Declamatio 13

Πόλλα ἐβουλευσάμεθα, ὦ ἄνδρες Ἕλληνες, [*](RIV 348) περὶ τῶν ἐν Ποτιδαία κακῶν εἴτ’ ἐπεξελθεῖν δεῖ τοῖς αἰτίοις αὐτῶν εἴτε καὶ καρτερήσαντας τὴν ἡσυχίαν

ταῦτα μέν ἐστι δι’ ἅπερ ὠκνοῦμεν, ἐτολμήσαμεν δ’ ἐπεξελθεῖν μάλιστα μὲν δὴ διὰ τοὺς θεούς, ὧν οὗτοι τὰς χάριτας συνέχεαν, ἔπειτα δὲ καὶ δι’ αὐτὴν τὴν ὑποψίαν αὐτῶν, μὴ τῆς εἰς Ποτίδαιαν ἀσεβείας παροφθείσης τὴν βίαν ἐπὶ πᾶσαν ἀγάγωσι τὴν Ἑλλάδα.

3. Τὰ μὲν οὖν πεπραγμένα τοῖς Ἀθηναίοις, ὦ ἄνδρες Ἕλληνες, τοιαῦτά ἐστιν ὡς καἰ πάντας ἀνθρώ- [*](7 Thuc. I 77, 1) [*](1 ὡς inser Ma3 2 οὐδὲ scripsi auctore Gasda οὔτε libri edd 4 τηλικαῦτα Vi sed τοιαῦτα in marg m 2 | γὰρ ante ἐστι Vi 7 δ’ ante ἑαυτοὺς HV δὲ MViMaCl edd delevi Ι ἑαυ- τοὺς scripsi ex HVVi αὑτοὺς Μ αὐτοὺς Ma ’ in 'corr m 3, Cl edd Ι οὐδὲν — 8 βιάζεσθαι citat Macarius fol 87 v praemisso titulo τῆς μελέτης ἐν ᾖ κρίνονται ἀθηναῖοι ὑπὸ κορινθίων ἀσε- βείας διὰ τὸ τοὺς ποτιδαιάτας ἀλλήλων γεύσασθαι πολιορκουμέ- νους ὑπὸ ἀθηναίων — μέλ’ λδ Ι ..post δικαίων videtur ποιεῖν ἀθλίας deesseu "Re | τῶν δικαίων δεῖ Μα 8 ἔπειτ’ οὐδ’ Vi 9 (??)υ Β 12 ὀκνοῦμεν HVB | ὅμως ante ἐπεξελθεῖν excidisse coni Gasda | δὴ om V del Re 13 χάριτας Ma sed άριτ in ras m 3 συνέχεον VCl Mor scriptura in Cr parum certa 14 ὑποψίαν scripsi ὑπεροψίαν libri edd 16 ἀγάγωσι Β sed σι in ras e μὲν, ut videtur, corr ἀγάγωμεν ViMa sed σι suprascr Vi 2 Ma 3, Cl)

4. Ι Ποτιδαιάταις μὲν οὖν ὅσοι γε ὑπολείπου- [*](RIV 350) τᾶι, τὸ γὰρ πλεῖον αὐτῶν ἐξανάλωται, οὔθ’ ὅσιον εἰς 16 ὑμᾶς παρελθεῖν οὔτε κατηγορῆσαι, ἀλλὰ πρὸς τοῖς ἄλλοις κακοῖς καὶ τοῦτο ἐκεῖνοι δυστυχοῦσι τὸ μηδ’ ὑπὲρ ὧν πεπόνθασι φωνὴν ἀφιέναι δύνασθαι, τίς γὰρ > ἀνθρώπων μεμιασμένων ἤ ὁρωμένων ἢ λεγόντων ἀνάσχοιτο; Ἀθηναίων δ’ ἄξιον θαυμάσαι πῶς μὲν εἰς τὴν ἀμφικτυονίαν παρεληλύθασι, πῶς δὲ καθαρεύειν [*](11 cf. p. 18, 12. Plat. rep. I p. 327 E 22 Dem. p. 153,14) [*](1 μηδέν’ Vi μηδὲν BMaCl 6 οὐδ’ scripsi e V οὔθ᾿ reliqui libri edd 8 ἐν om Ma 9 (??) Β Ι οὕτω HV) [*](11 (??)οντες Β δείξοντες ὅπως διανοεῖσθε, οὕτως ἀκροᾶσθε coni Re 13 πάντων scripsi e BViMaCl om HV scriptura in Cr parum certa ἀπάντων Μ edd 15 ποτιδαιάται Μ | ὁ σὸς ἁ | γ’ MViMaCl edd scriptura in Cr parum certa 16 πλεῖον scripsi e CrHVB πλέον MViMaCl edd 17 ἡμᾶς ViMaCl 18 μὴ δ’ HBViMaCl μὴ δὲ V 20 ἂν inserui om libri edd Ι ὁρωμένων in marg Ma3)

τὸ μὲν οὖν ἐφ’ ἡμῖν τοῖς Κορινθίοις, οὔτε Ποτίδαια ἀπόλωλεν οὔτε ἡ τῶν Ἀθηναίων πόλις ἠσέβηκεν, ἡ γὰρ ἐκπεμ- φθεῖσα δύναμις ἐκ Κορίνθου μετὰ Ἀριστέως τοῖς μὲν εἰς τὴν σωτηρίαν, τούτοις δὲ εἰς τὸ μὴ παρανομῆσαι συνεμάχει· ἐπεὶ δὲ ἀσθενέστεροι κωλύσαι τὰ δεινὰ ἐφάνημεν, τὸ τιμωρήσασθαι τῶν πεπραγμένων τοὺς αἰτίους ὑπολείπεται.

6. Ἐπιτρέψατε δ’ ἡμῖν πρὸ τῆς Ἀθηναίων κατη- γορίας ὀλίγα πρὸς ὑμᾶς αὐτοὺς παρρησιάσασθαι. καὶ γὰρ οὐδὲ ἄλλα ἐστὶ τὰ λυμήναντα τοῖς πράγμασιν ἢ ταῦθ’ ἅπερ νῦν ἐροῦμεν. καὶ οὔτε Ποτίδαια οὕτως ἂν [*](4 cf. t. V 389, 9 6 cf. t. II 28, 14. Thuc. I 60, 2) [*](1 αὐτοὺς HVBMa sed in hoc ’ in ‘corr m 3, Cl 2 πᾶσιν Vi sed παθοῦσιν in rnarg m3 3 παριόντες scripsi auctore Re περ ὄντες libri edd ὑπάρχοντες Iacobs Ach Tat 778 4 οὖν inser Β 5 οὐδ’ HV 7 τὴν om Μ Ι τούτοις δὲ Β sed τοῖς δ’ infrascr τοῖς δ’ HV et coni Mor Not f. VI v 8 κω- λῦσαι Ma edd fortasse recte at cf. ad t. V 473, 8 10 ὑπαι- τίους BViMaCl 11 'Epitrqecate — 18,1 Ποτιδαιάτας citat Io. Sicel. Doxap. in commentario ad Hermogenis περὶ εὑρέσεως II 5 codicis Barocciani gr. 175 fol. 66 (cf. t. II p. 86) 86) ad verba ὅτι Ἀθηναῖοι ἀρχῆθεν ἀσεβεῖς (ed. Walz rhet. gr. III p. 89, 17) praemissis verbis σημείωσαι ὅτι ὁ Λιβάνιος ἐν τῷ παρόντι ζη- τήματι τὸν κατήγορον μελετῶν τῆς μὲν διηγήσεως ἐντεῦθεν ἄρ- χεται ἔνθεν καὶ ὁ τεχνογράφος λέγει, ἐν δὲ τῇ προδιηγήσει οὐ πάντα περιλαμβάνει ὧν ὁ τεχνογράφος τὰ νῦν μνημονεύει, οὔτε γὰρ περὶ τῆς λύσεως τῶν τριακοντουτίδων σπονδῶν διέξεισιν οὔτε περὶ τοῦ Κυλωνείου (λωνείου cod.) ἄγους, ἀλλὰ περὶ μόνου τοῦ πόλεις Ἑλληνίδας ὐπ’ Ἀθηναίων ἀναστάτους γενέσθαι. καὶ σκόπει πῶς ἔχει ταῦτα παρ’ ἐκείνῳ: [ἐκ τοῦ λιβανίου:] Ι δὲ post πρὸ ras 1 — 2 litt Ma 12 αὐτοὺς ἡμᾶς Doxap 13 ,,ma- lim τὰ λυμῃνάμενα“ Re 14 ταῦτα Doxap | ὁρῶμεν Doxap ἂν inser Ma3 om BCl Doxap)

