Oratio 33

Libanius

Libanius, Orationes 33, Libanii Opera Vol 3, Orationes XXVI-L, Teubner, Foerster, 1906

165

ἔδει μὲν οὕτως ἅπαντας ἀγαθοὺς εἶναι [*](R II 239) τοὺς ἐπὶ τὰς τῶν ἐθνῶν ἀρχὰς ἐκπεμπομένους, ὦ βα- σιλεῦ, ὥστ’ ἐμοὶ νῦν ἐξεῖναι λέγειν τι περὶ Τισαμένου βέλτιον, καὶ γὰρ οὐδὲ κακῶς λέγειν ἥδιόν ἐστὶ μοι μᾶλλον ἢ τοὐναντίον· ἐπεὶ δέ εἰσί τινες οἱ τοῦ χεί- ρονος παρέχουσιν ἀφορμάς, ὧν εἷς οὗτος Τισάμενός, ἀναγκαῖον ἡγησάμην ποιῆσαί σοι φανερόν, ὅτι παρα- δέδονται πολλαὶ πόλεις ἀνθρώπῳ πλεῖστον ἀπέχοντι | τοῦ δύνασθαι δι’ ἀρχῆς εὖ ποιεῖν πόλεις. ἐρῶ δὲ [*](R II 240) [*](C = codex Chisianus) [*](Α = Monacensis gr. 483 (Augustanus)) [*](Ρ = Palatinus gr. 282) [*](Ι = Marcianus append. XCI 2) [*](Β = Barberinus II 41) [*](Va = Vaticanus gr. 81) [*](V = Vindobonensis phil. gr. XCIII) [*](5 cf. t. Ι 191, 7 sq.) [*](1 Πρὸς Θεοδόσιον τὸν βασιλέα inserui om libri edd | τοῦ αὐ- τοῦ ante κατὰ V, λγ C qui in marg habet μδ΄, Α | λόγος εἰκοστὸς τέταρτος post τισαμένου V rubr, λόγος κθ΄ in marg I3, με in marg Β rubr, ἄρχοντος Mor 5 τί V 6 οὐδὲν? 8 οὑ- τοσὶ Cobet Coll. 119 at cf. p. 172,4; 185,15 9 παραδίδονται Mor)

166
πρὸς σὲ περὶ τούτων, οὐχ ὅπως λάβοις τῶν μένων δίκην, ἀλλ’ ὅπως μὴ πλείω κακὰ δράσειεν ἐπὶ τῆς ἀρχῆς μένων.

ὁ μὲν οὖν, ἵν’ οὗτος ἄρξειεν ἡμῶν, πολλὰ μὲν εἰπών, πολλὰ δὲ ποιήσας χαλεπός τε ἐπὶ τοῖς λεγομένοις ἔσται καὶ ζητήσει τὸν λελυπη- κότα ποιῆσαι κακῶς οὔσης αὐτῷ δυνάμεως ὁπόσης ἐθέλει· ἐμοὶ δὲ ἴσως μὲν ὑπάρξει σωτηρία τε καὶ τὸ διαφυγεῖν παρὰ τῆς σῆς εὐνοίας τε καὶ βοηθείας, ὦ βασιλεῦ. εἰ δ’ οὖν ἡττηθείη τὸ δίκαιον τῆς ἑνός τινος ἰσχύος, ἀρκέσει γε εἰς παραμυθίαν ἐμοὶ τὸ μὴ φόβῳ σεσιγῆσθαι τὰ ῥηθέντα ἂν πρὸς σὲ δικαίως.

3. Οὑτοσὶ τοίνυν Τισάμενός γένει μέν ἐστι πρός, καὶ ὅ γε τῆς μητρὸς αὐτῷ πατὴρ ἐν πολλαῖς γεγένηται διατριβαῖς, αὐτὸς δὲ ἀνάγκῃ μέν, ὅσον ἅψα- σθαι, μετέσχε λόγων, ἀποκλίνας δὲ ταχέως εἰς ὀρχη- στὰς καὶ μακαρίσας αὐτούς τε καὶ ὅσοι περὶ αὐτούς, ἥδιστα μὲν ἂν ἡγεμὼν ἐγένετο τοῦ χοροῦ, τούτου δὲ πολλοῖς εἰργόμενος αἰτιάμασι δι’ ᾀσμάτων ἃ ποιῶν παρεῖχεν αὐτοῖς, ἦν ἐπὶ τῆς σκηνῆς χάριν τε διδοὺς αὐτοῖς καὶ παρ’ αὐτῶν λαμβάνων. τοῖς μὲν γὰρ ᾀσμάτων ἔδει, τῷ δὲ τοῦ ταῦτα εἰς ὄρχησιν ἄγεσθαι.

