Isagoge artis musicae

Συναφὴ τί ἐστι; Συναφὴ μὲν οὗν ἐστιν, ὅταν δυοῖν τετραχόρδων ἑξῆς κειμένων ἐπίκοινος φθόγγος ὥν τοῦ μὲν βαρυτέρου τετραχόρδου ὀξύτερος ῇ τῇ διὰ δ, τοῦ δὲ ὀξυτέρου βαρύτερος ἢ τε διὰ δ συμφωνία καὶ τὰ εἴδη τῶν φθόγγων πρὸς ἀλλήλα τὴν διὰ τεσσάρων συμφωνίαν ἀποτελῇ. συναφαὶ δέ εἰσι τρεῖς. συνῆπται γὰρ τῷ ὑπάτων τὸ μέσων καὶ τῷ μέσων τὸ συνημμένων καὶ τῷ διεζευγμένων τὸ ὑπερβολαίων. τὸ μὲν οὗν ὑπάτων καὶ μέσων συνάπτει ἡ ὑπάτη μέσων κοινὸς ὤν αὐτῶν φθόγγος· τὸ δὲ μέσων καὶ συνημμένων κατὰ τὴν αὐτὴν ἀναλογίαν ἡ μέση [*](1 ἀόριστοι δὲ τρεῖς M⁴. ἀόριστα δὲ τρία Μ1, ἀορίστων δὲ ?? 2 a συναφή 1. 2 ad ἐπισυναφή 1. 3 aberrat P. 3 συναφή (om. ἐπί) . 4 καὶ ἡ super l. P. ὑπερδ. corr. ex ὑποδ. V. 7 τὸ αὐτὸ Bry, πολὺ τὸ libb. ἐφʼ ἑτέρου τόπου ego, ὑφʼ ἑτέρου τρόπου libb. et Bry. 8 καὶ ἄλλου libb., καὶ αὐτό fortasse Boh.? 11 δυεῖν V. κοιμένων V solus. 12 τοῦ τε β. P. ὀξύτερος εἴη τῇ διὰ δ libb. et Bry. 13 βαρυτέρου O. ἥ τε κτλ. libb.. τῇ τε κτλ. Meib. 14 εἵδη ego (cf. § 70. 82. 43. 86), ἤθη libb. et Bry. τὴν] κατὰ τὴν M 15 τεσσάρων om. V ἀποτελοῖ V, ἀποτελεἔ M4PΟ) 16 τῶν ὑπάτων V τῷ μ.] τὸ μ. Ρ, τῶν μ. V. 17 συνημμένον V. τὸ διεζευγ- μένων P. ὑπερβολέων V. 18 συνάπτει PM4, συνῆπται M1V 19 αὐτοῦ V 20 ἡ μεγίστη P.)

Τί ἐστι διάζευξις; Διάζευξις δέ ἐστιν, ὅταν δυοῖν τετραχόρδων τόνος ἀνὰ μέσον ᾖ καὶ τὰ εἴδη τῶν φθόγγων κατὰ τὴν διὰ e συμφωνῇ πρὸς ἀλλήλα. (p. 21) διαζεύξεις δέ εἰσι δύο. διέζευκται γὰρ τὸ μέσων τετράχορδον ἀπὸ τοῦ διεζευγμένων καὶ τὸ συνημμένων ἀπὸ τοῦ ὑπερβολαίων.

Ἐποδιάζευξις τί ἐστιν; - Τποδιάζευξις δέ ἐστιν. ὅταν δύο τετραχόρδων μεταξὑ τεθῇ ἡ διὰ e συμφωνία καὶ οἱ φθόγγοι κατὰ τὸ διὰ πασῶν συμφωνῶσι πρὸς ἀλλήλους. ὑποδιαζεύξεις δέ εἰσι δύο. ὑποδιέζευκται γὰρ τὸ ὑπάτων τετράχορδον ἀπὸ τοῦ διεζευγμένων καὶ τὸ μέσων ἀπὸ τοῦ ὑπερβολαίων.

Ἐπισυναφὴ τί ἐστιν; - Κπισυναφὴ δέ ἐστιν, ὅταν τρία τετράχορδα κατὰ συναφὴν ἐξῆς μελῳδηθῇ, οἷον ὑπάτων μέσων συνημμένων.