τοιγαροῦν ἐπὶ πολλῆς ἐρημίας καὶ σχολῆς <πᾶσαν> μικροῦ τὴν Ἐλλάδα καὶ ὥσπερ τὴν Μυσῶν [*](5 sq. Thuc. I 68, 2 6 Dem. p. 43, 1 10 cf. t. V 250, 1. Dem. p. 665, 5 13 cf. t. 1 476, 6; t. II 22, 12; 251, 2; t. III 91,19; ep. 194; 535; 673; 730) [*](1 ἀνεστράφη Doxap ἀνετράπη coni Mor at cf. p. 9,13) [*](2 οἱ δ’ scripsi cum Iacobsio Lect 112 οἵδ’ HVMMaOl edd οἱδ’ Vi οἱ δὲ Β Ι δὲ Doxap 3 ὑμῶν Β sed ᾶς suprascr, Ma sed ᾶς supra ῶν m3 4 ἡμετέραν Β sed ἡ in υ corr, Ma sed ὒ suprascr m 3 Cl Doxap Ι ὀλιγωρίαν Ma sed ὀλι in ras m 3 | οἱ scripsi ex HVVi Doxap ut e Mon Iacobsius Ach Tat 928 εἰ BCl οὐ MMa sed in hoc οἳ suprascr, edd scriptura in Cr evanuit 5 λεγόντων καὶ βοώντων scripsi e MBViMa Cl Doxap βοώντων καὶ λεγόντων HV edd scriptura in Cr eva- nuit Ι καὶ λεγόντων del Cobet Coll 292 Misc 479 Ι ἐπιβουλεύεσθε Ma sed ε (4) in ras m3 ἐπιβουλεύεσθαι Vi sed ε supra αἰ m2 Cl 6 ὧς περιστοιχίζεσθε in marg add BVi 2 Ma 3 om Cl 7 περαιτέρω Ma sed γρ πορρωτέρω in marg Ι παρελθὸν Doxap 8 πόλεσιν BMa | οὐδὲ Β 9 φανεῖται Ma sed εῖ in ras m 3 φανήσεται Doxap 10 οὐδὲ πώποτε HV 11 ἔχθραι Ma sed αἰ in ras m 3 ἔχθραι Cl ἔχθρα Doxap ἔχθρας Β | τινὸς Β Ι ταῦτ’ HV | ὑφ’ Vi sed παρ’ in marg m2 13 πᾶσαν inserui coll t. I 166,6 om libri edd sed ,,fortasse μικροῦ πᾶσαν“ Re ὅλην μικροῦ Iacobs Lect 112 | τὴν(2) om Par 3017 et deleri vult Gasda at cf. ep. 730 et Dem. cor. § 72 p. 248, 23)

καὶ οὐ τοῦτό πω δεινὸν καίπερ ὄν δεινόν, εἰ τῶν Ἑλλήνων τινὲς τὴν ἐλευθερίαν ἀπολωλέκασιν ὑπὲρ ἧς καὶ πρὸς τὸν Μῆδον ἐκινδυνεύσαμεν, ἀλλ’ οὕτως ὠμὴν καὶ πικρὰν κατεστήσαντο τὴν ἀρχὴν ὡς σφόδρα εἶναι τὰ τῶν βαρβάρων φιλάνθρωπα. τί γὰρ αὐτοῖς τῶν ἀνηκέστων τε καὶ δεινῶν πρὸς τοὺς ὑπηκόους οὐ πέ- πρακται; οὐ φόρους ἐπέβαλον; οὐ ναῦς παρείλοντο; οὐ τὰς ἐν ταῖς πόλεσι δίκας εἰς αὑτοὺς μετέπεισαν; ὢ [*](1 Thuc. I 59 5 Dem. cor. p. 324, 17 7 Dem. Phil. III p. 125, 2. Isid. Pel. ep. III 394 13 Her. Ι 106. Thuc. 1 96, 2) [*](1 ἰωνας Vi sed αἰῶνας in marg m 2 ἴοντας Doxap Ι τὰν τα Ἑλλήσποντον om Doxap Ι (??)ὺς Vi τοὺς BMaCl 2 τῆς om ΗΒΜοn Doxap „non “ Re | καὶ om Doxap Ι συγγενῆς Doxap 3 voce ἡμέτεροι des Cr fol. 96, sequentia usque ad 16, 16 ἔχουσι perierunt Ι δὲ om Doxap Ι Πελοπόννησον scripsi e Ma coll 1. 1459,1; t. II 112,9; 134,18; 566,17; t. V 92,12; 132,3 πελοπόνησον reliqui libri Doxap edd Ι δὲ post πελοπόνησον Doxap 4 καρνάνας V 5 τῇ inserui e Doxap om libri edd | Πελοποννήσω scripsi ex HMa et(πελοπονήσῳ) Doxap πονήσῳ VMBViCl edd 6 ἡμᾶς et λέγοντας scripsi ex HV Doxap με et λέγοντα reliqui libri edd Ι ἡ om V 7 Πω scripsi e BViMaCl Doxap cum Cobeto Coll 292 coll Dem. Isid. ll. 11. πως HVM οὕτως Iacobs Add 339 Ι καίπερ] καὶ Doxap 8 ὑπὲρ — 9 ἐκινδυνεύσαμεν om Doxap 9 πρὸς om Μ Mor | δῆμον HV et γρ in marg Β Ι ὠμὴ Doxap 10 κατεστήσατο Η κατέστησα· Vi sed κατεστήσαντο in marg m 2, Ma sed in κατεστήσαντο corr m 3, Cl 11 τὰ τῶν Οἶ’ sed in τὰ corr m 2 | τῶν(1) inser Β om Μ Ma sed in hoc inser m 3, Mor 12 τε inserui e Doxap om libri edd 13 ναοὺς MBViMaCl Doxap ναῦν V 14 ταῖς om M Mor | αὐτοὺς scripsi αὐτοὺς Hbri edd | μετέθηκαν Doxap | ὢ πό- σοὺς] οὐ πολλοὺς vel πλείστους — 13, 1 ἀπολωλέκασι; Iacobs Lect112)

9. Τὰ μὲν δὴ πρῶτα τῶν χρηστῶν τούτων ἀδική- μάτα ταῦτά ἐστι, μᾶλλον δὲ ἀσεβήματα, τὸ γὰρ εἰς πόλεις Ἑλληνίδας καὶ θεοὺς Ἑλληνίους παρανομῆσαι τίνος ἔλαττον ἀσέβημα ἡγεῖσθε; ἀλλ’ ἐπειδὴ ταῦτα αὐτοῖς συγκεχώρηται, θεάσασθε οἵα ἐπενεανιεύσαντο. ἀλλὰ Ποτίδαιαν ἡμεῖς Ι ἀπῳκίσαμεν ἐπὶ τοῖς ἴσοις [*](RIV 352) καὶ ὁμοίοις τά τε αὑτῶν νόμιμα δόντες καὶ καθ’ ἕκαστον ἔτος τοὺς ἐπιδημιουργοὺς ἐκ Κορίνθου πέμ- ποντες. καὶ γάρ, εἰ τῷ τόπῳ διήλλαττον, ἀλλ’ ἕν ἦσαν γένος. καίτοι καὶ τὸ χωρίον ἀτεχνῶς ἀπείκαστο πρὸς τὴν Κόρινθον. ὥσπερ γὰρ ἡμεῖς τῆς Πελοποννήσου τὸν ἰσθμὸν ἔχομεν. οὕτω τῆς Παλλήνης ἐκεῖνοι.

