Oratio 47

οὐδὲ γὰρ οἰκέτην ἄξιον δίκης ἐφ’ οἷς ἔπαθεν ἀξιοῦντα τυχεῖν εἰς τὸν δεῖνα καὶ τὸν δεῖνα βλέπειν καὶ παραστάντα ἱκετεύειν τὸν οὐ κύριον ἀφέντα τὸν δεσπότην. οὐδὲ γὰρ ἅπας ἔτ ἄν εἴη τοῦ δεσπότου, ἀλλ’ οὐκ ἂν μικρὸν μέρος τοῦ βεβοηθηκότος ποιοῖ μερίζων μὲν τὴν εὐνοίαν, μερίζων δὲ τὰ τοῦ σώματος. καὶ γὰρ καὶ τοῦτον ἐχρῆν βάνειν μὲν δίκην, λαμβάνειν δὲ διὰ τοῦ δεσπότου· τὸ δὲ δι’ ἄλλου κἂν ἀποστερήσαι τοῦ δούλου πολλάκις τὸν δεσπότην καταπεφρονημένον ἐκ τῆς παρ’ ἄλλου 15 βοηθείας.

22. Τί οὖν, φησίν, εἰ τῆς χρείας ἐλάττων ὁ τὸν ἀγρὸν ἔχων εἴη καὶ δέοι δυνατωτέρας [*](R II 515) κεφαλῆς; ὁ μὲν λεγέτω πρὸς ἐκεῖνον, ἐκεῖνος | δὲ πρὸς τοῦτον, καὶ σὺ μὲν ἐκείνου, τούτου δὲ ἐκεῖνος δείσθω. καὶ σύ τ’ ἂν ὠφελοῖο ταύτῃ βλάπτοιτό τ’ ἂν οὐδ’ ἐκεῖνος πεπηγυίας τῆς περὶ ταῦτα τάξεως. οὐ γὰρ δὴ τοῖς μὲν περὶ τὴν γῆν τούτοις καὶ πόρρω τῶν πόλεων καὶ βουσὶ συζῶσιν ἐπείθοντ’ ἂν καὶ συνἐ- πραττον, τοῖς δὲ ἐκείνων κυρίοις οὐκ ἂν προσεῖχον οὐδ’ ἂν τὸ μὲν παρ’ ἐκείνων λαβεῖν ἡγοῦντο καλόν, [*](1 καὶ om Got 2 μὲν om Re | δοκῆ CIBM 8 ἀφέντα P sed αφε in ras m2 10 ποιοῖ scripsi auctore Re ποιεῖ libri edd 13 ἀποστερῆσαι Ρ sed ~ a in corr m5, Ι Got 14 καταπεφρονημένον Ρ sed ὁ (2) in ras m2 18 κεφαλῆς; Got κεφαλῆς libri | ἐκεῖνος] ὁ Β 10 δ’ Re 20 τ’ἂν PI (1) | τ’ (2) Re δ’ libri Got | post ἂν ras 2 litt Ι 21 πεπηγνίας Ρ sed υι in ras m5 22 δεῖ Ι | τὴν om ΙΒΜ | πόρρωι Α) [*](23 ζῶσιν Ι 24 δ’ Re)

τὸ δὲ παρὰ τούτων οὐ καλὸν καὶ ταῦτα ἴσον ὄν. ἔστι δ’ οὐχ ὅμοιον τοὺς δεσπότας ὑπὲρ τῶν μένων δοῦναι τοῖς δυναμένοις ἤ τοὺς ἐργάτας ἐπὶ τοῖς δεσπόταις. τὸ μὲν γὰρ βεβαιοῖ τὰ ὄντα τοῖς ἔχουσι, τὸ δ’ οὐκ ἐᾷ θαρρεῖν ὡς ἐπὶ σαθροῖς.

