Oratio 31

ὅτι μὲν οὔκ εἰμι τῶν τῇ πόλει πολλάκις ἠνω- κληκότων, ὦ ἄνδρες Ἀντιοχεῖς, οὐδὲ γέγονεν ὑμῖν εἰς τήνδε τὴν ἡμέραν οὔτε μικρὸν οὔτε μεῖζον ἐκ τῶν ἐμῶν λόγων περὶ τοὺς διδασκάλους ἀνάλωμα, πάντες ἂν ὁμολογήσαιτε· τοῦτο δὲ ἠξίουν ποιεῖν οὐχ ὡς οὐ τευξόμενος, εἰ καὶ μεγάλα ἐπήγγελλον, ἀλλ’ ὅσῳ προ- θυμότερον ᾔδειν ψηφιουμένους, τοσούτῳ μᾶλλον ἐμ- αὐτῷ προσήκειν ἡγούμην εὐλαβεστέρῳ φαίνεσθαι. νῦν δὲ οὐκέτ᾿ ἐνὸν σιωπᾶν οὐδ’ εἰ σφόδρα βουλοίμην, | [*](C = codex Chisianus) [*](Α = Monacensis gr. 483 (Augustanus)) [*](Ρ = Palatinus gr. 282) [*](Ι = Marcianus append. XCI 2) [*](Mo = Monacensis gr. 101) [*](Β = Barberinus II 41) [*](V = Vindobonensis phil. gr. XCIII) [*]((Par = Parisinus gr. 583)) [*](1 τοῦ αὐτοῦ ante πρὸς V, λᾶ CA | τοὺς inserui e BV om reliqui libri edd Ἀντιοχεῖς Mor cf. p. 32, 16. t. II 160, 1 2 λό- γος εἰκοστὸς δεύτερος post ῥητόρων V rubr, λόγος (??) Ι λζ Β rubr 4 οὐ δὲ ΙΒ 7 ὁμολογήσατε Mor sed „lego ὁμολογή- σαιτε vel ὡμολογήσατε“ in ed. 1616 p. 27 8 μάλα Ι | πρό- τερον Β 11 οὐκ ἔτ᾿ Μο)

2. Εἰ μὲν οὖν ἢν μοι τοσοῦτος ὄγκος χρημάτων, ὡς αὑτῷ τε ἀρκεῖν καὶ τὰ τούτων διοικεῖν, πρὸς ἐμαυ̣- τὸν ἂν διελέχθην ἃ νῦν εἰς ὑμᾶς κομίζω, καὶ λύσας τοῖς ἑταίροις τὴν ἀπορίαν ἀμφοτέρων ἂν ἕνεκα ἡδό- μην, τοῦ τε κάλλιστον ἔργον εἰργάσθαι καὶ τοῦ μὴ φέρειν εἰς μέσον ἀνθρώπων ἔνδειαν ἦς τὴν αἰτίαν, κἂν σφόδρα φυλάττωμαι, χαλεπὸν τῇ πόλει διαφυγεῖν.

ἐπεὶ δὲ τῶν ὄντων μοι τὸ μέτρον ἴσον ἀφίστησί με τοῦ τε δεῖσθαι λαμβάνειν τοῦ τε δοῦναι δύνασθαι, λοιπόν ἐστιν, ὦ ἄνδρες πολῖται, παρ’ ὑμῶν γενέσθαι τὴν ἴασιν. οὕτω γὰρ ἂν καὶ τῶν κατηγορούντων, εἴ τινες ἄρα εἰσί, τὰς ἐπιτιμήσεις ἀνέλοιτε. δι’ ὧν γὰρ βοηθήσετε νῦν, ὅτι καὶ πάλαι τοῦτ’ ἂν ἐποιήσατε μα- θόντες, ἐπιδείξετε, καὶ τάχα ἄν τις ἀπὸ τῶν ἀγνοη- σάντων ἐπὶ τοὺς οὐ διδάξαντας μετενέγκαι τὴν μέμψιν.

