Commentarium In Evangelium Matthaei (Lib. 12-17)

Et ecce duo caeci sedebant secus viam, et audientes quod lesus transit, exclamaverunt dicentes: miserere nobis, domine, fili David.

́ <>, ́ | <>

duos caecos possumus dicere Iudam et Israel, qui ante Christi adventum caeci fuerunt, tamen secus viam sedentes legis et prophetarum commorabantur. et caeci quidem erant quia non videbant ante adventum Christi ad animam suam verbum verum, quod erat in lege et prophetis. clamabant autem : miserere nobis, domine, fili David propter quod sentiebant esse se caecos, non inteUegentes voluntatem scripturarum et volentes respicere et videre gloriam quae erat in eis. quasi adhuc caeci et nihil magnum de lesu aestimantes, sed secundum carnem de eo tantum intellegentes, clamabant ad eum, qui factus est »ex semine David secundum carnemc, quia nihil amplius intellegebant quam filium esse. David, et omnis quae videbatur eorum propter deum eloquentia, nihil amplius sciebat de Christo, nisi quia filius erat David. duos autem caecos diximus populos duos in duo regna divisos

tempore Roboam, et vide prophetas quomodo nunc Israel, nunc ludae prophetaverunt, aliquando autem siniul ambobus. hi ergo populi, quoniam signo quodam prophetico audierant transire lesum, clamaverunt. puto enim, quod audierunt ab eis qui adventum Christi prophetaverunt, et quoniam transit (veniens quidem in eam egrediens autem ex ea), et timentes ne forte pertranseat eos, nequaquam misericordiam faciens super eos, clamabant: miserere nobis, domine, fili David. lesus autem non pertransit, [*](12ff Hebr. 8, 8f (Jer. 38, 31f) — 17ff Vgl. Hier. in Matth. 158 B: hi quia per se videre non\ poterant, audierunt praeconia salvatoris et confessi sunt filium David) [*](12 <Ἰσραὴλ — οἶκον> Hu, vgl. Hebr. 8, 8 22 f φησὶν — ἀκούσαντες < H 24 φησιν ὅτι] Kl, vgl. lat. 28 <ἐν> Diehl, vgl. lat.)

Stans ergo lesus clamoribus eorum retentus et precibus vocat eos ad se, principium beneficii eis ostendens <, quando vocavit eosy ; nec enim in vacuum vocavit eos. utinam et nobis clamantibus et dicentibus: yniserere nobis, domine, vocet nos incipientes a filio David, stans autem vocet nos quasi intendens deprecationibus nostris. dixit autem eis : quid vultis ut faciam vobis ? quod aestimo esse tale: quid vultis ostendite, manifestate, ut omnes qui egrediuntur de Hiericho et sequuntur me audiant et videant factum. illi autem responderunt : ut aperi-

aXK <> <> ̓

antur oculi nostri. ingenui quidem (eo, quod erant de Israel et luda) caeci autem (ignorantia et intellegentes propriam caecitatem) et audientes eos qui praedicaverunt de lesu, dicunt se velle tit aperiantur oculi eorum. et praecipue hoc dicunt qui legentes divinas scripturas intellegunt caecitatem suam ad sensum scripturarum. hi enim dicunt : miserere nobis et quia volumus ut aperiantur oculi nostri. et utinam et nos inteUegentes, in quibus caeci sumus et non videmus, sedentes iuxta ipsam scripturarum viam et audientes quoniam lesus transit, precibus nostris faciamus eum stare dicentes: volumus ut aperiantur oculi nostri. quod si dixerimus ex adfectu desiderante videre quae donat, tangens oculos animarum nostrarum aperiet quasi verbum et virtus et sapientia et omnia, quae de eo dicuntur, constitutus. [*](6 ἀγνοίας Kl, vgl. lat. κακίας Μ H 7 αὐτοῖς Μ 8 λεγομένων Μ 9 <κεκρά> γασι Koe, vgl. S. 507, 24 φασὶ MH 21 <καὶ> Koe, vgl. lat. 24 εἴποιμεν ρ εἴπαιμεν Μ H 28 βλέπειν] ? Diehl, vgl. lat.) [*](1 ingenue GL 31 st. αὐτῆς gr. Ζ. 7 las lat. ἑαυτῶν τῆς τυφλότητος Koe 16 et < y 19 ipsam] istam B)

Quoniam autem Marcus et Lucas secundum quosdam quidem ipsam exponunt historiam, secundum aliquos autem alteram similem, dignum est et quae ab eis dicuntur videre. et primum videamus de Marco ita scribente: »et venit in Hiericho. et exeunte eo inde et discipuhs eius et turba multa«.

qui ergo corporaliter intellegunt, propter diversitatem verborum dicent alia vice duos istos caecos Christum sanasse, alia autem vice unum illum quem Marcus exponit, tertia vero quod scribit Lucas.

qui autem spiritaliter intellegunt, unani eandemque rem diversis modis evangelistas exposuisse defendent. (luo enim caeci sunt (sicut diximus) ludas et Israel, unus autem est mixtus ex utroque populus universus * * *. »turb« ergo »multa« ex gentibus exeunte cum lesu et discipulis eius de mundo, Iudaicae quaedam reliquiae »iuxta viam« sedentes, id est iuxta proheticas scripturas, et mendicantes intellectum necessarium animarum suarum, sicut Marcus exponit fortiter clamabant, filium appellantes David. et cum videris eos, qui ex ludaeis credidenmt in lesum, aliquando quidem ex Maria et loseph esse eum putantes aliquando autem de sola Maria et spiritu sancto, videbis quomodo

ille caecus clamat : »fili David, miserere mei. quem increpant »multi«; <increpant emm multi> de Hiericho egressi ex gentibus sunt, populum videlicet qui videtur credere ex ludaeis,

ut taceant qui pauperes sunt in ficle Christi et putant eum ex semine viri et mulieris esse, trahentem genus ex David. sed multis increpantibus »<multo> magis« clamabat, credens quidem in lesum secundum hominem autem credens, et clamans dicit: »fili David, miserere meii«. lesus autem stans, iam non (sicut in Matthaeo) ipse eum vocat, sed iubet eum vocari. post haec iquit: »ille autem abiciens vestimentum suum, exihens venit ad Iesum«.

ne forte vestimentum caeci et mendicantis velamentum intelle- gatur caecitatis et mendicitatis, quo fuerat circumdatus ; quod abiciens venit ad lesum et digniosiori voce confessus est dicens : »Rabboni« ; digniosiusenim est dicere »Rabboni«, vel sicut in aliis dicit »Domin« quam: »fili «. unde et dominus propter illud quidem, quod dixit: »fili David, miserere «, non praestitit sanitatem nec quando sedebat veste caecitatis et mendicitatis velatus nec quando sedebat secus viam mendicans; propter hoc autem, [*](5 Vgl. Marc. 10, 46 — 10 Marc. 10, 49 - 13 Marc. 10, 50 - 18 Marc. 10, 51 - 19 Marc. 10, 48 – 21ff Vgl. Marc. 10, 48; 51 - 26 Marc. 10, 48 - 31ff Marc. 10, 51-52) [*](1 ἐπιτυγχάνειν <τοῦ νοῦ τὸν> 6 *** Kl Koe, vgl. lat. 7 καὶ περιβόλια < H | οἷς περιβέβλητο βέβλητο Μ 19 εἴπῃ Elt εἶπε MH 24 ἐλέους υ ἐλέου Μ H 28 <τυφλότητος—τῆς> Koe, vgl. lat. und Ζ. 7) [*](19 f lat. las εἶπε <Ῥαββουνὶ> μείζονι φωνῇ <ὁμολογῶν> τῆς 19 digniori B 20 dignius B)

