταῖς τραπέζαις τροφὴν αἰτῶν καὶ διδόμενος, νεῖμον κἀμοί, λέγων, ὧν ἡ νομή. τοιαῦτα γὰρ τῶν ἐν Ποτιδαίᾳ δείπνων τὰ αἰνίγματα. ἑαυτοὺς οἶ δυστυχεῖς διεδέχοντο καὶ ὥσπερ ἐν ταῖς τῶν ἐράνων εἰσφοραῖς ἔρανον ἐποι- οῦντο τῶν σωμάτων κόπτοντες αὐτὰ καὶ διαιροῦν- τες, ὁ παρατυχὼν τρέφων τὸν φθάσαντα, εἶτ’ ἄλλον ὁ τραφείς, εἶτ’ ἐκεῖνος ἕτερον, ἐγκύκλιόν τινα ταύτην εὐωχίαν περιάγοντες, ἕως οἱ πλείους ὑπεδέξαντο ἀλ- λήλους.

47. Οἱ δὲ τὰ δεῖπνα ταῦτα σκευάσαντες καὶ παρα- θέντες εἰσὶν οὗτοι καὶ τὸ τούτων στρατόπεδον. οἱ γὰρ τὰς ἔξωθεν τροφὰς ἐμποδίζοντες τοῖς ἔνδον εἰσιέναι οὗτοι καὶ δι’ ἀλλήλων ἠνάγκαζον χρήσασθαι ταῖς τρο- [*](1 πάντα Ma | ἑαυτούς Vi sed αὐτούς in inarg m 2 | ἂν inser Ma 3 om Οἶ’ 2 διασπασθέντες Vi sed τὰς infra τες m 2, MaCl | δὲ ViMaCl 3 ἡμῶν Μ et γρ in marg Mor | ἡμετέρων MVi Cl et γρ in marg Mor | ἀπόλλυσθαι Vi ἀπόλυσθαι Ma sed ἀπολέσθαι suprascr m 3, ὢ 4 δοκεῖται V sed αἰ in ἑ corr m 2 | γεύσησθε Vi sed ασθαι supra ἦσθε m 2, Ma sed ἦσθε in ασθαι corr m 3, Cl 5 ὑμᾶς Ma sed ὒ in ras m 3 7 αὐτῷ scripsi e Β αὐτῷ reliqui libri ’ in ’ corr Ma 3, edd 10 νεἰ- μων CrHVB | καἰ μοι CrHet in marg Vi 2 | ὧ Ma sed ὢν in marg m 3 11 τοιαῦτα Vi sed ταῦτα in marg m 2 12 αἰνίγματα scripsi e CrHVMBViCl cum Iacobsio Lect 115 αἰτήματα Ma edd 15 εἴτ’ V 16 ἄνθρωπος post τραφεὶς Β | εἶτα VB MaCl 17 καὶ ante ὑπεδέξαντο ViMaCl 22 διαλλήλων Cl)

ἐτράφη πόλις, 00 Δήμητερ, ἄνευ τροφῶν καὶ σιτία ἄνευ σιτίων εὑρέθη καὶ ἱερεῖα ἐτύθη ἱερείων μὴ παρεστηκότων. ποία γὰρ ἦν ἔνδον ἀγέλη; τίς προβατεία; | μόνους εἶχον [*](RIV 367) ἀλλήλους οἱ δυστυχεῖς. ὡς βελτίους ἂν ἦτε κενὴν τῶν ἀνδρῶν πρότερον ἢ τῶν τροφῶν τὴν πόλιν ποιήσαντες. νῦν δὲ αἱ μὲν οὐκ ἦσαν, οἱ δὲ ἀλλήλοις περιέπιπτον καὶ ζητοῦντες σωτηρίαν ἀπώλλυντο. τὸ γὰρ ἴαμα τοῦ λιμοῦ τοιοῦτον ἦν, ἡ συμφορά. καὶ ταῦτα ἔπασχον ἐγγὺς ὄντων Ἀθηναίων καὶ τρυφώντων.