4. Ἴσως μὲν οὖν κινήσω δάκρυα τούτοις ὑπὲρ ὧν ἐσπούδακα, ἀνάγκη γὰρ αὐτούς, ἡνίκα ἂν ἐν οἶς εἰσι [*](5 σημείωσαι δεύτερον προοίμιον ἔτι παρακύπτον εἰς τὸν ὅλον λόγον V 20 σημείωσαι τρίτον προοίμιον V 5 μοι in ras 2 litt Ρ2 6 αὑτῷ scripsi ex ΑΙΒ ἐμαυτῷ V αὐτῷ reliqui libri edd 8 ἑταίροις Α sed αι in ras m2 | ἀπορίαν Mor „Cod. “ ed. 1616 p. 27) sed γρ ἀπόρησιν in marg 12 Ἶσον Ι 15 οἵ 17 νῦν om Mor sed γρ in marg | δείξετε inter νῦν et ὅτι Μο (et Laur. LVII 27 fol. 534) et inser C s et γρ in marg Mor 17 πάλαι — 18 ἀπὸ om C sed in marg inser s, Μο (et Laur.) et γρ in marg Mor 18 ἀγνο- ησάντων] οὐ πεπραγμένων, δεῖ C s in ras 8 litt ἐπὶ τοὺς) et Μο (et Laur) et γρ in marg Mor 19 ἐπὶ τοὺς eras C sed in marg inser s | μέμψιν A sed μέμψι in ras m2 21 ἐν inser I3 | εἰς Mo)

εἰ μὲν γὰρ ἢ ’κείνοις ὀνειδίσαι βουλόμενος ἢ ὑμῶν κατηγορῆσαι τὴν ὑπόθεσιν εἱλόμην, πονηρὸς ἂν ἦν· ἐπεὶ δέ, ὅπως οἱ μὲν παύσαιντο σπανίζοντες χρημάτων, ὑμεῖς δὲ ἀμελοῦντες ὧν ἥκιστα χρῆν, ἀμφοτέρων εὐεργέτης εἰ- κότως ἂν δοκοίην οἶς τε συμβουλεύω καὶ ὑπὲρ ὧν παρελήλυθα. οὕτω δ’ ἂν μάλιστα προσέχοιτε τοῖς λε- γομένοις τὸν νοῦν, εἰ μή, ὥσπερ ταῖς τύχαις, οὕτω καὶ ταῖς γνώμαις ἀξιώσετε διῃρῆσθαι.

6. Τί δαί ἐστιν ὅ φημι; μήθ’ ὅτῳ παῖδες οὐκ ἐγέ- νοντο τὴν ἀρχὴν μήθ’ ὅτῳ πολλοὶ καὶ ἀγαθοὶ γεγο- νότες τεθνᾶσι μήθ᾿ ὅστις θυγατέρων μόνων πατὴρ μήθ᾿ ὅτῳ παῖδες οὔπω χρῄζοντες ῥητόρων μήθ’ ὅτῳ τοῦ δεῖσθαι πεπαυμένοι, μηδεὶς ὑμῶν ἐκ τῶν εἰρη- μένων αἰτιῶν ἀπολελύσθαι νομιζέτω τῆς περὶ τῶν προκειμένων φροντίδος, ὡς οὐ μετασχήσων τῆς βλάβης, εἰ μὴ νικήσει τὸ βέλτιον. νυνὶ γὰρ ὑπὲρ πόλεως [*](1 ἀνάγκησ Β 2 τούτους Ι 3 ὅπως] ὑπὲρ Mor 5 τῶν ὂν λοιπῶν Μο 7 ᾿κείνοις Ι ’ inser m3 κείνοις ἡμῶν Mor) [*](9 παύσαιτο Μο παύσονται Β 11 συμβουλεύω] „malim συμ- βουλεύσων“ Re | ὑπὲρ scripsi cum Cobeto Coll. 127 coll. p. 144, 18 περὶ libri edd 14 „num ἀξιώσαιτε?“ Re 15 δέ IBMoV Mor cf. p. 54,7. t. I 289,4 et 5; II 567,1 | οὐκ inser A2 την- αρχὴν Β | post πολλοὶ ras 2 litt τε?) Α 17 τεθνᾶσι Ρ sed ν et σ in ras m2 | μόνων scripsi e CAIB om Μο μόνον reli- qui libri edd 18 οὔπω] οὕτω Μο (et cod. „Rom.“ Mor) | χρήζοντες libri Mor Re 19 δεῖσθαι Ι sed ει ex ο corr m3 20 ἀπολελῦσθαι Mor Re 22 τὸ scripsi auctore Re Anim τί IBV τι reliqui libri edd | νυνὶ] καὶ Β)

