Commentarii In Evangelium Joannis

καὶ Παῦλος μὲν καὶ Πέτρος, ἐν φανερῷ πρό- τερον ὄντες Ἰουδαῖοι καὶ περιτετμημένοι, ὕστερον καὶ ἐν τῷ κρυπτῷ τοιοῦτοι τυγχάνειν ἀπὸ Ἰησοῦ εἰλήφασι, τὸ ἐν φανερῷ εἶναι Ἰουδαῖοι διὰ τὴν τῶν πολλῶν σωτηρίαν κατ’ οἰκονομίαν οὐ μόνον λόγοις ὁμολογοῦντες ἀλλà καὶ διὰ. ἔργων δεικνύντες. τὸ δ’ αὐτὸ καὶ περὶ τοῦ χριστιανισμοῦ αὐτῶν λεκτέον.

καὶ ὥσπερ οὔκ ἐστιν ὠφελῆσαι δυνατὸν Παῦλον τοὺς κατὰ σάρκα Ἰουδαίους, ἐὰν μή, ὅτε ὁ λόγος αἱρεῖ, περιτέμῃ τὸν Τιμόθεον, καί, ὅτε εὔλογόν ἐστι, ξυράμενον καὶ προσφορὰν ποιήσαντα καὶ ἁπαξαπῶς τοῖς Ἰουδαίοις Ἰουδαῖον γενόμενον, ἵνα τοὺς Ἰουδαίους κερδήσῃ, οὕτως τὸν ἐκκείμενον εἰς πολ- [*](1 Vgl. Matth. 13, 17. — 3 Vgl. Gal. 4, 1 f. — 4 Vgl. Gal. 4, 4. — 6 Vgl. Gal. 3, 25. — 7 Vgl. Job. 1, — 9 Vgl. Hebr. 10, 1. — 13 Vgl. Apok. Job. 14, 6. — 14 Prov. 8, 9. — 18 Vgl. Rom. 2, 28. — 22 Vgl. Rom. 10, 10. — 23 Vgl. Jak. 2,18. - 25 Vgl. Act. Ifj, Iff. — 20 Vgl. Act. 21, 24 ff. — 27 Vgl. I Kor. 9, 20. — 28 Vgl. Luk. 2, 34.) [*](4 οἶς + We Wi | 14 τὰ verblieben, ὡς V | ἐνώπια LXX; so vielleicbt ändern | 15 vor ὑπὸ ist Raum für ca. 2 Bucbst., docb ist die Oberfläche jetzt ganz abgerieben | 17 ἐν] ν auf Ras. | 18 Die letzte Zeile von f. 115r sebr stark zerstört. Sieber καὶ Περ . . . καὶ ἐν φανερῶ περι . . . . καὶ ἄλλη ἐν κρυπτῶ χριστιανὸς; V καὶ περιτετμημένος, dann Raum ür ca. 32 Bucbst., dann οὕτω χριστιανὸς. Die änzung zu περιτετμημένος scheint geraten, vielleicbt richtig. Man kann änzen ὃν τρόπον ἐν φανερῷ Ἰουδαῖός τίς ἐστι καὶ περ ιτετμημένος ἐν φανερῷ περιτομή, καὶ ἄλλη ἐν κρυπτῷ, οὕτο, Χριστιανὸς καὶ βάπτιισμα | 25 auf Ras.)

διόπερ ἀναγκαῖον πνευματικῶς καὶ σωματικῶς χριστιανίζειν· καὶ ὅπου μὲν χρὴ τὸ σωματικὸν κηρύσσειν εὐαγγέλιον, φάσκοντα »μηδὲν εἰδέναι« ἐν σαρκίνοις »ἢ Ἰησοῦν Χριστὸν καὶ τοῦτον ἐσταυρωμένον«, τοῦτο ποιητέον· ἐπὰν δὲ εὑρεθῶσι κατηρτισμένοι τῷ πνεῦματι καὶ καρποφοροῦντες ἐν αὐτῷ ἐρῶντές τε τῆς οὐρανίου σοφίας, μεταδοτέον αὐτοῖς τοῦ λόγου ἐπανελθόντος ἀπὸ τοῦ σεσαρκῶσθαι ἐφ’ ὃ »ἠν έν ἀρχῇ πρὸς »τὸν θεόν«.

