Commentariorum Series In Evangelium Matthaei (Mt. 22.34-27.63)

Erant autem ibi mulieres multae a longe videntes, quae secutae fuerant Iesum a Galilaea minisrantes ei; inter quas erat Maria magdalena, et Maria Iacobi et Ioseph mater, et mater filiorum Zebedaei (27, 55. 56).

De istis mulieribus prophetasse referunt Esaiuni dicentem: »mulieres venientes ad spectaculum venite; non enim est populus habens «. vocat enim mulieres quae fucrant de longe et de longe videbant lesum, vocat eas ad verbum, ut derelinquant quidem populum insensatum et derelictum et accedant ad novum testamen- tum. beatas autem arbitror esse mulieres quae aedificantur adbeatitu- dinem a spectaculo verbi et a morte corporis lesu ; omne enim quod est in Christo, si vere videatur, beatum facit videntem. aspiciunt ergo mortificationem corporis lesu et modum, quo cum precibus »spiritum suum« mendavit patri. hae primum secutae sunt a Galilaea, et ut audens dicam (utens auctoritate scripturae docentis) a Galilaea »gentium« secutae sunt, non a recta neque a firma sed circuitum quendamhabente (hoc enimintellegitur Galilaea. id est VoLYTATIO VEL VERTiGo) quamrelinquentessecw- tae sunt lesum non otiosae, sed facientes quae mandabantur ab eo, et delectabant eum; mini- strantes enim sequebantur eum. omnis autem anima Β (Matthaei) II, 111, 25 An. : καὶ νῦν δὲ ἡ καταλιποῦσα τὴν ΚΑΤΑΚΥΛΙΣΤΙΚΗΝ καὶ ΑΣΤΑΤΟΝ Γαλιλαίαν ψυχὴ καὶ ἑπομένη τῷ λλόγῳ κοὶ ποιοῦσα τὰ προσταττόμενα ὁρᾷ κατὰ ἀλήθειαν καὶ τὴν νεκρότητα τοῦ σώματος Ἰηοοῦ καὶ τὸν τρόπον τοῦ μετ' εὐχῆς αὐτὸν παραθέσθαι τὸ πνεῦμα τῷ πατρί . . . (entspricht vielleicht einem jetzt fehlenden Absatz, der zwischen Ζ. 24 und 25 ausgefallen ware — so Koe — oder auch erst hinter S. 295, 14) divisionem aliquam gratiarum et ipsum dominumparticipans, ministrat lesu ministerium simile ministeriis angelorum, de quibus scriptum est, quoniam »accedentes angeli ministrabant ei«

Multae ergo erant spectantes Β (Cramer) I, 442. 30ff vgl. Β tunc lesum, praecipuae autem (Matthaei) II, 111. 14 An. : πολλῶν nominatae sunt et quasi attentius spectantes et amplius ministrantes et melius sequentes : Maria Mag- dalena magis interpretationi nominis patriae suae conveniens, δέ οὐσῶν καὶ ἄλλων γυναικῶν κατ' ἐξοχὴν αὖται ὠνομάσθησαν οἱ μᾶλλον θεωροῦσαι κοὶ διακονοῦσαι καὶ κρεῖττον ἀκολουθοῦσαι· ἡ ἀπὸ τοῦ μεγολυσμοῦ Μαρία [*](2 Jes. 27, 11 - 11 Vgl. Luc. 23, 46 – 15 Vgl. Matth. 4, 15 Onom. sacra 547 — 26 Vgl. I. Cor. 12, 4 — 28 Matth. 4, 11 19 Wutz, 1 dicentem < y 15 docentis Koe dicentis x 26 autem anima x* μ 29 spectantes Kl (vgl. Ζ. 32 etc.) expectantes (vgl. S. 294, 23) x Pasch 30f praecipuae . . . et] 1. praecipue . . . hae ? Kl, vgl. Ζ. 32 Β (anders S. 294, 6) )