Nunc videamus secundum Lucam, quae communiter dixit praetereuntes, propria autem eius tangentes. et primum vide, quod Marcus et Matthaeus egrediente lesu de Hiericho ponunt, Lucas autem ita: »et factum est cum adpropinquaret Hiericho«. <ergo secundumLucam intrans in Hiericho > et factus in proximo caecum inluminavit. et dicet ahquis secundum mysterium spiritale, quoniam prius est quod ait Lucas, secundum autem quod Marcus,

<> ̓ » <>

tertium vero quod dixitMatthaeus. primum enim oportet adpropinquare Hiericho, ita intrare in eam, postea autem exire de ea. Lucas ergo scribit: »et factum est cum adpropiaret Hiericho«, Marcus ita : »et venit in Hiericho et exeunte eo inde«. Matthaeus neque adpropiasse Hiericho scribit nec quia venit in Hiericho, sed tantum exeuntibus eis ab Hiericho. potest ergo secundum Lucam quidem adpropians Hiericho fecisse hoc, secundum Marcum autem veniens in Hiericho, secundum Matthaeum autem exiens ab Hiericho.

Post haec considera, quoniam clamanti caeco atque dicenti : »miserere mei, fili David «,» qui praecedebant, increpabant eum ut taceret«. tanquam si dicat: qui primi crediderant, increpabant ei clamanti: fili Danid«, ut taceret et non appellaret eum contemptibili nomine, sed potius diceret: »fili dei, miserere mei«. ille autem <»multo> magis clamabat: fili David, miserere mei«. et »stans lesus iussit eum adduci ad se«. et vide nisi (sicut diximus) inferior est caecus iste. nam nec lesus eum vocavit nec dixit eum voeari, sed quasi non capientem haec »iussit eum« quasi non potentem a semetipso venire »adduci ad se. et cum adpropiasset ei, interoga vit eum: quid vis ut faciam tibi ? « et non prius interrogavit eum aut interrogatus adpropiavit ei, sed quoniam adpropiavit, ideo interrogatus dixit: »ut videam, domine«. [*](1ff Liic. 18, 36f - 6 Luc. 18, 38 – 7 Luc. 18, 39 - 10 Vgl. Luc. 18, 38 — 14 Luc. 18, 39 - 15 Luc. 18, 40 - 22 Vgl. Luc. 18, 40 – 22ff Luc. 18, 40 — 25 Luc. 18, 40f - 30 Luc. 18, 41 - 31 Luc, 18, 42) [*](3 ναζορινός H 6 τυφλῷ <καὶ> Kl, vgL lat. 10 λέγοντι υἱὲ] υἱῶ Μ 22 <ὡς> Koe, vgl. lat. 26 θέλεις + ἵνα Μ 27 ἐπερώτησεν Η 29 ἀλλ’ KJ, vgl. lat. καὶ MH) [*](8 eum < y 15 <multo> Diehl, vgl. gr. 26 aut] lat. hat ἢ falsch verstanden Koe)

Et cum adpropinquassent in Hierosolymis, venit in Beth- [*](11 ff ff Luc. 18, 43 - 17 f Vgl. Luc. 18, 43 - 27 ff Vgl. Orig. tom. X, 30 in Joh. (IV, 204, 1 ff) καὶ ταῦτα μὲν κατὰ δύναμιν εἰς τὰ παρὰ τῷ Ματθαίῳ λεκτέον, τοῦ ὁλοκλήρου κοὶ παρὰ ταῦτα ἀκριβεστέρου λόγου εὐκαιρότερον, ὅταν elg τὸ κατὰ Ματθαῖον ἡμῖν λέγειν δοθῇ, λεχθησομένου. Vgl. noch Hautsch TU. 34, 2 α 71) [*](2 <τι> Lo 6 τοῦ < Η a 16 ἀκολουθεῖν καὶ δοξάζοντος Kl nach Koe ἀκολουθοῦντι καὶ δοξάζοντι MH 17 <τὸ> Koe 20 <εἴτε γνόντες> Ru, nach cod. Regius 21 δοίη Kl Koe δώη Μ Η 25 χαρισμάτων <πολυτισθεῖσι> Koe 27 vorher: Περὶ τῆς ὄνου καὶ τοῦ πώλου H) [*](27 Et] XV secundum mathm. In illo tempore L | appropinquassent R B L adpropiassent G 28 venit in y* et venissent L)

Dignum est ostendere hic voluntatem evangelistarum conscribentium et propositum eorum, quid considerantes post mirabilia eius et opera gloriosa etiam de exhibitione asinae et sessione domini super eam facerent mentionem. pone quia de visione caecorum, de paralyticorum constrictione, de resurrectione mortuorum, de mundatione leprosorum scripserunt evangelistae, ut aedificent homines in f ide Christi legentes in scripturis opera eius : quid autem

voluerunt conscribere quod adpropians lesus Hierosolymis cum discipulis suis et veniens in Bethphage iuxta montem Oliveti misit duos discipulos, mandans eis de asina et pullo eius, ut solventes adducant eam ad se, qui frequenter non pigritavit maiorem viam pedibus ambulare, sicut fecit quando ab Hierosolymis transiens per Samariam ibat in Galilaeam, cum venisset ad puteum »ex itinere« lassus, super eum sedisset ? quid autem est quod et ipse lesus asinam cum puUo eius ligatam solvere iubet et mandat, ut dicenti sibi: »quare solvitis « respondeant: quia dominus operam eius desiderat, confestim autem remittet eam. nec enim huiusmodi dominus, necessariam habens asinam et pullum eius aliquando Hgatos, ostendit in prima facie ahquid dignum magnificentia sua.

