Oratio 2

εἰσὶ τοίνυν τινές, οἳ τῷ τὸν γέλωτα καθάπαξ φυ- γεῖν ταύτην ἠνέγκαντο τὴν προσηγορίαν. πότ’ οὖν ἢ διεκώλυσα γελῶντας ἢ νέφος ἐπήγαγον εὐφροσύνῃ; ποσάκις δὲ αὐτὸς ἡγεμὼν ἐγενόμην γέλωτος ἐν οἷς ἐξῆν; ἐπεὶ σπουδῆς γε καὶ προνοίας πραγμάτων ἐπι- στρεφούσης πρὸς ἑαυτὴν πονηρὸν ἂν ἦν γελᾶν τε αὐτὸν καὶ γελᾶν ἑτέρους ποιεῖν.

τοσοῦτον δὲ ἀπέχω ταύτης τῆς αἰτίας, ὥστ’ οὐδὲ πρὸς τοὺς φοιτῶντας τοιοῦτος γεγένημαι, ἀλλ’ ἡδονήν τινα τὴν ἀπὸ τῆς ἡμερότητος καταμιγνύω τῷ πράγματι, δι’ ἣν οὐδὲν δέο- μαὶ πληγῶν ἑκόντων ἅπαντα ποιούντων, ἑτέρους δὲ ἴσμεν μυρίας ῥάβδους ἀνηλωκότας, οἳ οὔτε τοσοῦτον ἐδυνήθησαν οὔτ’ ἐκλήθησαν ὃ νῦν ἐγώ.

21. Τί δ’; ἐν ταῖς ἀρρωστίαις ἔστιν εἰπεῖν, ὡς τοὺς μὲν ἄλλους δι᾿ ἑκάστης ἡμέρας ἠξίουν παρ’ ἐμὲ βαδί- ζειν, τοὺς δὲ καὶ νυκτός, ἐνίους δὲ μηδ’ ἀπαλλάττε- σθαι τῆς κλίνης, αὐτὸς δὲ ταύτην ἐλλείπων τὴν φορὰν εἰκός τι ποιεῖν ἐνόμιζον; τοῖς μὲν τὰρ πρέπειν τὴν λειτουργίαν, ἐμαυτῷ δὲ τὴν περὶ ταῦτα ἀτέλειαν.

καὶ μὴν πάλαι μὲν ἑωρώμην θέων ἐπὶ τὰς θύρας [*](R 179) τῶν ἀσθενούντων καὶ κλίμακας, | νῦν δὲ φερόμενος, τὰ μὲν ἵππῳ, τὰ δὲ χερσὶν οἰκετῶν. καίτοι τίς οὐκ ἂν ἱκανὴν ἔχειν ἀπολογίαν ἡγησάμενος τό τ’ ἐν τοῖς ποσὶ κακὸν τό τε γῆρας ταύτης αὑτὸν ἀφῆκε τῆς τα- λαιπωρίας; ἀλλ’ οὔτε τοῖς οὐκ ἐπισκεψαμένοις με κά- μνοντα τοῦτο πώποτε ἐμεμψάμην αὐτός τε καὶ παρὰ δύναμιν πολλάκις ἧκον ἐπισκεψόμενος.

23. Τί λοιπόν; ἐν ταῖς ἐπιδείξεσιν εἰμὶ βαρύς, τὸν μὲν ἀεὶ γιγνόμενον κρότον, κἂν ᾖ πολύς, ὡς ἐλάττω τοῦ δέοντος αἰτιώμενος, ταῖς δ’ εἰωθυίαις φωναῖς προσ- τιθέναι καινὰς ἀξιῶν, τὰς δὲ εὐφημίας, ὥσπερ λίθι- νος, δεχόμενος καὶ οὔτε ὀφθαλμοῖς οὔτε χειρὶ τοὺς ἐπαινέτας οὔτε μειδιάματι τιμῶν;

