Refutatio Omnium Haeresium (= Philosophumena)

Ἱκανῶς δοκεῖ ἡμῖν σεσαφηνίσθαι ἡ τῶν Σοφιανῶν εἰ δέ τις ὅλην τὴν κατ’ αὐτοὺς πραγματείαν βούλεται μαθεῖν, ἐντυχέτω βιβλίω̣ ἐπιγραφομένῳ παράφρασις Σήθ· πάντα γάρ τὰ ἀπόρ- [*](3 Phil. 3, 20 7—9 vgl. V 9, 19 — 12 Phil. 2, 7 μορφὴν δούλου s. zu S. 120, 21. 121, 1 — 15 Herodot VI 20 — 23 Herodot VI 119) [*](5 τε] δὲ Miller 6 ὡς Pasquali 7 χωρόν ö.: οὖν Ρ, ῥοῦν Miller 8 † πρὸς Miller 9 τῷ κέντρῳ] τῇ κερκίδι? Gö. (H), τοῖ κέντρου oder πλησιάζει We. ἱέρακος <ἕλκεται> Cruice 10 † ἀκτίς Gö.: δύναμις 15 Ἄμπη nach Herodot ö.: ἄμη Ρ 18 <καὶ> καδδῳ We. 20 ἐν <τῇ πρώτῃ> We. † πρώτῃ ö.: ἒν μὲν Ρ 22 ὅς φησι Ρ 24 σιθιανοἰ Ρ ω 27 σεσαφηνεῖσθαι Ρ σιθιανῶν Ρ 29 βίβλ Ρ)

Ἰουστῖνος πάντῃ ἐναντίος τῇ τῶν ἀγίων γραφῶν γενόμενος διδακῇ, προσέτι δὲ καὶ τῇ τῶν Μακαρίων εὐαγγελιστῶν γραφῇ ἢ φωνῇ, ὡς ἐδίδασκεν ὁ λόγος τοὺς μαθητὰς λέγων· »ρὶς ὁδὸν ἐθνῶν μὴ ἀπέλθητε«, ὅπρ δηλοῖ μὴ προσέχειν τῇ τῶν Μνῶν ματαίᾳ ματαίᾳ οὺτος ἐπὶ τὰ Μνῶν τερατολογούμενα καὶ διδασκόμενα ἀναγαγεῖν πειρᾶται τοὺς ἀκροωμένους, αὐτολεξεὶ τὰ παρ᾿ Ἕλλησι μυθευόμενα διηγούμενος, οὔτε πρότερον διδάξας οὔτε παραδοὺς τὸ τέλειον αὐτοῦ μυστήριον, εἰ μὴ ὅρχῳ δήσῃ τὸν πλανώμενον.

ἔπειτα τοὺς μύθους παραφίησι ψυχαγωγίας χάριν, ὄπως οἱ ἐντυγχάνοντες τῇ τῶν βίβλων ἀναρίθμῳ φλυαρίαι παραμύθιον ἔχωσι τὰ μυθευόμενα — ὂν τρόπον τρόπον τις μακρὰν βαδίζων, παρατυχὼν καταλύματι ἀναπαύθεσθαι δοκεῖ — καὶ οὕτως πάλιν ἐπὶ τὴν τῶν ἀναγνωσμάτων τραπέντες πολυμάθειαν μὴ μισήσωσιν, ἕως ἐπὶ τὸ ὑπ’ αὐτοῦ τεχναζόμενον ἀνόμημα διὰ ἐνηχηθεὶς ὁρμήσωαι τετυφωμένοις· οὓς φρικτοῖς καταδήσας πρότερον ὄρκοις μήτε ἐξειπεῖν μήτε ἀποστῆναι ὁμολουεῖν ἀναγκάσας, οὕτω παραδίδωσι τὰ ὑπ᾿ αὐιοῦ ἐφευρημένα μετὰ ἀσεβείας μυστήρια, πῇ μέν, καθὰ προείπομεν, μύθοις Ἑλληνικοῖς χρησάμενος, πῇ δὲ παραπεποιημένοις βιβλίοις κατά τι παρεμφαίνουσι ταῖς προειρημἐναις αἱ- ρέσεσιν.

