Fragmenta In Lucam (In Catenis)
Origen
Origenes. Origenes Werke, Vol 9. Rauer, Max, editor. Leipzig: Hinrichs, 1930.
Ἀχούσας, ὅτι μέλλει παθεῖν ὁ Χριστός, καὶ νομίσας καιρὸν εὑρεῖν τοῦ εἰπεῖν, ἅ οὐκ ἤθελε γενέσθαι, ᾔτει τὸν κύριον ἄνω μεῖναι ἐν τῷ ὄρει διηνεκῶς, ἶνα μὴ κατελθόντα εὕρωσιν αὐτὸν οἱ Ἰουδαῖοι καὶ ἀποκτείνωσιν, ἀγνοῶν τὰ ἐκ τοῦ πάθους καὶ τῆς ἀναστάσεως μέλλοντα ἔσεσθαι πᾶσιν ἀγαθά.
>Ταῦτα δὲ αὐτοῦ λέγοντος ωεφέλη ἐπεσκίασεν ὐτούς<, τὸ περίεργον διακόπτουσα τοῦ ὑπὲρ δύναμιν τὴν ἑαυτῶν ζητεῖν τι, καὶ διὰ τούτου προδιατυπῶν, ὅτι μέλλουσι πάντες οἱ ἅγιοι οἱ πρὸ τῆς ἐπιδημίας καὶ οἱ μετὰ τὴν ἐπιδημίαν ἅμα γενέσθαι, καὶ ὅτι εἰς τὰς αὐτὰς σκηνὰς ἀνάγουσι νόμος καὶ προφῆται καὶ εὐαγγέλιον, τρεῖς μὲν ἀριθμούμεναι, πρὸς ἐν δὲ τέλος ὁρῶσαι, Λ·αὶ ὅτι ἐν τῇ ἀναστάσει μέλλουσιν >ἁπαγῆναι ἐν νεφέλαις< οἱ ἅγιοι >εἰς ἀπάντησιν τοῦ κυρίου καὶ σὺν αὐτῷ εἶναι< διηνεκῶς.
[*](δ [vorher gehen 3 Zeilen KjTill (D: Κυρίλλου ὅλον), nach 6 ἀγαθά ist ein Satz aus KjtiII u. Titus eingeschoben] — 11 ff. 1 Thess. 4, 17)[*](2 Ἤ ὅτι ἀκούσας dC 3 γενέσθαι + διὸ καὶ d 4 κατελθόντα > 6 πᾶσιν > d 8 διὰ τούτου > d 9 οἱ — IQ ἐπιδημίαν > d ἀναγενέσθαι δ 12 μέλλ. + οἱ ἅγιοι C ἐν νεφ. — 13 διηνεκῶς > C)Οὐδὲ βούλεται Ἰησοῦς λεχθῆναι τὰ τῆς δόξης αὐτοῦ πρὸ τῆς μετὰ τὸ πάθος αὐτοῦ· αὐτοῦ· ἐβλάβησαν γὰρ ἄν οἱ ἀχούοντες καὶ μάλιστα οἱ ὄχλοι τὸν οὕτω δεδοξασμένον δεωροῦντες σταυρούμενον. Οὐ τοίνυν φθονήσαντες ἔκρυψαν, ἀλλ᾿ ὡς φοβθέντες, μὴ ἀπιστηθῶσι. Φησὶ γὰρ ὁ Λουκᾶς· >καὶ αὐτοὶ ἐσίγησαν καὶ οὐδενὶ ἀπήγγειλαν ἐν ἐκείναις ταῖς ἡμέραις οὐδέν ὧν ἑωρακασιν<. Πότε οὖν >ἀπήγγειλαν< Μετὰ τὴν ἀνάληψιν, μετὰ τὴν τοῦ πνεύματος παρουσίαν· τότε τότε γὰρ ἐπλήσθησαν παῤῥησίας καὶ Πνεύματος πατηξιώθησαν καὶ τὴν ἀπὸ τῶν σημείων εἶχον φωνὴν συνηγοροῦσαν αὐτοῖς, καὶ πάντα ὅσα ἔλεγον λοιπὸν εὐπαράδεκτα ἦν.
