Oratio 59

Libanius

Libanius, Oratio 59, Libanii Opera, Vol IV, Orationes LI-LXIV, Teubner, Foerster, 1908

οὐκ ἣν εἰρήνη τὸ γιγνόμενον ὑπὸ τῶν Περσῶν, ἀλλ’ ἀναβολὴ πολέμου, οὐδ’ Τνα μὴ πο- λεμήσαιεν, τῆς ἡσυχίας ἐπεθύμουν, ἀλλ’ ἴν ἀξίως λό- γου πολεμήσαιεν, τὴν ἡσυχίαν ἠγάπων. οὐδὲ τὸ κιν- δυνεύειν καθάπαξ φεύγοντες, ἀλλὰ πρὸς μέγεθος κιν- ὀύνων εὐτρεπιζόμενοι ἐμίγνυσαν δὴ τρόπον τινὰ εἰρή- εἰρήνην πολέμῳ σχῆμα μὲν εἰρηνικὸν προβεβλημένοι, γνώμῃ δέ πολεμούντων χρώμενοι. ἐπειδὴ γὰρ ἐν τοῖς ἄνω χρόνοις ἀπαράσκευοι ληφθέντες ἐπλήγησαν, οὐ τὰς εὐψυχίας τὰς αὐτῶν καταμεμψάμενοι, τῷ δὲ τῆς παρα- σκευῆς ἐλλείποντι τὴν αἰτίαν ἐπενεγκόντες εἰρήνην ἐπὶ παρασκευῇ πολέμου συνέθεντο καὶ διετέλουν δὴ τὸ ἐντεῦθεν πρεσβείαις μὲν καὶ δώροις πρὸς τὰς σπονδὰς ἀφοσιούμενοι, πάντα δὲ πρὸς ἐκείνην τὴν γνώμην συν- [*](7 Thuc. III 36, 3 11 Iul. or. I p. 18 B) [*](1 εἰ Mo | τὸ ante τοσοῦτον Mo et inser cm et coni Re Anim „sine dubio leg. ἐπῇρε τοσοῦτον“ Re ed, at τοσοῦτον coniungendum cum εἰς ut p.. 247, 1 et 270, 10, seiungendum a κίνδυνον 2 ἀναρρῖψαι ? cf. ad t. II p. 307, 9 | οὐδ᾿ CMoB 3 ἀκούσασθαι Mor | τοὺσ P sed ὺσ in ras m2 4 πρόσθεν La | αὐτοῖς La 5 ἐθελήσαι I sed e corr θελῆσαι Ca) [*](7 βαθείας I sed αθ e ραχ corr m2 8 γινόμενον CMoB 10 ἵνα PUICaLaM 13 δὲ Mo 15 ἐπειδὴ—16 ἀπαράσκευοι in marg Mo2 17 αὐτῶν P sed᾿ in ‘corr m3, I sed in ras m2, CaLaM αυτῶν U 19 τὸ ἐντεῦθεν in τοεντεῦθεν corr PI3)

240
[*](R III 294) τάττοντες.

| ἐξηρτύοντο δὴ τὰ σφῶν αὐτῶν διὰ πάσης ἰδέας τὴν παρασκευὴν διακριβούμενοι, τὴν ἵππον, τὴν ἀσπίδα, τοὺς τοξότας, τοὺς σφενδονήτας, τὰ μὲν ἐξ ἀρχῆς νενομισμένα πρὸς ἄκρον ἐκμελετῶντες, ὧν δέ οὐκ εἶχον τὴν ἐπιστήμην, ταῦτα πὰρ ἑτέρων εἰσφερόμενοι καὶ τῶν μὲν οἰκείων οὐκ ἀφιστάμενοι τρόπων, προστιθέντες δὲ τοῖς ὑπάρχουσι θαυμασιωτέ- ραν παρασκευήν.

ἀκούων δὲ τοὺς προγόνους ἑαυ- τοῦ Δαρεῖον καὶ Ξέρξην ἔτεσι δέκα τὴν κατὰ τῶν Ἑλλήνων μετρῆσαι παρασκευὴν καὶ καταγνοὺς ἐκείνων ἐνδεῶς ἐπιχειρῆσαι αὐτὸς εἰς τέτταρας ἐτῶν δεκάδας ἐκτεῖναι τὸν χρόνον ἠξίωσεν. ἐν δέ τούτῳ τοσούτῳ γεγονότι συνήγετο μὲν ὄγκος χρημάτων, ἡθροίζετο δὲ πλῆθος σωμάτων, ἐχαλκεύετο δὲ ὅπλων ἰσχύς. ἤδη δέ καὶ γένος ἐλεφάντων ἤγειρεν οὐκ εἰς θέαν ψιλήν, ἀλλ’ εἰς τὴν χρείαν τοῦ μέλλοντος. πᾶσι δὲ προείρητο πάν- των ἀφεμένους τῶν ἄλλων τὰ πολέμια μελετᾶν καὶ μήτε τοὺς πρεσβύτας ἐκβαίνειν ἐκ τῶν ὅπλων τούς τε νεωτάτους εἰς τὸν κατάλογον τελεῖν, γεωργίαν δέ γυ- ναιξὶ παραδόντας αὐτοὺς μεθ’ ὅπλων ἔχειν τὴν δίαιταν.

