Panarion (Adversus Haereses)

50. Ἤρκει μὲν οὖν ἀπὸ τῆς γραφῆς αὐτῆς ἀποδείξαντα <καὶ> πρὸ τῆς παραβάσεως τὸν πρωτόπλαστον ἐκ ψυχῆς καὶ σώματος ὄντα καταπαύειν τὸν περὶ τούτων ἐνταῦθα λόγον. κἀγὼ δὲ νῦν ἐπὶ κεφαλαίων αὐτὰ διεξέρχομαι, * ὅσον τὰς ἀφορμὰς τῶν ἐπιχειρημάτων αὐτῶν εὐθῦναι διαμιλλώμενος, ἵνα μὴ τὴν συμμετρίαν ἐκβαίων τῶν λόγων.

πάρεστι γὰρ ἤδη σκοπεῖν ὑμᾶς, ὦ δικασταί, ὅτι τό »ἐγὼ δὲ ἔζων χωρὶς νόμου ποτέ‘ λεγόμενον ἐν τῇ πρὸς Ῥωμαίους, οὐ δύναται πίπτειν εἰς τὴν πρὸ σώματος κατ' αὐτοὺς διαγωγὴν τῆς ψυχῆς, καθάπαρ τὰ ἐπιφερόμενα τούτοις μηνύει· κἄν ὁ γενναῖος οὗτος ἰατρὸς τῶν ῥητῶν τὰ ἑξῆς ὑφελόμενος πρὸς τὸ δοκοῦν αὐτῷ τὸν νοῦν ἐβιάσατο μεταπλάσαι τοῦ ἀποστόλου, ἀνίατόν τι παθὼν λίαν καὶ παικικόν.

ἀντὶ γὰρ τοῦ πρὸς τὰς οἰκείας συμφύσεις καὶ ἁρμογάς τὰ μέλη τηρεῖν τῶν σωμάτων, ἵνα τὸ πᾶν ἄπρτιον ᾗ κατὰ φύσιν Πῆμα τοῦ σώματος, ἡκρωτηρίασε παρελθὼν τὸν εἱρμὸν τῆς γραφῆς, καθάπερ Σκύθης ἐχθροῦ τινος ἀφειδῶς πρὸς ἀναίρεσιν κατατέμνων τὰ μέλη.

εἶεν· πῶς οὖν ὁ ἀπόστολος, λέξουσι, ταῦτα ἀπεφήνατο, εἰ σὺ μὴ οὕτως αὐτὰ ἀπέδειξας ἔχειν; ὅτι νόμον, εἴποιμ' ἄν, θέμενος εἶναι τὴν ἐντολήν (δεδόσθω γὰρ πρῶτον τατα τὴν ὑμετέραν ὑπόθεσιν τὴν ἐντολὴν νόμον εἰρηκέναι). οὐ παρὰ τοῦτο καὶ ἀσωμάτως πρὸ τὴς ἐντολῆς τοὺς πρωτοπλάστους ὐπέθετο βεβιωκέναι, ἀλλὰ χωρὶς ἁμαρτάς.

καὶ γὰρ ὀλίγος ὁ ἀπὸ τῆς κτίσεως αὐτῶν ἄγρι τῆς ἐντολῆς χρόνος, ἐν ᾧ διέζησαν χωρὶς ἁμαρτίας, οὐκ ἐκτὸς σώματος, ἀλλὰ μετὰ σώματος. εὐθέως γοῦν μετὰ τὴν ἐντολὴν ἐξεβλήθησαν βραχύτατον ἐννεάσαντες ἐν τῷ παραδείσῳ χρόνον.

ἐὰν δέ τις λαβόμενος τῆς ῥήσεως τῆς »ὅτε γὰρ ἦμεν ἐν σαρκί, τὰ παθήματα τῶν ἁμαρτιῶν τὰ διὰ τοῦ νόμου« λεγούσης »ἐνηργεῖτο ἐν τοῖς [*](6 öm. 7, 9 — 23 öm. 7, 5) [*](M U (bis Ζ. 21; das ück σώματος ἀλλὰ — S. 480, 9 ἡδονὰς ὁρμὴν durch Βλατταθσφαλλ verloren) S) [*](1 ἥρκει — ἀποδείξαντα] da vorliegt aus der Schrift das Wort S Ι 003E; * nach S 2 ἐκ ψυχῆς — ὄντα] im Fleisch die Seele icar S 2 f κατάπαυσιν M 3 δὲ * nach S] μὲν ΜU 4 διεξερχόμενος Μ | ὅσον] ὅν Μ | * etwa <μόνον> * 5 — τῶν λόγων < 7 ἐν τῇ πρὸς Ῥωμαίους < S 8 κατ’ < S 9 κἄν + εἰ M 9 f τῶν ῥητῶν — τοῦ ἀποστόλου] die Worte zu dem ihm Scheinenden S 9 ἀφελόμενος U 10 — 12 ἀνίατόν τι — τὰ μέλη < S 10 f ἀνίατρον Pet. ἀνόητον Öh. 12 f κατὰ φύσιν ᾖ U 13 U 15f εἰ σὺ — ἀπέδειξας ἔχειν < S 15 εἰ ἥ M 16 εἴποιμ' ἄν < 16 f τὴν ἐντολή] jenes Gebot S 18 ἀσώματος M Ι τῆς < M 18 f τὸν M sie S 19 ὀλίγος] ὁ λόγος M 20 διέζησαν * nach S] διέζησε MU 23 ἦμεν] ich war S 24 τῶν ἁμαρτιῶν < S)