οἱ πάντες γὰρ ἐνὶ πνεύματι συνωθούμενοι εἰς ἕνα βυθὸν ἀμόρας συνάγονται, ἄλλοι ἄλλως τὰ αὐτὰ διηγούμενοι καὶ μυθεύοντες, οὑτοι δὲ ἰδίως, οἵ πάντες γνωστικοὺς ἑαυτοὺς ἀποκαλοῦσι, τὴν θαυμασίαν γνῶσιν τοῦ τελείου καὶ ἀγαθοῦ μόνοι κοταπεπωκότες.

Ὄμνυε δέ, φησὶν Ἰουστῖνος, εὶ γνῶναι θἐλεις, »ἄ ὀφθαλμὸς οὐκ εἶδε καὶ οὖς οὐκ ἤκουσεν οὐδὲ ἐπὶ καρδίαν όνθρώπου ἀνέβη«, τὸν ἐπάνω πάντων ἀγαθῶν, τὸν ἀνώτερον, ἄρρη·τα φυλάζαι τὰ τῆς διδασκαλίας σιγώμενα· καὶ γὰρ καὶ ὁ πατὴρ ἡμῶν, ἰδὼν τὸν ἀγαθὸν καὶ τελεσθεὶς παρ’ αὐτῷ, τὰ τῆς σιγῆς ἄρρητα ἐφύλαζε, καὶ ὤμοσε καθὼς »ὤμοδε κύριος κύριος κοὶ οὐ μεταμεληθήσεται«.

ταῦτα τοίνυν οὕτω κατασφραγισάμενος πλείοσι μύθοις φυχαγωηεῖ διὰ πλειό- [*](5 Matth. 10, 5 — 9f. 16ff vgl. I Vorrede ξ 2. 3 — 25 1 Kor. 2, 9 καὶ ἐπὶ κ. ἀ. οὐκ ἀνέβη) vgl. C. 24, 1. 26, 16. 27, —30 Psal. 109, 4) [*](1 f οιθιανοὺς Ρ 3 Titel ἰουστῖνος rot Ρ 4 εὐαγγελιστῶν ö.: εὐαγγελίων Ρ γραφῆ ἤ Ρ: ἐγγράφῳ ö. 13 κατάλυμά τι Ρ 16 τετυπωμένοις Ρ 23 οἳ so Ρ Ε; τὴν Cruice 24 καταπεπτωκότες Ρ 27 αγαθῶν Ρ: ö., τὸν ἀγαθὸν We., vgl. Ζ. 24. 28 u. S. 126, 1. 30 und vor allem C. 27, 2 ἀμνύω τὸν ἐπάνω πάντων τὸν ἀγαθόν)

σὔτη δὲ ἐπιγράφεται Βαρούχ· ἐν ῇ μίαν τῶν πολλῶν μυθολογίαν ἐκτιθεμένην ἠπ᾿ αὐτοῦ δηλώσομεν, οὖσαν παρὰ Ἡροδότῳ, ἥν ὡς ξένην τοῖς ἀκροαταῖς παραπλάσας διηγεῖται, έξ αὐτῆς πᾶσαν σύντασιν τοῦ κατ’ αὐτὸν διδασκαλείου ποιούμενος.

Πρόδοτος μὲν οὖν τὸν ῾ Ηρακλέα φησὶν ἀπὸ τῆς Ἐρυθείας τοῦ Γηρυόνου τὰς βοῦς ἄγοντα εὶς τὴν Σκυθίαν ἐλθεῖν, κεκμηκότα δὲ ἀπὸ τῆς πορείας εἰς ἔρημόν τι χωρίον κατακαέντα κοιμηθῆναι ὀλίγον ὑπνώσαντος δὲ αὐτοῦ ἀφανῆ γενέσθαι τὸν ἵππον, ἐφ’ οὗ καθεξόμενος διὠδευσε τὴν μακρὰν ὀδόν· περιεγερθεὶς δὲ ζήτησιν ἐποιεῖτο ἐπὶ τῆς ἐρημίας πολλήν, εὑρεῖν πειρώμενος τὸν ἴππον.