66. Ὅ δέ με μικροῦ παρῆλθε, πολλῶν ἄξιον εἰς μέσον θεῖναι. ὁ γὰρ δὴ τῶν Περσῶν βασι- [*](1 Thuc. I 82, 2 9 Her. VII 1. 4. 20 15 Plat. Criti. p. 114 Ε. Ael. n. an. VI 61 21 Dem. p. 550, 26) [*](2 διακρι(??)νούμενοι Μο | τὸν Ca 3 σφενδονήτας reposui e libris σφενδονίτας edd 4 ἐξαρχῆς ULaB Mor 5 δ’ Re | παρετέρων La 7 προστιθέντες Μ sed σ inser m 2 8 ἑαυ- τοῦ προγόνους Re 9 ἐν ἔτεσι C et inser ΒΜ 15 γένος reposui e libris coll Plat. l. l. πλῆθος edd 16 δὲ om La 17 τῶν ἄλλων ἀφεμένους CMoB Re 18 τούς C sed ς add f) [*](19 τὸν om CMoLa 20 αὐτούς τε Μ sed τε eras | post δίαιταν ras 1—2 litt I 21 δὲ μικροῦ με UI | με om Ρ Mor μικρὸν Ca sed ου suprascr | παρὴλθεν)

241
λεὺς τὸ μέν τι τῆς αὑτοῦ γῆς ἐπῄνει, τὸ δέ τι κατε- μέμφετο. εἰς μὲν γὰρ σωμάτων φορὰν οὐχ ἡγεῖτο δευτέραν ἑτέρας εἶναι, κατηγόρει δὲ τῆς χώρας, ὅτι τὴν τῶν σωμάτων ἀρετὴν οὐχ ὥπλισεν οἴκοθεν σιδή- ρου γένεσιν δείξασα. τὸ δὲ σύμπαν, ἀνδρῶν μὲν ἄρ- χεῖν ὑπελάμβανε, χωλεύειν δὲ αὑτῷ | τὴν δύναμιν [*](R III 295) τῇ τῶν ὀργάνων ἀπορίᾳ.

ὡς οὖν ταῦτα διασκο- πῶν καὶ δυσχεραίνων ὡς ἐπὶ πλεῖστον ἐκάθητο, ἔδοξεν αὐτῷ δολερὰν ἐλθεῖν ὁδὸν καὶ ἀνελεύθερον καὶ στείλας πρεσβείαν καὶ θωπεύσας ὥσπερ εἰώθει καὶ προσκυνή- σὰς διὰ τῶν πρέσβεων αἰτεῖ σιδήρου πολύ τι χρῆμα, πρόφασιν μὲν ὡς ἐφ’ ἕτερον ἔθνος προσοίκων βαρβά- ρων, τὸ δὲ ἀληθὲς κατὰ τῶν δεδωκότων ἐγνωκὼς χρῆ- σθαι τῇ δωρεᾷ. ὁ δὲ τὴν μὲν ἀληθεστέραν αἰτίαν οὐκ ἠγνόει, τὴν γὰρ ὑποψίαν παρεῖχεν ἡ τοῦ λαμβά- νοντος φύσις, εἰδὼς δὲ ἀκριβῶς ὅποι φέρει τὰ τῆς τέχνης, παρὸν ἀντιτείνειν προθύμως ἔδωκεν ὁρῶν μὲν ἅπαν τὸ μέλλον τοῖς λογισμοῖς ὥσπερ ἂν ἤδη γεγενη- μένον, αἰσχυνόμενος δὲ τῷ παιδὶ πολεμίους καταλιπεῖν ἀόπλους, βουλόμενος δὲ σκῆψιν ἅπασαν αὐτοῖς προανῃ- ρῆσθαι, φράττων δὲ τοὺς ἐναντίους ἀκριβῶς, ὅπως τοῖς ἅπασιν ἀνθοῦντες κατενεχθεῖεν. ἡ γὰρ τῶν ἡττη- [*](1 τοι Ca Mor qui τι coni ed. sec. | αὐτοῦ Ρ sed ‘ in ras m 2 αὐτοῦ U αὐτοῦ ICaLaBM Mor ἑαυτοῦ Re 6 δ’ Re | αὐτῷ scripsi αὐτῷ libri edd 8 ἔπι Ρ sed ' suprascr m 2, Μ ἐπιπλεῖστον Β 10 προσκινήσας U 12 γένος Ρ sed γρ ἔθνος suprascr m 3 13 δ’ ΜοΒ 16 δ’ Re 17 ἀντιτείνειν re- posui e CMoPCaLaBM ἀντιλέγειν UI edd | προσθύμως La) [*](19 καταλιπεῖν προφάσεως) ἀόπλους Mor qui προφάσει coni vide ad 1. 21 | δὲ inser P 3 μὲν Μ ὲ cum ras 1 litt ante ε U μὲν Ca | προφάσεως ante φράττων U, post πρόαν Bast, Lettre crit. 164 ras 9—10 litt I 22 ἡττημένων Μ sed ἐναντίων suprascr m 2 ἐναντίων Ca sed γρ ἡττημένων in marg)

242
μένων λαμπρότης εἰς τὴν τῶν κρατησάντων εὔκλειαν συντελεῖ.

ὁ μὲν δὴ ταύτῃ τῇ μεγαλοφροσύνη καὶ ταῖς ἐλπίσιν ἑτοίμως ἔδωκεν ὥσπερ ἐνδείξασθαι βουλό- μενος, ὅτι κἂν εἰ τά Χαλύβων ἐκκαρποῖντο μέταλλα, οὐκ ἂν παρὰ τοῦτο βελτίους φανεῖεν ὧν ἐτάχθησαν χείρους εἶναι· τῷ δὲ ἄρτιος ἣν ἐνταῦθα ἡ παρασκευὴ τῶν μὲν ἔνδοθεν ὑπαρχόντων, τῶν δὲ ἔξωθεν πεπο- ρισμένων, καὶ τῶν μὲν ἀφθόνων προκειμένων, τῶν δὲ οὐκ ἐλαττόνων τῆς χρείας προσγεγενημένων.