Quid autem est, ut de hoc etiam Zacharias propheta praediceret verbis huiusmodi: »gaude valde, fiha Sion; praedica, filia

| ́́

Hierusalem: ecce rex tuus venit tibi iustus et salvans, ipse mansuetus et sedens super subiugalem et pullum eius novellum«? si vis discere ex propheta, quomodo hoc magnum gaudium habuit filia Sion, audi quod dicit: »et exterminabit currus ex Ephrem et equum ex Hierusalem, et extefminabitur arcus belhcus, et multitudo et pax ex gentibus; et principabitur aquarum usque ad mare, et fluminum exitus terrae. et tu in sanguine testamenti dimisisti vincula tua de laccu non habenti aquam «. notavimus autem sicut in aliis [*](1 Sach. 9, 9 - 9 Sach. 9, – 12 - 28 ff Vgl. Orig. tom. Χ, 26 in Joh. (IV, 199, 29ff): ἰστέον μέντοιγε ὅτι οὐχ ὡς κεῖται παρὰ τῷ προφήτῃ ἡ λέξις ἐξέθετο αὐτὴν ὁ Μαρτθαῖος . . . κοὶ . . . ἀντὶ τοῦ ἐπὶ ὑποζύγιον κοὶ πῶλον νέον« ἀνέγραψεν· »ἐπὶ ὄνον καὶ πῶλον υἱὸν ὑποζυγίου«.) [*](7 f χαῖρε σφόδρα] Kl, vgl. lat. 19 καθήσεσθαὶ H 23 καταλίπωμεν υ καταλίπομεν Μ H) [*](3 super < G | iugalem B exterminabit Kl, vgl. gr. extermuiavit x 5/6 quomodo + de R 7 f ilia y* < L 9 efrem G (B) effratre 11 ex] de L 15 vincula] lat. δεσμούς 16 lacu B L : habente B)

Quaerere autem oportet quomodo rationabihter mandet propheta valde gaudere filiam Sion et praedicare filiam Hieru-

< > < >

salem propter eum, qui sedit »super asinam et pullum novellum«, cum post modicum videns Hierusalem lesus »flevit super eam«, dicens: »Hierusalem Hierusalem, quae occidis prophetas« et cetera. vide ergo, ne forte gavisuram Sion et praedicaturam Hierusalem, non illam dicit, quae dominum crucifixit, sed istam quae crucifixum suscepit, caelestem Sion, de qua dicit apostolus ad Hebraeos: »sed accessistis ad Sion montem et cinitatem dei vivi, Hierusalem caelestem« et cetera, item ad Galatas: »Hierusalem autem quae sursum est libera est, quae est mater nostracc ne forte ergo haec omnia mysteria sunt salvatoris, qui solvit vincula per discipulos suos populi ex ludaeis et populi qui venit ex gentibus. Hgata enim erat peccatis, quae tunc fuit synagoga, ligatus fuit

<> ̓< > ́ <

et pullus cum ea, qui postmodum factus est novellus ex gentibus populus credens. et hos ambos adpropians ad Hierusalem caelestem, id est ascendens in caelum, iussit discipulos suos ut solverent eos, dans eis spiritum sanctum et dicens: »accipite spiritum sanctum. si cuius dimiseritis peccata dimittentur eis ; et si cuius tenueritis, «. et semper discipuli Christi solventes ligatam asinam et pullum adducunt ad lesum volentem eis vehicuhs uti per discipulos suos solutis a vinculo peccatorum priorum. et dignum est fiho dei, ut sic necessarios habeat eos (misericors enim est) [super], asinam alligatam et pullum <alligatum> ea. necessarios autem habet eos, ut sedens super eis repauset magis eos super quibus sedet, quam repausetur ab eis.

Sed quaeret aliquis, quomodo eis quae diximus conveniens sit sermo qui sequitur, dicens: confestim remittet eos. solutio autem quaestionis istius (sicut atbitror) haec est. quoniam dominus quidem eorum qui fuerant ligati, nemo alius erat, nisi ille de quo ait apostolus: »nobis autem unus dominus lesus Christus, per quem omnia«, cui quoniam nequaquam contradicturus fuerat aliquis dicentium: wquare solvitis pullum ?« * * * manifestum est. nam quasi nullo contradicere potenti sic dicit Christus: et si aliquis vobis dixerit, dicetis quoniam dominus operam eorum desiderat.

<> ́-

et vide quia, postquam ascenderit lesus iii Hierosolymam sedens super pullum hunc vel illum, missio quaedam ad opus aliquod necessarium ad ipsum locum erat futura, ut aliquid operis faciant asina et pullus eius, et hoc quidem <um <um tacite>, non tamen clare. sensum autem huiusmodi intellectus accipio credens ordini beatitudinum, quem facit Matthaeus. nam postquam dixit: »beati pauperes spiritu, quoniam ipsorum estregnum caelorumc post hoc scriptum est: »beatimansueti, quoniam ipsi possidebunt terram«. dicimus enim in his, quoniam primum quidem beatorum est »regnum «, in secundo autem loco »possidebunt terram «, non ut per omne saeculum sint super eam, sed consolati <et> eo quod esurierunt et sitierunt iustitiam, satiati in ea et misericordiam consecuti iterum restituantur in regnum caelorum. aut certe quoniam multi ex populo ludaeorum vel gentium, quos asinam et puUum supra sumus interpretati, qui crediderunt in Christo et susceperunt super se, postea missi a Clmsto reversi sunt

̓ <>

ad populum ludaicum vel ad ceteras gentes nondum credentes, ut praedicarent eis dominum Iesum filium dei. et hoc est quod significat dicens: confestim autem remittet eos.

Si ergo asina et puUus eius illi sunt, quos diximus supra, super quos verbum ascendit, non tibi videatur sermo insulsus, quod fideles homines animalibus conrarentur; forsitan enim tale aKquid intellegens et propheta dixit se factum esse quasiiumentum, non simpliciter iumentum, sed sicut iumentum apud deum vel apud Christum eius, secundum quod ait: »ut iumentum factus sum apud te«. nam quantum ad deum, iumenta sumus non solum nos, sed etiam multo nobis * * * prudentiores, sic autem, quantum ad pastorem Christum, etiam oves eius sumus, quoniam tanta distantia est inter eum et nos, quanta inter hominem et qualecumque iumentum.

< <> <> ̣

et forsitan cum ascenderint in Hierosolyma (sedente lesu super se) asina et pullus sunt, sed facti illic, non manebunt ibi, sed remittentur mutati iam et prodificati et enutriti verbi divinitate et eminentia scientiae honestati, ut ad gloriam dei digni habeantur remitti in locum unde adsumpti fuerant prius, domino eos meliorante et quasi mercedem hanc eis praestante pro eo quod portverunt eum et requieverunt in se: ut (sicut diximus) digni habeantur remitti in locum terrae huius ex qua erant adsumpti, sed non iam ad opera priora. nec enim fas est ut misericors dominus noster constitutus, postquam semel eos suscepit et honoravit et a vinculo solvit et fecit eos porpriam sessionem, ut mittat eos rursus ad vincula et opera mala, postquam semel susceperunt super corda sua filium dei. in his omnibus conveniebat

<> <»> à a a

valde gaudere et extendere gaudium (fructum «spiritus sancti«) filiam dei Sion et filiam eius Hierusalem praedicare. veniebat enim ei »rex iustus et salvans«, et non simpliciter »salvans« sed» xiustus et salvans«, id est cum iudicio et iustitia salvans. veniebat «sedens super asinam et pullum novellum«, quos diximus, visitanslsrael et exterminans »currus ex ephraem«, similes constitutos curribus Pharaonis quos »proiecit in mare«. veniebat autem, ut exterminet etiam »equum« animal bellicum de Hie- rusalem, ut pacem faciat Israel convertens perditas oves ipsius. quomodo non erat res digna gaudio magno sic venire regem iustum

atque salvantem <et mitem> Hierusalem, ex qua erat exterminandus omnis »arcus «, ut iam numquam »peccatores« in ea intendant »arcum« neque praeparent «sagittas in pharetra, ut sagittent in obscuro rectos «. erat <autem> tunc *** pax ex fide gentium salvatarum, domino principante »aquarum ad mare«, idest populorum, autem et »fluminum emissiones « et exitus facientium et inrigantium multa ipsius.