ἔπειτα ἦν ἐξαίφνης ἡγεμὼν ἔθνους, ἐν ᾧ τῶν ὑπτίων εἶναι δοξάντων οὐδενὸς διενεγκὼν ἀπῆλθεν οὐδὲν ἔχων διηγήσασθαι περὶ αὑτοῦ καλόν. καὶ πά- [*](17 Αmm. XIV 6, 19 23 cf. t. II 174, 13) [*](3 οὕτως coni Mor quod probavit Re Anim 10 ἐμοὶ om C 12 ἐστι λαμπρός] ἐπίλαμπρος Mor 13 αὐτοῦ ? 15 μετεσχηκότων Mor sed γρ μετέσχε λόγων in marg 17 ἐγί- γνετο Va 18 αἰτιάμασι in marg inser A αἰτιάμασιν Ι 21 τοῦ om Va Mor 24 αὐτοῦ BV)

167
λῖν οὐ πολλοῖς ἔτεσιν ὕστερον παρεδρεύει στρατηγῷ οὐ διὰ τὴν περὶ τὸ πρᾶγμα ἐμπειρίαν, οὐδὲ γὰρ ἐν συνδίκων τάξει πώποτε ἐγεγόνει, ἀλλ’ οὐδὲν οἴεται δεῖν τοιαύτης ἐμπειρίας ἐνταῦθα, καθῆσθαι γὰρ οὐκ ἐπ’ ἐξετάσει δικῶν, ἀλλ’ ἐπὶ πληγαῖς τὸν στρατηγόν, ὥστ’ ἔρ- γον εἶναι τῷ τοιούτῳ παρέδρῳ κοινωνίαν | τρυφῆς τρυφῆς [*](R II 241) καὶ μάλιστα δὴ ποτοῦ.

καὶ σπέρμα γε πρὸς ἀρχὴν τοῦτο πολλάκις, ὃ δὴ καὶ νῦν γεγένηται τῆς τοῦ ματος εὐφημίας τοῦτο πεποιηκυίας. προσήκειν γὰρ δὴ τῷ παρηδρευκότι τὸ καὶ ἐπιστῆναι πόλεσιν. ἐν- ταῦθα ἦν ἀκούειν λεγόντων τῶν τὸν ἄνθρωπον εἰδό- των, ὡς ἀπολεῖται τὰ πράγματα τῇ Τισαμένου μωρίᾳ καὶ ἀτεχνίᾳ. καὶ ταχέως ἠκολούθησεν ἡ πίστις, ἥκων αὐτὸς καὶ δεικνύμενος. ὁ μὲν γὰρ θρόνος καὶ οἱ ρυκες καὶ οἱ ῥαβδοῦχοι καὶ ὁ τῶν ὑπηρετῶν ἀριθμὸς τῆς ἀρχῆς, τὰς ἡμέρας δὲ ἦν ἰδεῖν ἀναλουμένας μάτην οὔθ’ ὁρῶντος τούτου τὸ δέον οὔτ’ ἄλλοις ὁρῶσιν μένου.

καὶ ὁ δὴ κελεύσας αὐτὸν περὶ τὸν Εὐφρά- την ἐπ’ ὠνῇ σίτου διατρίβειν μισοῦντος μὲν ἐδόκει, φιλοῦντος δὲ ἔργον ἐποίει παρ’ ἀνθρώποις| ἦττον δεξιοῖς ἀναγκάζων αὐτοῦ τὴν ἄνοιαν διάγειν, οὗ τῆς ἀνοίας ἔμελλεν ἕξειν ἥττονα τὸν ἔλεγχον. καίτοι μέγα φρονεῖν ἀξιοῖ τὸ καῦμα τὸ παρ’ ἐκείνοις τραγῳδῶν. ἐγὼ [*](18 Dinias cf. p. 168, 16 23 Dem. de fals. leg. p. 400, 17) [*](3 πώποτ’ V | οἴεται scripsi οἶμαι libri edd οἰόμενος coni Re 4 δεῖν Mor sed γρ δεῖ in marg δεῖ libri Re 5 ἐπεξε- τάσει Ι | ὥστε V 8 νυνὶ Re 9 προσήκειν reposui e libris προσήκει edd 10 καὶ τὸ? 11 τὸν τῶν C 16 ἀρχῆς Mor sed ταύτης in marg | ἀναλωμένας Ι 20 παρὰ PIBVa Mor 21 ὧν V οὐ Μοr 22 ἔμελλεν Ρ sed λ alterum in ras m4 ἔμελλον Mor 23 τραγῳδῶν Ρ sed ων in ras m4)