ἐπὶ [*](2 Xen. Hell. V 2, 22 7 cf. p. 19, 12. t. III 283, 21 9 cf. p. 42, 11. Plut. de comm. not. p. 1079 D 10 sq. Thuc. V 79,1 12 cf. p. 14,18. Gregor. Cypr. antil. § 7 p. 55,24 cum schol. Thuc. I 56 cum schol. (Suid s. v. δημιουργοί) 16 Thuc. I 56) [*](1 δὲ Doxap | ἔκλειψιν Β sed κ e λ corr, Vi sed ἔλλειψιν in marg m 2 ἔλλειψιν HV ληψιν Doxap 3 κληρουχίας Ma sed χί in ras m3 5 ἀδικήματα μᾶλλον δὲ ἀσεβήματα ταῦτά ἐστι Β 6 ταῦτ’ H 7 καὶ θεοὺς in ras Mas 3 Ι ἑλληνικοὺς παρανομίσαι Doxap 8 inter ἡγεῖσθε et ἀλλ’ verba μέχρις ὧδε τὰ τῆς ποτιδαίας, εἶτα ὁ περὶ αὐτῆς εἰσβάλλει λόγος inser Doxap 9 θεάσασθε om Doxap 11 αὐτῶν HVViMaCl Doxap | διδόντες Doxap 12 ἔθος Η Mor 13 καὶ om Doxap Ι εἰ γὰρ Doxap | ἑνὸς et 14 γένους Doxap 14 γένος ἦσαν Μ Mor Ι καὶ om Vi | ἀτεχνῶς scripsi ex HV Doxap ἀκριβῶς MVi sed in hoc ἀτεχνῶς in marg m 2, MaCl edd 15 Πελοποννήσου scripsi ex HBMa Doxap πελοπονήσου VMViCl edd cf. p. 12, 3 et 5 16 πἁλλήνης Β πελλήνης HVM sed in hoc α supra ε, Vi πελοποννήσου Doxap)

11. Πόθεν οὖν ἀφόρητοι καὶ ἡμῖν τοῖς Κορινθίοις καὶ τοῖς Ποτιδαιάταις ἐγένοντο οὗτοι; καὶ τί τοὺς ἀνθρώπους αὐτῶν ἀπέστησε; τὸ μηκέτι μηδ’ ὡς τοῖς ἄλλοις ὑπηκόοις ἐθέλειν αὐτοῖς χρῆσθαι, περιττότερα δ’ ἐξευρίσκειν ἐπιτάγματα. ταῦτα δ’ ἦν τίνα; τοὺς ἐπι- δημιουργοὺς μὴ δέχεσθαι, τὰ τείχη καθαιρεῖν, ὅλως [*](2 Thuc. I 59 3 Thuc. I 64, 1 7 Dem. p. 704, 8 18 cf. t. IV 133,5 19 Thuc. I 56) [*](1 ἐξεπέμψαμεν scripsi auctore Re coll 1. 6 et p. 16,8. Thuc. II 27, 1; VI6,3 ἐπέμψαμεν libri edd | εἰς Ποτίδαιαν coni Mor 3 καὶ om Doxap 4 παρὰ Vi sed περὶ in marg m 2 περὶ BMaCl 5 φόρον Doxap 7 οἱ om Doxap 9 ἦγον δὲ] ἡ γὰρ δὴ Doxap | περὶ BCl | αὐτῶν scripsi αὐτῶν libri edd) [*](10 καὶ ante παρὰ Doxap | παρὰ Vi sed περὶ in marg m 2) [*](11 οἱ Κορίνθιοι post 8 ἤγομεν transponendum censet Gasda cancellavi ut glossam ad ἤγομεν in margine positam postea- que huc delatam 12 καθ’ ἕκαστον scripsi e BViMaCl Doxap καθέκαστον HVM edd 14 ὑμῖν BMa sed in hoc η supra ὒ m 3, Cl | καὶ ante τοῖς Β 16 μὴ δ’ ΗΜΒ ViMaCl Doxap 18 ἐξευρίσκει περὶ τὰ πράγματα Doxap | ἐπιδημιουργοὺς scripsi e Β coll p. 13,12 et Thuc. 1. 1. δημιουργοὺς reliqui libri Doxap edd)

καὶ ταῦτα ἐπέταττον ὅλως ἔγκλημα μὲν οὐδὲν φανερὸν ἐπάγειν ἔχοντες, εἴγε μὴ ἔγκλημά ἐστιν ἐλευθερίας ἐπιθυμεῖν τοὺς ἐξ ἀρχῆς ἐλευθέρους ὑποψίας δέ τινας καὶ ὑπονοίας λέγοντες. ἀφ’ ὧν γὰρ περὶ Κέρκυραν ἀδικήσασιν αὑτοῖς συνῄδεσαν, οὐδὲ τὴν Ποτίδαιαν ἀσφαλῶς ἔχειν ἡγοῦντο. ἐβούλοντο δὲ καὶ ἡμᾶς τοὺς Κορινθίους λυπεῖν, ὅτι Κερκυραίων ἡμᾶς ἀπεστερήκεσαν, ἄλλων ἀποίκων. τοῦτο γὰρ δὴ καὶ τὸ καινότατόν ἐστιν· ὧν ἠδίκουν αὐτοὶ δίκας ἀπῄτουν ὡς ἀδικούμενοι.

διὰ μὲν δὴ ταῦτα ἀδίκως καὶ βιαίως τοῖς Ποτιδαιάταις προσεφέροντο, οἱ δὲ τὰ μὲν πρῶτα ἱκέτευον <καὶ> ἐδέοντο μηδὲν νεωτερίζειν περὶ πόλιν, ἐᾶν <δὲ> τὸν ἐνόντα κόσμον τῆς πολιτείας. ὡς [*](8 Thuc. 156,1. 57,4 11 Thuc. I 44,2 16 Thuc. 158,1) [*](1 ἀναιρεῖσθαι Doxap | ἂν om Doxap | μήτ’ Doxap | ἐρμη- νεῦσι scripsi coll Plat. leg. X p. 907 D ἕλλησι libri Doxap edd „num μήτε ἄρχουσιν ἑλληνικοῖς μήτε νόμοις χρωμένη?“ Re 3 οὖσα om Mor | ταῦτ’ BViMaCI 4 ἡμέραν om HV | αὐτοῖς Doxap 5 ταῦτ’ Doxap | ἐπέλαττον Vi ἐπ’ ἔλαττον Cl ἐπέ- λαττόν ἐστιν Doxap ἐπ’ ἔλαττόν ἐστιν ΗΒΜa sed in hoc ἐστιν inser m 3 | ὅμως Β 6 φανερὸν οὐδὲν MViMaCl Mor φανερὸν οὐδενὶ Β | οὐδὲν om et φανερὸν post ἐπάγειν Doxap | ἐπάγειν Ma sed σ supra π m 3 | εἴγε — 8 λέγοντες praemisso κείμενον in marg Ma 3 om Cl | μὴ scripsi ὅλως libri edd at „num εἰ μή nisi si“ Re 7 ἐλευθερίας — 8 λέγοντες in marg Β | τὰς et ρας Doxap 8 τινες καὶ ὑποψίας λέγονται Vi | καὶ om Doxap) [*](9 ἀδικήσασιν scripsi ἄδικε ἱν libri Doxap edd | αὐτοῖς scripsi e Μ αὐτοῖς VMa sed in hoc ῖς in ὺς corr m 3, Cl Doxap edd αὐτοὺς HBVi 11 Κερκυραίοις Doxap 12 ἀπεστερήκεσαν Ma sed γρ ἀπεστερήκασιν suprascr m 3 ἀπεστερήκασιν Μ Doxap Mor) [*](13 καινότερον Doxap 15 τάμεν Β 16 καὶ et 17 δὲ inserui om libri Doxap edd | δὲ post ἐδέοντο ViMaCl Mor del Re 17 „malim ὄντα simphx" Re δ'] οὐδ’ Doxap)