ἐγὼ δὲ αὐτοὺς οἶδα καὶ ῥήμασιν ἐπισχών, δεόμενος μὴ οὕτω λίαν κόπτειν αὑτοὺς μηδ᾿ ἐν οἷς ἐμὲ κοσμοῦσι ταλαιπωρεῖν. ἃ δ’ ἠγανάκτησα πολλάκις ὑπὲρ Πλάτωνος καὶ Δημο- [*](22 Dem. prooem. 29 p. 1439, 18 et 37 p. 1446, 15) [*](1 post δ’ signum interrogationis inser Re 3 μηδὲ ΒΜ 4 ἐλλείπων in marg, ἐκλιπὼν in textu Μο prius ε in ἐλ- λείπων in ras P2 | 5 εἰκὸς τί Μο 6 ἐμαυτῶ τῶ δὲ Μο 7 μὴ Μο | acutus et ην in ἑωρώμην in ras P3 | τρέχων ΒΜ 8 φέρομαι? 9 καίτοι] καὶ ΒΜ 10 ἔχειν ἱκανὴν ΒΜ 12 οὐκ inser Fabr μὴ inser I2 13 ὑπὲρ? 15 εἰμὶ] εἰ μὴ Μο 16 γινόμενον BMUV | ὡς om U inser I2 18 δ᾿ Re 21 οὔτε Μο 22 αὐτοὺς BMV | μηδὲ ΒΜ)

25. Αὐτὸ τοίνυν τὸ πλῆθος τῶν ἐπιδείξεων, ἐπειδή τινας ᾐσθόμην δυσχεραίνοντας, ᾤμην δέ γε αὐτοῖς ὁ ἠλίθιος χαρίζεσθαι τῇ πυκνότητι, κατέλυσα καὶ ὅ πρό- τερον ἐν πλείοσι, ταῦτ’ ἐν τοῖς φοιτῶσι δεικνύω. οὕτω πάνυ δέδοικα <καὶ> τὸ δοκεῖν εἶναι βαρύς.

26. Νὴ Δί’, ἀλλὰ τούτων μὲν οὐδὲν οὐδεὶς αἰτιᾶ- ται, ἐκεῖνο δὲ τὸ τὰ πάλαι μὲν ὄντα ποθεῖν τε καὶ ἐπαινεῖν, τῶν παρόντων δὲ κατηγορεῖν, καὶ τότε μὲν φάσκειν εὐδαίμονας εἶναι τὰς πόλεις, νυνὶ δὲ δυστυ- χεῖν, καὶ τοῦτον ἀεί τε καὶ πανταχοῦ καὶ καθ’ ἡμέραν λέγεσθαί μοι τὸν λόγον.

εἰσὶ δὲ οἱ ταῦτα μεμφό- μενοι καὶ οἱ τοῖς λόγοις ἀνιώμενοι τούτοις, οἶς τὰ παρόντα συνήνεγκεν· οἷς δ’ ἐλυμήνατο, τῶν ἐπαινούν- των. γεγόνασι δὲ οὗτοι μὲν ἐξ ἐνδόξων ἄδοξοι καὶ ἐξ εὐπόρων ἄποροι, ἐκεῖνοι δὲ τοὐναντίον ἐν δόξῃ καὶ πλούτῳ καὶ δυνάμει, ὧν τοσοῦτον ἀπεῖχον ταῖς ἐλπί- σιν, ὅσονπερ τοῦ πτήσεσθαι.

οὐκοῦν τοῖς μὲν εὖ [*](22 ἤτοι πετάσειν V) [*](4 δὲ om U inser Ι2 | οὗ supra ὃ P3 γρ οὗ supra ὃ Μ ὃ VUIMo Monnier γρ ὃ in marg Α 8 τῇ πυκνότητι om U inser Ι2 9 ταῦτ’] ταῦτα νῦν Ι (νῦν tamen inser m2) et Fabr 10 καὶ inserui e V 11 οὐδεὶς οὐδὲν V οὐδὲν om Μο inser I2 οὐδ᾿ cum rasura duarum litterarum U | οὐδεὶς om U 14 νῦν Μο 15 τε om BMV | καὶ καθ’ ἡμέραν om ΒΜ καὶ om UI Fabr καθ᾿ ἡμέραν e καθἠμεραν corr Mo2, post λέγεσθαί μοι Fabr καθημέραν AV 17 οἱ del? 18 οἷς] εἰς Μο | ἐλυμήναντο Μο 19 δ’ Re 20 ἐν δόξῃ] ἔνδοξοι U 22 ὅσονπερ] ὅσονπερ καὶ Fabr ὅσον πῶς Mo)

