De Filio (Orat. 29)

Gregory, of Nazianzus

Gregorius Nazianzenus, The Five Theological Orations, Mason, Cambridge, 1899

Ἐβαπτίσθη μὲν ὡς ἄνθρωπος, ἀλλ’ ἁμαρτίας ἔλυσεν ὡς θεός· οὐ καθαρσίων αὐτὸς δεόμενος, ἀλλ’ ἵνα ἁγιάσῃ τὰ ὕδατα. ἐπειράσθη ὡς ἄνθρωπος, ἀλλ’ ἐνίκησεν ὡς θεός· ἀλλὰ θαρρεῖν διακελεύεται, ὡς κόσμον νενικηκώς. ἐπείνησεν, ἀλλ’ ἔθρεψε χιλιάδας, ἀλλ’ ἄρτος ἐστὶ ζωτικὸς καὶ οὐράνιος. ἐδίψησεν, ἀλλ’ ἐβόησεν· Ἐάν τις δίψᾳ, ἐρχέσθω πρός με, καὶ πινέτω• ἀλλὰ καὶ πηγάζειν ὑπέσχετο τοὺς πιστεύοντας. ἐκοπίασεν, ἀλλὰ τῶν κοπιώντων καὶ πεφορτισμένων ἐστὶν ἀνάπαυσις. ἐβαρήθη μὲν ὕπνῳ, ἀλλ’ ἐπὶ πελάγους κουφίζεται, ἁλλ’ ἐπιτιμᾷ πνεύμασιν, ἀλλὰ Πέτρον κουφίζει βαπτιζόμενον. δίδωσι τέλος, ἀλλ’ ἐξ ἰχθύος, ἀλλὰ βασιλεύει τῶν ἀπαιτούντων. Σαμαρείτης ἀκούει καὶ δαιμονῶν, πλὴν σώζει τὸν ἀπὸ Ἰερουσαλὴμ καταβαίνοντα καὶ λῃσταῖς περιπεσόντα, πλὴν ὑπὸ δαι- [*](1 ἐφυγάδευσε be: φυγαδευσε g 20. 7 om οὐ καθαρσίων αὐτὸς δεομενος ce || 14 ἐβαρήθη] ἐβαρύνθη cef) [*](1. φυγαδεύει τὰ Αἶγ’.] The ref. is to the legend that the idols of Egypt were broken at His entrance into the land; which legend connected itself with such passages as Is. xix 16 f., Jer. xlvi 25.) [*](ib. οὐκ εἶχεν εἶδ’.] Is. liii 2.) [*](2. ὡραῖος] Ps. xliv 3 (xlv 2).) [*](3. ἐπὶ τοῦ ὄρους] Matt, xvii 2, Luke ix 29.) [*](4. τὸ μέλλον μυστ] ‘revealing the secret of the future.’ Prob. to the three Apostles, — the future being His own future.) [*](6. ἁμαρτίας ἔλυσεν] Matt, ix 2 etc. It is, of course, not ὡς θεός that our Lord there claims to forgive sins.) [*](7. ἵνα ἁγιάσῃ τὰ ὔ.] Cp. the i first prayer in the Baptismal Office.) [*](9. κόσμον νενικ.] John xvi 33.) [*](10. ἄρτος ἐστι] John vi 51.) [*](11. ἐάν τις διψῶ John vii 37.) [*](12. πηγάζειν] ‘give forth water like a fountain,’ John vii 38.) [*](14. ἀνάπαυσις] Matt, xi 28.) [*](15. ἐπὶ π. κουφίζεται] Matt, xiv 25 f.) [*](ib. ἔπιτ’. πνεύμασιν] Matt, viii 26.) [*](16. βαπτιζόμενον] a classical sense of the word.) [*](17. ἐξ ἰχθύος] Matt, xvii 27.) [*](id. Σαμαρείτης] John viii 48.) [*](18. τὸν ἀπὸ ‘Ι. καταβ.] Luke χ 30; ‘the Good Samaritan.’) [*](19. ὑπὸ δαιμ. ἐπιγινώσκεται] Mark i 24, 34 etc.)