[*](k*m*εμ)[*](2—4 σταυρούμ. aus Comm. in Matth. tom. XII, 43 (III, 203, 17—204, 2 Lomm.) (Var.: Οὐδὲ — λεχθ.] ἐπεὶ καὶ κατὰ ταῦτα βούλ. ὁ Ἰησ. μὴ λεχθῆναι / 3 οἱ > / 4 θεωρ.] ὁρῶντες) 2 Οὐδὲ + γὰρ Κ4 2 Οὐδὲ] καὶ τοίνυν οὐ βούλεται] γὰρ βλέπεται ε ὁ Ἰησ. ε πρὸ — 3 αὐτοῦ > ε 3 ἄν οἱ > μάλιστα + δὲ μ 4 τοίνυν > μ + ὡς K6K4 5 φθονήσ. + οὖν Φησὶ — 7 ἑωρ. > ke 7 Πότε] τότε ε οὖν] δὲ μ 8 τότε] πότε 6 ὅτε Κ8ε τότε — 10 ἦν > μ 9 ἠξιώθησαν Κ8ε 10 λοιπὸν > K8ε)Τοῦτο τοίνυν φησίν· εὶ καὶ ἐπὶ τοῦ παρόντος οὐ νοεῖτε τοὺς λόγους τούτους, ἐν καιρῷ αὐτοὺς νοήσετε τὴν ἄγνοιαν ἀποθέμενοι, ἐπὰν τελείως ἐπιστρέψητε πρός με καὶ περιαιρεθῆτε τὸ κάλυμμα, ὅπερ ἐν αὐτῷ [*](k* (vgl. ο) Vgl. Orig. Comm. in Matth. tom. XIII, 8 (III, 225, 6 ff. Lomm.)) [*](4 vgl. 2 Kor. 3, 16)
Εἰ μὲν οὖν ἕτοιμος εἶ, ὦ οὗτος, ὁμοίως ἐμοὶ οὐκ ἔχοντι ποῦ τὴν κεφαλὴν κλἰναι, αἱρήσῃ διὰ τὴν ἐμὴν διδασκαλίαν τὸ ἀκατάστατον ἐνταῦθα ἐλπίδι τῆς τῶν οὐρανῶν βασιλείας, [ἐπ᾿ οὐδενὶ] τὴν ἀνάπαυσιν ἐνταῦθα μὴ προσδοκῦν, ἀλλ᾿ ἐν τῷ αἰῶνι τῷ μέλλοντι. Οἱ γὰρ ἐμοὶ μαθηταὶ δικαιοσύνην ἀσκοῦντες >ἐν τῷ κόσμῳ θλῖωιν ἕξουσιν<, >πονηροὶ δὲ καὶ γόητες<, ἀλώπηξι καὶ πετεινοῖς οὐρανοῦ παραβαλλόμενοι ἐν τῷ βίῳ τούτῷ, >προκόφουσι πλανῶντες καὶ πλανώμενοι<. Μάλιστα δὲ ἁρμόζει πρὸς τό· >ὁ υἱὸς τοῦ ἀνθρώπου οὐκ ἔχει ποῦ τὴν κεφαλὴν κλῖναι< τὸ >ἀστατοῦμεν< ὑπὸ Παύλου, ἐν ᾧ Χριστὸς ἐλάλει, ῥηθέν.
[*](k* _ 6 Joh. 16, 33 6ff. 2 Tim. 3, 13 10 1 Kor. 4, 11; vgl. 2 Kor, 13, 3)[*](2 ὦ Κ8ε οὗτος] αὐτὸς ε 5 αἰῶνι τῷ > ε 6 κόσμῳ + τούτῳ 8 Μάλιστα — 10 ῥηθέν > Κ8ε)Ὅ δὲ λέγει, τοιοῦτόν ἐστιν· εἰ μὴ τῶν πετεινῶν καὶ θηρίων ἤτοι τῶν δαιμόνων σαυτὸν ἀπαλλάξεις, οὐ δύναμαι ἐν σοὶ καταλῦασι οὔτε σὺ τοιοῦτος ὢν δύνασαι τὸ ἀποστολικὸν ἀξίωμα λαβεῖν.