Μάγδαλα γὰρ ΜΕΓΑΛΥΣΜΟΣ ἐρμηνεύεται) καὶ ἡ τῶν ἐπωνύμων τῶν πατριαρ- χῶν μήτηρ, τοῦ ΠΤΕΡΝΙΣΑΝΤΟΣ τὸν ἀδελφόν, καὶ ἐφ’ ᾧ γεννηθέντι λέγει ἡ μήτηρ »προσθέτω μοι ὁ θεὸς υἱὸν ἕτερον«, καὶ ἡ τῶν ΥΙΩΝ ΤΗΣ ΒΡΟΝΤΗΣ μήτηρ ὀνομαζομένη (+ παρὰ Μάρκῳ Β Matthaei) Σολώμη ὅ ἐστιν ΕΙΡΗΝΗ (1. EIPHNIKH? Kl)

opinatus suin auteni hoc, videns apud Matthaeum et Marcum tres praecipuas niuliercs noniinatas, de quibus praesens sermo habetur, et duas quidein esse praesens evangelista exponit »Mariam Magdalenam et Mariam ’, tertiam autem matrem dici filiorum Zebedaei ; apud Marcum autem tertia illa »Salome« appellatur. et secundum Marcum, qiiae secutae fuerant lesum a Galilaea, cum Christo »ascenderunt in Hierusaleniii. iste est enim finis eorum qui de- relinquunt CJaiilaeam »gentium« et sequuntur lesum, ut non solum in Hierusalem, sed etiam cum lesu ascendant in eam. Β (Matthaei) II, 112, 3 An.: τέλος δὲ τῶν καταλιπόντων τὴν Γαλι- λαίαν τῶν ἐθνῶν καὶ ἀκολουθούν- των Ἰησοῦ τὸ μὴ μόνον μόνον εἰς Ἱeρουσαλήμ, ἀλλὰ καὶ σὺν αὐτῷ. hoc enim significat quod simul ascendisse referuntur cum Christo.

Cum sero autem factum fuisset, venit quidam homo dives ab Arimathia, nomine loseph, qui et ipse discipulus erat lesu ; hic accessit ad Pilatum et petiit corpus lesu. tunc Pilatus iussit reddi corpus (27, 57. 58).

Qui petit corpus domini a Pilato, non qualiscumque aliquis erat, sed laudabilibus divitiis dives. et quia decurio constitutus mysterium nominis Christi portabat in veritate (quod est decem), ideo libenter pro beneficio magno postulavit corpus lesu a Pilato, et non permisit eum pendere in ligno. propterea laudatur ab evangelistis, quia »iustus et vir « et discipulus fuerat lesu, et fructus discipulatus sui reddidit forte, sicut in multis, sic et in corpore Christi, quia »expectans erat regnum dei«, sicut docuerat Iesus.

Et accepto corpore loseph invohit in sindone munda, et posuit eum in monumento suo novo quod excidit in petra, et advolvit lapidem magnum ad ostium monumenti et abiit (27, 59. 60).

In sindone munda involvit et in monumento posuit novo, ubi nemo mortuus erat, servans corpus lesu ad resurrectionem praecipuam. puto autem magis munditiam sindo illa habebat, ex quo involutum est corpus Christi quam prius; corpus enim lesu etiam in morte constitutum, quasi corpus lesu mundabat omnia quaecumque tangebat et magis innovabat monumentum illud novum quod fuerat excisum in petra. et ne aestimes quia fortuito scriptum est et eventu dictum est, quoniam involvit corpus in sindone munda et in monumento posuit novo, et quia monumentum iUud excisum erat in petra, monumentum mundum, quod a corpore lesu mundius erat factum quam fuerat priusquam poneretur lesu corpus in eo. quaeres autem, si sunt homines nihil amphus habentes quam corpus lesu, novi quidem et excisi in petra, et monumentum sunt eius mundum, et ideo salvi efficiuntur. consequenter autem et ahi sunt extra eos qui habent lesum viventem: et quidam eorum habent lesum et ante passionem viventem, quidam autem resurgentem amortuis; et quidam secundum quod multis apparet et non habentem »speciem neque decorem«, alii autem habent in gloriam reformatum, alii autem vident eum ascen- dentem et sperant rapi cum eo in nube, ut »semper« habeantur cum ipso.

