Oratio 47

οὐδὲ γὰρ οἰκέτην ἄξιον δίκης ἐφ’ οἷς ἔπαθεν ἀξιοῦντα τυχεῖν εἰς τὸν δεῖνα καὶ τὸν δεῖνα βλέπειν καὶ παραστάντα ἱκετεύειν τὸν οὐ κύριον ἀφέντα τὸν δεσπότην. οὐδὲ γὰρ ἅπας ἔτ ἄν εἴη τοῦ δεσπότου, ἀλλ’ οὐκ ἂν μικρὸν μέρος τοῦ βεβοηθηκότος ποιοῖ μερίζων μὲν τὴν εὐνοίαν, μερίζων δὲ τὰ τοῦ σώματος. καὶ γὰρ καὶ τοῦτον ἐχρῆν βάνειν μὲν δίκην, λαμβάνειν δὲ διὰ τοῦ δεσπότου· τὸ δὲ δι’ ἄλλου κἂν ἀποστερήσαι τοῦ δούλου πολλάκις τὸν δεσπότην καταπεφρονημένον ἐκ τῆς παρ’ ἄλλου 15 βοηθείας.

22. Τί οὖν, φησίν, εἰ τῆς χρείας ἐλάττων ὁ τὸν ἀγρὸν ἔχων εἴη καὶ δέοι δυνατωτέρας [*](R II 515) κεφαλῆς; ὁ μὲν λεγέτω πρὸς ἐκεῖνον, ἐκεῖνος | δὲ πρὸς τοῦτον, καὶ σὺ μὲν ἐκείνου, τούτου δὲ ἐκεῖνος δείσθω. καὶ σύ τ’ ἂν ὠφελοῖο ταύτῃ βλάπτοιτό τ’ ἂν οὐδ’ ἐκεῖνος πεπηγυίας τῆς περὶ ταῦτα τάξεως. οὐ γὰρ δὴ τοῖς μὲν περὶ τὴν γῆν τούτοις καὶ πόρρω τῶν πόλεων καὶ βουσὶ συζῶσιν ἐπείθοντ’ ἂν καὶ συνἐ- πραττον, τοῖς δὲ ἐκείνων κυρίοις οὐκ ἂν προσεῖχον οὐδ’ ἂν τὸ μὲν παρ’ ἐκείνων λαβεῖν ἡγοῦντο καλόν, [*](1 καὶ om Got 2 μὲν om Re | δοκῆ CIBM 8 ἀφέντα P sed αφε in ras m2 10 ποιοῖ scripsi auctore Re ποιεῖ libri edd 13 ἀποστερῆσαι Ρ sed ~ a in corr m5, Ι Got 14 καταπεφρονημένον Ρ sed ὁ (2) in ras m2 18 κεφαλῆς; Got κεφαλῆς libri | ἐκεῖνος] ὁ Β 10 δ’ Re 20 τ’ἂν PI (1) | τ’ (2) Re δ’ libri Got | post ἂν ras 2 litt Ι 21 πεπηγνίας Ρ sed υι in ras m5 22 δεῖ Ι | τὴν om ΙΒΜ | πόρρωι Α) [*](23 ζῶσιν Ι 24 δ’ Re)

ἔτι τοίνυν ἔστι παρ’ οὐκ ὀλίγοις τούτων καὶ τὸ δύνασθαι παρ’ ὅτου καὶ τὸ βοηθεῖν ἄλλοις ἔστι. πῶς οὖν οὐχ ἱκα- νὸν αὐτοῖς, μᾶλλον δὲ καὶ τούτοις καὶ τοῖς τούτων | πράγμασιν [ἱκανὸν] α οἱ στρατηγοὶ κτώμενοι δι᾿ αὑ- [*](R II 516) τῶν τὴν πλεονεξίαν; εἰ γὰρ δὴ διὰ τῶν δεσποτῶν, οὐχὶ καὶ κατ’ αὐτῶν τὰ αὐτῶν ἕξειν ᾤοντο. βουλο- μένοις δ’ ἦν κατὰ πρώτων, ἔπειτα καθ’ ἑτέρων μυρίων, ὅπως ἐξείη δρᾶν ἃ πρότερον διῆλθον. διὰ τοῦτο τοὺς τὴν καλὴν μέν, ἄοπλον δὲ κεκτημένους δύναμιν οὐδὲ ζῆν νομίζουσιν.