[*](δ; vgl. Ὠριγένους. Ἐν ἁγίοις ὁ Χριστὸς ἅγιος ὤν ἀναπαύεται· διὸ καί φησι πρὸς αὐτόν· ἐν σοὶ δαίμονες ἀναπαύονται, τοῦτ’ ἔστιν αἱ ἀλώπεκες, ἐγὼ δὲ οὐκ ἐν σοί, ἀλλ᾿ ἐν ἁγίοις ἀναπαυθήσομαι. (Matth. Katene d. P. Possinus p. 114, zu Matth. 8, 20))[*](2 τῶν C > d ἀπαλλάξης C καταλῦσαι δ] κατοικῆσαι DD1)Ὑψηλότερον δέ· ὅτε ἐπεθνήκει τῷ νεανίσκῳ ὁ πατὴρ καὶ ἦν νεκρός, τότε ὑπὸ τοῦ σωτῆρος ἐκλήθη· Νομίζω δὲ ὅτι, ὥσπερ ὁ κόσμος Παύλῳ ἐσταύρωτο καὶ νεκρὸς ἦν, ἐπεὶ τέθνηκεν αὐτῷ τὰ τοῦ κόσμου πράγματα, μηκέτι αὐτὰ σκοποῦντι ὡς >βλεπόμενα καὶ πρόσκαιρα< οὕτως ἑκάστῳ δικαίῳ τέθνηκεν ὁ διάβολος, ὅστις αὐτῷ ἔζη ἁμαρτάνοντι· πᾶς γὰρ >ὁ ποιῶν τὴν ἁμαρτίαν ἐκ τοῦ διαβόλου γεγέηται< παντὶ δὲ ἁμαρτά- νοντι καὶ σκοποῦντι τὰ τῇδε ζῇ ὁ πονηρὸς πατήρ. Παντὶ δέ, ᾦ τέθνηκεν ὁ πονηρός, λέγοιτ᾿ ἄν ὑπὸ τοῦ σωτῆρος τό· >ἀκολούθει μοι<. Καὶ τἀχα τοιοῦτόν ἐστι μυστικῶς νοούμενον τὸ δεῖν μισεῖσθαι ὑφ’ ἡμῶν τὸν πατέρα, εἰ μέλλοιμεν ἄξιοι ἔσεσθαι τοῦ Ἰησοῦ. Τὸ δέ· >τοὺς νεκροὺς θάψαι< τοὺς ἑαυτῶν νεκροὺς ἀλληγορεῖται μόνον· θάπτουσι γάρ πως νεκροὶ >τοὺς ἑαυτῶν νεκροὺς< ἐν ἑαυτοῖς, τάφοι καὶ μνημεῖα αὐτῶν γενό- μενοι. Τέλεον δέ καταλείπει τὸν νεκρὸν καὶ οὐδαμῶς ἔτι αὐτοῦ ἅπτεται ὁ πειθόμενος τῷ Ἰησοῦ· οἶδε γὰρ ὅτι ὁ ἁπτόμενος νεκροῦ μολύνεται.