οὓς ἡδέως ἂν ἐροίμην, πό- τέρα με ψεύδεσθαί φασι τοῖς ἐπαίνοις τουτοισὶ καὶ τοῖς ψόγοις ἢ οὔ. εἰ μὲν γὰρ ψεύδεσθαι, δειξάτωσαν, ὡς οὐκ ἀμείνω ταῖς πόλεσι τὰ πρόσθεν· εἰ δ’ ἀληθεύ- ειν, τί χαλεπαίνουσι; τί δ’ οὐχὶ τὴν ἀλήθειαν βαρεῖαν καλοῦσιν, ἀλλὰ τὸν ἑπόμενον ἐκείνῃ βαρύν; οὐ γὰρ ὁ ἐμὸς λόγος τὰ πράγματα πεποίηκεν, ἀλλ’ ὑπὸ τῶν μάτων οἱ λόγοι τοιοῦτοι γεγένηνται.

εἶπον, ὅτι πάλαι πολλαὶ θυσίαι καὶ μεστὰ τῶν θυόντων τὰ ἱερὰ καὶ θαλίαι καὶ αὐλοὶ καὶ ᾠδαὶ καὶ στέφανοι καὶ πλοῦ- τος ἐν ἑκάστῳ κοινή τις οὗτος τοῖς δεομένοις ἐπικου- ῥία. τί οὖν ἐψευσάμην; καὶ νῦν τοὺς νεὼς ἴδοι τις ἂν τοιούτους; μᾶλλον δέ, ἴδοι τις ἂν πενίαν ἑτέρωθι τοσαύτην;

εἰσὶ μὲν οἳ ὡς ἥδιστ’ ἂν θεοὺς ἀναθήμασι τιμήσαιεν, ἴσασι δ᾿, ὡς εἰ κομίσαιεν ἐκεῖσε, ταῦτα ἑτέρων ἐστίν, ὅπου γε καὶ τὴν πολλὴν ἑκάστου τῶν θεῶν γῆν [*](2 δὲ ΒΜ 4 ὅτ᾿ ἂν A 7 βαρὺς ὢν UI Fabr 13 χα- λεπαίνουσι· per ras e χαλεπαίνουσιν ΒΜ | δὲ ΒΜ 15 ἀλλὰ ΒΜ 17 πολλαὶ <αἱ> Re Anim | ἔστα in μεστὰ in ras Ρ2 et Ι2 μετὰ U et in marg Μο 20 signum interrogationis post οὖν posuit Gasda post ἐψευσάμην delens 21 τίς Α τὶς Μο 22 inter μὲν et οἳ habent οὖν ΒΜ γὰρ inser I2 | ὡς om BMU inser I2 | ἥδιστα MoU et corr in ἥδιστ᾿ Ι2 | ἀναθήματι Β 23 τιμήσαιεν ἄν ΒΜ | δ’ inser I2 24 γε om Fabr)

εἶπον, ὅτι τοῖς περὶ τὴν γῆν πονοῦσιν ἦν καὶ κιβώτια πάλαι καὶ ἐσθὴς καὶ στατῆρες καὶ μετὰ προικὸς οἱ γάμοι. νῦν δὲ διὰ πολλῶν μὲν ἐρήμων ἥξεις 4 ἀγρῶν, οὓς τὸ πιέζεσθαι | ταῖς εἰσπράξεσιν ἐκένωσε R 182 προστεθέντος ἑτέρου κακοῦ μείζονος, τῶν τὰ ἄντρα σφῶν αὐτῶν ἐμπεπληκότων, τῶν μέχρι τῶν ἱματίων σωφρόνων. ὅσοι δὲ καὶ μένουσιν ἐν ἀγροῖς, οὐδὲν δέονται κλείειν θύρας· οὐδεὶς γὰρ φόβος ἀπὸ λῃστῶν τῷ γε οὐδὲν ἔχοντι.