Ταῦτα δὲ ἐξετάζοντες περὶ τοῦ εὐαγγελίου οὐ μάτην εἰρηκέναι ἡγούμεθα, οἱονεὶ αἰσθητὸν εὐαγγέλιον νοητοῦ καὶ πνευματικοῦ τῇ ἐπινοίᾳ διακρίνοντες.

καὶ γὰρ νῦν πρόκειται τὸ αἰσθητὸν εὐαγγέλιον μεταλαβεῖν εἰς πνευματικόν· τίς γὰρ ἡ διήγησις τοῦ αἰσθη- τοῦ, εἰ μὴ μεταλαμβάνοιτο εἰς πνευματικόν; ἤτοι οὐδεμία ἢ ὀλίγη καὶ τῶν τυχόντων ἀπὸ τῆς λέζεως αὑτοὺς πεπεικότων λαμβάνειν τὰ δηλούμενα.

ἀλλὰ πᾶς ἀγὼν ἡμῖν ἐνέστηκε πειρωμένοις εἰς τὰ βάθη τοῦ εὐαγγελικοῦ νοῦ φθάσαι καὶ ἐρευνῆσαι τὴν ἐν αὐτῷ γυμνὴν τύπων ἀλήθειαν.

τῶν δὴ εὐαγγελιζομένων μένων ἐν ἀγαθῶν ἀπαγγελίᾳ νοουμένων, οἱ μὲν ἀπόστολοι τὸν Ἰησοῦν εὐαγγελίζονται· λέγονται μέντοι ὡς ἀγαθὸν καὶ τὴν ἀνάστασιν εὐαγγελίζεσθαι, καὶ αὐτήν πως οὐσαν Ἰησοῦν· Ἰησοῦς γάρ φησιν· »Ἐγώ εἰμι ἡ ἀνάστασις«· Ἰησοῦς δὲ τὰ τοῖς ἁγίοις ἀποκείμενα εὐαγγελίζεται τοῖς πτωχοῖς, παρακαλῶν αὐτοὺς ἐπὶ τὰς θείας ἐπαγγελίας.

καὶ μαρτυροῦσιν αἱ θεῖαι γραφαὶ τοῖς ὑπὸ τῶν ἀποστόλων εὐαγγελισμοῖς καὶ τῷ ὑπὸ τοῦ σωτῆρος ἡμῶν, ὁ μὲν Δαβὶδ περὶ τῶν ἀποστόλων, τάχα δὲ καὶ εὐαγγελιστῶν λέγων· »Κύριος δώσει »ῥῆμα τοῖς εὐαγγελιζομένοις δυνάμει πολλῇ· ὁ βασιλεὺς τῶν δυνάμεων »τοῦ ἀγαπητοῦ«, ἅμα καὶ διδάσκων ὅτι οὐ σύνθεσις λόγου καὶ προφορὰ φωνῶν καὶ ἠσκημένη καλλιλεξία ἀνύει πρὸς τὸ πείθειν, ἀλλὰ δυνάμεως θείας ἐπιχορηγία διόπερ καὶ ο Παῦλός πού φησι·

»Γνώσομαι οὐ τὸν »λόγον τῶν περυσιωμένων, ἀλλὰ τὴν δύναμιν· οὐ γὰρ ἐν λόγῳ ἡ »βασιλεία τοῦ θεοῦ ἀλλ’ ἐν δυνάμει« καὶ ἐν ἄλλοις· »Καὶ ὁ λόγος μου »καὶ τὸ κήρυγμά μου οὐκ έν πειθοῖς σοφίας λόγοις ἀλλ’ ἐν ἀποδείξει πνεύματος καὶ δυνάμεως«.

ταύτῃ τῇ δυνάμει μαρτυροῦντες ὁ Σίμων [*](1 Vgl. Rom. 2, 28. — 5 Vgl. Ι Kor. 2, 2. — 7 Vgl. I Kor. 1. 10. — 8 Vgl. Kol. 1, 10. — 9 Vgl. Job. 1, 2. — 17 Vgl. I Kor. 2, 16. — 22 Joh. 11, 2.5. — 23 Vgl. Matth. 11, 5. Luk. 7, 22. — 26 Ps. 67, 12 f. — 29 Vgl. I Kor. 2, 4. — 30 I Kor. 4, 19 f. — 32 I Kor. 2, 4) [*](1 κρυπτῷ Del] χݲωݲ | 5 εἰδέναι V, εἰναι M; vielleicht liegt die tiefer und stand etwa da: μηδὲν εἶναι σωτήριον τοῖς σαρκίνοις κτλ. | <ν;ἐ> von nach | Kor. 2, 2 ἐν ὑμῖν) zugesetzt | 21 οὐσαν V] οὖν | 25 ὑπὸ Del] ἀπὸ.)