[*](Κ*ε _ 3f. Gal. 6, 14 5 2 Kor. 4, 18 6f. 1 Joh. 3, 8 lOf. vgl. Luk. 14, 26 15 vgl. Num. 19, 16)[*](3 ὑπὸ] ἀπὸ ε σωτῆρος] Ἰησοῦ Κ8ε Νομίζω] νομιστέον ε 4 ἐσταύρωται ε τεθνήκει ε 7 γεγέννηται Κ4ε 9 σωτῆρος] Χριστοῦ Κ8ε 14 καταλείποι Κ6 15 ὅτι] ὡς ε)Ἕκαστος ἡμῶν ἑαυτοῦ ἀρότης ἐστὶν γῆν ἔχων τὴν ἰδίαν ψυχήν, ἥν ὀφείλει νεοῦν ἀρότρῳ λογικῷ συναγαγὼν τοὺς βοῦς τοὺς ἐργάτας ἀπὸ τῶν γραφῶν τῶν καθαρῶν· τότε γὰρ νέαν ποιήσει τὴν ὑπὸ πολλῆς ἀργίας τῆς ἐν τῷ παρελθόντι χρόνῳ παλαιωθεῖσαν ψυχὴν καὶ πολλὴν ἐξενεγκοῦσαν κακίαν καὶ ἔργα ἄκαρπα, ὅ ἐκτεμὸ)ν τῷ ἀρότρῳ τοῦ λόγου καὶ ποιήσας νέωμα σπερεῖ ἀπὸ τῆς θείας διδασκαλίας απέρματα νομικά, προφητικά, εὐαγγελικά, μεμνημένος καὶ μελετῶν αὐτό. Διό φησι καὶ διὰ Ἱερεμίου τοῦ προφήτου ό τῶν ὅλων θεός· >νεώσατε ἑαυτοῖς καὶ μὴ σπείρετε ἐπ᾿ · οὐ γάρ ἐστι θεῖον ἁπλῶς δέξασθαι σπόρον καὶ καρποφορῆσαι, μὴ πρότερον ἐκκαθάραντας τὰς ψυχὰς καὶ πᾶν ἐκβαλόντας πάθος καὶ τὰς βιωτικὰς μερίμνας καὶ ἡδονάς, αἵ εἰσιν αἱ ἄκανδαι· διό φησιν· ἔκκλινον ἀπὸ κακοῦ καὶ ποίησον ἀγαθόν<.
[*](W* Vgl. Orig. in Jerem. hom. V, 13 (42, 18—30 Klostermann); Ζ. T. Ubereinstimihung. — 10 f. Jerem. 4, 3 13 f. vgl. Luk. 8, 14 14 Ps. 36 (37), 27)Ἀλλ᾿ ὁ μὲν Λουκᾶς ταῦτα περὶ τῶν ἑβδομήκοντά φησιν, ὁ δὲ Μᾶρκος λέγει, ὅτι >προσκαλεσάμενος τοὺς δώδεκα ἀπέστειλεν ἀνὰ δύο δύο, δοὺς αὐτοῖς εξουσίαν πνευμάτων ἀκθάρτων<. Τοῦτο δὲ τὸ >ἀνὰ δύο< ὑπηρετεῖσθαι τῷ λόγῳ βουλήματι θεοῦ ἔοικεν εἶναι ἀρχαῖον ἀπὸ Μωϋσέως καὶ Ἀαρὼν ἐν τῷ >ἐξελθεῖν< τὸν λαὸν >ἐκ γῆς Αἰγύπτου<· τὸν Ἰσραὴλ ὁ θεὸς >ἐν χειρὶ Μωϋσέως καὶ Ἀαρων<. Καὶ >Ἰησοῦς δὲ ὁ τοῦ Ναυὴ καὶ Χαλὲβ ὁ τοῦ Ἰεφονή<, οἱ ἀμφότεροι ὁμονοήσαντες, κατέστειλαν τὸν λαὸν παροξυνόμενον ὑπὸ τῶν δέκα· καὶ Ἐλδὰδ καὶ Μωδὰδ ἀμφότεροι προεφήτευον ἐν τῇ σκηνῇ ὁμονοήσαντες. Ἀλλὰ ὕστερον Παῦλον καὶ Βαρνάβαν ἐξαπέστειλεν εἰς τὰ ἔθνη, καὶ παράδειγμά γε οἱ τοιοῦτοι [*](dk*CW Τίτ. Βόστρ., aus Orig. u. Kyr. zusammengesetzt) δ — 3f. Mark 6, 7 5ff.Num.33, 1 7f. Num. 14, 6 9f. vgl. Num. 11, 26 lOf. vgl. Akt. 11, 22ff. 2 Ἀλλ᾿ —4 ἀκαθάρτων > dCW ἑβδομ.] εὐδοκιμωτέρων Κ8ε 4 — 6 Ἀαρὼν] Ἀπέστειλεν αὐτοὺς ἀνὰ δύο W) Ἀρχαῖον δέ δὲ > W) καὶ τοὺς γὰρ βουλῆ θεοῦ ὑπηρετοῦντας ἀνὰ δύο εἶναι δεῖ· οὕτω καὶ C) Μψϋσῆς κοὶ Ἀαρὼν dCW δεῖ] θεοῦ δ 4 τὸ > ε βούλημά τι konj. Kr. 6 ἐν 7 Ἀαρών > dCW γῆς] τῆς ε 7 Μωϋσῆ Κ4 7 Καὶ — 8 Ἰεφονή] Ἰηοοῦς καὶ Χαλὲβ dCW 8 οἱ — 10 ὁμονοήσ. > dCW 9 Μελδὰδ ε 10 Ἀλλὰ — 11 ἔθνη] κοὶ εἰς τὰ ἔθνη δὲ δὲ > W) Παῦλος καὶ (+ ἀπεστέλλοντο C) dCW 11 ἐξαπέστειλαν Κ6 καὶ2 — 15 τάξας > dCW, ür + ἐὰν γὰρ δύο συμφώνως αἰτήσωνται παρὰ θεῷ τι, λήνονται< (vgl. Matth. 18, 19) dCW παρὰ — τι > Ι θεοῦ D4 Ι ~ τι παρὰ θεοῦ W), + Τάχα δὲ κοὶ οἱ ἄγγελοι τῶν ἀποστόλων καὶ νῦν ἀποστέλλονται ἔμπροσθεν αὐτοῦ κατασκευάαι τὴν ὁδὸν αὐτοῦ, ἐπεὶ οὐ δύνα ἀνθρωπίνη φυχὴ ἀθρόως δίξασθαι υἱὸν τοῦ θεοῦ, πρότερον δὲ ἐν ἀγγέλῳ ἐγγυμνασαμένη χωρήσει αὐτόν C)
Ὥσπερ εὐεργετεῖτε σώματα, οὕτω διδάσχοντες σώσατε ψυχάς. Βασιλείαν τοῦ θεοῦ ἑαυτὸν λέγει νῦν, ὡς βασιλέα καὶ θεόν· >ἤγγικεν<, φησίν, καὶ ἤδη ἐπιδημήσει ὑμῖν· ἄξιοι γίωεσθε, ἑτοιμάζεσθε εἰς ὑποδοχήν. Διαφορὰν δέ οἰκίας καὶ πόλεως καὶ ἐν Ψαλμοῖς οἶμαι εἰρῆσθαι, ἐν τῷ· >ἐὰν μὴ κύριος οἰκοδομήσῃ οἶκον καὶ ἐόν μὴ κύριος φυλάξῃ πόλιν, εἰς μάτην ἠγρύπνησεν ὁ φυλάσσων< ἔνθα παρατήρει, ὅτι τὸ μὲν ἔτι οἰκοδομούμενον >οἶκος< ὠνομάσθη, τὸ δὲ ἤδη φυλακῆς καὶ φρουρᾶς ἄξιον >πόλις<· ἐπὶ τῆς μέίζονος οἰκίας πόλεως τό· >δέχονται ὑμᾶς< ἔταξεν.