καὶ ἡμεῖς ἐδεξάμεθα, ὁμολογοῦμεν. ἢ τί πράττειν ἐχρῆν; παῖδας ἱκέτας μὴ δέχεσθαι; βίαν δ’ οὕτως ὠμὴν ἐᾶν; πολιορκίαν δ’ ἄπορον καὶ τροφὰς ἀπανθρώπους οὐ προσεδοκῶμεν [*](RIV 354) ἔσεσθαι. ἀλλ’ οὐκ εἰς | μακρὰν ταῦτα πάντα ἧκεν ἀθρόως τὰ δεινά. καὶ οὕτως ἠγανάκτησαν οἱ χρηστοὶ ὧς οὐδ’ ὅτε ἡ πόλις αὐτοῖς ὑπὸ τῶν βαρβάρων ἐνε- πρήσθη. οὔκουν ἔχουσί τινα εἰπεῖν τότε τοιαύτην πολιορκίαν. ἀλλὰ καθαρὰ μὲν ἡ βασιλέως γῆ τοιούτων [*](1 sq. Thuc. Ι 58, 1 3 ΙΙ. ν 220; π 200 6 Thuc. Ι 106 12 Timc. IV 32, 3 sq. 15 Her. VIII 53) [*](1 εὕρασθαι Η εὑρέσθαι V | οἷοίτε Η Doxap 2 ἀθη- ναίων Doxap | καταλύσαντες HV Doxap 3 καὶ om HV Doxap 4 δὲ Doxap | παρὰ χρῆμα Η | μὴ δ’ HBViMaCl Doxap 5 ἦν om Ma 6 προσβιασθέντες Ma sed γρ προ- βιβασθέντες in marg m3 7 καὶ ante τοὺς Doxap 8 αὺ- τοῖς Η 10 πράττειν ἐχρῆν scripsi ex HVB Doxap ut e Par 3017 Gasda ἐχρῆν πράττειν MViMaCl Mor ἐχρῆν om Re) [*](11 μίαν Doxap | δ’ om Doxap | δ’ inserui ex HVBVi MaCl Doxap cum Iacobsio Lect 112 om Μ edd 12 διά- πυρον coni Re ἀπόρρητον Iacobs Add 153 Lect 112 13 πάντα ταῦτα Ma πάντα om Doxap 15 ὡς δ’ οὐδ’ Doxap | ἡ πόλις post βαρβάρων Doxap 16 καὶ ante οὔκουν inser ma 3 | voce ἔχουσι rursus inc Cr fol 66 v ἔχουσίν Μ 17 βασίλισσα Doxap)

ἐπειδὴ γὰρ ἐπύθοντο βουλομένους σώζεσθαι τοὺς ἀνθρώπους, εὐθὺς ἐπέστησαν καὶ καθεῖρξαν περιστάν- τες ἐκ γῆς, ἐκ θαλάττης, ὁ ναυτικὸς ὄχλος, οἶ πεζοί, οὐδὲ στῆναι πρὸς ὀλίγον οὐδὲ ἀναπνεῦσαι τοῖς τα- λαιπώροις παρέσχον, ἀλλ’ ὥσπερ θηρία, οὐκ ἀνθρώ- πους ἀπολαβόντες οὕτως ἀκριβῶς παρεφύλαττον τὰς ἀφορμάς, τἀς κατάρσεις, μηδὲν ἐκπλεῦσαι, μηδὲν εἰσ- πλεῦσαι, ἕως αὐτῶν τὰς τροφὰς ὁ χρόνος ἐξανάλωσε καὶ ἦν ὑπόλοιπον οὐδὲν ἄλλο ἢ οἶ τῶν τροφῶν δεό- μένοι.

τότε τοίνυν ἐλεῆσαι δέον, ἐξαγαγεῖν τοὺς ἀνθρώπους, ἀλλήλων ἐξαρπάσαι, οὐδὲν γὰρ τῶν ἔνδον νεωτεριζομένων ἠγνόουν οἱ προσκαθήμενοι καὶ προσ- εδρεύοντες καὶ ὀδυρομένων τὴν χρείαν ἀκούοντες, οἱ δὲ τοὺς ἀνθρώπους ἐπαφῆκαν ἀλλήλοις καὶ τὸ ἐν τοῖς μύθοις δεῖπνον ἀνέμειναν γενέσθαι καὶ ἀναλωθῆναι [*](2 Thuc. II 102,4 3 Thuc. II 58,1 6 cf. Greg. Cypr. p. 67,10 16 cf. p. 42, 6 sq.) [*](1 δ’ Η | μεμίασται Doxap 2 ἐπεὶ CrHBVi Vi Doxap | ἐπεἰ- θοντο Doxap | βουλομένους Ma sed οὐλομένους in ras m 3 σώιζεσθαι Cr | τοὺς om Doxap 4 ἐκ(2) Vi sed καὶ in marg m 2 καὶ CrHV Doxap | θαλάσσης Doxap 5 πρὸς ὀλίγον re- posui e libris Doxap προσολίγον edd | ἀναπνεῦσαι Β sed νευ in ras ἀναπαῦσαι MaCl | τοὺς ταλαιπώρους Doxap 7 ἀπο- λαβόντες Β sed ἄπο ex ἐπὶ corr ἐπιλαβόντες MVi sed in hoc ἐπελαύνοντες in marg m 2, MaCl παραλαβόντες Doxap | ἀπ’ ἀνθρώπως Doxap | παρεφυλάττοντο BViMaCl Mor 8 κατάρ- σεις Ma sed καταρ in ras m 3 | ὧς vel ὥστε ante μηδὲν (1 et 2) inserendum coni Gasda 9 ἐξηνάλωσε Ma sed ἁ supra ἡ et ἡ supra ἁ m 3 ὢ ἐξανήλωσε Doxap 11 ἐξάγειν Doxap 12 ἔνδον inser Mas 13 προκαθήμενοι Doxap | μαὶ προσε- δρεύοντες vidcntur, ut scholium, delenda esseu Re 15 τὸ ἐν τοῖς μύθοις δεῖπνον scripsi cum Gasda τὸν ἐν τοῖς μύθοις δεῖπνον Vi sed δείπνοις μῦθον in marg, MaCl τὸν ἐν τοῖς δείπνοις μῦθον CrllVMB Doxap edd 16 ὡς ante ἀναλωθῆναι HV)

17. Ἀπὸ τοιοῦτ’ ὢν ὑμῖν ἔργων ὁ τῶν Ἀθηναίων δῆμος παρέστηκεν ἐρήμην μὲν ἀνδρῶν ποιήσας τὴν Ποτίδαιαν πόλιν, πλήρη δὲ ἀσεβείας, καὶ τοὺς μὲν ταῖς τραπέζαις παραδούς, τὸ πλέον μέρος, ὀλίγους δὲ ἀνθ’ ώπους ἐξελάσας δυστυχεστέρους τῶν ἀναλωθέν- των καὶ μᾶλλον οἰκτροὺς τὰ δεινὰ ἐν ἑαυτοῖς φέρον- [*](RIV 355) τὰς, πολιορκουμένους ἐπὶ ταῖς συμφοραῖς.

κα- θαροί γε. οὐ γὰρ οὗτοι φέρουσιν ἢ τὰ σώματα οἶς προσήδρευσαν ἢ τὰς ψυχὰς αἷς περὶ τῆς πολιορκίας διενοήθησαν; ἀλλ’ οὐκ ἐναγεῖς; οὐκ ἀκάθαρτοι; οὐ τῇ κοινῇ φύσει πολέμιοι; οὐ πᾶν ὅ τι ἂν εἴποι τις; ἀλλ’ ἂν μὲν εἷς ἄνθρωπος ὁ τυχὼν τῶν πρὸς τὴν εὐσέβειαν κατολιγωρήσῃ ἢ θυσίαν τινὰ οὐ καθαρὰν θύσας ἡ βωμὸν μιάνας ἢ μιαρὸς ὢν αὐτὸς εἰς τὰ εἴσω τῶν περιρραντηρίων βιάσηται, οὐδὲ φωνὴν ἀνέξεσθε οὐδ’ [*](1 cf. p. 37,7 7 Thuc. II 70,2 17 Aesch. Tim. p. 4,2; 79, 2 | Thuc. VII 69, 4. Xen. Cyr. III 3, 69) [*](1 αὐτὴν scripsi cum Gasda coll p. 37, 7 αὐτὴν libri edd | αὐτὴν τὴν] τὴν αὐτὴν Μ | „fortasse ἀνηκέστων vel tale quod epifhetum κακῶν“ Re | voce Ποτιδαιάτας desin Doxap addens οὕτω μὲν οὖν ἐν τούτῳ τῷ ζητήματι ὁ σοφιστὴς διηγήσατο 3 ἡμῖν VBMaCl 4 δῆμος παρέστηκεν scripsi e CrHVBVi MaCl παρέστηκε δῆμος Μ edd 5 τοὺς om CrHV | μὲν ταῖς] ταῖς μὲν CrHV Re 6 δὶ om CrH inser V2 7 ἀν- θρώπων Vi 9 πολιορκουμέναις ὑπὸ Mci sed αἷς in οὑς corr m 3 Cl | ἐπὶ ex ὑπὸ corr Β ἔτι coni Iacobs Lect 113 | Í δὲ ἁγνόν; τί λεκτέοι; καθαροί γε; οὐ γάρ· τί γὰρ οὗτοι φέρουσιν ἁγνόν; ἤ τὰ σώματα coni Iacobs locum corruptum habet Gasda) [*](10 ἢ in ras Μα3 11 προσήδρευσαν scripsi e CrHVBVi MaCl προσήδρευον M edd 12 post διενοήθησαν signum in- terrogationis posui punctum libri edd | δὲ post οὐ inser Β 13 ὅ τι in ras Cl 2 ὅτι Vi | ἂν in ras Cl 2 | εἴπῃ ΜΒ | τίς HVi Cl 16 τὰ reposui e libris τὸ edd | ἔσω Vi ἶσα Ma sed ἴσω corr m 3, Cl)

