Panarion (Adversus Haereses)

λεγέτω καὶ ὁ ’Ιὼβ μετὰ τὸ ἀπορρεῦσαι τὴν σαπρίαν καὶ ἀνειδισθῆναί τε ὑπὸ τῶν φίλων καὶ ἀλγῆσαι τὸ σῶμα, διὰ λαίλαπος ἀκούσας λαλοῦντος αὐτῷ τοῦ θεοῦ »ἢ οἴει με ἄλλως σοι κεχρηματικέναι ἢ ἵνα ἀναφανῇς δίκαιος. ἔθου θλίψεις ἐναντίον ἡμῶν, κύριε, ἵνα ἡμᾶς ὡς χρυσίον ἐν χωνευτηρίῳ δοκιμάσῃσ«.

λεγέτωσαν καὶ οἱ τρεῖς ἐν τῇ καμίνῳ παῖδες, δροσιζόμενοι ἵνα μὴ καταφλεχθῶσιν ὑπὸ τοῦ πυρός· »ἑδοκίμασας ἡμᾶς ὁ θώς, ἐπύρωσας ἡμᾶς, ὡς πυροῦται τὸ ἀργύριον. διήλθομεν διὰ πυρὸς καὶ ὔδατος, καὶ ἐξήγαγες ἡμᾶς εἰς ἀναψυχήν«.

δὸς εἰπεῖν κἀμοὶ τῷ Μεθοδίῳ, ὁ θεὸς ὁ παντοκράτωρ ὁ μέγας, ὁ αἰώνιος, ὁ πατὴρ τοῦ Χριστοῦ, ἐν τῇ ἡμέρᾳ σου διαβάντι τὸ πῦρ ἀναλγητὶ καὶ τῶν ὑδάτων εἶς τὴν καυστικὴν μεταβληθέν- [*](1f Psal. 65, 10f — 4 Psal. 25, 2 — 7 vgl. Gen. 22, 12 — 11 Hiob 40, 3 — 14 vgl. Dan. 3, 50) [*](M U S 1 — 4 ἐπύρωσας ἡμᾶς — ἐδοκιμάσθησαν] usw. S 2f ἔθου θλίψεις — νῶτον ἡμῶν < Μ 3 ἐκθλίβοντες Μ Ι πειρασμούς + <λέγοντες> ? * — πείρασόν με < S 4 γάρ < Μ Ι γάρ φησι] und wieder 6 ὁ < U 7 <τοῦ παιδὸς> * nach S Ι τὸ τοῦ — πρόσταγμα] Gott 7f μετὰ τὸ ἀκοῦσαι — παιδός σου] < S 8 ἀπορρίψας τὸ ξίφος] u. S 9 ἐπύρωσας — ἀργύριον < S < | ὁ < — σαπρίαν καὶ] Untergang des Reichtums u. dem Tod der Kinder S Ι ἀπορεῦσαι M ἀπορεύσαι U 11 f διὰ λαίλαπος — δίκαιος] u. der Erscheinung Gottes S 11 αὐτοῦ M Ι ἢ < U 12 φανῆς U 12 f ἔθου θλίψεις — δοκιμάσῃς] du mich geprüft Gott S 13 χρυσὸν U 14 f δροσιζόμενοι — τοῦ πυρός < 15 θεός + u. hernach S < διήλθομεν — καὶ ὕδατος < S 17 δὸς] mg εἰπεῖν < S Ι κἀμοὶ τῷ Μεθοδίῳ] denen, die dich lieben mit reinem Glauben 17 f ὁ παντοκράτωρ — αἰώνιος < S 18 ὁ μέγας < U Ι τοῦ Herrn u, Gottes Jesu Christi S Ι ἐν τῇ ἡμέρᾳ σου < S 19 τὸ πῦρ dies sinnliche Feuer S 19–S. S. 476, 2 καὶ τῶν — ἐξήγαγές με < S ῥημάτων M)

ἀγαπῶσί σε ἡ ἐπαγγελία »ἐὰν διαβαίνῃς δι' ὕδατος, μετὰ σοῦ εἰμι καὶ ποταμοὶ οὐ συγκλύσουσί σε· κἅν διαβαίνῃς διὰ πυρός, οὐ μὴ κατακαυθῇς· φλὸξ οὐ κατακαύσει σε«. ἀλλὰ γὰρ περὶ τῆς κατὰ τὸν Ψαλμὸν ἐξηγήσεως ἅλις ἔχει ταῦτα.