Qui autem simpliciter vult intellegere Sion populum Iudaeorum, ad quos venit salvator, sic dicere potest, quoniam verbum quidem dei praecipit gaudere filiam Sion et praedicare f iliam Hierusalem ; si autem aliqui eorum discrediderunt, non digna gaudio opera facientes neque suscipientes praedicandi praeceptum, ipsi sibi causa sunt facti, ut patiantur ea quae passi sunt, ut recte dicatur ad eos: »vobis [*](3 Vgl. Sach. 9, 10 — 4 Ps. 10, 2 — 8ff. llff Vgl. Sach. 9, 10 19f Vgl. Sach. 9, 9 — 24 Vgl. Rom. 3, 3 ? — 29 Act. 13, 46) [*](2 ὅτε] lat. las ὅθεν Koe 4 ἁμαρτωλοὶ + in ea lat. 11 θαλάσσης + id est populorum lat. 17 τῶν Ἰουδαίων> Koe, vgl. lat. 29 + guidem primum lat.) [*](1 <et > Kl, vgl. gr. 8 > Diehl, vgl. gr. | *** Kl, vgl. gr. 11 principante Χ* principata ρ 12 fluminum x* fluminis ρ | emissiones La emissionis y Lc 17 populum X* populos μ 24 filiam μ filiae x 26 discrediderint L)

Videamus autem et de nomine Bethphage secundum Matthaeum, Bethaniae autem secundum Marcum, Bethphage autem et Bethaniae secundum Lucam.

et hic erat locus »in monte, qui vocabatur Oliveti«. Interpretatur autem Bethphage quidem DOMUS MAXILLARUM (erat autem Villa sacerdotum, Quoniam maxilla propria erat Pars sacerdotum ex lege), Bethania autem DOMUS OBOEDIENTIAE. in domum ergo oboedientiae adducuntur omnes, qui solvuntur

a vincula peccatorum suorum, velad domum sacerdotalem maxillarum vel patientiae, ut inde ascendat dominus, in quo possumus dicere maxime occasionem accipientes de libro Iudicum, quoniam in his erat fons qui vocabatur fons maxillae, de quo biberat Samson cum sitisset; aut forsitan fons ille mysterium erat patientiae fidelium, ad quos dominus dicit: »qui te percusserit in maxilam unam, praebe illi et alteram«.

Super eos, quos secundum praeceptum Eius solverunt discipuli eius et Perduxerunt ad eum.

mons autem Olivarum est ecclesia, [*](1ff Vgl. Cl Nr. 225 Or. C p Nr. 66 Or. Ferner Orig. tom. X, 30 in Joh. (IV, 203, 34ff) u. besonders hom. XXXVII in Luc. (IX, 217ff). Hier. In Matth. 159 C: cumque adpropinquaret Hierosolymis et venisset Bethphage, ad Domum maxillarum, qui sacerdotum viculus erat etc. Vgl. Wutz Onom. sacra 39 — 3f Vgl. Harnack TU. 42, 4, 84 A. 2 — 8 Vgl. Wutz Onom. sacra 39 — 8ff Vgl. C luc Nr. 46 Or.? — 16ff Vgl. Iudic. 15, 19—18 Vgl. Luc. 6, 29 2 l. φασιν? Κl 14 nach Koe, vgl. lat. καὶ MH 29 ἐλεῶν Η 7 pars erat L 8—15 Bethania —dominus] hier Kl nach Diehl (Koe z. T.), vgl. gr.; hinter et alteram Z. 24 x 15 dominus] Iesus Pasch 27 eius1 < L)

<> <> <>

ut ascendat super eos, cum soluti fuerint a peccatis aceipientes remissionem eorum. super alligatis autem adliuc et »vinculis peccatorum « constrictis non sedet lesus. secundum Marcum autem et Lucam etiam pullus introducitur alligatus, «super quem nemo hominum sedit«; enim rationabile neque quod secundum mores humanos fieri solet, in gentibus factum fuerat aliquando neque fundatum in eis aUquid disciplinae, sed contra meritum suum a deo sunt consecuti, ut verbum dei super eos sederet, ut eo ducente ascendant in Hieru- [*](8 Luc. 19, 33 — 13ff Vgl.Hier. in Matth. 159 D: alligata erat asina multis vinculis peccatorum — 16 Vgl. Prov. 5, 22 — 16f Vgl. II 231, 9 — 8ff Marc. 11, 2; Luc. 19, 30) [*](7 λέγει H 11 δεδεμένον H 13 1. ἐπιβαίνειν? Kl, vgl. lat. 19 <καὶ> Kl, vgl. lat. 22 <ἀνθρώπινον> vgl. lat. 23 l. πέπρακτο ? | <ποτε> Diehl Koe, vgl. lat. | ἢ ἳδρυτο εὐταξίας τι τιἐν> Koe, vgl. lat. 23/24 ὓδρυτο τῶν H) [*](13 ascendens G La 16 autem] 1 enim KL, vgl. gr. 20 alligatus y* alHgandus L 31 f lat. frei ? 31 ducente <et > Diehl, vgl.gr.)

Euntes autern discipuli fecerunt sicut praecepit eis lesus. et adduxerunt asinam et pullum, et inposuerunt super eum vestimenta sua, et sedit super eum.

Adducentes ergo ad Christum asinam et pullum nudos eos non dimiserunt, sed ornamenta eis inposuerunt quibus ipsi fuerant adornati et vestibus quibus ipsi fuerant cooperti honestatem eis adicientes, quos suo studio solverant ipsi: ut super omatos vestibus discipulorum Christi Christus ascendat et requiescat in eis et apud eos dei verbum fundetur, quoniam unumquemque discipulorum decebat aliquid Christo conferre regi mansueto ***, ut possint dicere, quoniam Christi sumus operis participes.

Plurima autem turba stranerunt vestimenta sua in nia, alii autem caedebant ramos de arborbus et sternebant in via. multus ergo populus cum Christo ascendebat in Hierusalem, qui et ipsi fructum susceptionis Christi demonstraverunt, vestimenta sua et quaecumque habuerant ornamenta sternentes in via, per quam asina et pullus transibat, videhcet ut munde incedentes terram et rerum terrenarum pulverem nequaquam contingant vel patiantur in via iUa, qua in Hierusalem ascendebant. et tertium agmen post <duos> discipulos et plurimam turbam sternentem vestimenta sua in via introducitur, qui pulchritudinem ahquam itineri faciebant, per quod proficiscebatur in Hierusalem lesus.