πόσαι μὲν εἰσέπλεον τούτοις τροφῶν ὁλκάδες, πόσα δ’ ἱερεῖα ἐκ τῆς Θρᾴκης συνηλαύνετο. αὐτὴν τὴν ἐκείνων Παλλή- [*](2 Thuc. I 114 | Thue. 1 117 3 Thuc. | 98) [*](18 Ποτίδαιά ἐστιν ἡ ἐν Παλλήνῃ πόλις ἤγουν ἐστιν — ἤγουν) [*](2 ἐλεοῦμεν ViMaCl | τὴν om Β | σαλαμίων Vi sed σαμίων in marg m 2 3 οὔτοι scripsi auctore Re αὗται CrHVBViMa Cl αὐτοὶ Μ edd | δὲ om CrHVB ViMaCl 6 ἀνηλῶσθαι scripsi e CrHVB ἀναλοῦσθαι MMa sed in hoc ὢ supra ov m 3, Cl edd ἀναλᾶσθαι Vi sed οὐ supra ἁ m 2 7 αὐτοὺς scripsi e Μ αὐτὰ Vi sed αὐτοὺς in marg m 2 αὐτοὺς CrHVBMaCl edd) [*](9 παρεστηκότων scripsi e CrHVBViMaCl παρεστώτων M edd 10 προβατεία Ma sed εἰ in ras m 3 προβάτιά BVi sed in hoc τεῖ supra τι m 2, Οἶ’ 13 αἱ] οἱ Β 15 λοιμοῦ V | ἡ συμφορά om CrHV et abesse vult Re 16 ἐγγελώντων coni Iacobs App Pors 326 Lect 115 | οὖν post μὲν Μ edd in suspi- cionem vocavit Gasda delevi 17 vpost τούτοις videtur γέ- μουσαι deesse" Re | δὲ MMaCl edd 18 συνηλαύνοντο Μ | Παλλήνην Ma sed ν(1) in ras m3)

καίτοι καὶ πρὸ Δήμητρος αἶ γεωργίαι μὲν οὐκ ἦσαν οὐδὲ ἄροτοι, αὐτόφυτοι δὲ βοτάναι καὶ πόαι, καὶ πολλὰ εἶχεν εἰς σωτηρίαν ἀνθρώπων αὐτοσχέδια ἄνθη ἡ Γῆ ὠδίνουσα καὶ κύουσα πρὸ τῶν ἡμέρων τὰ ἄγρια. ἐπλανῶντο μέν, ἀλλ’ οὐκ ἐπ’ ἀλλήλους. ἄλση καὶ ὄρη περιῄεσαν ζητοῦντες αὐτόματον τροφήν. καὶ τὴν ἐρη- μίαν οὐκ εἶχον αἰτιάσασθαι οὐδ’ ἐνομοθέτησέ τι τοι- [*](2 Thuc. II 52,1 cum nota Kruegeri 3 cf. 1. 1 292,13 6 of. t. V 118, 7 8 Her. IY 120, 1 15 Iul. or. II p. 56 D om Ma Mor) ἡ Κασάνδρεια, Παλλήνη δέ ἐστιν ἐστιν om Ma Mor) ἡ ὅλη Κασανδρείας Κασανδρείας om Ma Mor) νῆσος Μ Ma3 Mor) [*](1 οἴ δ’ VMMaCl edd 3 θεοῖς Ma sed ig in ὗς corr ms, Cl 4 καὶ ante ἴακχον Μ et (inser) Ma 3 edd delevi 5 κρι- θῶν καὶ πυρῶν Μ ViMaCl edd 6 ἀπαρχὴν κροσσίαν Vi sed ηροσι προηροσίαν in marg m2 προ(??)ίαν Β 7 ἀνελόντες scripsi auctore Gasda qui ἐξελόντες vel simile coni ἔχοντες libri edd) [*](8 παραβάλωμεν scripsi ex HVBViCl παραβάλλωμεν Cr παραβάλλομεν MMa sed in hoc λ(2) inser m 3, edd 10 ὑμῖν Β 11 πρὸ in ras Ma 3 | βίος Ma sed γρ΄ βίαιος in marg m3) [*](12 καὶ om ViMaCl 15 ἡ om ViMaCl 16 ἐπαλλήλους Vi 17 ἠρεμίαν CrHV)