[*](e*CW* — 5f. Ps. 126 (127), 1)[*](2 Ὥσπερ + τοίνυν e οὕτως + κοὶ e Βασιλ. — 4 ὑποδοχήν > 5 Διαφ. — 9 ἔταξεν > W 5 ὁè > C φαλμῷ e 6 οἰκοδ. — κύριος2 > — 7 φυλ. > C 8 διὸ — 9 ἔταξεν > e)Τοῦτό φησιν· >εἴπατε, ὅτι τῶν ἁμαρτημάτων ὑμῶν ὁ κονιορτὸς ἄν εἰς ὑμᾶς ἐπανέλθοι<. Παρατήρει δέ, ὅτι αἱ μὴ παραδεχόμεναι ἀποστόλους καὶ τὴν ὑγιῆ διδασκαλίαν πόλεις ἔχουσι πλατειας ἀνάλογον τῷ· >πλατεῖα ἡ πύλη καὶ εὐρύχωρος ἡ ὁδὸς ἡ ἄγουσα καὶ πολλοί εἰσιν οἱ διερχόμενοι δι’ αὐτῆς<. Ἰστέον δέ, ὅτι μὴ τοὺς ἀποστόλους πόλις γῆς ἐπαιρομένης θολώδη καὶ πνιγώδη τὸν ἀέρα ποιούσης πληροῦται· ἡ δέ δεχομένη ἤτοι οὐδὲ τὴν ἀρχὴν ἔχει κονιορτὸν ἢ ἔχουσα ἔν τισιν ἁμαρτίαις ἀποτίθεται αὐτὸν καθαιρομένη ὑπ᾿ αὐτῶν.
[*](b*d(D*)k*CV*W* (Zw. 4 ἐπανέλθοι und Παρατήρει in k ein Clirys. Scholion; Παρατήρει mit neuem Lemma Ὠριγ.) D hat bei Ζ. 7 Τίτου, was aber zum folg. Schol. ört. — 5 vgl. 1 Tim. 1, 10 6 f. Matth. 7, 13 3 Τοῦτο — τῶν] τῶν γὰρ bkV Τοῦτο — 4 ἐπανέλθοι nach 6 ἀπώλειαν dC Τοῦτο + δἐ d, + οὖν C | ὅτι > d, dfiaQriwv C) ὑμῶν] ἡμῶν 4 ἐπανέ λθῃ βε ἐπανέλθοι (nach 6 ἀπώλ.) + ἐχρῆν οὖν ἀνειλῆφθαι τὸν κονιορτὸν ἀπὸ τῶν δυναμένων αὐτὸν ἀποπλύνασθαι, ἵνα μήτε οἱ ἀκροαταὶ ἔχωσιν αὐτὸν μήτε αὐτοὶ βλαβῶαιν ὑπ᾿ αὐτοῦ C Παρατ. δὲ] παρατηρητέον d, καὶ τοῦτο δὲ παρατηρητέον C δὲ > bV παραδεχ.] δεχόμεναι πόλεις 5 πόλεις > V 5/6 ἀναλόγως ε 6 τῷ] τό bD3D4 ἡ πύλη > 7 κοὶ — αὐτῆς > dC κοὶ — 10 > bkV Ἰστέον δέ dC] καὶ μὲν W 7/8 ἐπιδεχομένη dC 8 τοὺς ἀποστ.] ἀπόστολον dC καὶ πνιγ. > d 8/9 ~ τὸν dsoa κοὶ πνιγ. C 9 ποιούσης > d dC, πεποίηκεν D3D4 δεχομένη + ἀὐτοὺς πόλις C 10 αὐτὸν > dC)Βούλεται δὲ ἀποκαλύψαι ὡς λόγος οὐκ ἀλόγως, καὶ ὡς σοφία σοφῶς, καὶ ὡς δικαιοσύνη δικαίως, καὶ κατὰ ἀξίαν τοὺς καιροὺς τοῦ ἀποκαλύπτειν καὶ τὰ μέτρα τῆς ἀποκαλύψεως ἐπιστάμενος. Ἀποκαλύπτει δὲ περιαιρῶν τὸ ἐπικείμενον τῇ καρδίᾳ κάλυμμα καὶ τὸ >σκότος<, ὅ ἔθετο >ἀποκρυφὴν αὐτοῦ<· οὕτω γὰρ δυνήσεταί τις ὡς Μωϋσῆς >εἰσελθεῖν εἰς τὸν γνόφον, οὗ ἦν ὁ θεός<. Ἐπειδή δέ ἐντεῦθεν οἴονται οἶ ἱτερόδοξοι κατασκευάζειν τὸ ἀσεβὲς αὐτῶν δόγμα, ὡς ἄρα ἄγνωστον ὄντα τὸν πατέρα Ἰησοῦ Χριστοῦ το'ῖς ἐν τῇ παλαιᾷ λεχτέον λεκτέον πρὸς αὐτούς, ὅτι τό· >ᾦ ἄν βούληται ὁ υἱὸς < οὐκ ἐπὶ τὸν μέλλοντα μόνον ἀνα- φἐρεται χρόνον, ἀφ᾿ οὗ ταῦτα εἶπεν ἡμῖν ὁ σωτήρ, ἀλλὰ καὶ ἐπὶ τὸν παρεληλυθάτα· τὸ γὰρ >ἀποκαλύψαι< ἀορίστου ἐστὶ χρόνου ἀναφερόμενον ἐπί τινα τῶν παρεληλυθότων. Χρηστέον δέ Πρὸς αὐτοὺς καὶ γραφῇ τῇ λεγούσῃ· > Ἀβραὰμ ὁ πατὴρ ὑμῶν ἠγαλλιάστο, ἴνα ἴδῃ τὴν ἡμέραν τὴν ἐμήν· καὶ εἶδε καὶ ἐχάρη<· τῶν δὲ ἀκουόντων ταῦτα λεγὀν- των· >πεντήκοντα οὔπω ἔχεις ἔτη καὶ Ἀβραὰμ ἑώρακας<, φησὶν ὁ σωτήρ· >ἀμὴν λέγω ὑμῖν, πρὶν Ἀβραὰμ γενέσθαι ἐγώ εἰμι<· οὐκοῦν ὁ ταῦτα εἰπὼν ἐμπαρέσχεν ἐαυτὸν τῷ Ἀβραὰμ τότε, ἴνα ἐκεῖνος ἴδῃ τηνικάδε αὐτοῦ τὴν ἡμέραν. Εἰ δὲ μὴ βούλονται δέξασθαι τὴν <ἀποκαλύψαι> λέξιν ἐπὶ παρελη- λυθότος, ῥητέον πρὸς αὐτοὺς καὶ τοῦτο, ὅτι οὐ ταὐτόν ἐστι τὸ >γινώσκειν< τῷ >πιστεύειν<· >ᾦ μὲν γὰρ διὰ τοῦ πνεύματος δίδοται λόγος γνώσεως, ἑτέ- ρῳ δέ πίστις ἐν τῷ αὐτῷ πνεύματι<. Εἶεν ἂν οὖν τινες καὶ κατὰ τούτους πιστεύοντες μέν, οὐ μὴν καὶ γινώσκοντες· δεδόσθω οὖν κατ’ αὐτούς, ὅτι οὐκ ἔγνω τὸν πατέρα ὁ Ἀβραάμ, ἀλλ᾿ ὅτι μόνον ἐπίστευσεν· οὐ γὰρ ὁ γινώσκων αὐτόν, καθὸ θεός ἐστι καὶ καθὸ πατήρ ἐστι, γινώσκει. Καὶ οἱ πολλοὶ γοῦν ἔχουσιν ἔννοιαν θεοῦ δημιουργοῦ, οὐ μὴν ὁμολογοῦσιν αὐτὸν υἱοῦ πατέρα.