ἀκίδες δὴ καὶ σαγάρεις καὶ αἰχμαὶ καὶ ξίφη καὶ πᾶν ὄργανον [*](R III 296) πολεμικὸν ἐν εὐπορίᾳ τῆς ὕλης ἐχαλκεύετο. | πάντα δὲ διερευνώμενος καὶ καταλιπὼν οὐδὲν ἀνεξέταστον ἐπενόησεν ἱππικὸν ἄτρωτον ὧς εἰπεῖν κατασκευάσασθαι. οὐ γάρ ὅσον εἰς κράνος καὶ θώρακα καὶ κνημῖδας τῴ παλαιῷ τρόπῳ τὴν ὅπλισιν ὥρισεν οὐδ’ ὅσον μετώπου καὶ στέρνων ἱππικῶν προβάλλεσθαι χαλκόν, ἀλλ’ ὥστε [*](4 Aesch. Prom. 714 714 5 Plat. Leg. V p. 728 Α; Pol. p. 305 Β. Lys. Ep. § 31 12 cf. t. II p. 326, 7 sq. Iul. or. II p. 63C) [*](10 σάγαρίς] κοπὶς ἢ πέλεκυς γράφεται δὲ ἐπὶ θηλυκοῦ ἡ σάγαρις in marg C m P 3 sed in hoc γράφεται δὲ om, B 2 sed ἀντὶ pro ἐπὶ cf. to. IV p. 316, 8 R) [*](2 γὰρ inter μέν et δὴ Β et inser C m M 2 3 ἔδωκεν ἑτοί- μως Mor 4 εἰ in ras Ι2 | χαλύβων edd | ἐκκαρποῖντο Ρ sed ἐκ in ras m 3 ἐγκαρποῖντο U 5 num ἐτέχθησαν? 6 τῷ δὲ — 7 ὑπαρχόντων om Ca 7 τῶν Ρ sed ~ add m 2 | ἔνδον CMoB Re | τῶν Ρ sed ~ add m 2 | δ’ ΜοΒ | ἔξωθεν I sed θεν add m 2 8 τῶν (1 et 2) Ρ sed ~ add m 2 | προσκειμένων Mor δ’ Re 9 προγεγενημένων C sed σ inser s, U 11 ἐμπορίᾳ Mor 12 διερευνησάμενος Re 13 κατασκευάσασθαι Μ παρασκευάσασθαι Β 14 κνημῖδας Ρ sed ~ in ras m 4 16 προ- βάλλεσθαι scripsi e ΡΙ sed in utroque in προβαλέσθαι corr m 2, U sed λ prius eras, CaLa προβαλλέσθαι ΒΜ sed in hoc supra α del προβαλέσθαι CMo edd)

243
τὸν μὲν ἐκ κεφαλῆς εἰς ἄκρους πόδας, τὸν δὲ ἐκ κο- ρυφῆς εἰς ἄκρας ὁπλὰς κεκαλύφθαι τοῖς φυλακτηρίοις, ὀφθαλμοῖς δὲ μόνοις ἀνεῷχθαι χώραν εἰς ὄψιν τῶν πραττομένων καὶ ταῖς ἀναπνοαῖς τοῦ μὴ ἀποπνίγεσθαι.

ἔφης ἂν τούτοις μᾶλλον πρέπειν τὴν τῶν χαλκῶν ἀνδρῶν προσηγορίαν ἤ τοῖς παρ’ Ἡροδότῳ στρατιώ- ταις. ἔδει δὴ τούτους τὸν μὲν ἵππον ἐλαύνειν ἀντὶ χαλινοῦ τῇ φωνῇ πειθόμενον, αἰχμὴν δὲ φέροντας, ἑκατέρας χειρὸς ἔργον, ἀπερισκέπτως τοῖς πολεμίοις ἐμπίπτειν περὶ τὸ δρᾶσαι μόνον τὸν λογισμὸν ἔχοντας, τῇ δὲ τοῦ σιδήρου φυλακῇ τὸ σῶμα πεπιστευκότας.

ὡς οὖν ἡτοίμαστο πάντα καὶ διὰ πάντων ἡ δύνα- μις εὐτρέπιστο, οὐκέτι κατέχειν οἶός τε ἣν αὑτόν, ἀλλ’ ὀρῶν μὲν τὸ πλῆθος τῆς στρατιᾶς, ὁρῶν δὲ τὸ τῆς ὁπλίσεως ἀρραγές, λογιζόμενος δὲ καὶ τῆς παρασκευῆς τὸ μῆκος καὶ τῆς μελέτης τὸν χρόνον καὶ τῆς κρείτ- τονος τύχης ἀνατυπωσάμενος τὴν ἐλπίδα πέμπει πρε- σβείαν ὑπὲρ τῶν ὅρων ἀμφισβητήσουσαν, ἴν εἰ μὲν παραχωρήσαιμεν τῆς χώρας, ἀκμῆτί κεκρατηκὼς εἴη, εἰ δὲ μηδαμῶς εἴξαιμεν, ἀφορμὴν ταύτην τοῦ πολέμου προστήσαιτο.

βασιλεὺς δὲ ὁ μέγας ὡς ἤκουσε, μι- σήσας τὸν ἄνδρα τῆς ὑπερηφανίας αὐτὸς ἔφη βούλε- [*](6 Her. II 152, 2 sq. 17 Plut. Alex. fort. aut virt. I 6 p. 329 Β; 10 p. 391 D. Philostr. im. II 17 21 Constantinus) [*](1 τὸν (2) Ρ sed add m 2 | δ’ Re 10 δράσαι MoUIB M 13 ηὐτρέπιστο CMo Re | οὐκ ἔτι Ι Mor | κατέχειν Μο sed κατα- σχεῖν in marg κατασχεῖν CB | τ’ Re | αὐτὸν Ρ sed ’ in ‘ corr m 2, La Mor 14 στρατείας ΡΙ sed in στρατιᾶς corr P 3 I 2, La) [*](15 ὁπλίσεως I sed ι in ras m 2 ὁπλήσεως Mor 19 ἀκμητὶ Patm sed γρ ἀκονητὶ in marg 21 δ’ Ρ sed ’ in ras m 2, La edd 22 ὑπερηφανείας Μ | βούλεσθαί CM sed γρ βουλεύ- σεσθαί suprascr C m M 2 βουλεύσεσθαί Β)

244
σθαί οἱ τὰς ἀποκρίσεις δοῦναι. καὶ τῷ λόγῳ τὸ ἔργον εἵπετο. ὡς δὲ ἐξανέστη, πάντα εὐθὺς συνεκινεῖτο. ἄρτι δὲ τῆς πορείας ἁψάμενος ἐπειδὴ κατὰ τήνδε τὴν πόλιν [*](R III 297) ἐγίγνετο, εἶδεν ὁ κρείττων, | ὅτι πολλοῖς μὲν τρο- παίοις ἐκεῖνος ἐγγέγραπται, δεῖ δὲ καὶ τοῖν παίδοιν τὸν ἐπὶ Πέρσας τεταγμένον νίκαις ἐλλαμπρύνεσθαι βαρβαρικαῖς, καὶ δόξαν οὕτως τὸν μὲν ἄνω πρὸς αὑτὸν καλεῖ, τῶιδε φέρων τὸ ἔργον προσέθηκεν.

73. Ὅπως μὲν οὖν Πέρσας ἐπῆρεν εἰς θράσος τὸ συμβάν καὶ ὡς ἤδη τὰς πόλεις ἔχειν ἡγοῦντο, πρόχει- ρον τεκμαίρεσθαι, ταῖς δὲ ἄρα φύλαξ καταλέλειπτο μέγ’ ἀμείνων καθ’ Ὅμηρον ἢ τό γε ἀληθέστερον κατ’ οὐδὲν δεύτερος. ἐν ἐκείνῳ μέντοι τῷ καιρῷ δυοῖν τοῖν μεγίστοιν συνέπεσε χρεία. ἔνθεν μὲν γὰρ ἡ τοῦ πα- τρὸς ἐπέστρεφε ταφή, ἑτέρωθεν δὲ Περσικῆς ἐφόδου κτύπος. ἔδει δὲ ἢ τοῖς πολεμίοις ἀπαντῶντα τῆς ὁσίας καταμελεῖν ἢ τὴν ὁσίαν θεραπεύοντα τοῖς πολεμίοις ἀνοῖξαι τὴν ἀρχήν.

τί οὖν ἐποίησεν; οὐ μᾶλλον τὸ κέρδος ἢ τὴν ὁσίαν ἐσκέψατο, μᾶλλον δὲ ἄμφω κα- λῶς ποιοῦντα συνῆλθε καὶ τὸ τῆς ὁδοῦ πάρεργον [*](2 Euseb. vit. Const. IV 56 3 Nicomediam cf. Eutrop. X 8; Chron. min. I p. 235; Cassiod. chron. p. 647 ed. Mommsen 12 II. β 239; ψ 315 cf. p. 272, 17 20 cf. Philostr. iun. im. 4 cum nota Iacobsii p. 606 ad p. 117, 9) [*](2 δ’ PUILa edd 4 ἐγίγνετο reposui e libris ἐγίνετο edd 5 ἐκεῖνος om Ca | ἐπιγέγραπται Cobet Coll. 264 at cf. p. 270, 15 7 οὕτω I sed ω in ras m 2 | αὐτὸν ΡΙ sed ’ in ‘ corr P 3 I 2, UCa Mor 8 τώ Ρ sed ~ add m 2 9 θάρσος La) [*](10 ἡγεῖτο La 11 τῶν UILa τ cum ras 3 litt Ca καταλέλειπτο reposui e libris sed αλέλει in ras I 2 κατελέλειπτο edd 12 ἢ — 13 ἐκείνῳ in marg Mo | γ’ Re 13 δυοῖν μὲν τοῖν PLaM 16 δ’ Re 18 τǹυ ἀρχήν I sed τὴν ἀρχ in ras m2)

245
οὐδενὸς ἀτιμότερον ἔργου. πρὸς μὲν γὰρ τὴν ταφὴν εὔζωνος αὐτὸς ἠπείχθη, Πέρσας δὲ κατεῖχεν ἐπὶ τῆς οἰκείας ὁ φόβος. ὂν εἴτ’ ἐξ οὐρανοῦ δεξάμενοι συν- εστάλησαν εἴτε τῷ μηδὲν εἰδέναι τῆς ἀναχωρήσεως, ἀλλ’ οἴεσθαι τῇ τοῦ βασιλέως ἐντεύξεσθαι δεξιᾷ, ἑκά- τερον ὁμοίως εἰς ἐγκώμιον ἀρκεῖ. τὸ μὲν γάρ τοῦ θεοφιλοῦς ἔχει σημεῖον, τὸ δὲ τῆς περὶ τὴν ἀρχὴν ἀκριβείας τεκμήριον, εἴ γε τὰ τῆς ἀπουσίας τοὺς πο- λεμίους ἐλάνθανε.