ταῦτα μέν, ὅτε οὔτε πόλεις ἦσαν οὔθ’ ἡ παροῦσα αὕτη διακόσμησις καὶ οἰκονομία τοῦ βίου· νῦν δ’ ὅτε ἤδη πάντα διατέ- τακταὶ καὶ μεστὴ μὲν ὤρας ποικίλης ἡ | γῆ, φυ- [*](RIV 368) τεῖαι δὲ καὶ ἄροτοι πεδίων τε καὶ ὀρέων; γεωργοῦσι δ’ οὐκ ἄνθρωποι μόνον, ἀλλὰ καὶ ζῷα ὅσα ἐζευξάμεθα εἰς κοινωνίαν τῶν πόνων, ὥστε μηδ’ ἡ πολλὴ τῆς ἀλόγου φύσεως ἄγριος καὶ θηριώδης, τότε ἡμῖν αὐτοῖς θηριώδη βίον Ἀθηναῖοι νομοθετοῦσι.

καὶ τὰ μὲν τρόφιμα τῆς ἐρημίας τῶν ὁμοφύλων συνίησι καὶ ἀσφα- λῶς λέοντες μὲν λέουσι, λύκοι δὲ λύκοις συναγελάζον τᾶι, οἱ δὲ Ποτίδαιαν οἰκοῦντες ἄνθρωποι ταύτῃ οὐκ ἔσχον ὁμοίαν τὴν ἀσφάλειαν, ἀλλὰ διέσπων καὶ διε- σπαράττον ἀλλήλους προτιθέντων αὐτοῖς τὴν δίαιταν ταύτην Εὐμολπιδῶν καὶ Κηρύκων τῶν ἀπὸ τῆς Ἐλευ- σῖνος οἱ καθαροῖς ἥκειν τὰς χεῖρας τοῖς μύσταις προ- [*](12 Her. IV 114, 1. Thuc. I 3, 4 17 cf. decl. Alcib. ed. Mel. Graux p. 637,41. Thuc. VIII 53,2. Isocr. paneg. § 167 p. 73 d. Aesch. or. III 18) [*](4 πόλις οὖσα Vi sed πόλεις ἤσαν in marg m 2, MaCl 5 δ’ ots Vi sed δὲ in marg m 2 | ὅτε post ἤδη inser Vi | τέ- τακται CrHV 8 δὲ ViMaCl | ζῶια Cr 9 ὥστε Vi sed ὅτε in marg m 2 | μὴ δ’ CrHBViMaCl 10 ante τότε lac 10 litt Vi | τότε inser Ma 3 om ἁ 11 ἀθηναῖοι θηριώδη βίον Πα | τὰ τότε μὲν τρόφιμα Ma sed γρ τὰ μὲν τρόφιμα in marg m 3, Cl 14 ταύτῃ scripsi ut coni Mor ταύτην libri edd | „fort. οὐ; ἔσχον, οὐδ’ ómoqian“ Re 15 διεσπάρασσον CrHB 16 προστιθέντων Ma 17 εὐμολπίδων ViMa sed in hoc ἰδὼν in ἰδών corr m 3, Cl | Κηρύκων scripsi κηρύκων edd 18 οἱ et προαγορεύοντες scripsi coll p. 20, 9, ut coni Iacobs Lect 115 οἱ et προσαγορεύοντες CrHBViMaCl οἱ et προσαγορεύοντες V οὖ et προαγορεύουσιν M edd | ἥκειν Vi sed ἡκὸν in mari m2)