7. Ἓν δὴ προσήκει τοῦτο σκοπεῖν, πότερον οχείᾳ τῇ καλῇ καὶ μεγάλῃ λυσιτελέστερον τηρεῖν ἐν τοῖς παροῦσι κακοῖς τοὺς διδασκάλους τῶν λόγων ἢ μεταστῆσαι τὸ πρᾶγμα. πάντων μὲν γὰρ ὑμῖν ἃ ποιε.ῖ πόλιν εὐδαίμονα καὶ λαμπρὰν ἐπιμελητέον, μάλιστα δὲ τοῦ τὴν ἡμετέραν εἰς τὴν παροῦσαν τάξιν προαγα- γόντος. τοῦτο δέ | ἐστιν, εἰ μὴ ληρῶ, ῥητορεία [*](R II 207) καὶ τὸ τὰς τῶν ἀρχόντων ἀλόγους ὁρμὰς ὑπὸ τῆς τοῦ λόγου δυνάμεως κρατεῖσθαι. ὥσπερ οὖν οἷς ἐστιν ἀπὸ τῶν ὅπλων καὶ τοῦ νικᾶν ἐν μάχαις ἡ δύναμις, εἰ τὴν τῶν ὅπλων ἐργασίαν καταλυομένην περιορῷεν, ἀδικοῖντ’ ἂν εἰς τὸ κτῆμα καὶ σφᾶς αὐτοὺς ἀπολλύοιεν, οὕτως οἱ τῷ λέγειν εἰδέναι πλεῖστον ἐπιδεδωκότες, ἂν μὴ τὸ χρῆμα συνέχωσι τῶν λόγων, ἐνέχοιντ᾿ ἂν αἰτίᾳ.

8. Περὶ μὲν οὖν τῶν ἄλλων ἃ διάκειται τῶν ἐν τοῖς διδασκαλείοις κακῶς, ἐν ὑστέρῳ ζητεῖν οἰήσομαι δεῖν], τοῖς δὲ καλουμένοις ῥήτορσιν, εἰσὶ δὲ οὗτοί μοι τέτταρες ἡγούμενοι τοῖς νέοις ἐπὶ τὴν γνῶσιν τῶν ἀρχαίων, ἤδη τινὰ ζητεῖν ἄξιον ἐπικουρίαν. ὧν ὅτι καὶ λόγον καὶ πρόνοιαν ἑκτέον, ἐν βραχέσι δηλώσω.