168
δὲ τῶν μὲν ἐπὶ τούτοις αὐτὸν ἐπαίνων οὐκ ἀποστερῶ, πάνυ γὰρ δὴ γενναίως ἐνεγκεῖν τήν τε φλόγα λέγεται καί τινας ἑτέρας ταλαιπωρίας, οἶδα δ’ ὅτι καὶ πάντες οἱ περὶ αὐτὸν καὶ οἱ τούτων οἰκέται καὶ ὀνηλάται τὸν αὐτὸν ἤλιον, ἥλιον, ὥστ’ εἰ τούτῳ σεμνύνεσθαι δώ- [*](R II 242) σομεν, κἀκείνοις | καὶ πολλῷ γε πλέον ἐκείνοις, ὅσῳ τῆς θεραπείας ἧς οὗτος ἀπήλαυεν, οὐκ ἦν ἐκεί- νοις. ὅ γε μὴν ἔπραττε, τί ποτ’ ἦν τοῦτο; ὅ καὶ τῶν ὑπηρετῶν ὁστισοῦν ῥᾳδίως ἄν, ὥσπερ αὖ καὶ τὸν ἔμ- πρόσθεν χρόνον, ἐν ᾧ τῇδε τοῖς ἄρχουσι καθημένοις τὰ τοιαῦτα ὀξέως ἐπράττετο.

ὁ δ’ ὠδύρετο μὲν ὡς ἐν ἀγρίοις καθήμενος χωρίοις καὶ τέρψεων τῶν αὐτῷ κεχαρισμένων ἀμοίροις καὶ παρὰ τῶν ἐν τοῖς βασιλείοις δυναμένων ᾔτει τούτων τὴν ἀπαλλαγήν, τιμᾶσθαι δὲ ὡς ἐπ’ ἔργοις ἑκουσίοις ἀξιοῖ. καίτοι εἴ τι καὶ χρη- στὸν ἐν τούτοις ἐστί, Δεινίου τοῦτο ἔστι τοῦ κατα- κεκλεικότος αὐτὸν ἐν ἐκείνοις τοῖς τόποις. ἐφ’ οὓς ἧκον μὲν οἱ ῥήτορες, ὡς μᾶλλον αὑτοῖς αὐτόθι χρη- σόμενοι σχολὴν ἄγοντος τοῦ τὴν ἀρχὴν ἔχοντος, [*](2 τε om BVa Mor 3 δὲ Re 5 ὥστε Va edd | „malim δώσομεν, δώσομεν“ Re 6 πλέον scripsi e BV πλεῖον reliqui libri edd 7 ἀπ λαυεν cum ras 1 litt V supra quam ΄ pos m2 ἀπέλαυεν Re ἀπολαύειν Cobet Coll. 129 8 ὅ γε Ρ sed ras 1 litt post o | οὖν Mor 9 ὅστις οὖν ΑΡ sed in hoc ΄ et ’ eras, Mor ὅς τι οὖν Ι | ἂν Μor sed γρ ὤν ἢ ἦν in marg 11 ὅ δ’ PIBVa | δὲ Re 12 αὑτῷ Re 14 τι- μωμένων Ι δυνάμεων Μοr sed γρ δυναμένων in marg) [*](15 ὡς om Ι post ὡς lacuna 4 litt Ρ | ἐπ’ reposui e CA sed in hoc γρ ἐπὶ τοῖς in marg, Ρ sed in ras m3, V ἐπὶ τοῖς reliqui libri edd | ἔργοις om Ι | τοῖς ante ἑκουσίοις inser Re delevi | χρηστὸν Ρ sed ηστ ex ὗς corr m2 16 δεινὸν Mor τοῦ δεῖνος coni Re Anim Κυνηγίου Monnier cf. p. 163 not 3 | κατακεκληκότος Mor 17 αὐτὸν Ρ sed ‘ add m2 αὑτὸν VaV 18 αὐτοῖς 07 Mor)

169
ὁρῶντες | δὲ αὐτὸν τῷ σίτῳ μόνον προσκεέμενον [*](R II 243) τἄλλα ἐῶντα χαίρειν, οὕτω μεγαλήτωρ ἦν κατὰ τοὺς ποιητὰς εἰπεῖν, ἀναβάντες ἐπὶ τοὺς ἵππους δεῦρ’ ἥκον- τες συνῆσαν ἀλλήλοις οὐ πείσαντες, εἶτ’ ἀπελθόντες, ἀλλὰ σιγῇ τοῦτο δράσαντες εὖ εἰδότες, ὡς ἐδίδοσαν χάριν. τοσοῦτ’ ἀπεῖχον τοῦ τι δεινὸν ἐντεῦθεν γενή.- σεσθαι νομίζειν.

