Commentarii In Evangelium Joannis

εἰ δὲ καί, ὡς προειρήκαμεν, ἁδρότερον νενόηται καὶ πᾶς ὁ κόσμος ὑΠόδημα εἶναι τοῦ Ἰησοῦ τῷ Ἡρακλέωνι, ἀλλ' οὐκ οἶμαι δεῖν συγκατατίθεσθαι. πῶς γὰρ μετὰ τῆς τοιαύτης ἐκδοχῆς σωθήσεται τὸ »Οὐρανός μοι θρόνος, ἡ δὲ γῆς ὑποπόδιον τῶν ποδῶν μου«, μαρτυρούμενον ὡς περὶ τοῦ πατρὸς εἰρημένον ὑπὸ τοῦ Ἰησοῦ; »Μὴ γὰρ ὀμόσητε, φησί, τὸν οὐρανόν, ὅτι θρόνος ἐστὶν τοῦ θεοῦ, »μηδὲ τὴν γῆν, ὅτι ὑΠοπόδιόν ἐστιν τῶν ποδῶν αὐτοῦ‘.

πῶς δὲ μετὰ τοῦ τὸν κόσμον κόσμον ὑπόδημα νοεῖσθαι τοῦ Ἰησοῦ παραστῆσαι δυνήσεται τὸ »Οὐχὶ τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν ἐγὼ »πληρῶ; λέγει κύριος«; πλὴν ἄξιον ἐπιστῆσαι πότερον τῷ τὸν λόγον καὶ τὴν σοφίαν διαπεφοιτηκέναι δι' ὅλου τοῦ κόσμου, τὸν δὲ πατέρα ἐν τῷ υἱῷ εἶναι, ὡς Παρεθέμεθα, τὰ ῥητὰ δεῖ νοῆσαι, [*](1 Job. 1, 20. — 5 Job. 1, 27. — 20 Vgl. Matth. 22, 32–22 Vgl. Luk. 18 Matth. 19, 17. — Job. 14, 28. — 2.3 Vgl. Ζ. 13. — 26 Jes. 66, 1. Act. 7, 49. — 28 Vgl. Matth. 5, 34 f. — 31 Jer. 23, 24. — 34 Vgl. 8. 146, 15 ff.) [*](1 ἀνθρώποις] ἀνθρώπω, corr. Pr | 16 erstes τοῦ] τούτου, corr. Br | 20 αὐτὸς] το a. Ras. Μ | 23 προσειρήκαμεν , corr. V | 31 δυνήσεται] νοήσεται, corr. Pr.)

καὶ μάλιστα τοῖς δυναμένοις κατανοεῖν τὴν τοῦ τηλικούτου οὐρανοῦ ἀδιάλειπτον κίνησιν , ἀπὸ ἀνατολῶν ἐπὶ δυσμὰς συμπεριάγοντος ἑαυτῷ τὸ τοσοῦτο τῶν ἀστέρων πλῆθος, ἄξιον ἔσται ζητήσεως περὶ τοῦ τίς ἡ ἐνυπάρχουσα δύναμις τοσαύτη καὶ τηλικαύτη τῷ παντὶ κόσμῳ. ἕτερον γὰρ παρὰ τὸν πατέρα καὶ τὸν υἱὸν ταύτην τολμῆσαι εἰπεῖν μήποτε οὐκ ἔστιν εὐσεβές.

Ι, 28 Ταῦτα ἐν Βηθαβαρᾷ ἐγένετο πέραν τοῦ Ἰορδάνου, ὅπου ἦν Ἰωάννης βαπτίζων.

Ὅτι μὲν σχεδὸν ἐν πᾶσι τοῖς ἀντιγράφοις κεῖται· »Ταῦτα ἐν Βηθανίᾳ ἐγένετο« οὐκ ἀγνοοῦμεν, καὶ ἔοικεν τοῦτο καὶ ἔτι πρότερον γεγονέναι· καὶ παρὰ Ἡρακλέωνι γοῦν »Βηθανίαν« ἀνέγνωμεν. ἐπείσθημεν δὲ μὴ δεῖν »Βηθανίᾳ« ἀναγινώσκειν, ἀλλὰ »Βηθαβαρᾷ«, γενόμενοι ἐν τοῖς τόποις ἐπὶ ἱστορίαν τῶν ἰχνῶν Ἰησοῦ καὶ τῶν μαθητῶν αὐτοῦ καὶ τῶν προφητῶν.