διαπραξάμενος δὲ τά τε ἄλλα καὶ τῷ πάντα ἀξίῳ θαυμάσαι συγγενόμενος ἀδελφῷ καὶ τοὺς ἐναντίους ἀκούων ὥσπερ ἐκ θεοῦ πληγέντας ἀπολελοιπέναι | τὴν ὄχθην οὐκ ἔπαθε τοῦτο δὴ [*](R III 298) τὸ πάλαι θρυλούμενον οὐδ’ ὅπερ ἐβούλετο προσδοκή- σας ἥξειν αὐτόματον ῥᾳστώνης ἐποιήσατο τὸ ὑπόλοιπον τοῦ χρόνου, ἀλλ’ ἡγησάμενος τοὺς τοιούτους τῶν και- ρῶν ἔργων, οὐκ ἐλπίδος δεῖσθαι αὖθις ἔθει τὸν δίαυ- λον ἀποπληρῶν, ὥσπερ ὡς ἀληθῶς ἐν σταδίῳ διαθέων ἄνω καὶ κάτω συνεχῶς, ἀλλ’ οὐ τὸ πλέον τῆς οἰκου- μένης ἐπιών.

76. Διεδέχετο δὴ τὴν εἰς τάχος ὁδοιπορίαν ἐνόπλιος [*](2 Euseb. vit. Const. IV 70 17 Iul. or. I p. 20 C 20 Themist. or. I p. 23. Iul. or. I p. 11 Β) [*](2 εὔζωνος] ζωνὸς ἀνὴρ ὁ ἐλαφρὸς καὶ μηδὲν περὶ τὴν ζώνην ἄχθος ἐπιφερόμενος τοῦ ἑ ὒ εὔκολον δηλοῦντος ἐνταῦθα Β2) [*](3 οἰκίας Mor | εἴτε PICaM 10 θαυμάσαι om I 12 τοῦτο δὴ reposui e libris δὴ τοῦτο edd 13 θρυλούμενον scripsi cum Μο θρυλλούμενον reliqui libri edd cf. ad p. 152, 14 | ὅπ cum ras 2 litt U | ἠβούλετο Μ 14 ἥξειν C sed ει in α corr n et ειν rupra α pos m | λοιπὸν C 16 ἐλπίδος C sed ων supra ος m ἐλπίδων Β | ἔθει I sed ἔ in ras m 2 20 δὲ Re | ἐνόπλιος scripsi e CMoCa sed in hoc ιος eras, La B M ἐν ὅπλοις Ρ sed ἢν ἄλλω ἐ]νόπλιος in marg m 4, UI sed in hoc in ἐνόπλιος corr m 2, edd)

246
ἑτέρα πορεία. καὶ τοῖς ὁρίοις ἐφειστήκει τοῖς Περσι- κοῖς ἐπιθυμῶν αἱμάξαι τὴν δεξιὰν καὶ ὁ τὸν θυμὸν δεξόμενος οὐκ ἦν, ἀλλ’ οἱ τὸν πόλεμον εἰσαγαγόντες ἐν φυγῇ τὸν πόλεμον διέφερον οὐκ ἐκ συμπλοκῆς εἰς φόβον ἐμπίπτοντες, ἀλλά τῷ φόβῳ συμπλοκὴν οὐχ ὑπομένοντες οὐδὲ ἐκ χειρῶν γενομένης τῆς τροπῆς, άλλ’ ἀρκούσης τῆς φήμης εἰς τροπήν.

μάλιστα δ’ ἄν τις ἐκεῖνο θαυμάσειεν· οὔτε γὰρ τὴν προσεδρείαν οὔτε τὴν ἀναχώρησιν ἀίδιον ἔγνω ποιήσασθαι, ἀλλὰ χειμαδίῳ χρώμενος τῇ μεγίστῃ τῶν ἐκείνῃ πόλεων τῆς ὡραίας φανείσης ἐν τοῖς ὅπλοις καὶ αὐτὸς ἐξέλαμπε τῆς Πέρσιδος τοσοῦτον ἐπιὼν ὅσον ὁ λογισμὸς ἐπέ- τρεπε. τὸ μέν γὰρ ὅλως προσκαθῆσθαι τοῖς ἐκεῖ πράγ- μασι ταπεινὸν ὑπελάμβανε, τὸ δὲ μὴ παντελῶς ἐπελθεῖν ἀργίας ἐνόμιζε.

διόπερ τεμὼν τὸν χρόνον τὸν μὲν στρατείας, τὸν δὲ βουλῆς ἐποιήσατο. ἣν δὲ τὸ κεφά- λαιον τῆς βουλῆς οὐχ ὅπως χρὴ κρατῆσαι φαινομέ- [*](8 cf. t. II 327,1 sq. 10 Dem. p. 49,3 | Antiochia (non Hiera- poli, ut censet Ο Seeck in Pauly-Wissowa R. E. t. IV 1057) cf. Cod. Theod. II 6, 4; IX 21, 5 et Lib. t. II 440, 3 cum nota) [*](11 ὡραίας] οὐ μόνον ὥρα τὸ ἔαρ, ἀλλὰ καὶ ὡραία C m (= Thom. M. p. 409, 8). cf. p. 279, 16 et ad t. I 127, 22) [*](1 πορεία Μο sed ras 1 litt post α 3 δεξάμενος Μ sed α in o Mor 3 εἰσαγαγόντες scripsi e Ρ sed ἑ]τέρα γρ εἰσάγοντες in marg m 4, UILa εἰσάγοντες reliqui libri edd 5 τὴν ante συμπλοκὴν Re delevi 6 οὐδ’ CMoB | χειρὸς Ca M γινομένης Ρ sed ι in ras m 2, LaB Mor 7 εἰς om ILa 10 ἐκείνης Mor 2 sed γρ ἐκείνῃ in marg et ἴσως ἐκεῖ 13 γάρ om Μ | προκαθῆσθαι Mor 2 qui adnotat p. 94 ed. prioris „legi- tur in al. C. Mns. ὅλως προκαθῆσθαι“ | ἐκεῖ] αὐτοῖς Ca 14 παντελῆ La | ἐπελθεῖν UI sed in hoc ε in ras m 2, Mor 2 sed γρ ἀπελθεῖν in marg ἀπελθεῖν reliqui libri Mor 1 16 ἐνό- μιζεν 17 P κρατῆσαι χρὴ La | φαινομένων scripsi,)