ὁ δ’ ἦν αὐτὸς δεῦρ’ ἀφιγμένος· φυγὴ μὲν ἀπὸ τῶν δικῶν, | ἐν εὐχῇ δὲ αἱ κλήσεις [*](R II 244) ἃς καλεῖ μὲν ἱππόδρομος, καλεῖ δὲ θέατρα, ὅς ὁ μὲν ἐπιστάμενος δικάζειν ζημίαν τε ἡγεῖται καὶ δυσχεραί- νεῖ, οἱ δὲ τούτῳ προσόμοιοι δέχονται μεθ’ ἡδονῆς μᾶλλον ἢ τῶν παίδων οἱ τὰ γράμματα μανθάνοντες. τηρεῖ δὲ οὐδὲ έν τούτοις ὁ Τισάμενός τὸ προσῆκον, ἀλλ’ ἐν τῷ μάλιστα βούλεσθαι ταῦτα εἰδέναι δοκεῖν ἀηδίαν ὅτι πλείστην ἐπεισάγει τοῖς γιγνομένοις νῦν μὲν τῶν δοθέντων ἂν δικαίως ἀποστερῶν, νῦν δὲ πλήθει πληγῶν τῶν κατὰ γυμνοῦ τοῦ σώματος. οἱ δ’ ἐπαινούμενοι τῶν ἀρχόντων παρόντες ἀποῦσιν ἐῴκεσαν τὴν μὲν βασιλείαν τῇ παρουσίᾳ τιμῶντες, αὑτοὺς δὲ τῷ μὴ τὰ τοιαῦτα ἐξετάζειν ἀκριβῶς.

9. Ἀλλ’ ἐκεῖσε ἐπάνειμι, ὅτι μεγίστη ταῖς δίκαις [*](1 μόνον reposui ex APIBVa μόνῳ reliqui libri edd 2 τἆλλα Α | δὲ ἐῶντα V ὁ· ἀναβάντες — ἥκοντες om Va Mor) [*](4 συνῆσαν bis Ι συνῄδεσαν coni Re at cf. t. II 295, 12 R | εἶτ’ <ἔλαθον> ἀπελθόντες Re Anim 6 τοσαῦτ’ C | τί) [*](7 ὃ Α sed in ὡς corr m4, IV ὡς BVa Mor | δεῦρο Va edd 8 φ.υγῆι Α φυγὴ CPIBVa φυγὴ Mor quod corr Re 9 ἁ (2) coni Mor 11 τοῦτο Va | προςόμοιοι Mor sed γρ προό- μοιοι in marg 12 γράμματα Mor sed γρ τραύματα in marg) [*](13 ὁ secundum constantem in hac oratione usum delendum videtur 15 γινομένοις CV 16 δικαίως ἂν δοθέντων V | ἀποστερρῶν C 17 κατὰ — 18 τῶν om Mor | post σώματος participium quale ἀποκναίων excidisse coni Re | δὲ Re 19 ἀτιμάζοντες coni Mor | αὐτοὺς I)

170
ἄνθρωπος οὑτοσὶ βλάβη. ἢ γὰρ ἐπ’ ἄλλα ἄττα κατα- φεύγει ταύτας ἀφεὶς ἢ δικάσαι καταναγκασθεὶς ἐν τῷ φλυαρεῖν ἀνάλωσε τὸν χρόνον αὐτοῦ μὲν οὐ τολμῶν ἅψασθαι τοῦ πράγματος, κύκλῳ δὲ περιερχόμενος καὶ οὔτε οὗ τὸ δίκαιόν ἐστιν ἰδεῖν ἔχων οὔτε σιωπᾶν αἱ- ρούμενος, ἀλλὰ ῥέων ἀχρήστῳ ῥεύματι οἵῳ τά τε ὦτα [*](R II 245) ἀνιᾶσαι | καὶ κόψαι τοῖς συνδίκοις τοὺς πόδας. ἀντὶ δὲ τοῦ τέλος ζητεῖν καὶ γνώσει στῆσαι τὴν δίκην ἀποπέμπει πάλιν εἰσόδου δεησομένους ταὐτὸ καὶ αὐ- τῆς πεισομένης οὐ τευξομένης τέλους.

τίνας οὖν οἴει γίγνεσθαι τοὺς δικαζομένους ἐν τοιούτοις κακοῖς; τίνα ψυχὴν ἔχειν; τί μὲν πρὸς αὑτοὺς λέγειν, τί δὲ πρός τε τὴν γῆν καὶ τὸν ἥλιον; οἱ δ’ ἐπειδὰν παύ- σωνται θρηνοῦντες, οἱ μὲν ἐπὶ πολλοῖς ἀπῆλθον οἷς δεδαπάνηνται ψυχὴν ἄρχοντος ἀναμενοῦντες, οἱ δ’ ἀντὶ πλειόνων ἐλάττω λαβόντες ἠγάπησαν. τοῖς δ’ ἐκ τοῦ συνδικεῖν τὸν βίον ποιουμένοις τὸ τηνάλλως καθῆσθαι περίεστιν, οἱ κήρυκες δέ τινας ἐπ’ οὐδενὶ καλοῦντες καλοῦσιν ὅμως ὑπὲρ τοῦ δοκεῖν εἶναί τι τὸ πραττό- μένον, ἐπεὶ τό γε ἀληθὲς ὕπνος πολύς. τὰς δὲ μέχρι τῆς ἐσπέρας καθέδρας οὐκ ἔργων ἐπιθυμία ποιεῖ, συμ- [*](7 cf. ad t. Ι 246, 22 12 Dem. p. 842, 15. 1225, 18) [*](1 ἅνθρωπος Cobet Coll. 119 | ἄλλα ἄττα scripsi e B ἄλ- λαττα V ἄλλα ἅττα reliqui libri edd 3 αὐτοῦ P sed u (2) in ras m2 | οὐ τολμῶν] ἀτόλμων Va ἀποτολμῶν Mor 5 οὔτε Mor sed γρ ὂν τὸ in marg | οὗ om Mor | ἐστιν ἰδεῖν] ἐπιδεικνύειν Mor 6 ὄντα Β 7 ἀνιᾶσαι libri sed ΄ in ~ corr P3, Re 11 γίνεσθαι Mor γενέσθαι Re 12 αὐτοὺς CAP βοά in hoc ’ in ‘ I Mor οἵ PBV | δὲ edd ἐπειδ’ ἂ Α παύσονται Mor 14 πολλοῖς Ρ sed ὄις in ras m2 15 ἄρχοντος ἀναμενοῦντες sana non videntur „num ψῆφον ἄρχον- τος δευτέρου vel ὑστέρου“ Re | ἀναμένοντες Β | οἵ IBV et ex corr P3 | δὲ Re 16 ἑλίττω Ρ sed ἔλα in ras m2 | δὲ edd 17 τηνάλως CI 19 δ’ ὅμως Mor | πραγματευόμενον Mor)