<>

turba autem quae praecedebat et quae sequebatur, clamabant dicentes: Osanna filio David; benedictus qui venit in nomine domini; Osanna in excelsis. et praecedentes quidem ante Iesum dices, qui ante adventum fuerunt sancti prophetae et ceteri iusti; sequentes autem, qui fuerunt post adventum ipsius apostoli ceterique fideles qui secuti sunt verbum dei. tamen non aliud dicebant qui praecedebant, aliud autem qui sequebantur, sed omnes clamabant simul <ut> voce humanam quidem Christi dispensationem laudantes in eo, quod dicebant: osanna filio David [*](19—26 Vgl. Ci Nr. 226 Or. II 233, 14ff — 26ff Vgl. Hier. in Matth. 161 D: et praecedentes ac sequentes non brevi et silenti confessione, sed clamore plenissimo resonant: »Osanna« etc.) [*](4 <καὶ> ἂλλη Hu 19 φήσεις 〈τοὺς〉? Kl 25 26 χριστοῦ] αὐτοῦ Μ) [*](14 praecedebant . . . sequebantur B 20 adventum + christi Gc B L 28 insimul L | > Diehl, vgl. gr.)

Et cum intrasset lesus in Hierosolymam, commota est universa civitas dicens: quis est hict turba autem dicebat: hic est lesus ’propheta a Nazareth Galilaeae. in istis nunc duobus clamoribus dictis ex consensu praecedentium et sequentium lesum ipse quidem intravit in Hierosolymam veram, admirantes autem virtutes caelestes, quae appellantur <universa> civitas, dicebant: est iste ? secundum quod fuerat prophetatum in Psalmo de ascensione ipsius et de admiratione virtutum caelestium <admirantium> propter novum vehiculum corporis eius. habet autem ita : »tollite portas, principes, vestras, et elevamini, portae aeternales, et mtroibit rex gloriae.

quis est iste rex gloriae ? dominus fortis et potens, dominus potens in proelio«. et in Esaia similia quaedamprode reditu eius in caelum post dispensationem passionis ipsius hoc modo : «quis est iste qui venit ex Edom, rubra vestimenta habens ex Bosor, iste formosus in stola ?« hoc autem diximus, ut ostendamus mysterium eius quod dicitur, quoniam ascendente eo in Hierusalem commota est omnis civitas clicens : quis est iste?

<

NAI. >

Matth. 21,12-13).

Et intravit lesus in templum dei et eiciebat omnes vendentes et ementes in templo, et mensas nummulariorum evertit et cathedras vendentium columbas, et dixit eis: scriptum est: domus mea domus orationis vocabitur, vos autem fecistis eam speluncam latronum.

Supra mensuram dignitatis Christi fuerat, secundum quod videbatur filius esse fabri, ut tanta f idueia uteretur et potestate, eiciens nundinam de templo, qua nec princeps alicuius gentis utens facile poterat explicare quod fecit lesus. et haec diximus secundum simphcem intehectum. secundum moralem autem taha dicemus. et primum ciuidem de templo <dei> , de quo per prophetam dixit deus : domus mea domus orationis uocabitur ergo secundum corporalem circumcisionem carnis et secundum corporales legis festivitates et sacrificia, consequenter et templum dei aestimabatur, quod ex lapidibus insensatis erat constructum, primum quidem a Salomone, deinde reparatum ab Esdra, postea vero post Christi adventum a Romanis destruc-

tum. et illa aestiraabatur domus esse orationis, qua destructa necesse est ut ludaei quasi iam non habentes domum orationis iam non habeant privilegium speculationis dei nec possint secundum legem deo servire. hoc ergo facto omnia Christus eiecit in mysterio spiritalium actuum suorum et tunc fecit visibihter, quod semper invisibihter agit, eiciens vendentes et ementes de templo et mensas nummularicyrum evertens et cathedras vendentium columbas *** ad correptionem popuh, ut non pro mundis festinitatibus <celebratis> in nomine dei emptionibus et venditionibus vacent in loco non competenti, in qyxo non debent vendere et emere, sed orationibus tantum vacare, qui congregantur quasi m domo orationis.

a

Nunc autem arbitror esse temqjlum dei ex lapidibus vivis constructum ecclesiam Christi. sunt autem multi in ea non sicut decet viventes spiritaliter sed »secundum carnem« militant<es> , qui et domum orationis de lapidibus vivis constructam faciunt spe- luncam esse latronum actibus suis non ecclesia dei dignis, sed spelunca latronum. qui enim considerat in multis ecclesiis talium Christianorum peccata, qui arbitrantur wquaestum esse pietatem«, et cum deberent »de evangeho viverec secundum quod vivere decet servos dei, hoc non faciunt, sed divitias et multas possessiones adquirunt, nonne dicet speluncam latronum factam esse sub illis ecclesiam, ut recte dicat Christus ad eos

propter dissipationem ecclesiae suae: »quae utilitas in sanguine meo, dum descendo in corruptionem ?« item ipse per Osee tali modo: »vae mihi quoniam factus sum sicut qui colligit stipulam in messe et sicut racemum in vindemia, cum non sit botrio ad manducandum primogenita. vae animae meae, quia periit timoratus a terra, et qui corrigat in hominibus non est«. et cum intellexeris Iesum dicentem talia et lugentem peccata nostra ***, aspice simul et illud, quod in evangelio scribitur: »cum vidisset Hierusalem, flevit super eam et dixit«. et si rationabihter flevit super Hierusalem, rationabilius flebit super ecclesiam aedificatam quidem ut esset domus orationis, factam autem propter turpia lucra et luxum quorundam (quod utinam non esset principum populi) speluncam latronum.

<> <> <>

Sed tunc quidem intravitlesus in templuni dei et mundavit eum, eiciens (omnesy vendentes et ementes in templo et meyisas nummulariorum evertens et cathedras vendentium nuncautem, quamdiu non visitantur, qui in nomine lesu Christi conveniunt »in id « sunt in conventibus vendentes et ementes in templo et reliqua omnia facientes, et nusquam eis Christus apparet, ut eiciens eos reliquos salvet. si autem visitaverit super peccata nostra et quasi diligens nos veniat ut corripiat et castiget quasi fiKos, ut recipiat nos, tunc ingredietur Christi potestas congregatis nobis et spiritu sancto et ingrediens ei- ciet omnes vendentes et ementes in templo; vendentes quidem et alienantes a se quidquid habebant boni, ementes autem pro eis mala, [*](11 Vgl. I. Kor. 11, 20 — 24f Vgl. Prov. 3, 12 — 26f Vgl. I. Kor. 5, 4) [*](10 <ἐν> Koe, vgl. S. 551, 15 14 <πάντα> Diehl Kl vgl. lat. 16 > Koe, vgl. lat. 22 ἐπὶ] super lat. 31/32 ἀμπεπωλοῦντας Μ 32 καὶ < Μ) [*](2 evim GL a illud B Lc 3 > Diehl, vgl. gr. 8 id y* <L 9 sunt] sint G <B | conventibus μ convenientibus x 23 diligens] lugens L 24 ut Kl, vgl. gr. et x)

Et arbitror convenire verbum de venditoribus columbarum eis, qui tradunt ecclesias avaris et tyrannicis et indiscoplinatis et inreligiosis episcopis aut presbyteris <aut diaconis> pro-

pter quod et cathedras tantummodo *** appellavit evangelista eversas esse a lesu. et utinam audirent haec cum decenti admonitione scripturae, qui gloriantur de cathedris Moysi in quibus sedent et vendunt omnes ecclesias columbarum et tradunt eas tahbus praepositis, ad quos recte dicatur a domino per Hieremiam prophetam prophrtam: »principes populi mei me non cognoverunt ; fihi sunt insipientes et non intellegentes, sapientes sunt ad male faciendum, bene autem facere nesciunt«, et apud IMichaeam similiter: »principes popuh mei expellentur de domo epulationis suae«. si autem audirent, numquam venderent Christi columbas, sed constituerent principes eorum parcentes columbis et providentes saluti earum, et non despicientes nec occidentes pingues columbas.