ἀναγνώτω τις τὸ κατὰ Μεγα- ρέων πινάκιον· εἰργέσθωσαν Μεγαρεῖς λιμένων Ἀττικῶν καὶ γῆς. εἶτα ἡ αἰτία προσγέγραπται, ὅτι τῆς ἱερᾶς χώρας ὀλίγον μέρος ἐπεξῆλθον καὶ ἐπειργάσαντο. εἶτα, ὦ πρὸς αὐτῆς τῆς Ἐλευσῖνος, οὐ πάσης οὗτοι τῆς γῆς καὶ θαλάττης ὑπερορισθῆναι δί- [*](RIV 369) καίοι; οὐχ ὅπου μήτε πόλεις | μήτε ἄνθρωποι; οὐ γῆν ἱεράν, ἀλλὰ φύσιν ἀνθρωπίνην ὑπερβάντες [*](4 cf. t. | 93, 16 7 Thuc. | 67 et 139, 1. Plut. Per. 30, 1) [*](1 κήρυττε scripsi κηρύττεται libri edd κηρύττετε coni Ia- cobs 1. 1. 2 καθαρός. Ἀθηναίων λέγε scripsi auctore Re καθαρὸς (καθαρὰς V) ἀθηναίων λέγε libri edd καθαρός, Ἀθη- ναίων λέγε Ἀθηναίων ὅστις φωνῆς ξυνετός coni Iacobs 1. 1. 3 Ἑλλήνων φωνῆς scripsi coll p. 20, 10 ἐφ’ ὧν CrHV σφῶν BMViMaCl edd Ἑλλήνων coni Re φωνῆς Iacobs App Pors 326 Lect 115 Lobeck Agl. 16 Cobet Misc. 165 | αὐτῶν Vi sed τούτων in marg m 2 τούτων CrHVB Re 4 βάρβαροι μᾶλλον Μ Mor | μυησαμένους CrHBMaCl μυήσαντας Vi sed μυησομέ- νους in marg m 2 | δοκίμαζε — 5 τούς in marg inser Vi 2 5 μυήσαντας CrHVBMaCl om Vi | εἴ γε scripsi e Β, ut e Mon scribendum coni Iacobs Lect 115 Ach Tat 946, e Par. 3017 Gasda εἰ τε reliqui libri sed οἴ γε in marg m 2, edd | ταῖς inserui e CrHV, ut e Mon inserendum coni Iacobs Lect 1. 1. App Pors Adv 283 om BMViMaCl edd 6 τρτυφαῖς Vi | τίς CrHB) [*](8 εἶτα καὶ τί προσγέγραπται Β 9 μέρος ἐπεξῆλθον scripsi e CrHVB ἐπεξῆλθον μέρος MMaCl edd ἐξῆλθον μέρος Vi 10 ὢ H scriptura in Cr parum perspicua | αὐτῆς Vi sed ταύ- της in marg m 2 ταύτης CrHV 11 οὔτοι scripsi e CrHVB αὐτοὶ MVi sed in hoc οὔτοι in marg m 2, MaCl edd | τῆς inserui e CrHVB om MViMaCl edd | θαλάσσης BVi 12 μή- ποτε(1) ViMaCl 13 ὑπερβάντες Ma sed πρὸ supra ὕπερ m3)

54. Ἀλλὰ καὶ κλαῦσαί ποτε Μίλητον οὗτοι λέγουσι καὶ τὴν ἐπὶ τῇ πολιορκίᾳ τραγῳδίαν ἐκβαλεῖν. τί τοι- οῦτον ἢ Δαρεῖος ἐτόλμησεν ἢ Φρύνιχος ἐδίδαξεν; ἅλωσις ἦν Μιλήτου καὶ ὁ πόλεμος καὶ τὸ δρᾶμα, καθα- ροὶ δὲ ἑάλωσαν ἐκεῖνοι ἔχοντες ἀποδεῖξαι τοὺς τῶν ἀποθανόντων τάφους. νῦν δ’ ἔδει κλαῦσαι, νῦν ἐλεῆ- σαι Ποτίδαιαν, τοῦτο μὴ ποιῆσαι τὸ δρᾶμα.