Ὑποσυναφὴ τί ἐστιν; - Τποσυναφὴ δέ ἐστιν, ὅταν δύο τετραχόρδων ἀνὰ μέσον γένηται ἡ διὰ b συμφωνία καὶ οἱ ὁμογενεῖς φθόγγοι κατὰ τοὺς e τόνους συναφθῶσι πρὸς ἀλλήλους. ὑποσυνῆπται δὲ τὸ πάτων τετράχορδον τῷ συνημμένων.

Παραδιάζευξις τί ἐστι; — Παραδιάζευξις δέ ἐστιν, ὅταν τὰ εἴδη τῶν φθόγγων τονιαῖον διάστημα πρὸς [*](1 ὡς om. P. 2 ὑπερβολέων V, item s. 14. 312, e. διε- ζευγμένον inscripto smnno ων Μ. 3 δὲ om. P. 4 δυεῖν V. item p. 312, 3. μέσων P. εἴθ V. ἤθη MP. 5 συμ- φωνεῖ V, συμφωνίαν M. 7 μέσον V. cf. annot. ad § 39. τετραχόρδων M V 9 ὑποδιάζευξις τί ἐστιν om. P. 11 μὲν post οἱ M supra lin. 13 ἀπὸ τῶν P. 14 μέσον ἀπὸ τῶν P. 15 ὑπάτων] ὑπὸ τῶν P. 19 ἀνὰ μέσων MP 20 συνα- φθῶσι M, συμφωνῶσι VP. 24 τα θῆ ἤM V, ταθῇ P, τ ἤη M4.)

Ὑπερδιάζευξις δέ ἐστιν, ὅταν δυοῖν τετραχόρδων ἀνὰ μέσον ὑπάρχῃ ἡ διὰ πασῶν συμφωνία. (p. 22) ὑπερδιέζευκται δὲ τὸ ὑπάτων τετράχορδον ἀπὸ τοῦ ὑπερβολαίων.

Αίτίας οὗν πόσας λέγεις εἶναι; — δ.

Τινας ταύτας; Τόπον, τόνον, σύστημα, μελοποιίαν. ἐνίοτε μὲν πάντα ταῦτα αἴτιά εἰσι μεταβολῆς, ἐνίοτε δὲ τὸ πρῶτον ἢ τὸ δεύτερον ἢ τὸ τρίτον.

Μέτρων δὲ καὶ ῥυθμῶν συμμίκτων πάντα μετρεῖται τὰ εἴδη συλλαβαῖς ποσὶ καταλήξεσι.

Συλλαβὴ τί ἐστι; — Σύλληψψις στοιχείων δύο ἢ πλειόνων, πάντως ἑνὸς τῶν φωνηέντων παραλαμβανομένου.

Λέξις τί ἐστι; — Ψωνὴ ἐγγράμματος μέρος λόγου Σπαριστῶσα.

Βάσις δὲ τί ἐστι; — Σύνταξις δύο ποδῶν ἢ ποδὸς καὶ καταλήξεως.

Κατάληξις δὲ τί ἐστιν; — Ἡ παντὸς ἐλλείποντος μέτρου τελευταία συλλαβή.

Ῥυθμὸς δὲ τί ἐστι; — (a) Χρόνου καταμέτρησις μετὰ κινήσεως γινομένη ποιᾶς τινος. (b) κατὰ δὲ Dαῖδρον ῥυθμός ἐστι συλλαβῶν κειμένων πως πρὸς ἀλλήλας ἔμμετρος θέσις. (c) κατὰ δὲ Ἀριστόξενον χρόνος διῃρημένος ἐφʼ ἑκάστῳ τῶν ῥυθμίζεσθαι δυναμένων. (p. 23) (d) κατὰ δὲ Μικόμαχον χρόνων εὔτακτος κίνησις. (e) κατὰ δὲ Αεόφαντον χρόνων σύνθεσις κατὰ ἀναλογίαν τε καὶ συμμετρίαν πρὸς ἑαυτοὺς θεωρουμένων. (f) κατὰ δὲ Δίδυμον φωνῆς ποιᾶς σχηματισμός. — ἡ μὲν οὗν φωνὴ ποίως σχηματισθεῖσα ῥυθμὸν ἀποτελεῖ, γίνεται δὲ οὖτος ἢ περὶ λέξιν ἢ περὶ μέλος ἢ περὶ σωματικὴν κίνησιν.