171
βουλαὶ δὲ ἰατρικῆς καὶ τὰ τῇ γαστρὶ συμφέροντα, ὥστ εἶναι γέλωτα τοῖς ὁρῶσι τὰς πρὸ τοῦ ζεύγους λαμπάδας.

11. Ἔτι τοίνυν, ὦ βασιλεῦ, παραλαβὼν τὸν δῆμον ἑαυτὸν ἐγνωκότα εἰς τὸ μὴ γιγνώσκειν ἑαυτὸν γαγε διδάξας αὐτόν, ὡς μέγα τι τῷ ἄρχοντι τὸ λε- χθῆναί τι παρ’ ἐκείνων εἰς αὐτὸν εὔφημον. δῆμος δὲ πεισθείς, ὡς ἄρχει τοῦ ἄρχοντος καὶ ὑφ’ ᾧ τέτακται τῷ νόμῳ, τοῦτον | ἐξ ὕβρεως ὑφ’ αὑτῷ πεποίηται, [*](R II 246) πολλὰ κινῶν τῶν καθεστηκότων ἄρχεται.

12. Ὡς δὲ τοῦτο τοιοῦτόν ἐστι, μάθοις ἄν, ὦ βα- σιλεῦ, ῥᾳδίως. ἐν τῷ θεάτρῳ ποτὲ συμβὰν οἶμαί τι τὸν δῆμον ἄφωνον ἐκάθισε. τοῦθ’ οὗτος ἡγήσατο συμφορὰν ἄλλοις τε πολλοῖς τοῦτο δηλῶν καὶ τῇ χρόᾳ. ἔδει δὲ αὐτόν, ὡς ἔοικεν, ὁμολογῆσαι καὶ τῇ φωνῇ τὸ πάθος, καί, προὔπεμπον γὰρ αὐτόν τινες οὐ πλείους ἀνθρώπων εἴκοσιν, ἐφ’ ὅσοις ἄν τις ᾐσχύνθη, λεγόν- των οὖν τινα τῶν εἰωθότων, ἃ τῶν ἀρχόντων οἱ βελ- τίους ἔπαυον, καταβαίνων ὁ θαυμάσιος ἀπὸ τοῦ γους Τισάμενός, τίς ὑμῖν, ἔφη, τὰς γλώττας ἀπέδωκεν; ὡς οὐκ ἦσάν γε ὑμῖν ἐν τῷ θεάτρῳ. τοιούτοις αὑτὸν ῥήμασιν ἐποίησε ταπεινὸν μηνύσας, ὡς τὸ μὲν ζημίαν, τὸ δὲ ἡγοῖτο κέρδος.

[*](1 ὥστε Va edd 4 γινώσκειν CIV 6 αὐτὸν scripsi e V ἑαυτὸν reliqui libri edd 6 δῆμος — 9 ἄρχεται prae- missis verbris Τοῦ πρὸς βασιλέα κατὰ Τισαμένου λόγ. ῑθ citat Macar fol. 90 | δὲ om Macar 7 ἄρχει scripsi e V cum Sin- teni ἄρχοι reliqui libri Macar edd 8 νόμω] ἄρχοντι Macar | ἐφ’ Macar | ἑαυτῷ Re 9 καὶ ante πολλὰ inser Monnerius | ἄρχεται scripsi cum Sinteni et Cobeto Coll 130. Misc 141 ἔρ- χεται libri Macar edd „aut κινήσων leg. est aut in ἔρχεται est vitium“ Re 13 χροιᾷ V χώρᾳ Μοr quod correxit Greg. Cor. p. 221 ed. Schaefer 14 ὁμολογῆσαι in marg inser A)[*](18 ἀπὸ om Mor 20 ἡμῖν Va Mor 21 αὑτοῦ V | καὶ μη- νύσας Ι 22 ἡγεῖτο V)
172