55. Οἰκτρὸν ἦν καὶ τὸ εἰς Σοῦσα καὶ Βάκτρα τὰς νήσους ἀναστῆναι, ἀλλὰ κἀκείνους ὧς ἀνθρώπους οἱ σαγηνεύσαντες ἀπήγαγον, καὶ νέμονται μὲν τὴν βάρ- βᾶρον, ἀλλὰ γῆν. οἶ δ’ ἐν Ποτιδαίᾳ ἔτι τὴν πατρίδα ἔχοντες ἔνδον ὄντες ἐπενείμαντο ἑαυτοὺς οἱ ταλαίπω- [*](2 Thuc. I 139 c. schol. 6 Her. VI 21 cf. t. IV 247, 25 et 454,21R 13 Her VI 31 sq.) [*](1 δεινότατον Vi sed δεινὸν in marg m 2 δεινὸν ΦΗVΒ Ι εἰργασμένοι MaCl 2 voce μεγαρέας desinit Cr fol 3 οὖν om HV | signum interrogationis post ἐθρέψατε om MVi punctum HMaCl 4 εὐσεβῶς; ὁσίως; scripsi ex Η εὐσεβῶς ὁσίως; V εὐσεβῶς· ὁσίως Β ὁσίως; εὐσεβῶς MViMaCl edd | εἰρωνεύεσθε MaCl 5 τοὺς om VB 6 καὶ om V 7 καὶ inser Vi 2 om MaCl | ἐκβάλλειν Vi sed ἀλεῖν supra άλλειν m 2, Ma sed in ἐκβαλεῖν corr m 3, ἁ 8 φρύνοιχος ViMa φρύ- βοιχος Οἶ’ 9 ἡ V | καθαροὶ — 12 δρᾶμα om HV 10 ἑάλω- σαν Vi sed ἁλώκεσαν in marg m 2 11 δ’ inserui e ViMaCl δὲ Β om M edd 13 τὸ εἰς] εἰς τὸ Μ | σοῦσαν BViMaCl | Βάκτραν BMaCl Βάκτραν Vi βάτρα Μ 14 ἀναστῆναι Ma sed σ’ supra ’ν m a ἀναστῆσαι coni Gasda 16 ἀλλὰ Vi sed ἄλλην infrascr m 2 ἄλλοι Μ Mor | ὅτι Μ 17 σχόντες MMa ἁ Mor | ἄσην οἵτινες post σχόντες inser Mas | ἔνδον ὄντες in marg inser Vi 2 om MaCl ἔνδον] ἔτι Β)

ποῖος πόλεμος ἄλλος ταῦτα ἤνεγκε; ποία πολιορκία βάρβαρος; μῦθος ἦν τὰ Κυκλώπων, τῶν ποιητῶν κόμπος τὰ Λαιστρυγόνων. οὐδὲ Καμβύσης εἰς τοσοῦτον ἧκεν, ἀλλ’ ἐκεῖνον ἐξ Αἰθιόπων ἐπανήγαγεν ἀρχόμενον τοιοῦτον κακόν. μίαν πιστεύω γενέσθαι τοιαύτην τράπεζαν, κἀκείνην ἐν Θρᾴκῃ κἀκείνην παρ’ ὑμῶν. καὶ τὸ ἔργον τὸ περὶ τὸν Ἴτυν αἱ γυναῖκες ὰλη- θῶς ἔδρασαν αἱ Ἀττικαί. καλῶς ἄρα οἱ τραγῳδοὶ [*](RIV 370) | ταῦτα ἐδίδασκον, τὸν Τηρέα, τὴν Πρόκνην, οὐχ ἔνα φυλάττοισθε, ἀλλ’ ἔν ἔχοιτε μιμεῖσθαι. ἀλλ’ ὑμεῖς ἐπενεανιεύσασθε πόλιν ὅλην καὶ ταύτην Ἑλλήνων, ὡς τὸν Θρᾷκα ἐκεῖναι, δειπνίσαντες. πόσων δραμάτων ταῦτα ἱστορίαι; τίνες ἀρκέσουσι τραγῳδίαι τῷ πάθει; πόσαι σκηναὶ Ποτίδαια;