24. Οὐδὲν δεινόν, φησί, προσλαβεῖν μόνας. καὶ μὴν οὐ τοῦτ’ <ὂν> ἐν τῷ λόγῳ τῷ τῶν οἰκετῶν ἐδείκνυτο. ταὐτὸ δέ μοι καὶ περὶ τῶν γεωργῶν εἰρήσθω. καὶ γὰρ εἰ λίαν ὧν εἰσιν ἀφῄρηνται παρὰ τοῦ θεοῦ τὸ δύνασθαι, βέλτιον ζῆν ἐν τῇ ’κείνων ἀσθενείᾳ καὶ ἀνέχεσθαι τῆς τύχης ἢ τοιαύτην ὠνεῖσθαι [*](14 cf. Cod. Theod. XII 1, 128 17 cf. p. 414,5 sq.) [*](1 ἴσον Ρ sed ΄ e ~ corr m2 2 δὲ IBM Re 3 ἢ P sed ῞ in ras m2 4 τοὺς δεσπότας ΙΒ | τοῖς om Ι 5 τὸ δ’ Re τό δ’ libri Got 7 οὐχ ἱκανὸν Re οὐχὶ κἂν CAP Got οὐκ ἂν ΙΒΜ 9 ἱκανὸν cancellavi auctore Cobeto Misc. 164 ut emendationem in margine ad antecedens οὐχὶ κἂν positam | αὑτῶν Re αὐτῶν libri Got 12 πρώτων <αὐτῶν>? | εἶτα Re) [*](13 διὰ τοῦτο Got διατοῦτο libri 16 ὐδὲ ΙΒ | φασὶ ΙΒΜ 17 ὅτι μὲν οὐκ ἰσχυρὸν τοῦτ’ vel ὅτι μὲν ἀσθενῆ ταῦτ’ ἐστὶ, τοῦτ’ coni Re | ὄν inserui | τῷ (1) om CIBM 18 καὶ om Β) [*](19 ἀφῄρηται Μ 20 ’κείνων Ρ sed ’ in ras m2, Β κείνων reliqui libri edd)

25. Ἐρεῖ τοίνυν τις τοιοῦτον τῶν τὰς ἀρχὰς κολα- κευόντων λόγον, ὡς ἐλάττω πρόσεισι τοῖς στρατηγοῖς, εἰ τοῦτ’ ἐπισχήσει τις τὸ ῥεῦμα. καὶ τί δεινόν, εἰ τὰ νῦν προσιόντα κακῶς παύσεται; οὐ γὰρ τοῦτ’ έστιν ἄξιον σκοπεῖν, εἰ ἐλάττω λήψονται, ἀλλ’ εἰ δικαιότερον ἐκεῖνο τοῦ νῦν καὶ εἰ πονηρᾶς δόξης ἀπαλλάττει τοὺς ἐπὶ τοῦ στρατηγεῖν. τὸ γὰρ αὐτὸ καὶ τοῖς ἀδικοῦσι κέρδος καὶ τοῖς ἀδικουμένοις, τοῖς μὲν μηκέτ’ ἀδικεῖ- σθαι, τοῖς δὲ μηκέτ’ ἀδικεῖν.

26. Ἀθυμήσουσιν οἱ στρατηγοὶ κωλυόμενοι ταῦτα θερίζειν. καὶ γὰρ οἱ κλέπται καὶ οἱ τοιχω- [*](9 cf. t. II 591,5 R 11 cf. t. Ι 114, 18) [*](3 σύ γ’ ἡσθείης Re Anim | γάμον Ι 4 ἐστι Ι 5 πολλα- χοῦ Β sed ολλ in ras m2 | ἢ τοῦ λαβόντος om Got 6 Ὑμεναίου scripsi coll. ρ. 331,10 ὑμεναίου libri edd 7 ἴσον Ρ sed ῞ in ras m4 8 ἄμορφος. Re 10 et 12 τίς Β 13 νῦν om Got | κακῶς om ΙΒΜ sed in hoc γρ καὶ τί δεινόν εἰ τὰ νῦν προσιόντα κακῶς, παύσεται in marg | τοῦτ’ Ρ sed τ (2) in ras m2 τοῦθ’ CA | ἔστιν Got ἔνι libri 14 εἰ om Got | λήψεται CA λήψεται ΙΒΜ 18 τοῖς reposui e CIBM ut coni Re τοὺς A edd τουσ Ρ 19 Ἀθυμήσουσιν] „praeponendum videtur ἀλλ᾿ “ Re ἀθυμοῦσιν ΙΒΜ sed in hoc ἀθυμήσουσιν in marg) [*](20 θερίζειν. Got θερίζειν; libri | τοιχορύχοι Μ)

μὴ τοίνυν μηδὲ τοῖς στρατηγοῖς ὁδὸς ἀνεῴχθω κερδῶν κακῶν μηδὲ τὸ μὲν τούτων ὁράτω τις, τῆς δὲ τῶν ὀλίγα κεκτημένων μερίδος ἀμελείτω, οὐδὲ γὰρ τοῦτο σώζει Ῥωμαίοις τὴν ἰσχὺν καὶ τοῖς πολεμίοις τὸν φόβον, ἐὰν καθ’ ἡμέραν τε καὶ νύκτα καινῶν δέῃ κιβωτῶν τοῖς στρατηγοῖς διὰ τὸν ἐπιρρέοντα πλοῦ- τον, οὐ γὰρ πλούτῳ γένοιτ’ ὂν στρατηγικώτερος, ἀλλ’ ἀρετῇ καὶ τέχνῃ καὶ δόξης ἔρωτι καὶ τῷ μᾶλλον ψόγον δεδιέναι θανάτου.