49. Ἔτι δὲ ἐκεῖνο διασκεπτέον, ἐν ᾧ πολυμόρφοις ἐμφαντζόμενοι ἀπάταις καθευδόντων τρόπον ἀποφαίνονται τὸν ἀπόστολον εἰρηκέναι »ἐγὼ δὲ ἔζων χωρὶς νόμου ποτέ‘ καὶ βοῶσι, <ὅτι> τῇ πρὸ τῆς ἐντολῆς x003E; ἐν τῷ πρωτοπλάστῳ <ἐν παραδείσῳ> διαγωγὴν πρὸ σώματος ἔφη, ὡς τὰ ἐπιφερόμενα συνίστησιν »ἐγὼ δὲ σάρκινός εἰμι, πεπραμένος ὑπὸ τὴν ἁμαρτίαν«·

ὅτι μὴ ἄλλως ὁ ἄνθρωπος ἄρχερθαι ἠδύνατο καὶ κυριεύεσθαι ὑπὸ τοῦ κακοῦ, πραθεὶς αὐτῷ διὰ τὴν παράβασιν, εἰ μὴ σάρκινος ἦν γεγονώς. ἄληπτος γὰρ καθ' ἑαυτὴν ἡ ψυχή, φησί, τῇ ἁμαρτίᾳ. διὸ δριμέως ἐπήγαγεν τό »ἐγὼ δὲ σάρκινός εἰμι, πεπραμένος ὑπὸ τὴν ἁμαρτίαν«·

πρόσθεν εἰπὼν τό »ἐγὼ δὲ ἔζων χωρὶς νόμου ποτέ‘. θαῦμα μὲν οὖν τοῖς πολλοῖς ταῦτα λεγόντων αὐτῶν τότε ὑπεδύετο καὶ κατάπληξις, νῦν δὲ προκυψάσης εἰς τὸ φανερώτατον ἤδη τῆς ἀληθείας οὐ μόνον μακρῷ πλανώμενοι καταφαίνονται, ἀλλὰ καὶ μέχρι τῆς ἄκρας ἀναβαίνοντες βλασφημίας·

δόντες γὰρ ἀσωμάτως τὰς ψυχὰς πρὸ τῆς ἐντολῆς βεβιωκέναι ἀλήπτους τε εἶναι καθ' ἑαυτὰς ἐκ παντὸς τῇ ἁμαρτίᾳ διανοηθέντες πάλιν ἀνέρεψαν τὸν λόγον, ἑαυτοὺς δὲ πολὺ μᾶλλον· τὰ γὰρ δὴ σώματα κατασκευάζουσιν αὐταῖς ὕστερον ἐπὶ τιμωρίᾳ <δοθῆναι>, διὰ [*](1 f Psal. 65, 12 — 3 f Jes. 43, 2 — 7 Röm. 7, — 10 Röm. 7, 14) [*](M U S 1 ὑπεξαλύσαντα U 2 με] ἡμᾶς Μ 3 διαβαίνεις U Ι ὕδατος] Feuer S Ι συγκλείσουσι U 4 κἄν διαβαίνῃς — κατακαύσει σε < S Ι κἄν] καὶ M Ι M 5 ἅλις ἔχει < M Ι ἅλις ἔχει ταῦτα] bis hierher S ἔτι δὲ Bonwetsch nach S] εἰς ἐκεῖνο δὲ M εἰς δὲ ἐκεῖνο U Ι πολυμόρφως U < S 8 βοῶσι < S Ι <ὅτι> * 8 f τῇ . . . <τὴν> * nach S; mit dem Gesetz hat er . . . . . . genannt] τὴν . . . ἡμῶν MU 9 ἐν <ἐν * nach vgl. S. 486, 21f Ι διαγωγὴν < S 10 σαρκῖνος MU 11 καὶ < M 11 κυριεύσσθαι < S 14 δριμέως] schnell S Ι τύ < M Ι δὲ < U Ι 15 δὲ ἐγὼ U 16 οὖν < U Ι ταῦτα λεγόντων αὐτῶν] dies Wort S Ι < M Ι ὑπεδύετο < M 16 f καὶ κατάπληξις < S 17 ἤδη < S 17 — 19 οὐ μόνον — βλασφημίας] hat sich uns der βε Irrtum υ. völlige Blasphemie fjezevjt S 19 ἐντολῆς] Übertretung S 21 ἀνατρέψαι 22 <δοθῆναι> Bonwetsch nach S 22 φ διὰ τὸ — ἡμαρτηκέναι] der Sünde S)