καὶ ταῦθ’ ὑμεῖς εἰδότες οὐκ ἐξηρπάσατε τοὺς ἀνθρώπους, οὐκ ἀπεσπάσατε ἀλλήλων, ἀλλ’ ἄλλοι μὲν ἤδη καὶ κύνας καὶ ὄρνιθας [*](2 Od. ι 291 3 Od. κ 116 4 Her. III 25 7 Thuc. II 29, 3. [Dem.] epitaph. p. 1397, 27 sq. 9 Soph. Ter. fr. 523 sq. ed. Nauck 2 11 cf. p. 13, 9) [*](1 ἄλλος inser Vi 2 Ma 3 om Cl 2 πολιορκία βάρβαρος; scripsi πολιορκία βάρβαρος· HMVi πολιορκία βάρβαρος MaCl πολιορκία; βάρβαρος VB edd 4 ἧκεν, ἀλλ’ ἐκεῖνον scripsi ἢ κἀκεῖνον Μ edd ἢ κἀκείνων HVBMa sed in hoc εῖνον supra είνων, Cl ἢ κἀκεῖνα Vi sed ὂν supra ἁ m 2 ἧκεν. ἐκεῖ- νον γὰρ coni Re ἤλασεν, ὃν coni Iacobs App Pors 327 Lect 115 | ἀπήγαγεν Ma 5 στρατὸν ἀρχόμενον coni Mor | τοιούτων κακῶν ΜΒ Mor 6 τοιαύτην τράπεζαν γενέσθαι MBViMaCl Mor 7 αἱ γυναῖκες ἀληθῶς scripsi ex HVB coll Thuc. 1. 1. ἀληθῶς αἱ γυναῖκες Ma ἀληθῶς γυναῖκες MViCl edd 8 αἱ inserui ex HVBViMaCl cum Iacobsio Lect 115 om Μ edd) [*](10 ἴνα Vi | ἔχοιτε scripsi ex HVBViMaCl. ut e Mon scri- benduin coni Iacobs Anth Pal III 292 ἔχητε Μ edd 11 ταύ- κ τὴν scripsi ταῦτα libri edd 12 τὴν θρά Cl | δειπνήσαντες BViMaCl 13 ἀρέσκουσι Οἶ’ 14 πᾶσαι HVB | ποτίδαια inser Ma 3 om Cl ποτίδαιαν in marg Vi 2 16 ἤδη καὶ om HV)

ἐγένοντο δὲ καὶ ἄλλαι τυραννίδες ὠμαὶ καὶ πικραί, Ἔχετοι καὶ Φαλαρίδες, ἄνθρωποι περι- κόπτοντες καὶ ἀκρωτηριάζοντες, εἴ τινας ἄρα βούλοιντο κολάσαι. ἀλλ’ οὐδ’ ἐκεῖνοι τοιαύτας ἑστιάσεις εἱστίων οὐδὲ τὸν θεσμὸν τῶν τάφων ὑπερέβαινον, ἀλλὰ κύνες μὲν ἴσως ἐγεύοντο τῶν ἀκρωτηρίων, ἀνθρώπων δὲ οὐδεὶς οὐδὲ λόγῳ τὸ δεινὸν ἠπίστατο. κἀκεῖνοι μὲν ὀλίγοις κακούργοις ἴσως τὰς λύμας προσῆγον, Ἀθη- ναῖοι δ’ ὅλας πόλεις ἀκρωτηριάζουσιν οὐ μέρη σωμά- των περικόπτοντες οὐδὲ ζῶσιν ἔτι λυμαινόμενοι, ἀλλὰ καὶ μετὰ θάνατον, ὅτ’ ἤδη τῆς γῆς ἐστιν ὁ κείμενος, προσῆλθέ τις οὐχ ὡς πενθήσων οὐδ’ ὡς θάψων τὸν ἀποθανόντα, ἀλλ’ ἐβούλετο μὲν ταῦτα ὁ δυστυχής, ὁ [*](7 Od. σ’ 85. | Luc. bis acc. § 8 10 Od σ’ 87) [*](3 ἐπεβάλετε scripsi ex HVBViMa sed in hoc ε(1) in ras m 3 et γρ΄ παρεβάλλετε in marg m 3, Οἶ’ ἀπεβάλετε Μ ἀπεβάλ- λετε edd 4 δαισάμενοι MMa sed in hoc αἰ in ras m 3, Mor) [*](5 τοῖς ἀνθρώποις τοὺς ἀνθρώπους HV Ι ἐπὶ inserui om libri edd 6 ἔδειξεν scripsi cum Gasda ἔδερξεν HV HV ἔθηξεν ΜΒ ViMa sed in hoc ’δει supra θη m 3, Cl edd ἐφῆκεν coni Re | γὰρ ΗVVi „malim μὲν“ Re 8 τινες Β 9 οὐδὲ Μ οὔτ’ coni Re | ἑστιῶν ὢ σιτίων HV εἱστιῶντο coni Re cui obloquitur Iacobs Lect 116 οὐδὲ scripsi e VBMa sed in hoc in ras m 3 οὔτε ΗΜ edd ὅσαι Vi sed οὐδὲ in marg m 2, Cl | τάφων scripsi τροφῶν libri edd 13 ἐπεισήγαγον Vi sed προσῆ- γον in marg m 2 ἐπήγαγον Ma sed γρ΄ προσήγαγον in marg m 3, Cl 14 δὲ VMMa edd | ὅλας Ma sed γρ΄ ἄλας in marg m 3 16 μετὰ Ma sed με in ras m 3 17 προσῆλθε τίς BMa ὢ | θάψαι MMa sed in hoc αἰ in ὢν corr m 3, Cl Mor 18 ἠβούλετο Ma | ὁ(1) om Mor)