Βηθανία γάρ, ὡς ὁ εὐαγγελιστής φησιν, ἡ πατρὶς Λαζάρου καὶ Μάρθας καὶ Μαρίας, ἀπέχει τῶν Ἱεροσολύμων σταδίους δέκα πέντε· ἧς πόρρω ἐστὶν ὁ Ἰορδάνης ποταμὸς ὡς ἀπὸ σταδίων πλατεῖ λόγῳ ἑκατὸν ὀγδοήκοντα. ἀλλ' οὐδὲ ὁμώνυμος τῇ Βηθανίᾳ τόπος ἐστὶν περὶ τὸν Ἰορδάνην· δείκνυσθαι δὲ λέγουσι παρὰ τῇ ὄχθῃ τοῦ Ἰορδάνου τὰ Βηθαβαρᾶ, ἔνθα ἱστοροῦσιν τὸν Ἰωάννην βεβαπτικέναι.

ἔστιν τε ἡ ἑρμηνεία τοῦ ὀνόματος ἀκόλουθος τῷ βαπτίσματι τοῦ ἑτοιμάζοντος κυρίῳ λαὸν κατεσκευασμένον· μεταλαμβάνεται γὰρ εἰς οἶκον , ἡ δὲ Βηθανία εἰς οἶκον . ποῦ γὰρ ἀλλαχόσε ἐχρῆν βαπτίζειν τὸν ἀποσταλέντα ἄγγελον πρὸ προσώπου τοῦ χριστοῦ, κατασκευάσαι τὴν ὁδὸν αὐτοῦ ἔμπροσθεν αὐτοῦ, ἢ εἰς τὸν τῆς κατασκευῆς ;

ποία δὲ οἰκειοτέρα πατρὶς τῇ τὴν ἀγαθὴν μερίδα ἐκλεξαμένῃ μὴ ἀφαιρουμένην αὐτῆς Μαριὰμ καὶ τῇ περισπωμένῃ διὰ τὴν Ἰησοῦ ὑποδοχὴν Μάρθᾳ καὶ τῷ τούτων ἀδελφῷ φίλῳ ὑπὸ τοῦ σωτῆρος εἰρημένῳ Λαζάρῳ, ἢ Βηθανία ὁ τῆς ὑπακοῆς οἶκος«; [*](17 Vgl. Job. 11, 1. — 18 Vgl. Job. 11, 1. 18. — Vgl. Hieron., de situ et nomiu. loc. bebr. lib. bei Lagarde, Onom. s. p. 108, 3. [Eusebius ist leider gerade an dieser Stelle ümmelt.] — Vgl. Eusebius, Onomast, bei Lagarde, Onom. s. p. 240, 12. — 23 Vgl. Luk. 1, 17. — 25 Lagarde, Onom. s. p. 201, 55 Βηθέβερρα οἶκος κατασκευῆς; p. 175, 8 Βηθανία οἶκος ὑπακοῆς. vgl. p. 188, 74, 201, 49. — 26 Vgl. Mal. 3, 1. — 28 Vgl. Luk. 10, 42. — 30 Vgl. Job. 11, 3.) [*](1 τὸ] τῶ, corr. V | 10 βηθαρᾶ, corr. Hu; vgl. Ζ. 15, die Etymologie Z. 25 u. die Lesart in ς C 2 1. 22. 33. (69). 262. 346 K T b (U) Λ) Syr. cur. sin. | ἐγένετο am Anfang d. Z. fälschlich wiederholt | 22 βηθαρᾶ, s. zu Ζ. 10 | 28 τὴν a.)

Τὸ μέντοι γε ἡμαρτῆσθαι ἐν τοῖς Ἑλληνικοῖς ἀντιγράφοις τὰ περὶ τῶν ὀνομάτων πολλαχοῦ καὶ ἀπὸ τούτων ἄν τις πεισθείη ἐν τοῖς εὐαγγελίοις. ἡ περὶ τοὺς ὑπὸ τῶν δαιμονίων κατακρημνιξομένους καὶ ἐν τῇ θαλάσσῃ συμπνιγομένους μένους χοίρους οἰκονομία ἀναγέγραπται γεγονέναι ἐν τῇ

χώρᾳ τῶν Γερασηνῶν, Γέρασα δὲ τῆς Ἀραβίας ἐστὶν πόλις, οὔτε θάλασσαν οὔτε λίμνην πλησίον ἔχουσα. καὶ οὐκ ἂν οὕτως προφανὲς ψεῦδος καὶ εὐέλεγκτον οἱ εὐαγγελισταὶ εἰρήκεισαν, ἄνδρες ἐπιμελῶς γινώσκοντες τὰ περὶ τὴν Ἰουδαίαν. ἐπεὶ δὲ ἐν εὔρομεν·

»Εἰς τὴν χώραν τῶν Γαδαρηνῶν« καὶ πρὸς τοῦτο λεκτέον. Γάδαρα γὰρ πόλις μέν ἐστιν τῆς Ἰουδαίας, περὶ ἣν τὰ διαβόητα θερμὰ τυγχάνει, λίμνη δὲ κρημνοῖς παρακειμένη οὐδαμῶς έστιν ἐν αὐτῇ <ἢ> θάλασσα.

