Refutatio Omnium Haeresium (= Philosophumena)

ὁρῶν τοὺς χαρακτῆρας αὐτοῦ πάντας κατασπωμένους εἰς τὸ κάτω σκότος, οὐκ ἀγνοῶν τε τοῦ σκότους δεινότητα καὶ τὴν τοῦ φωτὸς ἀφελότητα, ἐποίησεν οὐρανὸν καὶ μέσον πήξας διεχώρισεν ἀνὰ μέσον τοῦ σκότους καὶ ἀνὰ μέσον τοῦ φωτός.

πασῶν οὖν τῶν ἰδεῶν τοῦ τρίτου αἰῶνος * * * καὶ αὐτοῦ τὸ ἐκτύπωμα κρατεῖσθαί φησιν ὑπὸ τοῦ σκότους, πῦρ † ὢν αὖθις ζῶν ὑπὸ τοῦ φωτὸς γενόμενον ὑπῆρξεν, ἐξ ἧς φάσκουσι τὸν μέγαν ἄρχοντα γεγονέναι, περὶ οὑ Μωϋσῆς ὁμιλεῖ, λέγων εἶναι τοῦτον θεὸν πύρινον καὶ δημιουργόν, ὃς καὶ τὰς ἰδέας πάντων μεταβάλλει ἀεὶ εἰς σῶμα. † ταύτας τὰς ψυχάς.

οὗ χάριν φάσκουσι τὸν σωτῆρα παραγενηθῆναι, ἐπιδεικνύντα τὴν ὁδόν, δι᾿ ἡς φεύξονται αἱ κρατούμεναι ψυχαί, ἐνδεδύσθαι δὲ τὸν Ἰησοῦν τὴν δύναμιν ἐκείνην τὴν μονογενῆ· διὸ μὴ δύνασθαι θεαθῆναι ὑπό τινος διὰ τὸ μεταβαλλόμενον μέγεθος τῆς δόξης. πάντα δὲ συμβεβηκέναι αὐτῷ φασι, καθὰ ἐν τοῖς εὐαγγελίοις γέγραπται.

Οἱ δὲ κατὰ Μονόϊμον τὸν Ἄραβά φασιν εἶναι τὴν τοῦ παντὸς ἀρχὴν πρῶτον ἄνθρωπον καὶ υἱὸν ἀνθρώπου, καὶ τὰ γενόμενα, καθὼς Μωσῆς λέγει, μὴ ὑπὸ τοῦ πρώτου ἀνθρώπου γεγονέναι, ἀλλὰ ὑπὸ τοῦ υἱοῦ τοῦ ἀνθρώπου, οὐχ ὅλου, ἀλλ᾿ ἐκ μέρους αὐτοῦ.

εἶναι δὲ τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου ἰῶτα, ὅ ἐστι δεκάς, κύριος ἀριθμός, ἐν ᾠ ἐστιν ἡ τοῦ παντὸς ἀριθμοῦ ὑπόστασις, δι᾿ οὗ πᾶς ἀριθμὸς συνέστηκεν καὶ ἡ τοῦ παντὸς γένεσις, πῦρ, ἀήρ, ὕδωρ, γῆ. † τούτου δὲ ὄντος ῑ ὲν καὶ κεραία μία. τέλειον ἐκ τελείου, ῥυεῖσα κεραία ἄνωθεν, [*](1 vgl. S. 227, 14. 228, 14 — 9f vgl. S. 229, 14. 22f — 10—14 vgl. S. 229 230, 11ff — 14f vgl. S. 230, 14f — 16—S. 279, 2 vgl. S. 232 233, 16 — 19. Eine kurze Notiz über Monoimos hat Theodoret I 18 aus unserem Hippolyt-Capitel) [*](5 ἰδέων Ρ 6 Lücke Gö., auszufüllen nach S. ἐν τούτῳ τῷ κατωτάτω σκότει 7 πῦρ ζῶν ἀπὸ φωτὸς γενόμενον Η πῦρ ζῶν ἀπὸ τοῦ φωτὸς γ., οὗ καὶ σφραγὶς (aus hierhin umgestelltem ὢν αὖθις) ὑπῆρξεν Roeper, ὃ πῦρ ὂν αὐτοῖς ζῶν (oder 8 πῦρ ζών) ἀπὸ τοῦ φωτὸς γενόμενον ὑπῆρξεν Gö. ἐξ οὗ oder ὅθεν Η) Gö., ἑξῆς? Miller 8 ὁμολογεῖ? We. <αἰώνων> Cruice 10 σώματα Miller, σώματα, τουτέστι τὰς ψυχάς σώματα, <εἶναι δὲ> ταύτας τ. ψ. Roeper: ταύτας τὰς ψυχὰς wurde meist zum folgenden Satze gezogen οὗ] οὐ Ρ φάσκουσι Miller: ἀσκοῦσι Ρ 11 παραγενηθῆναι Ρ 13f μεταβαλλόμενον We.: μεταλλόμενον Ρ, μεθαλλόμενον Miller 16 Titel νόϊμος ὁ ἆραψ rot Ρ νόϊμον Ρ 18 Μωυσῆς Miller Gö. 21 ἐστιν Spatium von 4 Buchst,, aber unbeschrieben Ρ 23 ὄντος] εἰκὼν? We. 23 ῑ — S. 279, 2 ἀνθρώπου Parenthese nach Roeper)