καὶ τὰ μὲν σώματα ἠφανίζετο, τάφος δ’ οὐδεὶς ἐχώσθη, καὶ ἐδάκρυον μὲν ὡς ἐλεοῦντες, εὐωχία δ’ ἦν αὐτοῖς τὰ δάκρυα. οὐδὲν δ’ ἄλλων ἔδει περιδείπνων. πάντα γὰρ ἕν ἦν, ὁ τάφος, τὸ δεῖπνον. ἐν ταῖς τροφαῖς τὰ νομιζόμενα. ἀνέστραπτο δὲ ὁσία πᾶσα ἐν τῷ κακῷ. οἱ μὲν γὰρ ἄλλοι τοῖς ἀποθανοῦσιν ἀπαρχὰς τῶν ὡραίων ἐπιφέρουσιν έναγί- ζοντές τε ἀφ’ ὧν ἔχουσι καὶ ἱερὰ ἐπικατακαίουσιν, οἱ δὲ αὐτὰ τὰ σώματα ὥσπερ ὡραῖα εἶχον καὶ ἑαυτῶν ἱερεῖα.

οὕτως ὁ ταλαίπωρος Ποτιδαιατῶν δῆμος κατατέθαπται. πόλεις δ’ ἄλλαι λέγονται αἱ μὲν κατα- κλυσμοῖς, αἱ δὲ βίαις θαλάττης ἀφανισθῆναι, καὶ ὄρη δὲ ποιηταὶ δήμοις ἐπαφῆκαν. ἀλλ’ οὗτοι πάντες εἰσὶ μῦθοι καθαροί, καὶ τὰ σώματα ὁσίως κέκρυπται. ὤφειλε τοιαύτης γενέσθαι καὶ ἡ Ποτίδαια συμφορᾶς. νῦν δ’ [*](5 Dem. cor. p. 321, 25 8 Thuc. III 58, 3 9 cf. t. III praef. p. XI 13 II. π 213. ψ 713) [*](1 ἐδίδασκεν Β | μὴ δ’ ΗΒ ViMaCl 2 αὐτὸν HMa sed in ’ in ’ corr m 3, Cl ἑαυτὸν Β 4 ἐν ante εὐωχία Β 5 ἄλλων et περιδείπνων scripsi auctore Iacobsio Add 153 Lect 116 ἁλῶν et περὶ δεῖπνον libri sed ἄλλων in marg Vi 2, edd | ἓν ἦν] ἦν ἕν Β ἐνῆν Vi sed ἓν ἦν in marg m 2, MaCl ῳν 8 τῶν om Vi | ὡραίων Cl | ἐρανίζοντες MVi sed in hoc ἐναγί- ζοντες in marg m 2, Ma sed ἐναγίζοντες suprascr m 3, Cl Mor 9 ἐφ’ HV 10 τε post αὐτά MViMaCl edd delevi | εἶχον scripsi εἶδον libri edd 11 οὗτος Vi 12 κατἐθαπται VM BMa sed in hoc θ e ν corr m 3, Cl καὶ τέθαπται H | σεισμοῖς coni Gasda at cf. t. V 542, 10 sq. 13 βίαις Vi sed βιαίαις in marg m 2 βιαίαις VB | θαλάτταις HV 15 μῦθοι Vi sed γρ δῆμοι in marg, Ma sed γρ΄ δῆμοι καθαροί καὶ in marg m 2 | δὲ post καθαροὶ MViMa sed in hoc om γρ in marg m 2, Cl edd delevi | ὁσίως Ma sed αἷς supra ὡς m 2 ὁσίαις HVB | ὤφειλε scripsi ex HViMaCl coll t. II 97, 10 ὤφελε VM edd ὄφελε Β) [*](16 τοιαύτης Ma sed ύτης in ras m 3 ταύτης Β | καὶ inser Ma 2 om Cl)