105
μόνων ἐπιγινώσκεται, καὶ ἀπελαύνει δαίμονας, καὶ λεγεῶνα πνευμάτων βυθίζει, καὶ ὡς ἀστραπὴν ὁρᾷ πίπτοντα τὸν ἀρχηγὸν τῶν δαιμόνων. λιθάζεται, ἀλλ’ οὐχ ἁλίσκεται. προσεύχεται, ἀλλ’ ἐπακούει. δακρύει ἀλλὰ παύει δάκρυον. ἐρωτᾷ ποῦ Λάζαρος, ἄνθρωπος γὰρ ἦν· ἀλλ’ ἐγείρει Θεὸς θεὸς γὰρ ἦν. πωλεῖται, καὶ λίαν εὐώνως, τριάκοντα γὰρ ἀργυρίων, ἁλλ’ ἐξαγοράζει κόσμον, καὶ μεγάλης τιμῆς, τοῦ ἰδίου γὰρ αἵματος. ὡς πρόβατον ἐπὶ σφαγὴν ἄγεται, ἀλλὰ ποιμαίνει τὸν Ἰσραήλ, νῦν δὲ καὶ πᾶσαν τὴν οἰκουμένην. ὡς ἀμνὸς ἄφωνος, ἁλλὰ λόγος ἐστί, φωνῇ βοῶντος ἐν τῆ ἐρήμῳ καταγγελλόμενος. μεμαλάκισται, τετραυμάτισται, ἀλλὰ θεραπεύει πᾶσαν νόσον, καὶ πᾶσαν μαλακίαν. ἐπὶ τὸ ξύλον ἀνάγεται, προσπήγνυται, ἀλλὰ τῷ ξύλῳ τῆς ζωῆς ἀποκαθίστησιν, ἀλλὰ σώζει καὶ λῃστὴν συσταυρούμενον, ἀλλὰ σκοτίζει πᾶν τὸ ὁρώμενον. ὄξος ποτίζεται, χολὴν βρωματίζεται· τίς; ὁ τὸ ὕδωρ εἰς οἶνον μεταβαλών, ὁ τῆς πικρᾶς γεύσεως καταλύτης, ὁ γλυκασμὸς καὶ ὅλος ἐπιθυμία. παραδίδωσι τὴν ψυχήν, ἀλλ’ ἐξουσίαν ἔχει πάλιν λαβεῖν αὐτήν, ἁλλὰ [*](1 λεγεῶνας df || 5 που] + τέθειται bdfg Ἴ’ 7 κοσμον] ’τον κ. eg ΙΙ 12 μεμαλακισταδ] + καὶ bdefg) [*](1. λεγεῶνα] Mark v 9 etc.) [*](2. ὡς ἀστραπήν] Luke χ 18.) [*](3. λιθάζεται, ἀλλ’ οὐχ ἁ.] John viii 59.) [*](4. ἐπακούει] Matt, viii 3 etc.) [*](ib. παύει δάκρυον] Luke vii 13.) [*](5. ἐρωτιᾷ που] John xi 34. Cp. the discussion in Ath. Or. iii c. Ar. ἑ37, 38- See also μ’ Deer. Nic. §14. Ath. decides in favour of supposing that our Lord knew the answer before asking the question; but he admits the possibility of the view adopted by Gr. Ἃν δὲ φιλονεικῶσιν ἔτι διὰ τὸ ἐπερωτᾶν, ἀκουέτωσαν, ἐν μὲν τῆ θεότητι οὐκ ἐστιν ἄγνοια, τῆς δὲ σαρκὸς ἴδιόν ἐστι τὸ ἂγ νοεῖν.) [*](7. ἐξαγοράζει] 1 Cor. vi 20, vii 23; cp. 1 Pet. i 19.) [*](8. πρόβατον] Is. liii 7.) [*](9. ποιμαίνει τ. ’I.] Ps. lxxix 2 (lxxx Ι).) [*](ib. νῦν δέ] Ps. ii 9, Rev. xii 5.) [*](10. ἀμνὸς ἄφ’.] Is. liii 7.) [*](ib. λόγος κτλ.] John i 1, 23.) [*](12. μεμαλάκισται] Is liii 5.) [*](ib. θεραπεύει] Matt, ix 35.) [*](14. τῷ ξύλω τῆς ζ] Rev. xxii 2 Gen. ii 9.) [*](15. λῃστήν] Luke xxiii 43.) [*](ib. σκοτίζει] Matt, xxvii 45.) [*](17. τὸ ὕδωρ] John ii 9.) [*](ib. τῆς πικρᾶς γ. κατ.] Εx. xv 25.) [*](18. γλυκασμός] Cant. V 16.) [*](19. ἐξουσίαν ἐχ.] John x 18.)
106
καταπέτασμα ῥήγνυται, τὰ γὰρ ἄνω παραδείκνυται, ἀλλὰ πέτραι σχίζονται, ἀλλὰ νεκροὶ προεγείρονται. ἀποθνήσκει, ζωοποιεῖ δέ, καὶ καταλύει τῷ θανάτῳ τὸν θάνατον. θά- πτεται, ἀλλ’ ἀνίσταται. εἰς ᾅδου κάτεισιν, ἀλλ’ ἀνάγει ψυχάς, ἀλλ’ εἰς οὐρανοὺς ἄνεισιν, ἀλλ’ ἥξει κρῖναι ζῶντας καὶ νεκρούς, καὶ τοὺς τοιούτους βασανίσαι λόγους. εἰ ταῦτα ἐμποιεῖ σοι τῆς πλάνης τὴν ἀφορμήν, ἐκεῖνά σου λύει τὴν πλάνην.