γεγονέναι οὖν φησι τὸν κόσμον Μωϋσῆς ἐν ἓξ ἡμέραις, τουτέστιν ἐν ἓξ δυνάμεσιν, ἐξ ὡν ὁ κόσμος ἀπὸ τῆς κεραίας γέγονε τῆς μιᾶς. οἵ τε γὰρ κύβοι καὶ τὰ ὀκτάεδρα καὶ αἱ πυραμίδες καὶ πάντα τὰ τούτοις παραπλήσια σχήματα [ἴσα ἦν], ἐξ συνέστηκε πῦρ, ἀήρ, ὕδωρ, γῆ, ἀπὸ τῶν ἀριθμῶν γεγόνασι κατειλημμένων ἐν ἐκείνῃ τῇ ἁπλῇ τοῦ ἰῶτα κεραίᾳ, ἥτις ἐστὶν υἱὸς ἀνθρώπου.

ὅταν οὖν, φησί, ῥάβδον λέγῃ Μωϋσῆς στρεφομένην εἰς Αἴγυπτον, τὰ πάθη καταλέγει, τὸν κόσμον τοῦ ἰῶτα ἀλληγορουμένως, οὐδὲ πλείονα τῶν δέκα παθῶν ἐσχημάτισεν.

εἰ δέ, φησί, θέλεις ἐπιγνῶναι τὸ πᾶν, ἐν σεαυτῷ ζήτησον τίς ὁ λέγων· ἡ ψυχή μου, ἡ σάρξ μου, ὁ νοῦς μου, καὶ ἓν ἔκαστον κατιδιοποιούμενος ὡς ἔτερος αὑτῷ· τοῦτον νόει τέλειον ἐκ τελείου, πάντα ἴδια οὐκ ὄντα τὰ καλούμενα καὶ τὰ πάντα ὄντα. ταῦτα μὲν οὖν καὶ Μονοΐμῳ δοκεῖ.

Τατιανὸς δὲ παραπλησίως τῷ Οὐαλεντίνῳ καὶ τοῖς ἑτέροις φησὶν αἰῶνας εἶναί τινας ἀοράτους, ἐξ ὡν ὑπό τινος κάτω τὸν κόσμον δεδημιουργῆσθαι καὶ τὰ ὄντα. κυνικωτέρῳ δὲ βίῳ ἀσκεῖται καὶ σχεδὸν οὐδὲν Μαρκίωνος ἀπεμφαίνει πρός τε τὰς δυσφημίας καὶ τὰς περὶ γάμων νομοθεσίας.

Μαρκίων δὲ ὁ Ποντικὸς καὶ Κέρδων ὁ τούτου διδάσκαλος καὶ αὐτοὶ ὁρίζουσιν εἶναι τρεῖς τὰς τοῦ παντὸς ἀρχάς, ἀγαθόν, δίκαιον, [*](2—10 vgl. S. 233, 20—234, 3 — 10—14 vgl. S. 235, 14—17 der Vorlage genommen — 16 — 20 vgl. S. 236, 6—11. — Ζ. 18f neu — 21 280, 16 sind nicht die früheren Capitel VII 29. 37 benutzt, sondern eine Vorlage. Bousset, Hauptprobleme S. 110 nimmt Verwechslung mit Prepon (VII 31) an, doch s. Dionysios von Rom bei Athan. De decr. Nie. Syn. 26 und Tert. Adv. Marcionem 115 S. 316, 6 Kr. — 22 —S. 280,2 vgl. S. 216, 19 md Theodoret I 24 S, 373 BC (Migne)) [*](1 ὅσα καὶ > Gö. αὐτή Ρ: ἐν ἑαυτῇ Gö. nach Η 5 ἴσα ἦν P: Miller, ἰσεπιφανῆ Roeper 7 ἁπλῇ Η: διπλῆ Ρ 8 λέγει Ρ 8f εἰς τὰ πάθη τὰ κατὰ τὴν Αἴγυπτον Η, εἰς τὰ κατὰ τὴν Αἴγ. πάθη Roeper, εἰς τὰ κατ’ Αἴγυπτον πάθη Scott 9 τὰ πάθη κ. τοῦ κόσμου τῷ ἰῶτα ἀλλ. Miller λέγει τὸν κόσμον τοῦ ἰῶτα ἀλληγορουμένως Scott 9f ἀλληγορούμενον ὡς οὐδὲ Gö. 10 τῶν δέκα Bernays (vgl. Η): πλειόνων δὲ Ρ 13 αὐτῶ Ρ 16 Titel τατιανός rot Ρ 17 ἀοράτους Iren.: παρὰ τοὺς Η, ποτὲ τοὺς Ρ ἐξ ὧν Gö.: ἐκ τῶν τῶν> κάτω Sauppe 18 ἀσκεῖται καὶ Gö.: ἀσκεῖσθαι Ρ 19 τὰς] 21 statt Titel Lücke von 9 Buchst. Ρ 22 τοῦ] τοὺς P)