61. Τίνας <ἂν> οὖν ἀθλιωτέρους εἴποι τις, τοὺς λωθέντας ἢ τοὺς ἀναλώσαντας; ποίους τῶν παίδων ὀδυρώμεθα, τοὺς τραφέντας ἢ τὰς τροφάς; τῶν μὲν τὴν ἀπώλειαν ἐλεοῦμεν, τῶν δὲ τὴν σωτηρίαν. οἱ μὲν οὔκ εἰσιν οὐδαμοῦ, οἶ δὲ οὐδαμοῦ στῆναι δύνανται. τίς γὰρ ἂν ὑποδέξαιτο ἰδιώτης ἢ πόλις τοὺς τοιούτων μιασμάτων μεστούς; τίς δ’ ἂν ἀλῶν καὶ τραπέζης κοι- νωνήσειε μετὰ τὰς Ἀθηναίων τραπέζας; ἐμοὶ μὲν γὰρ οὐδ’ ἂν θάψαι τις δοκεῖ μηδένα εἰδὼς ἐν Ποτιδαίᾳ τραφέντα.

καὶ ταῦτα πάσχουσιν οἱ δυστυχεῖς ἀδι- κήσαντες μὲν οὐδέν, τὰς δὲ τούτων παρανομίας καὶ βίας ὑπομένοντες. ἐπεὶ πόσα | πρὸ ταύτης τῆς [*](RIV 372) συμφορᾶς αὐτοὺς μηχανήσασθαι πυνθανόμεθα; πόσα δὲ τῶν εἰς σωτηρίαν εὑρεῖν ἂν ἐρήμους βιαίως παρα- τηροῦντας εἴ πως ἄρα ἐκπλεῦσαι λάθοιεν, ναυαγίαν γὰρ μᾶλλον ἢ πολιορκίαν ἐβούλοντο, τὰ σιτία οὐ [*](2 τῆς γῆς e Mon Iacobs Lect 116 3 κόνις coni Iacobs 1. 1. 6 ἂν inserui cum Gasda om libri edd | ἀθλιωτέρα ἁ | εἴπῃ MViMaCl | τίς HVi 8 ὀδυρόμεθα V 9 ἀπώ- λειαν Ma sed αν in ras m 2 | οἱ — 10 δύνανται om Β 11 ἂν inser Ma 2 | ἰδιωτικὸς Vi sed ἰδιώτης iu marg m 2 m 2 πόλις Vi sed πολίτης in marg m 2 | τῶν ante τοιούτων Β 12 δ’ ἂν Vi sed δὲ in marg m 2 | voce ἂν des H 14 τίς Vi δοκεῖ scripsi e V sed ἡ supra ει, Β sed ει ex η corr, cum Ia- cobsio Lect 116 δοκῆ MViMaCl edd δοκοῖ coni Gasda | τῇ ante Ποτιδαίᾳ Μ edd delevi 15 τραφέντα Vi sed ταφέντα in marg m 2 ταφέντα in ras V 16 τῆς V 18 μηχανή- σασθαι αὐτοὺς Β 19 ἂν delendum? | βιαίους ViMa sed in hoc ου in ras m 3, Cl)