19. Εἶτα εὐσεβείας οὗτοι μνημονεύουσι, καὶ ποῦ θέμις; θυσιῶν τε καὶ μυστηρίων. οἴχεται ταῦθ’ ὑμῖν καὶ ἀνατέτραπται. ἐπειδὴ δὲ μυστηρίων ἐμνημόνευσα, βούλομαί τι τῶν ἐκεῖθεν εἰπεῖν, ἔστι δ’ οὐ τῶν ἀρρή- των ὃ μέλλω λέγειν. οὗτοι γὰρ τά τ’ ἄλλα καθαροῖς εἶναι τοῖς μύσταις ἐν κοινῷ προαγορεύουσιν, οἶον τὰς χεῖρας, τὴν ψυχήν, τὴν φωνὴν Ἕλληνας εἶναι, καὶ ἰδίᾳ πάλιν τὸ εἰ τοῦ καὶ τοῦ σίτου ἐγεύσω, οὐ καθαρὸς πάρει. καὶ πολλὴ τούτων παρὰ τοῖς μυστα- γωγοῖς ἐπιμέλεια.

εἶτα, ὦ πάντων τὰ μὲν ἐπὶ τῷ σιτεῖσθαι φύντα καὶ νομισθέντα ἐξ ἀρχῆς οὐ πάντα δίδοτε οὐδὲ συγχωρεῖτε, ἀλλὰ καὶ τούτων ἐξέτασις καὶ κρίσις γίγνεται ὧν ἥ τε γῆ καὶ θάλαττα τοῖς ἀνθρώποις δίδωσιν, ἃ δὲ μήτε ἡ φύσις [*](8 cf. p. 39, 18 sq. Luc. de sacrif. § 13. Lob. Agl. p. 15) [*](11 Porphyr. abst. IV 16) [*](2 ἐστιν Η ἐπὶ Vi sed ἐστι in marg m 2 | τοιούτοις coni Iacobs Lect 113 3 ἀρᾶς καὶ ποινῆς εἰσι Μ Mor 4 μνη- μονεύσουσι V et „malim“ Re 6 ἐπειδὴ scripsi e CrHVB sed in hoc δὴ inser, cum Iacobsio Lect 113 ἐπεὶ MViMaCl edd | ἐμνη- μονεύσαμεν BViMaCl 7 δὲ Β 8 μέλλων Re | τά τε ἄλλα Μ τἆλλα CrH τἄλλα V 9 προσαγορεύουσιν CrHVViMaCl) [*](10 ἔλληνος Β sed ὁ in ἁ corr, ViMa sed in hoc ὁ in ἁ corr m 3, Cl 11 εἰ τοῦ καὶ τοῦ σίτου scripsi σίτου καὶ τὸ μὴ σίτου δὲ (del Ma 3 δ’ Vi) libri edd sed verba corrupta esse vidit Re σίτου εἰ τοῦ μέν, ἢ τοῦδε Iacobs App Pors Adv 292 Lect 113 εἰ τοῦ καὶ τοῦ ἢ εἰ τοῦδε Lobeck Agi 191 εἰ σίτου καὶ τὸ εἰ μὴ σίτου Gasda εἰ τοῦ καὶ τοῦ Cobet Misc 165 12 παρὰ Vi sed περὶ in marg m2 13 εὐσεβέστατοι scripsi ἀσεβέστατοι libri edd 14 τὸ CrHVBViMaCl | ἐξαρχῆς Μ 15 δίδοτε et συγχωρεῖτε scripsi auctore Re δίδοται (sed δέδοται Β sed ε in ι corr, Vi sed ι supra ε, MaCl) et συγχωρεῖται libri edd 16 κρίσεις Mor sed κρίσις in marg | γίνεται BViCl | ἡ ante θάλαττα BViMa 17 δὲ in ras Ma3)

21. Πολεμοῦντες, ἴσως ἐροῦσι, καὶ μετὰ τῶν ὅπλων, ὥσπερ ἡμῶν οὐκ αὐτὸ τοῦτο αἰτιωμένων πρῶτον ὅτι τὴν Ἑλλάδα καλῶς ἡσυχάζουσαν ἐπὶ [*](7 Dera. cor. p. 274,23) [*](1 ἐπέδειξε MBViCl Mor ἀπέδειξε inser Ma3 2 σιτισθῆ- ναι BVi sed in hoc σιτηθῆναι in marg m 2, Ma sed θῆ supra σθῆ m 3 ὢ | καὶ ἁγνεύσασι scripsi ἁγνεύσασι καὶ libri edd 3 μέχρι inserui ἄχρι Iacobs App Pors Adv 292 Lect 113 | τὰς inser Ma 3 | ὑμῖν Mor sed ἡμῖν coni Not f VI v 4 μὴ δὲ HBVi MaCl 5 τίς CrHBViMaCl 6 οὔτ’ reposui e libris οὐδ᾿ Mor om Re | ὑμεῖς CrHMBViMaCl Mor qui ὑμῖν coni 7 οὐ- δέποτ’ CrH 8 τῶν γευσαμένων Vi sed οὑς et οὑς suprascr m2 12 ὧσπερ — 22,10 ἐπιπέμποντες citat Io. Sic. Doxap. ad Hermog. de inv. II 5 οἷον κρίνονται Ἀθηναῖοι ἀσεβείας p. 89, 17 ed. Walz cod. Barocc. gr. 175 fol 65 65v praeniissis verbis ὁ μέντοι Λιβάνιος κατήγορον ὧς ἀπὸ προσώπου τῶν Κορινθίων μελετῶν ἐν τῷ παρόντι προβλήματι ἀντιληπτικὴν ἐποιήσατο τὴν διαίρεσιν μετὰ τὴν διήγη- σιν καὶ τὴν ἐπὶ τῇ διηγήσει ἀξίωσιν εὐθὺς τὴν τῶν Ἀθηναίων ἀντίληψιν κατὰ ἀντίθεσιν θεὶς καὶ ταύτην λελυκὼς διᾶτ τοῦ βιαίου βίου cod.) ἐν τῷ φάναι· ἴσως τοίνυν ἐροῦσιν ἐροῦμεν ἐροῦμεν cod.) ὅτι μετὰ τῶν ὅπλων καὶ πολέμου νόμῳ τοὺς Ποτιδαι- άτας ἐβιασάμεθα. ὥσπερ κατὰ ἀντίθεσιν ἀντίληψις. εἶτα ἡ λύσις κατὰ τὸ βίαιον· ὥσπερ κτλ. | αὐτὸς Μα sed ς eras, Cl 13 ὅτι sq.] „Graecus Cod. R. unicus hic mendis scatebatu Mor (cf. p. 6) vdeest aliquod participium e. c. παραλαβόντες Ἑλλά- δα “Re verbum ut ταράττουσιν post ὅτι inserendum coni Iacobs ὅτι 114 at anacoluthiam qualis Libanio perquam grata fuit (cf. t. II 281, 6 sq., 297, 5 sq., 343, 6 sq. t. III 184, 18Sq.) statuere malo)