ἀλλὰ Γέργεσα, ἀφ’ ἧς οἱ πόλις ἀρχαία περὶ τὴν νῦν καλουμένην Τιβερίαδα λίμνην, περὶ ἣν κρημνὸς παρακείμενος τῇ λίμνῃ, ἀφ’ οὗ δείκνυται τοὺς χοίρους ὑπὸ τῶν δαιμόνων καταβεβλῆσθαι. ἑρμηνεύεται δὲ ἡ ἐργεσα >παροικία ἐκβεβληκότων<, ἐπώνυμος οὖσα τάχα προφητικῶς οὗ περὶ τὸν πεποιήκασιν παρακαλέσαντες αὐτὸν μεταβῆναι ἐκ τῶν ὁρίων αὐτῶν οἱ τῶν χοίρων πολῖται.

Τὸ δ' ὅμοιον περὶ τὰ ὀνόματα σφάλμα πολλαχοῦ τοῦ νόμου καὶ τῶν προφητῶν ἔστιν ἰδεῖν., ὡς ἠκριβώσαμεν ἀπὸ Ἑβραίων μαθόντες, καὶ τοῖς ἀντιγράφοις αὐτῶν τὰ ἡμέτερα συγκρίναντες, μαρτυρηθεῖσιν ὑπὸ τῶν μηδέπω διαστραφεισῶν ἐκδόσεων Ἀκύλου καὶ Θεοδοτίωνος καὶ Συμμάχου.

ὀλίγα τοίνυν παραθησόμεθα ὑπὲρ τοῦ τοὺς φιλομαθεῖς ἐπιστρεφεστέρους γενέσθαι περὶ ταῦτα· εἷς τῶν υἱῶν Λευΐ ὁ πρῶτος † Γεσὼν έν τοῖς πλείστοις τῶν ἀντιγράφων ὠνόμασται ἀντὶ τοῦ Γηρσών, ὁμώνυμος τυγχάνων τῷ πρωτοτόκῳ Μωσέως, ἑκατέρων διὰ τὴν παροικίαν ἐν γῇ ἀλλοτρίᾳ γεννηθέντων τοῦ ὀνόματος ἑτοίμως κειμένου.

πάλιν τῷ Ἰούδᾳ παρ' ἡμῖν μὲν ὁ δεύτερος Αὐνὰν εἶναι λέγεται, παρὰ δὲ Ἑβραίοις Ὠνάν ἐστι, ;> πόνος . πρὸς ἐν ταῖς ἀπάρσεσιν τῶν υἱῶν Ἰσραὴλ ἐν τοῖς Ἀριθμοῖς εὕρομεν ὅτι »Ἀπῄραν ἐκ Σοχὼθ καὶ παρενέβαλον εἰς Βουθάν«· τὸ δὲ Ἑραϊκὸν ἀντὶ Βουθὰν † »Αἰμὰν« λέγει.

καὶ τί με δεῖ διατρίβοντα πλείονα πα- [*](3 Vgl. Griesbach, op. acad. I, 269, n. 2. — 5 Vgl. Matth. 8, 28 ff. Mark. 5 Iff. Luk. 8, 26 ff. — 17 Vgl. Lagarde, Onom. s. p. 202, 61 Γέργεσα παροικία ἐκβεβλημένος, vgl. 189, 10. Vgl. u. Χ, 12. — 27 Vgl. Exod. 6, 16. Num. 3, 17. — 28 Vgl. Exod. 2, 22. — 30 Vgl. Gen. 45, 12. — 33 Vgl. Num. 33, 6.) [*](2 συνιέναι] συνεῖναι, corr. Hu | 14 <ἢ> + Hu | 20 χοίρων] χορίων 27 statt Γεσών ist Γεδσών zu schreiben, wie ABF Num. 3, 17. 26, 57 und Β auch Exod. 6, leiesen | 28 Γηρσών haben ABF Gen. 46, 11 | 29 ἐτύμως? | 34 Αἰμάν schwerlich richtig; der Hebr. hat ABBREV = Αἰθάμ.)

καὶ οὐ κατφρονητέον τῶν ὀνομάτων, πραγμάτων σημαινομένων ἀπ’ αὐτῶν χρησίμων τῇ τῶν τόπων ἑρμηνείᾶ. οὐκ εὔκαιρον δὲ νῦν τὸν περὶ τῆς θεωρίας τῶν ὀνομάτων ἐξετάσαι λόγον, ἀφέμενον τῶν προκειμένων.