|

Si autem oportet tres istas species reiectas a templo cautius exponere, possumus dicere: quicumque iii populo Christiano ad nihil aliud vacant in saeculo isto nisi circa venditiones et emptiones, rarius autem orationibus per- manent vel aliis actibus rectis, quos quaerit sermo divinus, ipsi sunt vendentes et ementes in templo dei,

facientes domum orationis speluncam latronum. diaconi autem qui non bene tractant ecclesiasticarum pecuniarum mensas, sed semper de eis fraudant et ipsas quas dispensant non secundum iustitiam dispensant, ut divites fiant de rebus pauperum, ipsi sunt nummularii pecuniarum mensas habentes quas Christus evertit. quoniam autem mensis ecclesiasticarum pecuniarum diaconi praesunt, docent nos in Actibus suis apostoli, cum factum fuisset (inquit) wmurmur Graecorum ad Hebraeos, eo quod despicerentur viduae eorum in ministerio cotidiano«, dicentes: mon est bonum relinquentes verbum dei ministrare mensis. eligite ergo ex vobis septem quos constituamus in hunc usum; nos autem verbo dei instantes erimus«. episcopi autem et presbyteri, quibus <primae> creditae sunt cathdrae, qui tradunt ecclesias quibus non oportet et constituunt principes quos constituere non expedit, ipsi sunt qui vendmit columbas,

<> > <> >,

quorum cathedras Christus evertit. unusquisque ergo sedentium super cathedramecclesiasticamet amantium »primas cathedras in «, videant ne forte sic sedeant in eis ut veniens dominus eas evertat quasi dignas eversione. > et unusquisque diaconorum, qui congregant sibi divitias fraudantes pauperum pecunias, intellegant praesentem scripturam, ut iam non congregent, ne forte veniens domtnus evertat mensas dispensationis eorum. sed et cpi sonicitudinibus mundialibus fermitur semper ad venditiones et emptiones, curent ne forte veniens dominus eiciat eos de templo dei, quando eiectus nec spem habet regrediendi unde eiectus est. scrutanti autem mihi scripturas apparet, ne forte haec faciat lestis in secundo adventu et m futuro iudicio > . tunc enim ingressus in omnes ecclesias eiciet

<>

vel evertet quos invenerit (secundum ea quae diximus) temple dei indignos.

si quis autem inventus fuerit non habens aliquid de his criminibus tribus, et inventus fuerit esse in temple <dei>, confidat; nec enim eicietur a Christo nec aliquid eius evertetur nec exprobrabitur, quasi qui fecerit domum orationis speluncam latronum.

puto autem: et in hoc tempore invisibiliter venit Iesus ad singulas ecclesias dei et eicit quos supra diximus digons eiectione. quotiensecumque enim excitat temptationem super ecclesiam, venit ad eam et visitat eam, ut [*](3f Vgl. Matth. 28, 20 1 γὰρ] tunc enim lat. 8 <ὡς—ἰεροῦ> Kl nach Koe, vgl. lat. 9 ἐκβαλεῖ Hu ἐκβάλη Μ Η 18 ἔχει] habens lat. 22 I. oἶκον <τῆς>? Kl) [*](6 entspricht gr. Z. 14f 17ff lat. las εἰ δέ τις <εὑρίσκεται>. . . ἔχων καὶ ἐν τῷ ναῷ <ὤν>Koe 20 <dei>Κοe, vgl. gr. 23 qui x*<μ)

Post haec videamus, ne forte et sic locus iste intellegi possit. omnis enim natura rationabilis templum est dei, quae ad hoc est creata, ut capiat gloriam dei. hoc ergo quod est naturaUter templum dei, id est anima, inplemus peccantes quibusdam quidem vendentibus, quibusdam autem ementibus cogitationibus maHs et si quid sanctum rehquum est in anima nostra, quod est columba . dicit ergo <Iesus> ad eos qui peccant et pleni sunt furibus cogitationi- [*](9ff Vgl. Hier. in Matth. 165 B: quod de ecclesiis dixwhus, iinusquisque el de se intellegat — 13 II. Paral. 5, 14; III. Regn. 8, 11) [*](3 εἰρημένης Hu εἰρημένου Μ H 9 φήσει H 15 ὀφθείσης Ηc ὀφθήσης Ηa ὁφθήση Μ 20 f πωλούντων — λογισμῶν] gr. kürzt ? vgl. lat. 27 ἂγιον] ἂλλο Μ 28 ἦν] est lat. 30 ληστ <ικ> Koe 27 aliquid L 29 <Iesus> Koe, vgL gr.)

Et accesserunt ad eum caeci et claudi in templo, et sanavit eos.

Quae smit quidem secundum simplicem intellectum, ha- [*](10 Luc. 23, 21 - 11 Luc. 23, 18 - 17 VgL Eph. 6, 12 - Vgl. Joh. 18, 40– 18 Vgl. Luc. 23, 25) [*](5 f τὸν οἰκον τῆς προσευχῆς σπήλαιον ληστῶν M 21 βαραβᾶς H 23 ff vorher: ἐρὶ (!) τῶν ἐν τῷ ἱερῷ θεραπευθέντων τυφλῶν κοὶ χωλῶν H 23 καὶ] αὶ (!) H 26 ὅτι < Ηa (i. m. Hc?)) [*](1 scriptum est y* <L 3 eam] illam B 5 fecerunt B 6 eiecit x* eiicit μ 12 odie usque G (B^) 14 secum y* <L)

videntes autem principes sacerdotum et scribae mirabilia quae fecit et pueros clamantes in templo et dicenes: osanna filio David, indignati sunt et dixerunt ei : audis quid isti dicunt ? lesus autem dixit eis: utique; numquam legistis: ex ore infantium et lactentium perfecisti laudem ?

<> <> <> <>

Quemadmodum secundum historiam vituperabiles sunt isti principes et scribae, ita et secundum ecclesiam Christi vituperabiles smit quidam episcopi et presbyteri, qui vitam suam minime adornantes nec induti scientiam veritatis et quidem videntes mirabilia rahilia nihilominus contemnunt pusillos ecclesiae et parvulos deum laudantes et Christum ipsius, et indignantur in eorum profectu et accusant eos apud ipsum lesum quasi peccantes, cum non sint peccantes, et quasi ad non audientem neque servantem ordinem omnem dicunt: auclis quid isti dicunt ? et hoc magis intellegere poterimus, si cognoverimus quomodo frequenter eos, qui fervent spiritu et usque ad carcerem contra infideles luctantur et pericula universa contemnunt et cum omni virtute continentiam et virginitatem student, smit autem inperiti sermone, coarguunt quasi incontinentes sacerdotes vitu- [*](7f Vgl. Rom. 2, 20 — 19 ff Uber diese KJasse von Heiligen vgl. Harnack TU 42, 4, 135 — 21 Vgl. Rom. 12, 11 ? — 27 Vgl. II. Kor. 11, 6 ?) [*](5 ἀρχιερεῖς + et presbyteri lat. 7 γνῶσιν Kl, vgl. lat. δήλωσιν Μ H 9 τοῦ θεοῦ] ἑαυτῶν Μ 15 παρ’ <ὐτῷ> τῷ Ἰησοῦ Kl, vgl. lat. 17 Hu, vgl. lat. I ἀκούοντι Lo, vgL lat. ἀκουότων Μ H | <μηδὲ> Lo, vgL 18 τηρουντι Lo, vgL lat. τηρούντων Μ H 24 <παντὸς> Kl, vgL lat. 26 <δὲ οὖσι> Koe, vgL lat.) [*](4 ecclesiam (Christi)] lat. las συναγωγὴν st. ἀναγωγῆν Koe 7 scientia B L 8/9 mii-abilia] miracula G L 26 > student μ 27 coarguunt Kl nach ρ, vgl. gr. quos arguunt y* quos L)