247
νων, | ἀλλ’ ὅπως χρὴ πεῖσαι φανῆναι· εἰς τοσοῦ- [*](R III 299) τὸν γὰρ αὐτοῖς τὰς προσδοκίας ὑπήλλαξεν, ὥσθ’ ἃ ποιήσειν ἑτέρους ἐλπίζοντες ἤραντο τὸν πόλεμον, ταῦτα πάσχοντας ὑπὸ τῶν ἀντεπιόντων ἐγκαλύπτεσθαι.

καὶ τὸν μὲν πρότερον χρόνον οὕτως ἣν τὸ μὲν ἐμβαλεῖν ἐκείνοις σύνηθες, ἡμῖν δὲ τὴν οἰκείαν ἐπιόν- των ἐκλιπεῖν ἀναγκαῖον, ὥστε τὰς προσοίκους ἐκείνοις πόλεις εὕροις ἂν τῷ μὲν χρόνῳ πρεσβυτάτας, τῇ δὲ τῶν ἐδαφῶν κατασκευῇ νεωτάτας, ἃς γάρ ἐκεῖνοι πυρ- πολοῦντες ἀπηλλάττοντο, ταύτας ἔδει τοὺς κατιόντας ἀνορθοῦν· νῦν δὲ οὕτω τὸ πρᾶγμα πρὸς τοὐναντίον μεταπέπτωκεν, ὥστε Σύροι μὲν ἀτειχί·στους τὰς πόλεις οἱ πολλοὶ ἀξιοῦσιν οἰκεῖν, Πέρσαις δὲ κινδυνεύει σύμ- βολον εἶναι νίκης, εἰ κρυπτόμενοι λάθοιεν.

80. Καὶ μηδεὶς οἰέσθω μήτ’ ἀγνοεῖν με τὰς κλο- πᾶς αἷς καὶ νῦν ἐχρήσαντο μήθ’ ὅτι καὶ βαλεῖν τινα [*](9 Thuc. I 10, 2) [*](2 ἀπήλλαξεν Ca ἐν(??)ήλλαξεν Μ 3 ἑτέροις Mor | ἑλπίξον- τες Ρ sed γρ ἐλπίσαντες suprascr m 3 ἐλπίσαντες CMo sed in hoc ἐλπίζοντες in marg, Β Re 4 πάσχοντες Μ Ca sed πάσχοντας in marg, La et corr Mor 2 5 πρῶτον U 6 ἐμβαλεῖν scripsi e Ρ sed in ἐμβάλλειν corr m 3, UICaLa sed in hoc in ἐμβάλλειν corr p, Μ ἐμβάλλειν reliqui libri edd σύνηθες—7 ἐκείνοις in marg La i 7 ἐκλιπεῖν scripsi e Ρ sed in ἐκλείπειν corr m 3, UICaLaM ἐκλείπειν reliqui libri edd ὥστε— 9 νεωτάτας citat Thomas Μ. p. 137, 1 ἐδάφων, οὐκ ἐδα- φῶν, εἰ καὶ Λιβάνιος ἐν τῷ εἰς Κωνστάντιον καὶ Κώνσταντα· ὥστε κτλ. ὥστε C sed στ in ras m ὥσπερ Μο 9 ἐδάφων Ρ sed in ἐδαφῶν corr m 3, I sed ~ supra ω eras, Μ sed ~ supra ω m 2 cf. ad t. II 162, 10 11 τὸ πρᾶγμα C sed γρ τὰ πράγ- ματα suprascr m τὰ πράγματα Β 13 κινδυνεύει] συμβου- λεύει Ca 15 καὶ μηδεὶς C sed γρ καί με μηδεὶς suprascr m καἰ με μηδεὶς Β | μήτε edd 16 μήθ’ ὅτι I sed μήθ’ ὅ in ras m3)

248
στρατιώτην ἐξ ἀφανοῦς ἴσχον μήθ’ ὅτι συνθήκας εἰς ἀνακωχὴν εὑράμενοι τῷ διὰ τοὺς ὅρκους ἀφυλάκτῳ πρὸς πλεονεξίαν κατεχρήσαντο, μηδ’ αὖ σαφῆ μὲν ἐσχη- κέναι τὴν τούτων γνῶσιν, ἑκόντα δ’ ὑπερπηδᾶν. τοσού- του γὰρ δέω τούτοις τοῖς πράγμασιν αἰσχύνεσθαι, ὥστ’ εἰ μηδὲν τούτων ὑπῆρχε, τότ’ ἂν εἰκότως αἰσχυν- θῆναί μοι δοκῶ. ὁ γὰρ τῶν ἡττημένων οὐδέν ἔχων εἰπεῖν ὅτου καὶ μνημονεύειν ἄξιον οὗτος καὶ τὸν τῶν | [*](R III 300) κεκρατηκότων ἔπαινον προσαφῄρηται. ὥσπερ γὰρ ἐν τοῖς γυμνικοῖς ἀγῶσιν, ἐπειδὰν ὁ κλῆρος τὸν πολὺ λειπόμενον ἀποδύῃ πρὸς τὸν ἄριστον, γίγνεται μὲν ἡ νίκη τοῦ βελτίονος, ὁ δὲ παρὰ τῶν θεατῶν κρότος οὐκ ἀκολουθεῖ τῷ στεφάνῳ, οὑτωσὶ δὲ κἀν τοῖς πολεμικοῖς ἡ τῶν ἡττημένων φαυλότης ζημιοῖ τοὺς νενικηκότας εἰς δόξαν.