Ἴδωμεν τοίνυν τὰ τῆς εὐαγγελικῆς λέξεως. Ἰορδάνης μὲν ἑρμηνεύεται Κατάβασις . τούτῳ δέ, ἵν' οὕτως εἴπω, γειτνιᾷ τὸ ὄνομα τοῦ Ἰαρέδ, ὃ καὶ αὐτὸ ἑρμηνεύεται , ἐπειδήπερ γεγένηται τῷ Μαλελεήλ, ὡς έν τῷ Ἑνὼχ γέγραπται, εἴ τῳ φίλον παραδέχεσθαι ὡς ἅγιον τὸ βιβλίον, ταῖς ἡμέρεαις τῆς τῶν υἱῶν τοῦ θεοῦ καταβάσεως ἐπὶ τὰς θυγατέρας τῶν ἀνθρώπων· ἥντινα κατάβασιν αἰνίσσεθαί τινες ὑπειλήφασιν τὴν τῶν ψυχῶν κάθοδον ἐπὶ τὰ σώματα, θυγατέρας ἀνθρώπων τροπικώτερον τὸ γήϊνον σκῆνος λέγεσθαι ὑπειληφότες.

εἰ δὲ τοῦρ' οὕτως ἔχει, τίς ἂν εἴη ποταμὸς κατάβασις , ἐφ’ ὃν ἐρχόμενον καθαίρεσθαι δεῖ οὐκ ἰδίαν κατάβασιν καταβεβηκότα, ἀλλὰ τὴν τῶν ἀνθρώπων, ἢ ὁ σωτὴρ ἡμῶν διορίζων τοὺς ὑπὸ Μωσέως κληροδοτουμένους ἀπὸ τῶν διὰ Ἰησοῦ τὰς οἰκείους ἀπολαμβανόντων μερίδας;

τούτου δὴ τοῦ διὰ τοῦ] καταβεβηκότος ποταμοῦ τὰ ὁρμήματα εὐφραίνουσιν , ὡς ἐν ψαλμοῖς εὕρομεν, τὴν πόλιν τοῦ θεοῦ, οὐ τὴν αἰσθητὴν Ἱερουτσαλήμ οὐ ἔχει παρακείμενον ποταμόν), ἀλλὰ τὴν ἄμωμον τοῦ θεοῦ ἐκκλησίαν, οἰκοδομουμένην »ἐπὶ τῷ θεμελίῳ τῶν ἀποστόλων καὶ τῶν προφη- τῶν, ὄντος ἀκρογωνιαίου Χριστοῦ Ἱησοπυ« τοῦ κυρίου ἡμῶν.

Ἰορδάνην μέντοι γε νοητέον τὸν τοῦ θεοῦ λόγον τὸν γενόμενον καὶ σκηνώσαντα ἐν ἡμῖν, Ἰησοῦν δὲ τὸν κληροδοτήσαντα ὃ ἀνείληφεν ἀνθρώπινον, ὅπερ ἐστὶν καὶ »ἀκρογωνιαῖος λίθος«, ὃς καὶ αὐτὸς ἐν τῇ θεότητι τοῦ υἱοῦ τοῦ θεοῦ γενόμενος τῷ ἀνειλῆφθαι ὑπ' αὐτοῦ [*](4 Vgl. | Chron. 9, 44. — 11 Vgl. Lagarde, Onom. sacr. 2 p. 206, 70. (Armen. Onom. : Jordan: Herabkunft des Herrn.) — 12 Vgl. Lagarde, Onom. 5. p. 167, 36 Ἰαρετ: καταβαίνων (sonst κατάβασις p. 177, 70. 192, 93, ebenso das Armen. Onom.) p. 64, 30: Jared: descendens. — Vgl. Henoch 37, 1. — 15 Vgl. Gen. 6, 2. Henoch 7, 1 ff. 86, 1 ff. — 16 Vgl. Hilgenfeld, Ketzergescb. 217 ff. Philo II S. 44 AVe. — 23 Ps. 4.5, 5. — 26 Ephes. 2, 20. — 28 Vgl. Joh. 1, 14. — 30 Vgl. I Petr. 2, 6.) [*](4 κληρονομίας Μ* | 5 περὶ] ὑπὲρ, corr. Pr | Ἀνάν] Λαυ, corr. Pr. Die Namen- listen ören I Chron. 9, 44 mit Ἀνάν auf | 6 Ἔσδρα] σδ a. Ras. | 18 δὲ] δὴ, corr. Pr | 22 διὰ τοῦ str. als Dittogr. We | 24 οὐ) + Ι 28 x003E; + V | 30 ἀκρογωινον. corr. V | ὃς] ὃ M, corr. We.)