33. Ἀλλὰ τὰς βουλὰς ἐρεῖς. ἀλλ’ εἰ καὶ μηδὲν ἄλλο διέκειτο κακῶς, τοῦτό γ’ ἂν ἔπειθε μόνον λέγειν οἷά- περ λέγω. ἀντὶ μὲν ἑξακοσίων τῶν τότε οὐδὲ ἑξή- κοντα νῦν. ἐξήκοντα εἶπον; οὐδὲ μὲν οὖν ἒξ παρ’ ἐνίοις.

ἀλλ’ εἰσὶ τῶν πόλεων, ἐν αἷς ὁ αὐτὸς εἰσπράττει, λούει καὶ πόλιν λούει. τί τοῦτό ἐστι τὸ αἴνιγμα; λούει τε τῇ χορηγίᾳ τῶν ξύλων καὶ τὸν ἀμ- φορίσκον λαβὼν βαλανεὺς ὁ λειτουργῶν γίγνεται. εἶθ’ ὁ μὲν θερμόν, ὁ δὲ ψυχρὸν ὕδωρ ἐζήτησε, τῷ δέ, οὐκ ἔνι γὰρ μερισθῆναι, τὴν θατέρου φέρειν ὀργὴν ἀνάγκη. [*](16 cf. or. L t. II 586, 12 sq.) [*](6 σὴ (om V) περὶ μοναχῶν τοῦτο λέγει (om A) AMV Mo qui addit: καθὼς καὶ ἡ (ἐν Re) τῷ ὑπὲρ ἱερῶν καταφέρεται μοναχῶν.) [*](2 οὐδ’ ὁτιοῦν CAPBMUI 3 καὶ om Ι (sed in rasura 2 litterarum) et Fabr inser P3 | μετὰ τῆς προικὸς Β 4 μὲν om Re 5 ταῖς Fabr τε libri, sed in γε corr I2 6 προ- τεθέντος Μο 7 μπε in ἐμπεπληκότων C v in ras 9 γρ ἐν ἄλλω: κλεισὶ A in marg 11 ἐξαιρεῖς Gasda 12 διέκειντο Β | ἂν om Re | μόνον ἔπειθε ΒΜ 14 νῦν — 15 τῶν Ι in marg, postea inser U 17 λούειν Β 18 ὁ βαλανεὺς λειτουργῶν Fabr | (??)ίνεται BMV 19 ὕδωρ om ΒΜ | ἐξῄτησε Fabr. | τὸν V | δ᾿ Re)

ἀλλ᾿ οὐ παρ’ | ἡμῖν ταῦτα. μηδέ γε, ὦ Ζεῦ, γένοιτο, ἀλλ᾿ οὐ τοῦτο δεῖ σκοπεῖν, οὗ ταῦτα οὐκ ἔστιν, ἀλλ’ ὅτι, οὗ ταῦτα ἔστιν, ἔνι. καὶ μὴν αἷς μὲν τῶν βουλῶν ἡ γῆ πονηρά, τῷ μεγέθει τῶν φορτίων ἀπολώλασιν οὐδενὸς τῆς τοιαύτης ἐρῶντος γῆς οὐδὲ ὠνουμένου, παρ’ οἷς δὲ βελτίων, ἀντὶ τῶν κεκληρο- νομηκότων ἔχουσι τοὺς πρίασθαι δυναμένους δεσπό- τας. εἶθ’ οἱ μὲν πολιτευόμενοι ταπεινοὶ καὶ ὀλίγοι καὶ οὐ πένητες μόνον, ἀλλ’ ἤδη καὶ πτωχοί, οἱ δ’ οὐκ οἶδ’ ὁπόθεν εἰσπεσόντες, θέντες τιμήν, τὸ γὰρ ἀληθὲς εἰρή- σεται, τρυφῶσιν ἐν τοῖς ἐκείνων, οἱ μὲν οἰκίας, οἱ δὲ ἀγρούς, οἱ δὲ ἀμφότερα κεκτημένοι.