ἔτι τοίνυν ἔστι παρ’ οὐκ ὀλίγοις τούτων καὶ τὸ δύνασθαι παρ’ ὅτου καὶ τὸ βοηθεῖν ἄλλοις ἔστι. πῶς οὖν οὐχ ἱκα- νὸν αὐτοῖς, μᾶλλον δὲ καὶ τούτοις καὶ τοῖς τούτων | πράγμασιν [ἱκανὸν] α οἱ στρατηγοὶ κτώμενοι δι᾿ αὑ- [*](R II 516) τῶν τὴν πλεονεξίαν; εἰ γὰρ δὴ διὰ τῶν δεσποτῶν, οὐχὶ καὶ κατ’ αὐτῶν τὰ αὐτῶν ἕξειν ᾤοντο. βουλο- μένοις δ’ ἦν κατὰ πρώτων, ἔπειτα καθ’ ἑτέρων μυρίων, ὅπως ἐξείη δρᾶν ἃ πρότερον διῆλθον. διὰ τοῦτο τοὺς τὴν καλὴν μέν, ἄοπλον δὲ κεκτημένους δύναμιν οὐδὲ ζῆν νομίζουσιν.

24. Οὐδὲν δεινόν, φησί, προσλαβεῖν μόνας. καὶ μὴν οὐ τοῦτ’ <ὂν> ἐν τῷ λόγῳ τῷ τῶν οἰκετῶν ἐδείκνυτο. ταὐτὸ δέ μοι καὶ περὶ τῶν γεωργῶν εἰρήσθω. καὶ γὰρ εἰ λίαν ὧν εἰσιν ἀφῄρηνται παρὰ τοῦ θεοῦ τὸ δύνασθαι, βέλτιον ζῆν ἐν τῇ ’κείνων ἀσθενείᾳ καὶ ἀνέχεσθαι τῆς τύχης ἢ τοιαύτην ὠνεῖσθαι [*](14 cf. Cod. Theod. XII 1, 128 17 cf. p. 414,5 sq.) [*](1 ἴσον Ρ sed ΄ e ~ corr m2 2 δὲ IBM Re 3 ἢ P sed ῞ in ras m2 4 τοὺς δεσπότας ΙΒ | τοῖς om Ι 5 τὸ δ’ Re τό δ’ libri Got 7 οὐχ ἱκανὸν Re οὐχὶ κἂν CAP Got οὐκ ἂν ΙΒΜ 9 ἱκανὸν cancellavi auctore Cobeto Misc. 164 ut emendationem in margine ad antecedens οὐχὶ κἂν positam | αὑτῶν Re αὐτῶν libri Got 12 πρώτων <αὐτῶν>? | εἶτα Re) [*](13 διὰ τοῦτο Got διατοῦτο libri 16 ὐδὲ ΙΒ | φασὶ ΙΒΜ 17 ὅτι μὲν οὐκ ἰσχυρὸν τοῦτ’ vel ὅτι μὲν ἀσθενῆ ταῦτ’ ἐστὶ, τοῦτ’ coni Re | ὄν inserui | τῷ (1) om CIBM 18 καὶ om Β) [*](19 ἀφῄρηται Μ 20 ’κείνων Ρ sed ’ in ras m2, Β κείνων reliqui libri edd)

[*](R II 517) δύναμιν καὶ τοὺς κεκτημένους ἐλέγχειν, | ἐπεὶ καὶ γυνὴ δυοῖν ἀνδροῖν οὖσα δυνατωτέρα ἂν εἴη, ἀλλ’ οὐκ ἂν συνησθείης ἐχούσῃ τὸν μὲν γάμῳ, τὸν δὲ χείᾳ. καίτοι καὶ πλουσιώτερον έστιν εἶναι τὸν μοιχὸν πολλαχοῦ, παρ’ οὗ πλείω τῇ γυναικὶ γένοιτ᾿ ἂν ἤ τοῦ λαβόντος αὐτὴν μεθ’ Ὑμεναίου. ἆρ’ οὖν οἴσομεν λε- γούσης, ὡς οὐκ ἴσον εἷς καὶ δύο οὐδὲ μέγας καὶ χὺς οὐδὲ ὡραῖος καὶ ἄμορφος; οὕτω μὲν ὃ μάλιστα συνέχει τὸν βίον, ὁ περὶ τοὺς γάμους νόμος, οἰχήσεται.