22. Ταῦθ’ ὑμῶν τὰ πρῶτα ἀσεβήματα, πλεονεξίαι τὸ τῶν ἴσων ἄρχειν ἐθέλειν, αἶ περιτειχίσεις, αἱ πο·- λιορκίαι, ἐπὶ δὲ τούτοις πᾶσιν ἄθεσμοι τροφαὶ καὶ βρώσεις ἀλλήλων. καὶ ἃ νῦν δὴ πέπρακται, πρὸς θεῶν, τί ταῦτ’ ἂν εἴποι τις; ἔτι συνήθη πόλεμον καὶ φιλοτιμίαν [*](3 Dem. Phil. III p. 116, 19 4 Dem. Phil. IV p. 150, 24) [*](8 Dem. Phil. III p. 120, 19 11 Thuc. VI 27 12 Thuc. II 77,1; IV 131,1; Μ 100,1) [*](1 τε] τῆς Μ Mor 2 εἶτα Doxap | οὗτοι πράττειν ΜΒ Mor 3 μὴ δὲ CrHBMaCl | πόλεις Οἶ’ sed εἰς in ras m2 4 καὶ περιεργάζονται om Doxap 6 τούσδ’ Β | δὲ Doxap | ἀσέβειαν Doxap | τῶν om CrHNB Doxap | αὐτῶν Οἶ’ sed αὖ in αν ras m2 7 καθιστῶντες Cr | ἀνῃρήκασι scripsi e Doxap ut coni Re cui frustra obloquitur Iacobs Lect 114, postquam adsti- pulatus est Add 47 εἰρήκασι libri edd | δὲ om V δὲ ἀεὶ coni Iacobs 11. 11. 8 ποιοῦντες Doxap 9 ἄλλοις Ma 11 πρῶτ’ Β | δὲ post πλεονεξία Β 12 τὸ] τῶ ViMa 13 δὲ om VM) [*](14 βρῶσις BViMaCl | ἃ inserui auctore Re om libri edd | θεῶν scripsi auctore Re qui πέπρακται πρὸς θεῶν, inter- punxit γενῶν libri edd συγγενῶν coni Mor | τε post γενῶν Β ViCl 15 ταῦτ’ ἂν scripsi cum Iacobsio Lect 114 ταῦτα libri edd | εἴπῃ MVi sed in hoc ἡ ex οἱ corr, οἱ cf. p. 45,6 | τις; ἔτι συνήθη scripsi τίς ἔτι συνήθη CrHVBViMa sed in hoc ἄρτι in marg m 3, Οἶ’ τις ἔτι· ἆρα συνήθη Μ Mor τις ἔτι; ἆρα τιμι συνήθη Re qui τις; ἔτι ἆρα coni, et Iacobs | φιλο(??)ίαν CrHV)

Παράδειγμα | δὲ τούτων ἔξεστιν ὑμῖν ἐναρ- "[*](RIV 358) γὲς ποιήσασθαι καὶ ὅ πάντες ἴστε. ὁρᾶτε τοὺς Λακε- δαιμονίους οὔτε ἀρχομένους πολέμου οὔτε σπεύδοντας, ἀλλ’ ἐπὶ πλεῖστον βουλευομένους τε καὶ σκεπτομένους, ἐφ’ ὅσον νῦν ἐμέλλησαν. κρατήσαντες γὰρ ἐν ἴσῳ τοῖς φεύγουσιν ἀνεχώρουν τὸ μὲν τρέψασθαι νίκην νομίσαντες, τὸ δ’ ἐπακολουθεῖν ἀπανθρωπίαν. τοῦτον εἶναι τοῖς Ἕλλησι τῶν πολέμων ὅρον, τοῦτον κανόνα δεῖ τὰς πρὸς ἀλλήλους διαφορὰς μετρίως καὶ δημοτικῶς τίθεσθαι, εἰσβάλλειν, τοὺς προσμίξαντας κρατῆσαι, κατασημήνασθαι τὴν νίκην τροπαίῳ.

ταῦτ’ ἔστιν ἀνθρώπων Ἑλλήνων τοῦ γένους αἰσθανομένων, πολλὰ ἐχόντων ἀντιθεῖναι τῷ πολέμῳ, πανηγύρεις κοινάς, [*](9 Thuc. Ι 69,3 13 Thuc. IV 127 et 128 15 Dem. p. 707, 23 19 Arist. Lys. 1129 sq.) [*](4 τε B | τὸν τῶν BVi τῶν Cl 6 τἆλλ’ H | εἴησαν CrHV Β 7 ἔξεστι ποιήσασθαι ὑμῖν (ἡμῖν V) ἐναργὲς HV | ὑμῖν Β Ma sed in hoc ὒ in ras m 3 ἡμῖν V Re 8 τοὺς scripsi e CrHVBViMaCl καὶ Μ edd sed „malim καὶ aut prorsus tolli aut cum τοὺς auctore B(avarico) mutari“ Re γὰρ coui Add 39, γὰρ τοὺς Lect 114 10 βουλομένους Ma sed εὑ inser m 3, Cl 11 τὸ γὰρ ante ἐφ’ CrHVVi | ἐφόσον BMa | καὶ νῦν? | νῦν ἐμέλλησαν] ἠμέλησαν Vi | ἐμέλησαν Ma sed λ se- cundum inser m 3 Οἶ’ | post ἐμέλλησαν lac 20 fere litt in Cr 12 τρέψασθαι Ma sed ασθαι in ras m3 16 εἰσβάλλειν, τοὺς scripsi auctore Re qui adnotat „post εἰσβάλλειν uidetur εἰς τὴν τῶν πολεμίων deesseu εἰσβάλλειν τούς Vi εἰσβάλλειν τοὺς reliqui libri edd | προσμiξοντας CrH προμίξοντας Vi)

οὐ δεῖ δὴ τὴν ἑνὸς καιροῦ διαφορὰν μακρᾶς συγγενείας καὶ φιλίας προκρίνειν, ἀλλ’ οὔτ’ ὢ πολεμεῖν ὧς, εἰ τύχοι ποτέ, καὶ φίλους ἐσομένους. ὡς ἔστι δεινὸν τὸν μὲν ἐκ Σούσων καὶ Ἐκβατάνων ἐπὶ τοὺς Ἓλληνας στρατεύσαντα, τὸν αἰτήσαντα ἡμᾶς γῆν καὶ ὕδωρ, τὸν ἀνασπάστους οὐκ ἄνδρας μόνον, ἀλλὰ καὶ πόλεις ποιήσαντα μήτε, ὁπηνίκα ἦλθε πολεμήσων, [*](R IV 359) τοιαύτῃ συμφορᾷ περιπεσεῖν νῦν τ’ ἔνσπονδον \ ἤδη γεγονέναι, Ποτίδαιαν δέ, Ποτίδαιαν, οἴμοι, τὴν Δωριέων ἄποικον, τὴν ἐκ Κορίνθου, παντάπασιν ἐκτε- τρίφθαι καὶ ὑπὸ Ἀττικοῦ πολέμου δεδαπανῆσθαι.