Et relictis illis abiit foras extra civitatem in Befhaniam,

Matth. 21, 17—22.)

et mansit ibi. mane autem revertens in civitatem esuriit. et videns fici arborem unam secus viam venit ad eam, et nihil invenit in ea nisi folia tantum, et ait illi: nurnquam ex te fructus nascatur in sempiternum. et arefacta est continuo.

Quos relinquens exiit ab Hierosolymis lesus et mansit in Bethania, nisi principes et scribas, qui sciebant quidem »mirabilia quae fecit lesus et pueros clamantes in templocc, nihilominus indignantes adversus eos quideum laudabant * * *, quasi qui non intellexerant quod fuerat scriptum: ex ore infantium et lactentium perfecisti laudem ? et quoniam rehquit iham Hierusalem et factus est extra eam, ideo cecidit et »lapis super lapidem« stare non potuit. venit autem in Bethaniam ad

Y

DOMUM OBOEDIENTIAE, id estecclesiani, in qiia est etiam commoratus et requievit, eo quod non habebat in Hierosolymis »ubi caput reclinet«, quae talibus sacerdotibus et populo impio erat repleta; cum autem requievisset in Bethania, in DOMO OBOEDIENTIAE, post principium constituendi ecclesiam, postquam repausavit aliquantulum Christus in ea, tunc revertitur in civitatem quam paulo ante rehquerat. et revertens esuriit, et vidit unam ficulneam secus viam arborem, populum circumcisum. et veniens ad eam Jiullum fructum manducabilem invenit in ea, sed tantum speciem vitae: folia enim sine fructibus erant in ficu. et quoniam arbor illa erat animam habens, quasi audienti dignam maledictionem suam dicit: numquam ex te fructus ’ in sernpiterrium. id est, quamdiu stat hoc saeculum praesens, numquam ex te fructus nascatur. ideo infructuosa est synagoga ludaeorum, et hoc erit ei »usque ad consummationem

»>

saeculi«, donec »interaverit gentium plenitudoK, et aruit ficulnea adhuc peregrinante in hac vita hominum Christo et inter homines quasi homine conversante. et videntes discipuli mirati sunt; ocuKs enim spiritalibus viderunt mysterium fici siccatae, <et mirati sunt> mirati > non tantum quia siccata est, sed quia confestim siccata est, id est populus ludaeorum. respondens autem lesus ait illis: amen dico vobis, si habueritis fidem et non haesitaveritis, non solum de ficulnea facietis, sed et si monti huic dixeritis: tolle te et iacta te in mare, fiet. ergo discipuli Christi fideles et non haesitantes arescere faciunt ficuhieam illam dicentes ad eam : »Vobis primum missum fuerat verbum dei; sed quia indignos vos iudicatis

aeterna vita, ecee convertimur ad gentesc, et relinquentes eam siccam faciunt eam, cum vitalis virtus eius transierit ad gentes.

Super illud autem quod poterunt siccare ficulneam aclhuc discipulis suis promittit * * * quoniam, si habuerint fidem et non haesitaverint, etiam monti qui a Christo videtur et manifestatur, id est contrariae potestati extollenti se contra homines clicent: tolle te et initte te in mare, et fiet. tollitur enim a singuhs qui adducuntur ad fidem verbo discipulorum Christi, altitudo illa mahtiae, mons ille satanas. et mittitur in mare, id est in abyssum dignum se locum. de quo mari dicit in Psahno : «hoc mare magnum et spatiosum; M illic naves pertransibunt, animaha pusilla cum magnis, clraco iste quem formasti ad ihudendum ei«, [*](28 Ps. 103, 25f — 33 Ps. 73, 13–14 (var. lect.)) [*](2 συστρεφόμεθα H 10 <ἒτι> Diehl, vgl. lat. 13 <καὶ> Diehl Kl Koe, vgl. lat. | <βλεπομένῳ τε καὶ> Kl Koe, vgl. lat. u. S. 564, 9 20 βαρὺ + illa lat. | ὄρος + ille lat. 25 αὐτοῦ Μ) [*](4/5 transierit + ab eis y 11 *** Diehl KI, vgl. gr. 20 altitudo] lat. las βαθὺ st. βαρὺ)

Ipsa autem est Bethania, ubi ex mortuis suscitatus amicus Cliristi Lazarus morabatur. et omnis qui oboedit verbo dei *** confirmato et commoranti in se, Bethania est et DOMUS OBOEDIENTIAE, et commoratur Christus in eo et requiescit. et forsitan simphciores dicunt de eo quod scriptum est: relictis

illis abiit in Bethaniam: quomodo enim poterat fieri extra civitatem nisi reliquisset priores, apud quos fuerat prius ? sapientiores autem auditores dicunt: <non> omnino reliquit priores, quando fit apud alios, sed malos quidem et peccatores reliquit, quando autem fuerit apud iustos, fit et apud alios post illos et cum iilis. nam et in Bethania commorans lesus non relinquens Bethaniam venit in civitatem; erat enim et in Bethania et venit in civitatem. esurit autem lesus semper in iustis, volens manducare fructum spiritus sancti in eis, et sunt eius escae (ut ita dicam) ficus ciuas esuriens edit, id est caritas eius ciui eam fructificavit, qui prinius »fructus est spiritus sancti«, et gaudium et pax et patientia et reliqua. quae quidem quamdiu fructificamus non arescimus, si autem venienti domino et quaerenti huiusmodi fructum ut manducet in nobis non exhibuerimus, dicet <ur> ad nos : numquam ex vobis fructus nascatur in sempiternum.

et vide, quoniam »secus viam« erat haec ficus quae folia tantum habuit sine fructu. sic enim et terra, quae secus viam est (licet fuerit seminata) nullum fructum producit, diripientibus volucribus semina seminata. quamdiu ergo non venit lesus ad

aliquam ficum nec quaerit fructum eius, sed patienter agit et sustinet si forte proferat fructum <ficus>, non exsiccatur; si autem venerit esuriens et fructum requirens, et inventus fuerit aliquis nihil iustitiae habens nisi pro- fessionem tantummodo fidei, quod est folia sine fructu, mox exsiccatur etiam hoc ipsum quod videtur fidelis amittens. et est multos in ecclesia tales videre, qui multo tempore portaverunt fidei nomen, ostendentes tantummodo quia vivunt, omnino autem sunt sicci; quos quia non fructificabant, videmus recedentes a verbo dei ad plenum et sicc<at>os. quem talem cum viderint discipuli *** sicc<at>um, mirantur dicentes : quomodo confestim siccatus est ?