9. Τούτους γὰρ εἴ τις ἔροιτο· εἰπέ μοι, ὑμεῖς δὲ Ἀντιοχεῖς καὶ γονεῖς ἐντεῦθεν; ἢ <διὰ> ναστείαν ἐχθρῶν ἢ προσδοκωμένας δίκας ἐν- ταῦθα ὑπ᾿ ἀνάγκης καὶ φόβου κεκόμισθε; οὐδὲν [*](R II 208) | τούτων ἂν εἴποιεν. ἀλλὰ τί δὴ τὸ πεῖσαν πρὸ τῶν πατρίδων ἑλέσθαι τὴν ἀλλοτρίαν; ὅτι τὰς ἐν τοῖς ἄλλοις ἐπιτηδεύμασι ταραχάς, εἴποιεν ἄν, φυλαττόμενοι καὶ τῆς ἐν τῷ παιδεύειν ἡσυχίας ἐπιθυμοῦντες οἴκοι μὲν ἕκαστος διατρίβοντες ἐν μικροῖς ἐνομίζομεν βιώσεσθαι πράγμασι καὶ οὐ πολὺ διοίσειν τῶν ἐν ἀργίᾳ καθημένων, εἰς δέ γε ταυτηνὶ λαμπραῖς ἐκαλούμεθα καὶ μεγάλαις ἐλπίσι πολλῶν ἐγγυωμένων δειγμάτων, ὅσους δεξάμενοι πένητας τῶν ἐπὶ τῆς ψυχῆς οὐδ᾿ ὁτιοῦν ἔχοντας ταχέως ἀπε- φήνατε τοὺς μὲν γῆς πολλῆς τε καὶ ἀγαθῆς δεσπότας, τοὺς δὲ ἀργύρου καὶ χρυσοῦ καὶ [*](14 cf. ep. 214) [*](2 καὶ scripsi cum Monnerio e C sed eras et οὔκουν scr s, ΑΡ sed in hoc οὔκουν infra textum praemisso οὕτω παρ’ ἄλλῳ m2, IV οὔκουν B(Patm)Mo Mor οὐ. οὐκοῦν Re | ἔχον- τες πῶς σύνεστε τοῖς inter γονεῖς et ἐντεῦθεν B(Patm)Mo et in marg inser C s, in marg infra textum P3, Mor Re delevi cum Monnerio | signum interrogationis inser Re | ἢ scripsi cum Monnerio e C sed eras et ἄρα scr s, ΑΡ sed in hoc ἆρα in marg infra textum m3, IV ἆρα B(Patm)Mo Mor Re | <διὰ> inserui quod omissum ansam praebuit 3 ἐχθρῶν Ρ sed ἐχθροῖς in marg infra textum m3 | δειλαίνοντες δ᾿ ἐλαύνοντες Patm qui γρ φεύγοντες in margine m2 habet, Μο δειμαίνοντες edd) ἤ τι δεινὸν ἕτερον inter δίκας et ἐνταῦθα B(Patm)Mo et inser C s et in marg infra textum P3, Mor Re δειμαίνοντες Monnier delevi | ἐνταυθοῖ Re 4 οὐδὲ APIV Monnier 5 τοῦτ᾿ APIV et Patm, qui τούτων in marg m2 habet, Monnier 11 ἐν om Μο Mor 12 ταύτην Mor | εἰς καλούμεθα V 13 ἐλπίσιν Α 15 οὐδοτιοῦν Β edd)

ἆρ’ οὖν καλόν, ὦ ἄνδρες Ἀντιοχεῖς, ἐλεγχθῆναι τῇ πείρᾳ τὴν δόξαν καὶ βελτίους ὑμᾶς ὑποληφθῆναι παρὰ τούτοις ἢ φανῆναι καὶ σὺν χαρᾷ μὲν αὐτοὺς τὸ ἐξ ἀρχῆς ἐλ- θεῖν, ἀθυμοῦντας δὲ οὐ διαλιπεῖν καὶ πρὸς μὲν τοὺς οἰκείους οὕς ἀπελίμπανον, τοῦτον σχεῖν εὐπρεπῆ λόγον, ὡς ἔρχοιντο ζητοῦντες πόρον ἀφ’ οὗ κἀκείνοις ἂν αὐτοῖς ἐπαρκοῖεν, νῦν δὲ τοσοῦτον ἀπέχειν τοῦ πέμπειν ἐκείνοις, ὥσθ’ ἥδιστ’ ἂν ἐκεῖθεν, εἴ τις ἐδίδου, λαβεῖν;