26. Πολιορκία μὲν ἦν, ἀλλ’ Ἕλληνες οἶ κατα- κεκλεισμένοι, εἰ δὲ μηδὲ τοῦτο βούλεσθε, ἄνθρωποι. ὅταν δὲ τοῦτο εἴπω, ἔλεον λέγω, φιλανθρωπίαν λέγω. τὸ δὲ δεινῶς τραφῆναι ἀνθρώπους ἐῶ τοὺς πολιορ- [*](9 Dem. Phil. IV p. 140, 12 11 cf. Her. III 93 cum nota Kruegeri 13 Dem. fals. leg. p. 428, 28 sq. Lyc. Leocr. § 73 p. 157, 7 | cf. t. II 273,11 16 Thuc. IV 3,3) [*](2 τούς ἁ sed οὐ ex f) corr m2 3 τάμεν Β 5. γίνεται ΒΜαα 5 ἐπιπλεῖον χωρήση Β 6 δὴ δεῖ Ο·Β Mor | δια- φορὰν scripsi cum Gasda φορὰν libri edd φθορὰν coni Re) [*](9 ἐκβατανῶν Ma ἐμβατανῶν Cl 10 ἡμᾶς scripsi e CrH VBViMaCl ὑμᾶς Μ edd 11 καὶ om Μ Ι ἀνασπάστους scripsi e CrHBVi sed in hoc ρπ supra σπ, ΜαΟἰ ἀναστάτους VM edd) [*](12 μήτ’ CrH μήποτε Vi sed μήθ’ in marg m2 Ι πολεμήσων om ΜΒΜaCἰ Mor 14 ποτἰδαιαν(2) in mar’ Vi2 15 num ἐκτετρῖφθαι? at cf. t. II 339,9; IV 125,9; 263,19 18 δὲ om CrHVBViMaCl | μὴ δὲ CrHVBViMaCl μὴ Μ edd sed nnum εἰ δὲ μηδὲ τοῦτο aut ἢ. εἰ μηδὲ τοῦτομ Re 20 „for-tasse τὸ δὲ δεινὸν οὕτω τραφῆναι ἀνθρώπους aut τὸ δὲ δεινὸν ἀλλήλοις τραφῆναι ἀνθρώπους“ Re τὸ δὲ δεινῶς τραφῆναι — ἀνθρώπους ἐῶ — τοὺς πολιορκουμένους coni Iacobs Lect 114)

ποῦ δ’ ἐγχωρεῖ τὸν πόλε- μον προβάλλεσθαι φιλανθρωπίας μὲν Ἑλληνικῆς ἀναι- [*](2 Her IV 102 et 107 8 Her. IV 106 19 Thuc. I 37,2) [*](2 καὶ scripsi e CrHVB ἢ ViMaCl edd om Μ | Ταῦροί scripsi Mus.Rhen. XXXII 91 ταῦροι edd 4 ὁμοιοῦντες Vi sed ὀμονο- οῦντες in marg m 3 5 βίαι· Cr βία Η βίῳ BViMa sed in hoc ᾦ in ἁ corr m 2, ἁ 6 τὴν om Β | ἂν inserui ἂν ἴσως Gasda om libri edd 7 περὶ ἁ sed in παρὰ corr m 2 8 τοιαῦτ’ Vi) [*](13 τὰ τοιαῦτα Ma | βιασαμένους Β 14 δ’ Μ edd 15 ἀθηνῶν Vi | τοιαῦτα ΒVi 16 πρεσβείᾳ scripsi e CrHBCl πρεσβεῖα VMViMa edd | θέσει scripsi ex HVB θέσεις MVi MaCl edd scriptura in Cr parum certa | εὐσεβείᾳ scripsi ex HB εὐσέβειαν CrVMViMa sed in hoc σεβείας suprascr m 3, Οἶ’ edd 17 αὐταῖς ταῖς τροφαῖς scripsi e CrHVB αὐτὰς τἀς τρο- φὰς MViMaCl edd | ταῦτα om Β 19 προβάλλεσθαι scripsi e CrHNB προβαλέσθαι MViMaCl schol. p. 7, 1 edd)

πρὸς τί δὲ τοῦτο εἶπον; ὅτι δεῖ τοὺς πολεμοῦντας μηδαμῶς τὴν ἀνθρω- πίνην ἔχθραν ὑπερβαίνειν, ἀλλ’ ἐπὶ μὲν τοὺς ἀντιπά- λους καὶ στρατιώτας τρέφειν καὶ τριήρεις πληροῦν, ὅπου δὲ ἤδη τὸ πραττόμενον τοῖς θεοῖς διαφέρει, μη- κέτι τῷ πολέμῳ καταχρήσασθαι, ἀλλὰ κἂν ἔλαττόν τι μέλλωσιν ἕξειν, ἐνδιδόναι. πολλῷ γὰρ βέλτιον φείσα- σθαι τῶν ἐχθρῶν ἐπὶ τῇ προφάσει τῶν θεῶν ἤ διὰ τοὺς ἐχθροὺς εἰς τοὺς θεοὺς ἀσεβῆσαι.

29. Οὕτω μὲν τοίνυν ἡ τοῦ πολέμου πρόφασις τούτοις τοῖς λογισμοῖς ἀνῄρηται, καὶ γὰρ οὐχ ὑπὲρ [*](3 cf. t. II 96,20 5 Dem. cor. p.263,20 Aesch. Ctes. p.82,27) [*](2 οὐκ ἐστιν om MaCl | οὐδὲ] ἢ Β 3 ἀντιτιθέναι scripsi coll p. 23,19 ἀντιθέναι Cl ἀνατιθέναι reliqui libri sed α(2) in ras Ma 3. edd | αὑτῶν scripsi e Μ αὐτῶνCr HV edd αὐτὸν BViMaCl ἀνθρώπων coni Gasda | δὲ ante τρόπον ViMaCl 4 ἐγχώρων Οι·ΗV ἐγχωρίοΚ BVi sed in hoc ὢν supra ὄις m 3 et ἐχθρῶν in marg m 2, Πα sed ἐχθρῶν in marg m 3, Cl | νόμῳ scripsi ut coui Ke et Gasda νόμοις libri edd) [*](5 ἀσέβειαν coni Re | περιγράφεσθαι Vi 7 ἔγκλημα Vi) [*](8 οἱ δὲ Η οἱδ’ Ma | οὐδὲν inser Maa | οὔτε μεῖζον οὔτε μικρὸν Β 9 αἰτιάσασθαι scripsi e CrHVBViMaCl αἰτιᾶσθαι Μ edd 12 στρέφειν Ma sed τ supra στ M 3, Cl 15 πολλῷ — 17 ἀσεβῆσαι omissa γὰρ particula citat Macarius fol. ν) [*](16 τῇ inserui e CrHV om MBViMaCl Macar edd | φίλων Macar 17 εἰς τοὺς θεοὺς ἀσεβῆσαι] καὶ τῆς φιλίας ἀμνημο- νῆσαι Macar 19 λογισμοῖς Ma sed γρ καὶ λόγοις suprascr m3)

30. Καὶ πρώτην γε ἀπάντων τὴν Φύσιν, πρεσβυ- τιτην καὶ ἰσχυροτάτην δαίμονα, σκεψώμεθα. ἡμᾶς γὰρ τοὺς ἀνθρώπους ἐδημιούργησεν ἐπὶ τοῖς καλλίστοις καὶ ἡμερωτάτοις καὶ φιλανθρωποτάτοις ἔργοις, τὰ δ’ ἄλλα ζῷα καὶ θηρία τὰ μὲν δηλητήρια ἀνέστειλε καὶ ἀπῴκισε πόρρω που πρὸς τὰς ἐρημίας ἀπαγαγοῦσα, τὰ δὲ χρήσιμα ἡμῖν ὑπέβαλε τὰ μὲν συνεργὰ ἔχειν, τὰ δὲ σιτεῖσθαι καὶ ἀποθανόντα ἐσθίεσθαι, ἄνθρωπον δ’ ἀνθρώπου συνεργάτην μὲν εἶναι καὶ βίου κοινωνὸν ἀπέδειξε, τροφὴν δ’ οὔ. ταῦτα μὲν ἡ Φύσις, Ἀθηναῖοι δὲ τί; συγκεχύσθαι τὸν νόμον τοῦτον παρεσκεύασαν, τοὺς | αὐτοὺς εἶναι τοὺς τρέφοντας, τοὺς τρεφο- [*](RIV 361) [*](5 cf. p. 29, 1. [Lys.] epit. § 7 p. 191, 10 13 Her. | 200) [*](1 ἀσεβείας V Re scriptura in Cr parum certa 2 ὑμῖν Cr ΗΒ | τοὐντεῦθεν Β | ἐστὶν om Β 3 ἄλλως Mor sed γρ ἀλλ’ ὧς in marg ὅλως in ἄλως corr Ma | γὰρ CrHVB 4 πρὸς om CrHVB | τὰ om ViMaCl 5 ἄντικρυς reposui e libris ἄντικρύς edd cf. p. 28,4 6 τῇ inserui e libris cum Iacobsio App Pors Adv 283 Lect 114 om edd 7 πρώτην Vi eed πρῶτα in marg m 2 | γε inser Mas om ViCl | Φύσιν scripsi coll t. V p. 518, 5 φύσιν edd 8 ἰσχυροτάτην Vi sed δικαιοτάτην in marg m 2 9 ἐπὶ Vi sed ἐν in marg m 2 ἐν CrHVB 10 φιλανθρωποτέροις MViMa sed in hoc γρ φιλανθρώποις in marg m 3, Cl φιλανθρώποις Β 12 καὶ ante πρὸς CrHVB | τὰς om CrHVB | ἐρημίαν Β 13 τὰ μὲν et τὰ δὲ Β 14 καὶ ἀποθανόντα ἐσθίεσθαι delenda censet Gasda 17 τοῦ- τον om CrHV)