13. Ἀλλὰ τὰ πρὸς τὴν βουλὴν αὐτῷ καλά τε καὶ τὸν ἄρχοντα δεικνύοντα; ἀλλ’ ἔπραττε μὲν οὐδὲ πρότερον εὖ, προσκατεπόντισε δὲ αὐτὴν ὁ κακὸς ἄνθρωπος οὗτος ἃ παρῶπτο τοῖς ὑπάρχοις δι’ ἀσθέ- νειαν τῆς βουλῆς, αὐτὸς ἀναζητῶν, διερευνώμενος, οὐκ ἐῶν κεῖσθαι, μέχρι δραχμῆς καὶ ὀβολοῦ καὶ τῶν οὕτω μικρῶν ἀκριβολογούμενος, ἄλλοις μὲν ἐγκαλῶν, ἑτέρους δὲ εἰσπράττων. ἑτέρους δὲ ὅταν εἴπω, τοὺς βουλεύ- [*](R II 247) ὄντας λέγω τοὺς ἐκ πολλῶν | ὀλίγους τεθνεώτων μὲν τῶν ὀφειλόντων, προσαιτούντων δὲ τῶν ἐκείνων υἱέων οὐ διὰ κακίαν τῶν πατέρων, ἀλλὰ διὰ τοὺς τὰ τοιαῦτα ἀξιοῦντας ἐσθίειν, τοὺς δεινοὺς ὑπηρέτας, οἵ καὶ λαμβάνουσι καὶ σιγῶνται τῷ παρ’ ἑαυτῶν φόβῳ.

ὁ τοίνυν καὶ στατῆρα καὶ στατῆρος ἥμισυ καὶ τρίτον εἰς μέσον ἕλκων οὗτος ἦν, ἃ τῷ πλήθει τῶν ἐτῶν ἐκάθευδε, καὶ ταῦτα ἔπραττεν, ὅπως εἰς τὴν ποίησιν αὐτῷ τῶν οἰκημάτων εἴη χρήματα, ὧν οὐδεὶς οὐδὲν οὐδεπώποτε εἶδεν ἀχρηστότερον. ὁ δὲ λίθοις μὲν ἠξίου μείζω τὴν πόλιν ποιεῖν, τὰ δ’ εἰς τὴν βου- Λὴν ἐλάττω πάντων μὲν γελώντων, πάντων δὲ χόντων τῆς περὶ τοῦτο σπουδῆς τὴν ἀχρηστίαν τῷ μηδὲ διὰ τῶν θηρίων τὸν λειτουργήσοντα εἶναι.

[*](3 cf. t. II 576,17 8(1. R) [*](3 δ’ Re 6 τὸν Ι 15 ἢν, ἃ] ἡνίκα Mor | καὶ ante ἃ inser Re quod expunxi 18 οὐδὲ πώποτε APIV 20 μὲν γελώντων, πάντων om V μὲν ἐλάττω, πάντων δὲ reliqui libri Mor cancellavit Re postquam ἐγκαλούντων vel ἐναντιουμένων pro ἐλάττω scribendum coni Anim γελώντων scripsi cum Mon- nerio et Sinteni 21 τὸ IV 22 μὴ δὲ APIBV | λειτουργή- σαντα V | ὅ Α ὅ ΙΒV et ex ὁ corr P2)

173
δ’ ἐπειδὴ τις μῖμος τὰ μὲν θάλαμον, τὸν δ’ ἐπωνό- μασε νυμφίον καὶ τὰ μὲν ἔφη πέρας | ἔχειν, τὸν [*](R II 248) δ’ οὐ φαίνεσθαι, ἀνάπτεται μὲν τουτὶ τὸ κάθαρμα, τὸ δὲ τῶν ἀνοήτων παθὼν πάντως ἔφη δεῖν φανῆναι τὸν καινὸν τοῦτον νυμφίον, τῶν κωλυόντων δὲ οὐδὲν ὁρᾶν ἠξίου, ἀλλὰ τῇ τῶν ἐν τῷ βουλεύειν ἀδυναμίᾳ μεμιγμένας ὕβρεσιν ἀπειλὰς ἀντεξῆγεν οὖσαν μὲν αὐ- τοῖς δύναμιν οὐκ ἔχων ἐπιδεῖξαι, τὴν λειτουργίαν δὲ τοὺς ἀθλίους ὑπομεῖναι κελεύων, σὸν ἐν τῷ τοῦτο τολμᾶν, ὦ βασιλεῦ, περιυβρίζων νόμον. σὺ γὰρ ἡμῖν τοῦτον προπέρυσιν ἔθηκας τὴν μὲν ἀνάγκην τῆς αύτης | δαπάνης ἀναιρῶν, γνώμης δὲ τὸ πρᾶγμα [*](R II 249) ποιῶν. λέγει γοῦν ὁ νόμος· βούλει καὶ τοῦτο ποι- εῖν; οὐδεὶς ὁ κωλύσων. ἀλλ’ οὐκ ἐθέλεις; οὐ- δεὶς ὁ καταναγκάσων. ἀλλ’ οὗτος ἀναγινωσκο- μένου τοῦ νόμου προσῆγε τὰς ἀνάγκας, ὥσπερ ἐν τῷ γραμματείῳ τυραννίδα παρὰ σοῦ λαβών, ἀλλ’ οὐκ ἀρ- χὴν ἔννομον.