Ergo Matthaeus novum esse monumentum conscripsit, et in petra excisum [non] exposuit manifeste. et quonia mnovum erat ab omni corpore mortuo, manifestaverunt Lucas et lohannes, quorum unus quidem dixit : »in quo nondum erat aliquis positus«, lohannes autem »in quo nondum aliquis positus erata «—plane plane si numquam ahquis positus fuerat ibi, postea autem positi sunt; nam quod dicit: »in quo nondum aliquis positus «, caute considerantibus verbum hoc significatur. dicimus ergo (ne forte simpliciter intellegere debemus hunc locum), quoniam, qui dixit: »consepulti sumus Christo per baptismum« consurreximus ei, in monumento novo et intellegibili exciso in petra consepultus est et ipse post Christum cumChristo, et omnes qui consepulti suntChristo in baptismo, ut resurgant cum eo ex novo monumento [*](17 Vgl. Jes. 53, –18 Vgl. Matth. 17, 2 – 18f Vgl. Act. 1, 9 - 19 Vgl. I. Thess. 4, 17 - 24 Luc. 23, 53 - 25. 26 Joh. 19, 41 – 29ff Rom. 6, 4 1 mundo G 3 autem] enim B Ι maius y Ι ille y 6 innova- batur y 7 ne] in G Ι fortuitu B 8 corpus] + ihu B Ι munda μ mundo x 10 x> mundum Koe 16 et < L 18 habent < B Ι gloria y refortum G 21 conscribit G 22 [non] Elt Kl 27 verbum] verum G)

Emt autem ibi Maria Magdalena et altera Maria sedentes contra sepulcrum (27, 61).

Post haec caritas duarum Mariarum, Magdalenae et matris lacobi et loseph. colligavit eas ad monumentum novum, propter corpus lesu quod fuerat ibi. et hoc observa, quoniam superius duae istae Mariae »et mater filiorum Zebedaei«, quam aestimamus ipsam Salomen, »de longe spectabant« mirabilia, quae in passione fiebant, et corpus eius suspensum in ligno. hic autem non permanserunt tres : mater enim filiorum Zebedaei non scribitur cum Maria Magdalena et cum Maria matre lacobi et loseph simul Ι sedere contra sepulcrum. forsitan enim usque hoc pervenire potuit mater filiorum Zebedaei; istae autem, quasi maiores in caritate, neque his, quae postea gesta sunt. defuerunt.

Altera autem die, quae est post jMrasceuen, convenerunt prin- cipes sacerdotum et Pharisaei ad Pilatum dicentes: domine, rememorati sumus quod ille seductor dixit adhuc vivens: post tertium diem resurgam. iube ergo custodiri sepulcrum usque in diem tertium, ne forte veniant discipuli eius et furentur eum et dicant plebi: resurrexit a ’, et erit novissityius error peior priore. ait autem illis Pilatus: habetis custodes; ite custodite sicut scitis. illi autem euntes munierunt sepulcrum signantes lapidem cum custodibus (27. 62 — 66).