»Ὡς ὡραῖοι οἱ πόδες τῶν εὐαγγελιζομένων ἀγαθά«, τὸ ὡραῖον καὶ έν καιρῷ γινόμενον τῶν ἀποστόλων ὁδευόντων τὸν εἰπόντα· »Ἐγώ »εἰμι ἡ ὁδός« κήρυγμα νοήσας ἐπαινεῖ »πόδας« τοὺς διὰ τῆς νοητῆς ὁδοῦ Χριστοῦ Ἰησοῦ βαδίζοντας διά τε τῆς θέρας εἰσιόντας πρὸς τὸν θεόν. »ἀγαθὰ« δὲ εὐαγγελίζονται οὗτοι, ὧν ὧν εἰσιν οἱ πόδες, τὸν Ἰησοῦν.

Καὶ μὴ θαυμάσῃ τις, εἰ πληθυντικῷ ὀνόματι τῷ τῶν ἀγαθῶν τὸν Ἰησοῦν ἐξειλήφαμεν εὐαγγελίζεσθαι. ἐκλαβόντες γὰρ τὰ πράγματα καθ’ ὧν τὰ ὀνόματα κεῖται, ἃ ὁ υἱὸς τοῦ θεοῦ ὀνομάζεται, συνήσομεν πῶς πολλὰ ἀγαθά ἐστιν ὁ Ἰησοῦς, ὃν εὐαγγελίζονται οὑτοι, ὧν ὡραῖοί εἰσιν οἱ πόδες. ἓν μὲν γὰρ ἀγαθὸν ζωή, Ἰησοῦς δὲ ζωή.

καὶ ἕτεπον ἀγαθὸν »φῶς τοῦ κόσμου«, »φῶς« τυγχάνον »ἀληθινὸν« καὶ »φῶς τῶν ἀνθρώπων«· ἅπερ πάντα ὁ υἱὸς εἶναι λέγεται τοῦ θεοῦ. καὶ ἄλλο ἀγαθὸν κατ’ ἐπίνοιαν παρὰ τὴν ζωὴν καὶ τὸ φῶς ἡ ἀλήθεια καὶ τέταρτον παρὰ ταῦτα ἡ ἐπὶ ταύτην φέρουσα ὁδός· ἅπερ πάντα ὁ σωτὴρ ἡμῶν διδάσκει ἑαυτὸν εἶναι λέγων· »Εγώ εἰμι ἡ ὁδὸς »καὶ ἡ ἀλήθεια καὶ ἡ ζωή«.

πῶς δὲ οὐκ ἀγαθὸν τὸ ἀποτινξάμενον τὸν χοῦν καὶ τὴν νεκρότητα· ἀναστῆναι, τούτου τυγχάνοντα ἀπὸ τοῦ κυρίου καθὸ ἀνάστασίς ἐστιν, ὃς καί φησιν· »Ἐγώ εἰμι ἡ ἀνάστασις«; ἀλλὰ καὶ ἡ θύρα, δἰ ἧς τις εἰς τὴν ἄκραν εἰσέρχεται μακαριότητα, ἀγαθόν· ὁ δὲ χριστός φησιν· »Ἐγώ εἰμι ἡ θύρα«.

τί δὲ δεῖ περὶ σοφίας λέγειν, ἣν »ἔκτισεν ὁ θεὸς ἀρχὴν ὁδῶν αὐτοῦ εἰς ἔργα αὐτοῦ«, ᾗ προσέχαιρεν ὁ πατὴρ αὐτῆς, ἐνευφραινόμενος τῷ πολυποικίλῳ νοητῷ κάλλει αὐτῆς ὑπὸ νοητῶν ὀφθαλμῶν μόνων βλεπομένῳ καὶ εἰς ἔρωτα τὸν τὸ θεῖον κάλλος κατανοοῦντα οὐράνιον προκαλουμένῳ; ἀγαθὸν γὰρ ἡ σοφία τοῦ θεοῦ, ὅπερ μετὰ τῶν προειρημένων εὐαγγελίζονται ὧν »ὡραῖοι οἱ πόδες«.