νῦν δε ὅπερ εἴρηται, πᾶν τοὐναντίον ἔχει. χρὴ γὰρ πρὸ τῆς ἁμαρτίας τὴν ψυχὴν ὑπάρχειν μετὰ σώματος· ἐπεὶ εἰ ἄληπτος ἡ Ψυχὴ Μ’ ἑαυτὴν τῇ ἁμαρτίᾳ, οὐκ ὄν ἥμαρτεν ὅλως πρὸ τοῦ σώματος.

εἰ δὲ ἥμαρτεν οὐκέτι ἄληπτος καθ' ἑαυτὴν τῇ ἁμαρτίᾳ, ἀλλὰ καὶ εὑάλωτος μᾶλλον καὶ εὔληπτος. διὸ καὶ πάλι, κἄν μὴ λάβῃ τὸ σῶμα τοῦτο, ἁμαρτήσεται, ὥσπερ δὴ καὶ πρὸ τοῦ λαβεῖν αὑτὸ ἥμαρτεν.

διὰ τί δὲ ὅλως καὶ σῶμα ἐλάμβανεν ὕστερον μετὰ τὸ ἡμαρτηκέναι; ἥ τίς αὐτῇ χρεία σώματος ἦν; εἰ μὲν οὖν ἵνα βασανίζηται καὶ ἀλγῇ, πῶς μᾶλλον ἐντρυφᾷ καὶ ἀκολασταίνει μετὰ τοῦ σώματος;

πῶς δὲ καὶ τὸ αὐτεξούσιον εἶναι ἐν τούτῳ φαίνεται ἔχειν τῷ κόσμῳ; ἐφ' ἡμῖν γὰρ τὸ πιστεῦσαι κεῖται ·λαὶ τὸ μὴ πιστεῦσαι ἐνθάδε, ἐφ’ ἡμῖν τὸ κατορθώσασθαι καὶ ἁμαρτῆσαι, ἐφ' ἡμῖν τὸ ἀποποιῆσαι καὶ κακοποιῆσαι.

ἀλλὰ κα ἡ κρίσις πῶς δὴ ἐπιφέρεσθαι ὡς μέλλουσα προσδοκᾶσθαι ἔτι δύναται, καθ' ἥν ὁ θεὸς ἑκάστῳ κατὰ τὰ ἔργα καὶ κατὰ τὰ ἐπιτηδεύματα ἀποδίδωσι, καὶ οὐχ ὡς ἤδη παροῦσα νομισθήσεται, εἴ Τε τὸ γεννηθῆναι με) καὶ εἰς σῶμα ἐλθεῖν τὴν ψυχὴν κριθῆναι ἔστιν ἤδη καὶ ἀνταπολαβεῖν, τὸ δὲ ἀποθανεῖν καὶ χωρισθῆναι τοῦ σώματος ἐλευθερωθῆναί τε καὶ εἰς ἀνάψυξιν ἐλθεῖν, διὰ τὸ πρὸ σώματος αὐτὴν ἁμαρτήσασαν ὡς εἰς κατάκρισιν καὶ καταδίκην εῖς τὸ σῶμα ἐμβιβάζεσθαι καθ' ὑμᾶς;

ἀπέδειξε δὲ διαρκῶς ἐκ περιουσίας ὁ λόγος ἀνένδεκτον εἶναι νομίζεσθαι τὸ σῶμα βασανιστήριον καὶ πέδας τῆς ψυχῆς.