Rationis est interrogare principes sacerdotum. qui venerunt ad Pilatum. ut dicerent haec quae dixerunt: dicite, sacerdotes, cum dixisset lesus: »solvite templum hoc, et ego in triduo suscitabo [*](1 Vgl. Col. 1, 18 – 4f Vgl. Matth. 28, 2 - 7 Vgl. Marc. 16, 4 – 13ff Vgl. Matth. 27, 56. 55 – 19f Vgl. Β (Cramer) 442, 28 = Β (Matthaei) II, 111, 9An.: τούτων γὰρ ὡς ἐπισημειοτέρων δι' ἀρετὴν ἐμνημόνευσεν – 31 Joh.2,19 5 eiim X Pasch ipsum n 7 <super> omnia Koe 14 salomen Gc salomon Ga salomem B 18 huc B 21 parasceue y 25 surrexit B 26 priori G 31 suscitabo illud y Pasch ~ L)

Adhuc autem interrogo: quid dicitis, sacerdotes ? nempe quia dicebat hominibus: »post tres dies resurgam«, et secreto discipulis suis ut furentur eum noctu et dicant post tres dies quia resurrexit a mortiiis ? sed hoc ex hoc ipso incredibile est, post tantos sermones morales quos in populo docuit universo et post tales et tantas virtutes quas ubique in omni ludaea ostendit, ut falleret discipulos suos verbis, ut etiam ipsi culparent ista mandantem, et ideo nequaquam facerent quod mandabat, maxime propter periculum quod imminebat eis a populo, si confiterentur eum qui ante modicum fuerat crucifixus et doctorem se habere et Christum. si autem hoc eum dixisse incredi- bile est, vide nisi consequens est, ut sicut prodigia fecit, ut sicut evangelium suum praedicandum »in toto mundo« praedixit, et »ante praesides et reges stabitis«, et sicut : »Hierusalem destruetur «, sic et de resurrectione sua praedixit quod ait: »sovite templum hoc, et ego in triduo suscitabo eum«. propterea et in suum locuti sunt sacerdotes et Pkarisaei ad Pilatum dicentes, quoniam ille seductor dixit adhuc vivens, quoniam post tres dies resurgam.

Adhuc autem vide quoniam »quidam venientes de custodibus in civitatem nuntiaveiiinti, non aliis, sed ipsis principibus sacerdotum omnia quaecumque fuerant facta«, ut ex omni parte inexcusabilis eorum constituatur impietas ; illi autem nec sic miserrimi adquieverunt documentis tantis, ut susciperent. quia lesus erat Christus, sed et post haec omnia malignabantur propter duritiam cordis sui. quia sicut induratum fuerat cor Pharaonis super tantis et talibus prodigiis, quae in Aegypto fuerant facta. sic et isti sunt indurati, ut »congregati cum senioribus et consilium accipientes darent pecunianid avaris ut dicant, »quia discipuli eius venientes noctu furati sunt eumdormientibus nobis«. et qui legebant in lege: »non falsum testimonium dices«, etiam ad falsum testimonium invitabant. expendentes pecuniam multam ut milites quidem falsum testimonium dicant (propter avaritiam pe- riculis se subdentes si furatum esset corpus lesu), praesidem autem multo magis placarent et ei suaderent (tantis pecuniis quantis poterat praeses placari sive autem et precibus), volentes eos eruere de peri- culo. qui adversus seipsos falsum testimonium praebuerunt dicentes contra disciplinam militarem obdormisse se tunc tanto somno, ut discipuli ausi essent venire simul et multi (confidentes quoniam milites dormiunt abundantius) et sic furarentur corpus lesu.

Et haec omnia gerebantur ab operantibus contrariis virtutibus contra Christi doctrinam, aestimantibus quoniam poterant extinguere a vita hominum de resurrectione domini providentiam dei et fidem. et sicut nimia duritia Pharaonis non est mollita multis prodigiis factis per Moysen, sic aut amplius duritia cordis istorum non sohim factis signis et prodigiis est flexa, sed neque custodibus nuntiantibus credi- derunt, »qui venerunt in civitatem et nuntiaverunt omnia quaecumque fuerant facta«. et »Pharaoni« quidem dictum est: »ad hoc ipsum suscitavi, ut ostendam in te virtutem meam, et ut annuntietur nomen meum in universa «, istos autem »supportavit« magnani- mitas dei, »vasa irae praeparata in «, fiat »salus ingentibus«.