καὶ τοῦ μὲν ἵππου διαμαρτάνει, κόρην δὲ τινα μιξοπάρθενον ευιρὼν ἐπὶ τῆς ἐρημίας ἐπηρώτα, εὶ εἴη που τεθεαμένη τὸν τὸν ἡ δὲ κόρη φησὶν εἰδέναι μέν, μὴ δείξειν δὲ πρότερον αὐτῷ, εὶ μὴ πρὸς μῖξιν φιλίας συνέλη αὐτῇ ό ῾ Ηρακλῆς.

ἠν δὲ φησὶν ὁ Πρόδοτος, τὰ ἄνω αὐτῆς μέχρι βουβῶνος παρθένου, πάν πᾶν τὸ κάτω κάτω μετὰ βουβῶνα φρικτόν τι θέαμα ἐχίδνης. σπουδῇ δὲ τῆς περὶ τὸν ἵππον εὑρέσεως ὁ Ἡραχλῆς πείθεται τῶ θηρίῳ· ἔγνω γὰρ αὐτὴν καὶ ἐποίησεν ἐγκύμονα, καὶ προεῖπεν αὐτῇ μετὰ τὴν γνῶσιν, ὅτι ἐχει κατὰ γαστρὸς ἐἔ αὐτοῦ τρεῖς ὁμοῦ παῖδας, οἵτινες ἔσονται ἐπιφανεῖς.

ἐκέλευσε δὲ αύτοῖς γεννωμένοις ὀνόματα θεῖναι τὴν τεκοῦσαν Ἀγάθυρσον, Γελωνὸν καὶ Σκύθην. λαβὼν δὲ τούτου μισθὸν τὸν ἴππον παρὰ τῆς θηριώδους κόρης, ἀπηλλάττετο φέρων καὶ τὰς βοῦς. μακρὸς δὲ ὁ μετὰ ταῦτα μῦθος Ἡροδότῶ, χαιρέτω δὲ τὸ νῦν. τίνα δὲ τὰ Ἰουστίνῳ δοκοῦντα, μετάγοντι τὸν μῦθον εὶς τὴν τῶν τῶν γέννησιν, ἠμεῖς διηγησόμεθα.

οὐτός φησιν· ἠσαν τρεῖς ἀρχαὶ τῶν ὅλων ἀγέννητοι, ἀρρενι καὶ δύο, θηλυκὴ μία. τῶν δὲ άρρενικῶν ἡ μέν τις καλεῖται ἀγαθός, αὐτὸ μόνον λεγόμενος, λεγόμενος, προγνωστικὸς τῶν ὁλων. ἡ δὲ ἑτέρα πατὴρ πάντων τῶν γεννητῶν, ἀπρόγνωστος <καὶ ἄγνωστος> καὶ [*](8 Herodot IV 8-10, vgl. Diodor II 43 — 29-S. 127, 25 vgl. X 15, 1—3) [*](1 βλίων > Cruie τῶν ἀγαθῶν Ρ 2 ἄλαλα ö.: ἄλλα Ρ 5f ξένην Ρ: καινὴν ö. 7 διδασκαλίου Ρ 8 ἐρυθρᾶς Ρ 12 ἐπεγ. We. 14 τοῦ ö.: τῆς Ρ 25 ἀπηλάττετο Ρ 26 τὸν νοῦν Ρ, verb. Miller 27 μετάγοντα Ρ 30 εἰ μέν Ρ 31 λεγόμενον Η προγνώστης Η 82 πατὴρ Η Gö.: μήτηρ Ρ < > H)