καίτοι καὶ εἰ Μίδαι πάντες ἦσαν τὰ εἰς χρήματα καὶ πολὺς ὁ χρυσὸς παρ’ ἑκάστῳ, θηρία δὲ οὐκ ἐβούλοντο τρέφειν οὐδὲ τοὺς ταῦτα ὑπομε- νοῦντας ἀνθρώπους, κατ’ ἐξουσίαν ἔφευγον ἂν τὸ [*](11 cf. Cod. Theod. XV 9, 1; Symm. ep. Χ 28) [*](1 δὲ edd | τι Ι | μῖμος BV | τόν PBV | ἐπωνόμασε scripsi e V ὠνόμασε reliqui libri sed ω in ras P2, edd 2 ἄχει V | τόν ΡΒ 3 τύπτεται Monnier | τὸ δὲ Mor sed γρ τόδε in marg 4 παθῶν CAPIVa Mor 6 τῆς τῆς ἀδυναμίας Mor) [*](9 ἄθλους Mor | τοῦτο Ρ sed οῦ in ras m2 11 τῆς Ρ sed η ex οι corr m3 13 γ’ οὖν ΑΡ οὖν Mor 14 οὐ θέλεις, V) [*](17 γραμματίῳ V 18 μίδαι Α sed γρ μὴ δὲ in marg, Ρ sed ἴδαι in ras 3 litt μὴ δὲ B Va μηδὲ Mor | τὰ εἰς Α sed γρ ἐνδεεῖς τὰ εἰς in marg, Ρ sed in ras 12 litt m2, ἐνδεεῖς τὰ εἰς BVa Mor 20 δ᾿ Re)

174
ἀνάλωμα. νῦν δὲ πάντες θεραπεύουσι δανειστὰς καὶ λυπηροὶ λήγοντες αὐτοῖς εἰσιν οἱ μῆνες. εἰσὶ δὲ οἶς οὐδ’ ἂν πρόοιντό τινες ὡς οὐ κομιούμενοι.

τῶν δὴ τοιούτων λεγόντων τὴν ἀπορίαν, ὀμνύντων, ἃ ὀφεί- λοιεν ἀριθμούντων, δεομένων, ἱκετευόντων μὴ σφᾶς ἐμβάλλειν εἰς αἰσχύνην τὴν ἐκ τοῦ τῆς ἀπορίας ἐλέγ- [*](R ΙΙ 250) χοῦ μηδέ γε εἰς κινδύνους | τοὺς ἀπὸ τῶν θεω- μένων οὐδὲν Τισάμενός ἐγίνετο βελτίων, ἀλλὰ τῶν αὐτῶν εἴχετο ῥημάτων οὐκ ἐῶν μεμνῆσθαι τοῦ νόμου. καίτοι τούτου τίνα οὐκ ἂν δικαίως δοίη δίκην; ἢ εἰ μὲν εἰκόνος σῆς ἀντειλημμένους ἀπέσπα, δεινὸν ἂν ἦν, καταπεφευγότας δὲ ἐπὶ τὸν σὸν νόμον ἀφέλκων οὐκ ἴσον τι ποιεῖν εἰκότως ἂν δοκοίη; ἀντὶ γὰρ τοῦ χαλκοῦ τὰ γράμματα ἦν αὐτοῖς.

ὁ δὲ μάτην ἐδεί- κνυ τὸν νόμον κείμενον, εἶθ’ ὥσπερ παραβαίνοντας νόμον, ἀλλ’ οὐ νόμῳ χρωμένους πᾶσι κακοῖς περιέ- βαλλεν ὑβρίζων, παροινῶν, ἀσελγαίνων, φοβῶν, ταράτ- των, ἔχθρᾳ τὴν βουλὴν δεχόμενος, ἀνευρίσκων ὅθεν ἀπολοῦνται, τούς τι τοιοῦτο μηνύοντας αὐτῷ νομίζων [*](2 ἤτοι λυποῦνται οἱ δανεισάμενοι ἐνισταμένων τῶν μηνῶν καθ’ οὓς δεῖ ἀποδοῦναι τὰ δεδανεισμένα V2) [*](2 λέγοντες Β 3 οὐδὰν ΙΒ | πρόοιντο Ρ sed o (2) in ε corr m2 προεῖντο V 4 τοιούτων] τούτων Mor 6 ἐμβάλλειν Ρ sed ἐυβα in ras m2 7 μὴ δέ PBV 8 ἐγίγνετο Va ἐγένετο Re 9 ἀργῶν Mor 10 τούτου] δεόμενος coni Mor | ἴνα Mor | δικαίως om Β 11 ἀπέσειε Μοr, γρ ἀπέσωσε in marg 12 σοῦ V 13 Ἶσον ΙΒ | τί Β 15 εἶθ’ scripsi εἰ δ’ C ὃ δ’ Α sed γρ εἴ δ’ in marg, Va ὅδ’ reliqui libri sed in ras P4 οὐδὲ Mor καὶ Re 16 ἀλλ’ οὐ] „imo uero ὁλλὰ“ Re Anim | περιέβαλεν V edd sed γρ περιέβαλλον in marg Mor 17 παρανοῶν Mor 19 ἀπολοῦνται] βουλευταί inse- rendum coni Mor | αὐτῷ reposui e libirs αὑτῷ edd)