31. Καὶ αὕτη μέν ἐστιν ἡ πρώτη θεὸς ἣν μετὰ Ποτιδαιατῶν ἐξεῖλον ἐκ Ποτιδαίας, ἐξέβαλον ἄντικρυς καὶ ὧς πολεμίαν ἐξεπολιόρκησαν. δευτέρα δὲ ἡ Γῆ, ἐφ’ ἧς εἱστήκεσαν οἱ μιαροί, μήτηρ καὶ αὕτη τοῦ τῶν ἀνθρώπων γένους καὶ οὖσα καὶ νομιζομένη. αὕτη μέν- τοι καὶ δέχεται πρώτη γινομένους ἡμᾶς καὶ τελευτή- σαντας κρύπτει τὴν ἀκοσμίαν τοῦ θανάτου καλύπτουσα εὐσχημόνως. ἀλλ’ οἴχεται διὰ τούτους καὶ ἡ τῆς Γῆς χάρις. ἐν τοῖς σώμασι κατέθεντο τὰ σώματα καὶ κενὴ μὲν ἡ Γῆ, μεστοὶ δ’ οἶ ζῶντες τῶν ἀποθανόντων.

32. Τὰς δὲ Δήμητρος χάριτας καὶ Κόρης εἰ λέγοιμι, τί πρὸς ταῦτα φήσουσιν οἱ τῆς Δήμητρος ξένοι; ποῦ δὲ ὁ Κελεὸς ὑμῖν; ποῦ δὲ ὁ Τριπτόλεμος; ἀντιθῶμεν τὰς παρ’ ὑμῖν ἐκείνων ταῖς παρ’ ὑμῶν τροφαῖς. τί οὖν ἔτι βωμοὶ τῶν θεῶν τούτων; τί δὲ ἑκατόμβαι καὶ τελεταί; οὐ ταῦτα πάντα ἀνήρηται νῦν ἐν Ποτιδαίᾳ; ὧν γὰρ οὐκ ἐτήρησαν τὰς χάριτας ἐφ’ αἷς αἱ τιμαί, τούτων οὐδὲ τὰς τιμὰς αὐτάς.

33. Ἀλλά, νὴ Δία, οὗτοι τῶν θεῶν ἠσέβηνται. τί δὲ οἱ λοιποὶ θεοὶ καὶ οἱ δαίμονες <οἱ> γεωργοῖς φίλοι; ὁ δὲ ταῦτα ἐπιδὼν Ἥλιος, ἡ δὲ λαμ- προτάτη τῶν θεῶν Ἡμέρα καὶ Νὺξ μετὰ ταύτην <καὶ> Καιρὸς ὁμιλίαν ἔχων δαιμόνων καὶ θεῶν, ὁ δὲ Ἀπόλ- λῶν οὗ χρήσαντος τὴν ἀποικίαν ἀπεστείλαμεν; Ἑστίας δὲ τὰς Ποτιδαιατῶν ἀφίημι καὶ θεοὺς παρ’ ἐκείνοις πατρῴους καὶ γενεθλίους παρ’ οἶς τις καὶ τοῦ γένους ἥψατο.

ποῖα μὲν ἀγάλματα ὑμῖν ἐστιν ἃ μὴ με- μίανται, τίνες δὲ ἄχραντοι βωμοὶ τῶν ἐκεῖ; οὐδ’ ὁ παρ’ ὑμῖν ἔτι βωμὸς ἔστιν ὃν Ἐλέου καλεῖτε. τὸ γὰρ ἔργον ἀπόλωλεν. | ἀνθ’ ὧν νῦν ἱδρύεσθε βωμοὺς [*](R IV 362) ‘4πανθρωπίας, Ὠμότητος, Ἀσεβείας, τῶν δεινοτάτων ἀπάντων. ὡς τά γε ἐπὶ τοῖς χρηστοῖς καὶ φιλανθρώποις ὑπομνήματα ἀνατέτραπται καὶ παντάπασιν ἐξαλήλιπται.

πολλὰ δ’ ἔχων ἔτι περὶ τῆς ἀσεβείας λέγειν παρα- [*](11 cf. ad t. V 528, 1 15 Dem. Aristog. I p. 791, 12) [*](1 ὧν οὐκ ἐτήρησαν τἀς χάριτας post ἠσέβηνται repetit V (et Mon) 2 καὶ οἱ] οἱ καὶ CrH καὶ V | οἱ et καὶ inserui om libri edd | γεωργίᾳ scripsi γεωργία γεώργια CrH) libri edd) [*](3 φίλοι scripsi e CrHV φίλη MBViMa secl in hoc οι suprascr m 3, Cl edd | πάντα coni Re et Gasda 4 νῦν VBVi sed in hoc μὴν in marg m 2, MaCl | καὶ inserui cum Gasda om libri edd 5 θεῶν καὶ δαιμόνων B 6 ἀπεστείλαμεν scripsi e CrHVViMaCl ἐστείλαμεν ΜΒ edd ὑμίν scripsi ex HVB scriptura in Cr parum certa ἡμῖν MViMaCl edd | οὐ Β 11 ἔλεον Ma ἔλσον Οἶ’ 12 ἀνθ’ ὧν νῦν scripsi cum Gasda ὧν ἂν νῦν CrHVViMa sed in hoc γρ ἦν in marg m 3, Cl ὧν ἂν Β ὧν ἂν ἦν Μ edd ἐν ᾦ τῶν ἐναντίων coni Re ἀνθ’ ὧν ἤδη Iacobs Add 25 Lect 114 ὧν ἀντὶ νῦν Bois- sonade Philostr. ep. 160 | ἱδρύεσθαι MMa sed in hoc αἰ in ε corr 15 ἐξαλήλιπται scripsi e BV.MaOl coll t. II 490,8 et III 157, 19 cum Cobeto Coll 292 ἐξαλήλειπται Cr sed η parum certum ἐξήλειπται HV et e Mon Iacobs Lect 114 ἐξηφάνισται Μ edd 16 λέγειν inser Ma 3 καταλέγειν Β)

36. Ἀλλ’ ὡς μὲν οὐκ ἀσεβῆ καὶ δεινὰ ταῦτα, εἰ καὶ σφόδρα εἰσὶ δεινοὶ λέγειν, οὐκ ἂν ἀντείποιεν. ’ίσως δ’ αὐτοὺς τοὺς ταλαιπώρους Ποτιδαιάτας αἰτιά- σονται καὶ παρ’ ἐκείνους φήσουσιν εἶναι τὰ μι- άσματα τοὺς ἁψαμένους αὑτῶν. τοῦτο γὰρ λοιπὸν τὸ πρὸς οἶς πεπόνθασι καὶ τὴν αἰτίαν αὐτῶν ἐνέγκα- σθαι. ἐγὼ δ’ ὡς μὲν οὐχὶ κἀκεῖνοι γεγόνασι καὶ εἰσὶν ἐναγεῖς μετὰ τοιαύτας τροφάς, οὐκ ἀντιλέγω. λέγω μέντοι τοῦτο αὐτὸ μείζονα ἔλεγχον εἶναι τῆς Ἀθηναίων ἀσεβείας. εἰ γὰρ μηδὲ οἱ βιασθέντες εἰσὶ καθαροί, πῶς οἱ καταναγκάσαντες; καὶ εἰ τοὺς ἐλεηθέντας ἂν δικαίως ὑπὸ πάντων ἐφ’ οἷς ἠτύχησαν ἀναγκαῖον μι- σεῖν, πῶς οὐ τούτους πλέον οἴ κἀκείνους εἰς τὸ μία- σμᾶ προσήγαγον;