Συμπλέκεται δὲ οὗτος ἐκ χρόνων πόσων; — Τριῶν. — Ποίων τούτων χρόνων; — Bραχυσυλλάβου τε καὶ μακροῦ καὶ ἀλόγου.

Βραχὺς ποῖός ἐστιν; — Ὁ ἐλάχιστος καὶ εἰς μερισμοὺς μὴ πίπτων.

Μακρὸς δὲ ποῖος; — Ὁ τούτου διπλάσιος.

Ἄλογος δὲ ποῖος; — Ὁ τοῦ μὲν βραχέος μακρότερος, τοῦ δὲ μακροῦ ἐλάσσων ὑπάρχων.

Ὁπόσῳ δέ ἐστιν ἐλάσσων ἢ μείζων διὰ τὸ λόγῳ εἶναι δυσαπόδοτον, ἐξ αὐτοῦ τοῦ συμβεβηκότος ἄλογος ἐκλήθη.

Χρόνων δὲ συμπλοκαὶ ἐν ῥυθμοῖς πόσαι γίνονται; — Τέσσαρες.

Συμπλέκεται γὰρ βραχὑς βραχεῖ, μακρὸς μακρῷ, μακρὸς βραχεῖ, ἄλογος μακρῷ.

Πάς δὲ φθόγγος ἔχει σχῆμα, ὄνομα, δύναμιν. (p. 24) — Σχῆμα τί ἐστιν; — Ὁ τὸ στοιχεῖον σημαίνων τύπος. — Ὄομα δὲ τί ἐστι; — Τὸ κατὰ τοῦ σχήματος τιθέμενον. Δύναμις δέ ἐστιν ἡ ἑκάστου τῶν φθόγγων ἐν ὀργάνοις ἐκφώνησις.

Ἄρσιν ποίαν λέγομεν εἶναι; — Ὅταν μετέωρος ῇ ὁ ποὺς, ἡνίκα ἄν μέλλωμεν ἐμβαίνειν. Θέσιν δὲ ποίαν; — Ὅταν κείμενος. Τὸν δὲ ἀνἀ μέσον τῆς ἄρσεως καὶ τῆς θέσεως χρόνον οὐκ ἄξιον ἐπιζητεῖν ὡς ὄντα τινὰ τῶν κατὰ μέρος· διὰ γὰρ τὴν βραχύτητα λανθάνει καὶ τὴν ὄψιν καὶ τὴν ἀκοήν.

πόδα δὲ καὶ σύνθεσιν στοιχείων ἐλαχίστην δεικνύουσιν.

Τῶν δὲ ῥυθμῶν εἰσιν οἱ μὲν ἁπλοῖ, οἱ δὲ συμπεπλεγμένοι.

Πόσοι οὗν εἰσι ῥυθμοί; — Δέκα. — Τίνες οὗτοι; — Ἡγεμὼν ἴαμβος χορεἵος ἀνάπαιστος ὄρθιος σπονδεῖος παιὰν βακχεῖος δόχμιος ἐνόπλιος. — Τούτων [*](3 συμπλέκεται MP, συμπέπλεκται V. γὰρ P, δὲ MV (βραχὺς μακρῷ ego 1890.) 4 μακρὸς βραχεῖ Caesar, Grund züge der Rh., p. 166, ἄλογος βραχεῖ libri. 7 τί M, om. VP τὸ κατὰ — δύναμις δέ ἐστιν om. P. 10 ἄρσιν M, ἄρσην P. ἐκφώνησιν V. 13 τῆς ante θέσεως om. O, habet Q. 14 ὄντα VP. ὅταν M. 15 βραχύτητα MP Q, ταχύτητα N, βραχυτάτην V. 16 post σύνθεσιν quae Sqq. § 98 om. M spatio relicto. στοι- χείων P, στοιχεῖν spatium ὦν V. δεικνύουσιν Mersenn., δεικ- νύων V P 22 ἐνόπλιος Meib., ἀνοπαῖος M. αἰνοπαῖος VP item 315, 3.) [*](ad § 98 cf. Mus. Rhen. 563s. ad §§ 99s. ib. 564--575.)