25. Ἐρεῖ τοίνυν τις τοιοῦτον τῶν τὰς ἀρχὰς κολα- κευόντων λόγον, ὡς ἐλάττω πρόσεισι τοῖς στρατηγοῖς, εἰ τοῦτ’ ἐπισχήσει τις τὸ ῥεῦμα. καὶ τί δεινόν, εἰ τὰ νῦν προσιόντα κακῶς παύσεται; οὐ γὰρ τοῦτ’ έστιν ἄξιον σκοπεῖν, εἰ ἐλάττω λήψονται, ἀλλ’ εἰ δικαιότερον ἐκεῖνο τοῦ νῦν καὶ εἰ πονηρᾶς δόξης ἀπαλλάττει τοὺς ἐπὶ τοῦ στρατηγεῖν. τὸ γὰρ αὐτὸ καὶ τοῖς ἀδικοῦσι κέρδος καὶ τοῖς ἀδικουμένοις, τοῖς μὲν μηκέτ’ ἀδικεῖ- σθαι, τοῖς δὲ μηκέτ’ ἀδικεῖν.

26. Ἀθυμήσουσιν οἱ στρατηγοὶ κωλυόμενοι ταῦτα θερίζειν. καὶ γὰρ οἱ κλέπται καὶ οἱ τοιχω- [*](9 cf. t. II 591,5 R 11 cf. t. Ι 114, 18) [*](3 σύ γ’ ἡσθείης Re Anim | γάμον Ι 4 ἐστι Ι 5 πολλα- χοῦ Β sed ολλ in ras m2 | ἢ τοῦ λαβόντος om Got 6 Ὑμεναίου scripsi coll. ρ. 331,10 ὑμεναίου libri edd 7 ἴσον Ρ sed ῞ in ras m4 8 ἄμορφος. Re 10 et 12 τίς Β 13 νῦν om Got | κακῶς om ΙΒΜ sed in hoc γρ καὶ τί δεινόν εἰ τὰ νῦν προσιόντα κακῶς, παύσεται in marg | τοῦτ’ Ρ sed τ (2) in ras m2 τοῦθ’ CA | ἔστιν Got ἔνι libri 14 εἰ om Got | λήψεται CA λήψεται ΙΒΜ 18 τοῖς reposui e CIBM ut coni Re τοὺς A edd τουσ Ρ 19 Ἀθυμήσουσιν] „praeponendum videtur ἀλλ᾿ “ Re ἀθυμοῦσιν ΙΒΜ sed in hoc ἀθυμήσουσιν in marg) [*](20 θερίζειν. Got θερίζειν; libri | τοιχορύχοι Μ)

ρύχοι καὶ οἱ βαλαντιοτόμοι καὶ οἱ τῶν τάφων ἁπτό- μενοι καὶ οἱ τῶν ἱερῶν χρημάτων πάντες οὗτοι διὰ τὰς ἐφ’ ἑκάστῳ τιμωρίας ἄχθονται. ἀλλ’ οἱ μὲν ἄχθονται, οἱ νόμοι δὲ βοῶσιν ἃ ληφθέντες πείσονται. καὶ τὸ μὲν τολμᾶν οὐκ ἀναιροῦσιν ὅλως, αὐτοῦ δὲ τοῦ τολ- μᾶν οὐ μικρόν. καὶ οὐδεὶς οὕτως ἀπονενοημένος ὅστις ἂν εἰπεῖν ὑπομείναι, ὅτι, ὦ βασιλεῦ, | τοὺς [*](R II 518) κωλυτὰς τῶν ἀδίκων τούτων ἀνέλωμεν νόμους, ἵνα μὴ λυπῶμεν τοὺς ἀπὸ τούτων οὐκ ἐωμένους πλουτεῖν μηδ’ εὐποριῶν δοκῶμέν τισι φθονεῖν.