ἀλλὰ καὶ ἡ δύναμις τοῦ θεοῦ ἤδη ὄγδοον ἡμῖν [*](1 Luk. 24, 32. — 4 Ps. 67, 12. — 6 Rom. 10, 15; vgl. Jes. 52, 7.—7 Joh. 14, 6. — 9 Vgl. Joh 10, 9. — 16 Vgl. Joh 14, G. — 17 Vgl. Joh 8, 12. 1, 9. — 18 Vgl. Joh. 1, 4. — 21 Joh. 14, 6. — 22 Vgl. Jes. 52, 2. — 24 Joh. 11, 25. — 26 Joh. 10, 9. — 27 Prov. 8, 22. — 31 Z. 5 ff. Vgl. Rom. 10, 15 (Jes. 52, 7). — 32 Vgl. Rom. 116. 1 φασὶν V] φησιν | 7 τῶν ἀποστόλων ὁποτόλων τὸν εἰπόντα· »ἐγώ εἰμι ἡ ὁδός«: der Apostel, die auf dem wandeln, der gesagt hat „ich bin der Weg“. Cbristus ist der Weg, auf ibm wandern die Apostel. So interpretiert We ricbtig das seltsame Bild; vgl. Ζ. 9. 25 | 28 προσέχαιρεν] σιρε auf Ras. Ι 32 ὡν aus ὃν.)

οὐ σιωπητέον δὲ οὐδὲ τὸν μετὰ τὸν πατέρα τῶν ὅλων θεὸν λόγον· οὐδενὸς γὰρ ἔλαττον ἀγαθοῦ καὶ τοῦτο τὸ ἀγαθόν. μακάριοι μὲν οὖν οἱ χωρήσαντες ταῦτα τὰ ἀγαθὰ καὶ παραδεξάμενοι ἀπὸ τῶν ὡραίων τοὺς πόδας καὶ εὐαγγελιζομένων αὐτά.

Πλὴν κἂν Κορίνθιός τις ὤν, κρίνοντος Παύλου μηδὲν εἰδέναι παρ’ αὐτῷ ἢ Ἰησοῦν Χριστὸν καὶ τοῦτον ἐσταυρωμένον«, τὸν δι’ ἡμᾶς ἅνθρωπον μανθάνων παραδέξηται, »ἐν ἀρχῇ« τῶν ἀγαθῶν γίνεται, ὑπὸ τοῦ ἀνθρώπου Ἰησοῦ »ἄνθρωπος« γινόμενος »θεοῦ« καὶ ἀπὸ τοῦ θανάτου αὐτοῦ ἀποθνήσκων τῇ ὁμαρτίᾳ· καὶ γὰρ ἐκεῖνος »ὃ ἀπέ- »θανε, τῇ ἁμαρτίᾳ ἀπέθανεν ἐφάπαξ«.

ἀπὸ δὲ τῆς ζωῆς αὐτοῦ, ἐπεὶ Ἰησοῦς »ὃ ζῇ, ζῇ τῷ θεῷ«, πᾶς ὁ σύμμορφος γενόμενος τῆς ἀναστάσεως αὐτοῦ λαμβάνει τὸ ζῆν τῷ θεῷ. τίς δὲ διστάζει, εἰ αὐτοδικαιοσύνη ἀγαθόν ἐστι καὶ αὐτοαγιασμὸς καὶ αὐτοαπολύτρωσις; ἅπερ καὶ αὐτὰ οἱ Ἰησοῦν εὐαγγελιζόμενοι εὐαγγελίζονται, λέγοντες αὐτὸν γεγονέναι ἡμῖν δικαιοσύνην ἀπὸ θεοῦ καὶ ἁγιασμὸν καὶ ἀπολύτρωσιν.

Παρέσται δὲ ἀπὸ τούτων τῶν γεγραμμένων περὶ αὐτοῦ δυσεξαριθμήτων παριστάντα πῶς πλῆθος ἀγαθῶν εστὶν Ἰησοῦς, ἀπὸ τῶν δυσεξαριθμήτων καὶ γεγραμμένων] καταστοχάζεσθαι τῶν ὑπαρχόντων μὲν ἐν αὐτῷ, εἰς ὃν »εὐδόκησεν« ἅπαν τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος κατοικῆσαι »σωματικῶς«, οὐ μὴν ὑπὸ γραμμάτων κεχωρημένων.