[*](e*k*W* — 6 vgl. 2 Kor. 3, 15 6 f. 2 ön. 22, 12 7 f. Exod. 20, 21 11 Luk. 10, 22 15 ff. Joh. 8, 56 ff. 22 f. 1 Kor. 12, 8. 9 Vorher: εἰς τό· καὶ ἐὰν βούληται ὁ υἱός W 3 ἀποκαλ. > W 4 — 5 κοὶ > eW 6/7 ἀποκρυβὴν W 7 τις > e 7/8 ~ γνόφον εἰσελθεῖν e 9 ὡς — ὄντα] τὸ ἄγν. εῖναι W 10 ὅτι — 11 ἄν] τό· ᾦ ἐὰν e 11/12 ἀναφέρ.] ἀνάγεται W 12 ἡμῖν > W] ἡμῶν k 14 — 15 Xsyovari] καὶ γοῦν λέγει ὁ σωτήρ W 15 τῇ konj. Kr. ἡμῶν 16 τῶν —18 εἰμι > W 16/17 λέγοντα e 18 οὐκοῦν ὁ] ὁ οὖν W 19 ~ τηνικ. ἴδῃ eW 20 Εἰ — 27 πατέρα > eW 23 ἄν conj. Kr. Εἶεν ἄν] Erant o)Ἡγὰρ αἴσθησις τῆς παρούσης ἐνδείας παρασκευὴ τῆς ἐπιγινομένης πληρώσεως γίνεται· ὁ δὲ οὐκ αἰσθανόμενος, ὡς ἐνδεῶς ἔχει τοῦ ὄντως καλοῦ, διὰ τὸ δοκοῦν αὐτῷ παρεῖναι καλόν, ἐνδεὴς εἰκότως τοῦ ἀληθινοῦ καλοῦ καταλείπεται. Ταύτην οὖν καὶ εὐδοκίαν πατρὸς δηλοῖ Χριστός, ἥν καὶ [*](dk*C — 1 — 4 καταλείπεται > d 2 ἄντος C 4 καὶ dC > Χριστός] φησίν dC)
Οὐ μακρὰν τό· >πάντα μοι παρεδόθη ὑπὸ τοῦ πατρός μου< ἐστὶ καὶ τό· >ἐδόθη μοι πᾶσα ἐξουσία ἐν οὐρανῷ καὶ ἐπὶ γῆς<. Καὶ διὰ τοῦτο αὐτῷ δίδοται >πᾶσα ἐξουσία<, ἶνα >εἰρηνοποιησῃ διὰ τοῦ σταυροῦ αὐτοῦ εἴτε rd ἐπὶ τῆς γῆς εἴτε τὰ ἐν τοῖς οὐρανοῖς<. Οὐδέπω μὲν οὖν τὰ πάντα εἰρηνοποίησεν, ὡς δῆλον ἐκ τοῦ ἔτι τὸν ἀπὸ τῆς κακίας ὑπάρχειν πόλεμον· ἔσται δὲ πάντως ἡ τελεία εἰρήνη. Δικαιότατα δὲ >πάντα< παραδέδωκεν αὐτῷ ὁ πατήρ, ἐπεὶ καὶ αὐτὸς ὁ υἱὸς παρεδόθη >ὐπὲρ πάν- των<, >ὅς ἐστι σωτὴρ πόντων ἀνθρώπων, μάλιστα πιστῶν< ἐστι περὶ τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν, οὐ περὶ τῶν ἡμετέρων δὲ μόνον, ἀλλὰ καὶ περὶ ὅλου τοῦ κόσμου(. Παρεδόθη δὲ καθ᾿ ὅ γέγονεν ἄνθρωπος, >ἵνα ἐν τῷ ὀνόματι Ἰησοῦ ndv γόνυ κάμψῃ ἐπουρανίων καὶ ἐπιγείων καὶ καταχθονίων, καὶ πᾶσα γλῶσσα ἐξομολογήσηται, ὅτι κύριος Ἰησοῦς Χριστὸς εἰς δόξαν θεοῦ πατρός, ἀμήν<.
[*](Τίτου) — 3 Matth. 28, 18 4 f. Kol. 1, 20 8 f. vgl. Rom. 8, 32 9 1 Tim. 4, 10 9 ff. 1 Joh. 2, 2 12 ff. Phil. 2, 10)[*](2 τὸ] δὲ τοῦ k 3 τούτῳ V 4 δέδοται k 5 οὖν > e > e 6 δῆλόν + ἐστι β ἔτι > β 7 ἡ > 9 ὅς — ἱλασμός > e σωτὴρ] πατὴρ bW 10 ἐστι] ὁ ἐστι e eV μόνον Ε1) 12 ἵνα + καὶ e Ἰησοῦ] αὐτοῦ Β1 κάμψει V 13 καὶ2 — 14 ἀμήν > W] καὶ τὰ ἑξῆς e ἐξομολογήσεται β, k ἐξομολογήσεται Κ6) 14 Χριστὸς > k(ggK6).)