οὐδ’ οὗτος ἂν εἰκότως ταύτην ἄρχοι τὴν ἀρχήν, ὅτῳ πλῆθος ἔνι ταλάντων ἐξαριθμεῖν, ἀλλ’ ὅτῳ λαφύρων καὶ αἰχμαλώτων καὶ τροπαίων, οἵους τοῖς πατράσιν ὑπῆρχεν τοῖς ἡμετέροις ὁρᾶν. ὧν ὁ πλεῖστον μὲν χρόνον, πλείστων δὲ ἡγησάμενος τιωτῶν ἕνα μὲν μόλις ἀγρὸν ἐπρίατο, ἔτι δὲ τῶν οὐκ [*](6 Dem. p. 1063,7) [*](1 βαλλαντιοτόμοι ΑΒ 3 ἑκάστη Ι 7 ὑπομείναι Ρ sed in ras m4 ὑπομεῖναι ΙΒ 10 μὴ δ’ et 11 sq. μὴ δὲ ΑΡΙΒΜ τοί 11 ἀνεῴχθω κερδῶν ὀδὸς ΙΒΜ 14 τοῖς om Β 15 τὸν ante τοῖς CAP edd om ΙΒΜ del Sintenis transposui | κενῶν C om ΙΒΜ sed in hoc καινῶν in marg 16 κιβω- τίων Β 22 τοῖς ἡμετέροις ὑπῆρχεν Β 23 ἡγησάμενος Ρ sed ὁ in ras m2 24 ἔτι Re τί libri Got)

διὰ τοῦτο πάντας ὑμᾶς οὐ πλούτου πορίζειν ἔδει τοῖς στρατηγοῖς ἀφορμάς, ἀλλ’ ἔργων μεγάλων ἐπιθυμητὰς ἀποφαίνειν. νῦν δὲ ἓν βλέπουσι, χρήματα, καὶ πᾶσα πρόφασις τοῦτο δυναμένη ταχέως ἁρπάζεται, καὶ τηλι- καῦτά σφισιν ἔνδον ὄρη χρυσοῦ καὶ ἀργύρου προσ- τιθεμένων ἄλλων ἄλλοις ἀναβέβηκεν, ὥστ’ ἀπιστεῖν ἀκούοντας τῶν ἐπὶ τούτῳ τεταγμένων, εἰ ἔστιν αὐτοῖς ὅσον ἔστιν. ἐν δὲ τοῖς ὑμετέροις θησαυροῖς, οὓς ἔδει γέμειν μᾶλλον τῆς ἀρχῆς ὄντας ἢ <τοὺς> τῶν ἐπ’ [*](4 cf. ep. 1402 13 Her. VII 6,1) [*](4 τηθὶς ἡ θεία, ἡ πατρὸς ἀδελφὴ ἢ μητρός Ρ4 5 ἔδνα] τὰ διδόμενα δῶρα ὑπὸ τοῦ γαμοῦντος τῇ γαμουμένῃ Ρ3) [*](1 ἡμιόνους <δὲ> ? 4 δὲ ΒΜ edd 5 ἕδνα Β 6 „post στρατηγεῖν deesse videtur ἑωρᾶτο vel tale quid“ a Re immo cogi- tandum est δειπνῶν ἐμεθύσκετο 8 καὶ om Β 11 διατοῦτο APIBM 12 ὑμᾶς scripsi auctore Re ἡμᾶς libri edd 14 ἒν βλέπουσι scripsi auctore Cobeto Coll. 136 coll. p. 444, 17 ἐμβλέπουσι libri Got „malim βλέπουσί“ Re 15 τηλικαῦτα σφισιν libri edd 16 ἀργύρου P sed οὐ in ras m2 | προτιθε- μένων C 18 τοῦτο ΙΒΜ 19 ὑμετέροις ΒΜ Re ἡμετέροις reliqui libri Got qui ὑμετέροις coni 20 <τοὺς> inserui auctore Re om libri edd)

ἡδέως δ’ ἂν ἠρόμην αὐτοὺς ἐναντίον τοῦδε τοῦ θρόνου, τί καὶ βούλεται τὸ πλῆθος αὐτοῖς τούτων τῶν χρημάτων καὶ τίς ὁ νοῦς τῶν σωρῶν. οὔτε γὰρ θυγατέρας λέγοντες λέγοιεν ἄν τι οὔθ’ υἱοὺς οὔτε γάμους ἢ ’κείνων ἢ τούτων οὔτε καιρὸν εἰς ὑπά- τους ἄγοντα οὐδ’ ἄλλην ἄμεμπτον δαπάνην οὐδεμίαν. ἀναγκάζετ’ οὖν ἐπ’ ἐκείνην ἰέναι καὶ τὸν οὐ βουλό- μενον, ἣν οὐδὲ ὄναρ ἐννοεῖν ἀσφαλές. οὕτως εἴ τις ὑμᾶς ἐν ἐλάττοσι ποιήσειεν, εὐεργέτης ἂν εἴη μᾶλλον ἢ εἰ πάντα δοίη.