μὴ γάρ μοι πρὸς τοὔνομα, εἰ διδάσκαλοι, μηδ’ ὅτι ῥήτορες μηδ’ ὅτι καθίζουσιν ἐπὶ θρόνων μηδ’ ἀπὸ τοῦ λοιποῦ σχήματος ἐξαπατᾶσθε, ἀλλὰ παρὰ τοῦ πάντα τὰ τούτων ἀκριβῶς εἰδότος ἀκούσατε τὴν ἀλήθειαν. τούτων γὰρ τοῖς μὲν οὐκ ἔστιν οἰκίδιον, ἀλλ’ οἰκοῦσιν ἐν ἀλλοτρίοις, ὥσπερ οἱ νευρορράφοι, ὅστις δὲ ἐπρί- ατο, τὸ δάνεισμα | οὔπω διέλυσεν, ὥστ’ ἐν μεί- [*](R II 209) ζονι τῶν οὐκ ἐωνημένων ὁ κεκτημένος ἀθυμίᾳ. οἰκέ- τᾶι δὲ τῷ μὲν τρεῖς, τῷ δὲ δύο, τῷ δὲ οὐδὲ τοσοῦτοι, παροινοῦντες καὶ ὑβρίζοντες εἰς τοὺς δεσπότας διὰ τὸ μὴ μετὰ πολλῶν δουλεύειν, ὡς οἱ μὲν οὐκ ἐδου- λώσαντο πολλάκις, οἱ δὲ ἀναξίως αὑτῶν. εἶθ’ ὁ μέν, [*](1 μέρη ἃ Μο 2 ἐπειγόμεθα Β 7 παρὰ τούτοις in marg I3 8 τοεξαρχῆς BV et ex το εξαρχῆς corr I3 10 τοῦ- τον om Patm sed γρ αὐτὸν in marg m2 | σχεῖν scripsi ἔχειν libri edd 12 αὑτοῖς Β num <καὶ> αὑτοῖς? 14 et (bis) μὴ δ’ ΙΒ 16 ἐξαπατᾶσθαι Mor | παρὰ τοῦ om Mor 19 δ᾿ edd τὸ (2) Mo | δύο, τῷ δὲ om Mo εἰς om B) [*](24 ὡς] καὶ Β 25 αὐτῶν BV Mor)

καὶ πρότερον μὲν οἱ τὰ αὐτὰ τούτοις διδάσκοντες πρὸς τὰ ἀργυροκοπεῖα προσῄεσαν ἐκδώσοντες σκεύη καὶ τὰ πολλὰ διελέγοντο τοῖς ἐκεῖνα δημιουργοῦσιν ἢ μεμφόμενοι τὸ ποιηθὲν ἢ παραδει- κνύντες τι κάλλιον ἢ τάχος ἐπαινοῦντες ἢ μέλλοντας ἐπισπέρχοντες, τούτοις δὲ οἱ πολλοὶ τῶν λόγων, καί μοι μηδεὶς ἀπιστείτω, πρὸς ἀρτοπόπους οὐ σῖτον αὐ- τοῖς ὀφείλοντας οὐδὲ ἀργύριον ἀπαιτουμένους, ἀλλ’ οἷς αὐτοὶ σῖτον ὀφείλοντες ἀεὶ μὲν ἀποδώσειν λέγου- σιν, ἀεὶ δὲ προσλαβεῖν δέονται καὶ δυοῖν τοῖν ἐναν- τίοιν πολιορκοῦνται τοὺς αὐτοὺς ἠναγκασμένοι καὶ φεύγειν καὶ διώκειν. ὡς μὲν γὰρ ὀφείλοντες φεύ- γουσιν, ὡς δὲ χρῄζοντες διώκουσι καὶ διότι μὲν οὐκ ἀπέδοσαν αἰσχύνονται, τῆς γαστρὸς δὲ ἐπειγούσης ἀν- [*](R II 210) τιβλέπουσιν. ἔπειθ’ ὅταν τὸ μὲν χρέος ἐπὶ | μέγα προβῇ, τὸ δὲ τὴν ἀπόδοσιν ποιῆσον μηδαμόθεν φαί- [*](5 Dem. cor. p. 268, 9; c. Μιδ. 521,29 6 cf. p. 55,16 sq. 9 Luc. Char. §17) [*](10 ἀρτοπόπος κάλλιον λέγειν ἢ ἀρτοποιὸς καὶ σιτοποιός B2 cf. schol. ad p. 65, 19) [*](4 δεδιὼς V | μὲν in marg inser Α2 6 ταπολλὰ V et e τὰ πολλὰ corr I3 7 πωληθὲν Mor sed γρ ποιηθὲν in marg) [*](8 τί IBMo τὸ V 10 ἀρτοπόπους V sed π (1) e κ corr, Ρ sed π in ras m2, Ι sed π in ras m3 ἀρτοκόπους Mor cf. 131, 3 et ad p. 65, 19 11 ἄργυρον V 13 ἐναντιωτάτοιν Re 16 χρήζοντες ΙΒΜο)