Refutatio Omnium Haeresium (= Philosophumena)

ἐν ὐποκειμένῳ δέ, φησίν, ἐστίν, ὃ ἴν τινι μὴ ὡς μέρος ὑπάρχον ἀδύνατον χωρὶς εἶναι τοῦ ἐν ᾠ ἐστι«, ὃ #x003E; τῶν συμβεβηκότων ἕκαστον τῇ οὐσίᾳ, ὃ καλεῖται ποιότης, καθ’ ὃ ποιοί τινες λεγόμεθα, οἷον λευκοί, γλαυκοί, μέλανες, δίκαιοι, ἄδικοι, σώφρονες καὶ τὰ τούτων παραπλήσια. τούτων δὲ ἓν αὐτὸ καθ’ αὑτὸ ἀδύνατόν ἐστι γενέσθαι, ἀλλὰ δεῖ ἒν τινι εἶναι.

εἰ δὲ οὔτε τὸ ζῷον, ὃ κατὰ πάντων λέγω τῶν καθ᾿ ἕκαστα ζῴων, οὔτε #x003E; συμβεβηκότα, ἃ ἐν πᾶσιν οἷς συμβέβηκεν εὑρίσκεται, δυνατὸν αὐτὰ καθ’ αὑτὰ γενέσθαι, ἐκ τούτων δὲ συμπληροῦται τὰ ἄτομα, <ἐκ> τῶν οὐκ ὄντων καθέστηκεν ἡ τριχῇ διῃρημένη οὐσία οὐκ ἐξ ἄλλων συνεστῶσα. πρώτως ἄρα καὶ κυριώτατα καὶ μάλιστα λεγομένη οὐσία <εἰ> ἐκ τούτων ὑπάρχει, ἐξ οὐκ ὄντων κατὰ τὸν Ἀριστοτέλην.

Ἀλλὰ περὶ μὲν τῆς οὐσίας ἀρκέσει τὰ λεγόμενα νῦν. οὐ μόνον δὲ ἡ οὐσία καλεῖται τὸ] γένος, εἶδος, ἄτομον, ἀλλὰ καὶ ὕλη [*](1 ff. 7 ff Tgl. Arist. a. a. 0. 5 S. 2a 20 ff, aber ähnlicher Sen. Μ. 58, 9 homo species est, ut Aristoteles ait, equus species est, canis species est. ergo commune aliquod quaerendum est his omnibus vinculum, quod illa complectatur et sub se habeat. hoc quid est? animal. ergo genus esse coepit horum omnium, quae modo rettuli, hominis equi canis, animal — 12 örtliches Citat ans Kat. S. la 24. 25 — 13 f Kat. S. 8b 25 ποιότητα δὲ λέγω καθ’ ἣν ποιοί τινες εἶναι λέγονται vgl. Gronau a. a. Ο. S. 23 — 14 vgl. S. 24, 7f — 21 vgl. S. 192, 25 f) [*](1 #x003E; λέγει ö. οἷον εἰ Ρ 2 ἔφην Roeper: ἔφη Ρ 3 κοινῶν Ρ λεγομένων Ρ 3 f ἀληθῶς γὰρ ἔστιν We. 5 τὸ Miller: τοῦ Ρ 6 ἴδεσι Ρ 7 οὐδὲν ö.: οὐδὲ Ρ οὐδὲ] ὁ δὲ Ρ 8 <τὸ> πᾶσιν Miller (dann We.) ἁρμόζει Roeper: ἁρμόζειν Ρ λεγόμενος Roeper: λεγόμενον Ρ 10 τοῦτο] οἷον? Miller, τουτέστι We. 12 ὑπάρχων Ρ 13 † ὅ ἐστι Roeper 16 ἀδύνατόν Miller: τῶ δυνατὸν Ρ 18 † τὰ ö. 19 † ἐκ ö. 20 καθέστηκεν ö.: καὶ ἔστιν Ρ, ἔστιν Miller τριχὴ Ρ 21 πρώτη Ρ, <ἡ> πρώτως κυριωτάτη Ρ 22 † εἰ Roeper 24 τὸ > Miller)

ὁ κόσμος ἐστὶ κατὰ Ἀριστοτέλην διῃρημένος εἰς μέρη πλείονα καὶ διαφέροντα· καὶ) ἔστι τοῦ κόσμου μέρος τοῦθ᾿ ὅπερ ἐστὶν ἀπὸ τῆς γῆς μέχρι τῆς σελήνης, ἀπρονόητον, ἀκυβέρνητον, ἀρκούμενον μόνῃ τῇ φύσει τῇ ἑαυτοῦ, τὸ δὲ μετὰ τὴν σελήνην ἐν πάσῃ τάξει καὶ προνοίᾳ καὶ κυβερνήσει τεταγμένον μέχρι τῆς ἐπιφανείας τοῦ οὐρανοῦ·

ἡ δὲ ἐπιφάνεια, πέμπτη τις οὖσα οὐσία, φυσικῶν ἀπηλλαγμένη στοιχείων πάντων, ἀφ’ ὡς ὁ κόσμος τὴν σύστασιν ἔχει· καὶ ἔστιν αὕτη τις ἡ πέμπτη κατὰ τὸν Ἀριστοτέλην οὐσία οἱονεὶ οὐσία τις ὑπερκόσμιος. καὶ γέγονεν αὐτῷ κατὰ τὴν διαίρεσιν τοῦ κόσμου καὶ ὁ τῆς φιλοσοφίας διῃρημένος λόγος.