συγχωρῶ δὴ Πέρσας δεινοὺς εἶναι καὶ κλέψαι καὶ παρακρούσασθαι καὶ μὴ τὴν ταχίστην ἀπει- πεῖν καὶ δι’ ἐπιορκίας ῥᾷστ’ ἂν ὑφελέσθαι πολλά, ἀλλ’ ὅμως οἱ τοσαύτας ὁδοὺς ἐπὶ τὸν πόλεμον εὑρηκότες οὐκ ἔφερον ὀρθοῖς ὀφθαλμοῖς ἀντιβλέψαι πρὸς τὴν τοῦ [*](1 μὴ δ’ Ρ sed μήθ’ suprascr m 3 2 εὑρόμενοι La 3 μὴ δ’ MoPIBM μήτ’ coni Re | ἂν La 4 ἑκόντα Mor sed γρ ἔχοντα in marg | δέ CMoB Re | τοσοῦτον CMoB Re 5 δέον La 6 ὥστ’ scripsi e Ρ sed ' in ras m 2, UILaM ὣσ τε C sed ὣσ in ras f ὥστε MoBCa edd | ὑπῆρχεν CMo 7 δοκῶ C sed ῶ ut videtur ex εῖν corr f, Ρ sed εῖ supra ῶ m 3 ῶ δοκεῖν Μο | οὐδὲν scripsi e CMoPCaLaBM μηδὲν UI edd 9 προαφῄρηται Re 10 τὸ U Mor 11 γίνεται CaB edd | ἡ om Mor 13 οὑτωσὶ C sed οὕτω suprascr m οὕτω Β | κἀν reposui e CMoPUI κἂν CaLaB M καὶ edd | πολεμικοῖς scripsi coll. p. 237, 2 πολεμίοις libri edd 15 δὲ Μο 16 παρακρούσεσθαι Ρ sed ε ex α corr in ras, Ca | τηνταχίστην P sed e την ταχίστην corr m 3, Β 17 ῥᾷστ’ scripsi e CMoB ῥᾷστα reliqui libri edd 19 ἀντιβλέψαι reposui ante πρὸς e PUICaLaM, ante κυνῆν CMoB edd)

249
βασιλέως κυνῆν. τεκμήριον δὲ μέγιστον ἀμφοτέρων τούτων. εἰ μὲν γὰρ ἤκουον προσιόντα, παντάπασιν ἠφανίζοντο, τῆς δὲ ἀπουσίας αἴσθησιν λαμβάνοντες τοῖς ἀντικαθημένοις ἐπεχείρουν, ἐκ μὲν τοῦ προτέρου τὸν φόβον ὁμολογοῦντες, ἐν δὲ τῷ δευτέρῳ τὴν τέχνην ἐπιδεικνύμενοι. οὕτω τὴν μὲν πολεμικὴν ἐμπειρίαν ἐκέκτηντο, βασιλέως δὲ φανέντος τῆς ἐμπειρίας τὴν μνήμην ὑπὸ τοῦ δέους ἐξέβαλλον.

καὶ ὅτι γε οὐκ ἀπεικότως, ἀλλά νουνεχόντως τοῦτον τὸν τρόπον ἐχρῶντο τοῖς καιροῖς, ἔδειξεν ἡ πεῖρα. οἱ γοῦν οὐ δυνηθέντες σφᾶς αὐτοὺς κατακρύψαι τὴν ταχίστην οὐκ ἔφθασαν βασιλεῖ φανέντες καὶ σαγηνευθέντες ὡς ἡμᾶς μετεσκευάσθησαν, οὐχ οἶ μὲν παραδόντες σφᾶς αὐτούς, οἱ δὲ ἀγωνιζόμενοι ληφθέντες, ἀλλ’ ἀπλῶς πάντες ἐνὶ σχήματι πτήξαντες καὶ χεῖρας εἰς ἱκετείαν προτεινά- μενοι.

83. Καὶ πλήρωμα πόλεως οὐ φαυλοτάτης ἐν Πέρ- σαις αὐτοβοεί, καθάπερ ἐν δικτύῳ συγκλεισθέντες, παν- οικησίᾳ μετηνέχθη καταρώμενον μὲν τοῖς ἐμβαλοῦσι τοῦ πολέμου τὸ σπέρμα, ὀδυρόμενον δὲ τὴν τῆς πατρί- [*](9 Isocr. Phil. p. 83 e 18 Thuc. II 81,3 cum nota Kruegeri | Iul. or. II p. 57 Β 19 Thuc. II 16; III 57) [*](1 κυνῆν in lac 5 litt om Ca 2 γὰρ om ΜοΜ 3 δ’ Re 8 ἐξέβαλον CaM | τε CMoLaB 10 γὰρ CaM 11 την ταχίστην I τηνταχίστην Ρ sed e τὴν ταχίστην corr m 4, Β) [*](18 σφὰς ΜοΡ sed in hoc ' in ~ corr m 2 14 ἅπαντες CaM 18 συγκλεισθέν coni Mor „verum multo probabilius est Li- banium dedisse ὥσπερ ἰχθῦς ἐν δικτύῳ κατακλεισθέντες“ Re at recte oblocutus est Iacobsius Phil. im. p. 288 ad p. 24, 10; cf. ad p. 192, 17 | πανοικησίᾳ scripsi cum CaM πανοικεσίᾳ reliqui libri edd cf. decl. Aristoph. Herm. XII 219, 28 et Lob, Phryn. p. 516 516 19 καταρώμενον I sed οι supra ον καταρώμενοι U) [*](20 ὀδυρόμενοι U | πέρσιδος Β)