Adhuc manifestius de hoc ipso dicamus, quomodo in temptationibus petit fructum Iesus

mox siccantur.

a ficulneis quas plantavit, id est in persecutionibus confessionem et testimonium quaerit fidelimn, et cum mulier meretrix insaniens excitata fuerit super aliquem, quaerit in eo Christus fructum continentiae <et pudicitiae> quem protulit et loseph, cum fureret eius domina super eum. et sic in singulis quibusque temptationibus intellege Christum venire ad Christianos in temptationibus esurientem et fructum virtutis quaerentem. qui autem non fuerit praeparatus ut exhibeat fructum esurienti <Christo> aut confessionis aut castitatis, confestim siccatur: qui enim denegat m persecutione, siccatur. similiter et qui fornicatur siccatur, quamvis ostensionem fidei antea baiulabat quasi foliis coopertus. et super eos tales mirantur discipuli, quomodo mox siccantur. [*](8 Vgl. Gen. 39, 7ff - 30 Vgl. Gen. 1, 3) [*](3 μαρτύριον + quaerit fidelium lat. 4 γυναῖκα τι meretrix lat. 18 διδόναι + fructuiyy lat. 21/22 ὁ — ξηραίνεται < Μ | ἀρνησάμενος + in persecutione lat. 22/23 πορνεύσας + siccatur lat. 23 παρὰ τῶν Ηa) [*](8 <et pudicitiae> Diehl, vgl. gr. 18 lat. las παρεσκευασμένος Koe 19 <Christo> Diehl Kl Koe, vgl. gr. 24 ostensionem fidei y* ostensione fidei quam L 25 foliis + τῆς συκῆς gr. 26 eos y* < L)

Et operis est demonstrare, quomodo Christi discipulus quaerens fructum in ficu et non inveniens, dicat ad eam: nmnquam ex te fructus nascatur in aeternum, ut confestim siccetur. utputa, pone mihi aliquem quae sunt quidem fidei profitentem et pronuntiantem se in nomine lesu manducare et bibere coram ipso et lesum »in plateis« cordis eius docuisse. ita veniat discipulus Christi quaerens fructum sapientiae et verbi in eo secundum

̔ ̓́ ͂ <> »

professionem docendi quae dei sunt, <et> quaerens et scrutans eum per verbum nullum inveniat fructum in eo ; et ideo manifestum faciens eum videntibus vacuum a Christo exhibeat per verbum, quoniam non est possibile aliquem fructum fieri in eo in sempiternum qui ex arbitrio laesus est. sicut et »Petrus dixit ad» Simonem, arefaciens eum qui videbatur Christi professor: »pecunia tua tecum sit in interitum, quoniam donum dei aestimasti te per pecuniam possidere«. »cor enim tuum non est rectum coram deo». »in felle enim amaritudinis et obli- gatione iniquitatis video te esse«. et melius est [ut] fallacem ficum, quae vivere aestimatur non autem fructificat quasi viva, arguitam quia est infructuosa siccari verbis discipulorum Christi et fieri manifestam, quam ut furetur, dum vivere aestimatur, per figmentum professionis »in- [*](15 ff Act. 8, 20. 21. 23 - 30 f Vgl. Röm. 16, 18) [*](4 κενὸν Μc H (Ma ?) 8 βεβλαμενω H 26 δὲ + quasi viva lat. 27 ξηρὰν] ξηραν〈θεῖσαν〉 Koe, vgl. lat. 27/28 τῶν μαθητῶν Koe, vgl. lat. u. 571, Ζ. 9 τοῦ μαθητοῦ M H 28 ἀπατᾶν ἔτι Hu ἀπατῶντι Μ H 30<τῆς ἐπαγγελίας> Diehl Kl Koe, vgl. lat. 30/31 εὐεξαπατήτων + a talibus lat.) [*](2 <et> Kl, vgl. gr. 8 fructum <adhuc> Diehl, vgl. gr. 24 [ut] ρ)

Marcus autem in hoc eodem loco scribens ahud ahquid (quantum ad textum) adiecisse videtur dicens, quoniam »videns« lesus »ficum de longe habentem foha « ciuasi inventurus aliquid »in «, »cum « autem et nihil invenisset »nisi « tantum »nec enim erat tempus «), »respondens dixit ad eam :

numquam ex te in aeternum quisquam fruetum ». dicet <enim> aliquis : si non erat ficuum, quomodo venit lesus quasi aliquid inventurus »in ea« et quomodo iuste dixit ad eam: snumquam ex te quisquam fructum manducet« ? contra respondemus, quoniam numerati ab apostolo fructus spiritus sancti hi sunt: caritas, gaudium, pax, patientia, benignitas, bonitas, frides, mansuetudo, continentia. hi omnes aliquando in tempore suo redduntur. melius autem est, quando circumstantibus adversariis et provocantibus ad non fructificandum, potuerit aliquis propter cjuod satis est prodificatus in verbo, nihilominus proferre fructus spiritus sancti. quod autem dico tale est: unus de fructibus spiritus sancti caritas est. huius tempus est, quando non est difficile fructum reddere caritatis et dihgere dihgentem ; et est quidem fructus iste spiritus sancti, tamen in tempore suo. si autem ahquis excitetur ad odium fidehs constitutus et circumveniatur et msidias patiatur et dihgat insidiantem sibi, aut certe si fuerit ahquis

male moratus et odio dignus, ille autem iustus nec hunc talem odiat, sed (quasi filius eius qui »Solem suum oriri facit super bonos et malos«) etiam tunc diligat, utputa non in tempore ficuum fructum dans caritatis, beatus est. similis et de gaudio potest esse tractatus. qui profert fructum gaudii nullo eum ad tristitiam provocante quan- do autem praesentia provocant eum ad tristandum vel ad pusillanimitatem <et morositatem> prodificatus autem ille perverbum in tantum proficit, ut etiam in tempore tristitiarum gaudeat et in tempore opprobrii vel castigationum glorietur et in omni tempore periculi memor sit eius quod est dictum Dsemper »semper «, beatus est huiusmodi Christianus, fructum gaudii ferens, etiam non in tempore ficuum.

Simihter in omnibusfructibus sancti spiritus est tractandum. vult enim Christus fideles suos meliores esse humana omni natura et exigit eos supra naturam

et (ut ita dicam) opera dei magis quam hominum. propter quod <et> omnibus dicit, quoscumque ad beatitudinem vocat: »ego dixi: dii estis et filii excelsi omnes«; arguens autem eos, qui nolunt esse dii nec filii esse excelsi, <dicit>: »vos autem sicut homines moriemini«; in singulis enim quibusque peccatis, quando sumus »carnales et secundum hominem« ambulamus, nihil aliud operamur, nisi ut moriamur, et verum est quia »si secundum carnem« vivimus, »moriemur«, sicut docet apostolus.