175
εὐεργέτας. ἐν δὲ ταῖς ἀπροσδοκήτοις βλάβαις μεῖζον τὸ διὰ τοῦ τάχους ἐπῆν κακόν. μάλιστα μὲν γὰρ | πρὶν ἐξελθεῖν ἠξίου καταβάλλειν, ἡ φιλανθρωπία [*](R II 251) δὲ μίαν εἶχεν ἡμέραν, μεθ’ ἣν οὐδεμία συγγνώμη.

19. Καὶ τοῦτο τὸ δίκαιον ἔν τε τοῖς ἄλλοις κἀν τῷ φόρῳ. μὴν μὲν γὰρ οὑτοσὶ τῷ ἔτει τέταρτος, τὸ τρίτον τοῦ ἐνιαυτοῦ μέρος, ἠδικῆσθαι δὲ τὸν βασιλέα φησὶν οὐ τοῦ παντὸς εἰσενηνεγμένου. πῶς, ὦ κατα- γέλαστε; καὶ γὰρ ἐν ἀγροῖς κείμενον ἔκειτ’ ἂν τῷ βασιλεῖ καὶ οὐκ ἂν ἦν ἔλαττον. οὐδὲ γὰρ ἐνταῦθα κείμενον πλέον, τῷ φέροντι δὲ οὐκ ἴσον ἢ τήμερον ἅπαν ἢ μεμερισμένον εἰς μῆνας εἰσενεγκεῖν. οὐ δὴ κέρδος ἐκείνῳ ζημίαν ζημίαν δὲ ἡμῖν προξενῶν τὸ ταχὺ τοῦτο ζητεῖ.

καὶ διὰ τοῦτο στρατιῶται στρατιώτας μαστιγοῦσι γυμνούς, οὗ πολλοὶ τοῦτο μέλλουσιν ὁρᾶν, οἱ αὐτοῦ στρατιῶται τοὺς θατέρου, οἱ δὲ ἐπὶ τοὺς βουλευτὰς | χωροῦσι καὶ δρῶσιν ὃ πεπόνθασιν, [*](R II 252) ἀρχόμενοι μὲν ἀπὸ τῶν οἰκετῶν, προιόντες δὲ ἐπὶ τὰ νῶτα τῶν δεσποτῶν, καὶ ῥάβδοι ῥάβδων διάδοχοι, πρόγονοι δὲ καὶ χορηγίαι καὶ δόξα καὶ τὰ ἄλλα δὴ τὰ τῶν πολιτευομένων μικρά τε καὶ ἀσθενῆ καὶ οὐδε- νὸς ἄξια. ταύτην δὴ τὴν ἀτιμίαν τί ποιεῖ; τὸ μὴ πλουτεῖν ἡμῖν τοὺς πολιτευομένους μηδ’ ἔχειν τὰ τη- λικαῦτα λειτουργεῖν. εἰ δὲ μὴ μόνοι ταῦτα [*](1 δὲ om Ι 2 τοῦ om Va Mor δὲ om I 5 κἀν reposui ex APIBV καὶ reliqui libri edd 11 ἶσον Ρ sed ~ ex ΄ corr m3, ΙΒ 12 ἐξενεγκεῖν Β I οὐδὲ Mor 13 οὐ ante προξενῶν CAPIB Va Mor delevi ὁ Re („leg. aut οὗτος aut μικρὰν“ Αnim) 14 διατοῦτο APIBV 17 ὁρῶσιν Mor sed γρ ἐρῶσι in marg 20 τἄλλα Re 21 τὰ om Mor | μηδενὸς Ι 23 μὴ δ’ APIB | τηλικαῦτα Ρ sed αυ in ras m2 24 οἱ Re Anim)

176
θασιν, ἀλλὰ διὰ τούτους γε καὶ εἴ τις ἄλλος, ὅπως τὸ τούτων συσκιάζηται καὶ μὴ λίαν ἔκδηλον ᾖ.