250
δὸς ἐρημίαν, οὐκ ἀπεγνωκὸς δὲ παντάπασι τὰς ἀμεί- [*](R III 301) νους ἐλπίδας ἐκ τῆς τοῦ νενικηκότος | πρᾳότη- τος. καὶ οὐκ ἐψεύσθησαν. λέγω δὲ ἤδη τὸ μετὰ τὴν αἵρεσιν βούλευμα πολὺ τῆς αἱρέσεως ἄμεινον παρά γε ἐμοὶ κριτῇ. οὐ γάρ ἀπέκτεινε λαβών, ὡσπερ οἱ Κερ- κυραῖοι τοὺς ἐξ Ἐπιδάμνου Κορινθίων οἰκήτορας, οὐδέ γε ἀπέδοτο τὰ ἆθλα τοῦ πολέμου, καθάπερ Φίλιππος τοὺς αἰχμαλώτους Ὀλυνθίων, ἀλλ’ ἐπενόησεν ἀντὶ στή- λης καὶ τροπαίου χρήσασθαι τοῖς αἱρεθεῖσι καὶ κομί- ζὼν εἰς Θρᾴκην κατοικίζει μηνυτὰς εἶναι καὶ τοῖς ὕστερον τοῦ πάθους.

καὶ τούτοις οὐκ ἔνεστιν ἀπιστεῖν. οὐ γὰρ ἐξίτηλον χρόνῳ γεγονυῖαν πρᾶξιν διηγούμεθα συναγωνιζομένης εἰς ψευδολογίαν τῆς ἀρ- χαιότητος, ἀλλ’ οἶμαι πάντας ἐπὶ τῶν ὀφθαλμῶν ἔτι προφέρειν τὴν χθὲς καὶ πρῴην γεγενημένην τῶν αἰχμα- λώτων πομπήν.

τοῦτ’ ἦν ὅ φημι τοῦ κεκρατηκέναι κάλλιον εἶναι καὶ στρατηγικώτερον. πόλεις μέν γε πολλοὶ πολλάκις παρεστήσαντο, τὰ δ’ ἐκ τῆς ἁλώσεως εἰς τὸ δέον οὐ πολλῶν ἣν διαθέσθαι. σκοπῶμεν γὰρ ὁπόσα συνείληφεν ἐνὶ τούτῳ. πρῶτον μὲν χῶρον ἐξη- [*](4 Eur. Alc. 801 6 Thuc. I 30, 1 7 Diod. Sic. XVI 53 12 Her. I 1) [*](1 ἀπέγνω cum ras 1 litt U | παντάπασι om Re 2 πραό- τητος ΜοΡΙΒΜ 4 ἄρσιν CMo sed in hoc αἵρεσιν in marg, Β et γρ in marg Mor | πολύ γε Β | ἄρσεως CMo sed in hoc αἱρέσεως in marg, Β et γρ in marg Mor 5 post ἐμοὶ ras 3 litt I 6 Ἐπιδαύρου Re, quod correxit Cobetus Coll. 264 9 χρήσασθαι Ρ sed α (1) in ras m 3 χρήσεσθαι ILa M αἱρεθεῖσιν La ἀρθεῖσι Μο sed αἱρεθεῖσι in marg, Β sed ex αἱρεθεῖσι corr 11 ἔστιν PUIM 13 τῆς inserui e libris 14 τὸν ὀφθαλμὸν U | ὀφθαλμῶν I sed ῶ in ras m 2 15 πρώην MoPIB 17 μὲν γὰρ M 18 δὲ PUICa M Mor 19 τὸ in ras C s | ἦν La sed postea suprascr οὑν Re)

251
γριωμένον ἐπὶ Θρᾴκης πλεῖστον ὅσον ἡμέρωσε τοὺς γεωργήσοντας παρασχών. ἔπειτα τὴν μνήμην τῶν κατ- ορθωμάτων εἰς ἅπαντα τὸν χρόνον παρέπεμψε τῇ τῶν γενῶν διαδοχῇ τὴν λήθην οὐκ ἀφεὶς κατὰ τῶν πε- πραγμένων ἰσχύσαι. τρίτον τὸ αὐτὸ φιλανθρωπίας καὶ μεγαλοψυχίας σημεῖον ἐξήνεγκε τοῖς μὲν δάκρυσιν εἰς ἔλεον καμφθείς, τὸν δὲ θυμὸν ἀπορρίψας ἐν τῇ μετα- βολῇ | τῆς τύχης.

ἐπὶ τούτοις τοὺς πόρρω [*](R III 302) κατῳκισμένους ἡμᾶς τῆς τῶν πολεμίων χώρας οὐ περι- εῖδεν ἀκοῇ μόνῃ τῶν γεγενημένων ἑστιωμένους, ἀλλ’ αὐτόπτας τῶν ὅλων καταστήσας ἡδονῆς τε πολλῆς καὶ χρηστῆς ἐλπίδος ἐνέπλησεν ἐν μὲν τοῖς κατορθώμασι γεγηθότας, τοῖς δὲ κατειργασμένοις τεκμαιρομένους τὸ μέλλον.

εἰ δέ με δεῖ τι καὶ τῶν ἐμαυτῷ κεχαρισ- μένων εἰπεῖν, πολλοστῷ χρόνῳ δίκην ὑπὲρ τῶν ἐξ Εὐβοίας Ἑλλήνων ἀνηρπασμένων ἐπράξατο ἀντὶ τῶν Ἐρετρικῶν γενῶν τούσδε ἐκ τῆς ἐκείνων ἀνασπάσας.