οἷον <τό> »ἵνα τὸ δικαίωμα τοῦ νόμουπληρωθῇ ἐν ἡμῖν τοῖς μὴ κατὰ σάρκα περιπατοῦσιν, ἀλλὰ κατὰ πνεῦμα«, ἢ τό »οἱ γὰρ κατὰ σάρκα ὄντες τὰ τῆς σαρκὸς φρονοῦσιν, οἱ δὲ κατὰ πνεῦμα τὰ τοῦ πνεύματος. τὸ γὰρ φρόνημα τῆς σαρκὸς θάνατος, τὸ δὲ φρόνημα τοῦ πνεύματος ζωὴ καὶ εἰρήνη, διότι τὸ φρόνημα τῆς σαρκὸς ἔχθρα εἰς θεόν· τῷ γὰρ γόμῳ τοῦ θεοῦ οὐχ ὑποτάσσεται· οὐδὲ γὰρ δύναται· <οἱ δὲ ἐν σαρκὶ ὄντες θεῷ ἀρέσαι οὐ δύνανται>. ὑμεῖς δὲ ἐν σαρκί, ἀλλὰ ἐν πωεύματι«, λεκτέον αὐτῷ·

πότερον οὖν ἤδη ἀναλύσας 6 ἀπόστολος ἦν ἐκ τοῦ βίου καὶ οἷς ταῦτα ἐπέστελλεν, εἰ μὴ τὴν κατὰ σάρκα νῦν παρῃτεῖτο πολιτείαν, ἀλλὰ τὴν σάρκα, ἢ ἕτι ἐν σαρκὶ ἦν;

ἀλλὰ ἐν σαρκὶ μὴ ὄντα αὐτὸν ἀπεσταλκέναι ταῦτα, οὐ λεκτέον. φανερὸν γὰρ ὅτι ἦν ἐν σαρκὶ καὶ αὐτὸς καὶ οἷς ταῦτα ἐπέστελλεν. πῶς οὖν »ὅτε γὰρ ἦμεν ἐν σαρκί, τὰ παθήματα τῶν ἁμαρτιῶν τὰ διὰ τοῦ ωόμου ἐνηργεῖτο τεῖτο ἐν τοῖς μέλεσιν ἡμῶν« ὡς οὐκ ὥν οὔτε αὐτὸς ἔτι ἐν σαρκὶ οὔτε οἷς ταῦτα ἐπέστελλεν, λέγει;

οὐκοῦν περὶ τῆς κατὰ ἀκρασίαν πολιτείας διαλέγεται καὶ οὐ περὶ τῆς σαρκὸς αὐτῆς. ἔθος γὰρ αὐτῷ σαρκικὸν τὸν οὕτως ζῶντα ἄνθρωπον λέγειν, καθάπερ καὶ ψυχικὸν ἄνθρωπον τὸν ἀπηλγηκότα πρὸς τὴν ἀλήθειαν ἀτενίσαι καὶ τὸν φωτισμὸν τοῦ μυστηρίου.

ἐπεὶ λεγέτωσαν μηδὲ τὴν ψυχὴν δύνασθαι σᾠζεσθαι τὸ σύνολον· γέγραπται γάρ »ψυχικὸς δὲ ἄνθρωπος οὐ δίχεται τὰ τοῦ πνεύματος τοῦ θεοῦ·

μωρία γὰρ αὐτῷ ἀστιν· ὁ δὲ πνευματικὸς πάντα ἀνακρίνει«. ὥσπερ x003E; ἐκεῖ ψυχικὸς εἰσάγεταί τις καὶ πνευματικὸς ἄνθρωπος, καὶ ὁ μὲν πνευματικὸς τῶν σῳζομένων * , ὁ δὲ ψυχικὸς τῶν ἀπολλυμένων, καὶ οὐ παρὰ τοῦτο δὴ ψυχὴ μὲν απόλυται, <τὰ> ἄλλα δὲ παρὰ τὴν ψυχὴν οὕτω δὴ καὶ ἐνθάδε σαρκικοὺς καὶ ἐν σαρξὶν ὑπάρχοντας απόλλυσθαι λέγων καὶ μὴ δύνασθαι ἀρέσαι θεῷ, οὐ τὴν σάρκα ἀλλὰ τὴν κατὰ σάρκα πολιτείαν ἀναιρεῖσθαι ἀγωνίζεται.

ὑποβὰς δὲ καὶ εἰπών »οἱ δὲ ἐν σαρκὶ [*](2f Röm. 8, 4 — 4–9 Röm. 8, 5–9 — 13 Röm. 7, 5 — 21 28 Röm. 8, 8) [*](Μ S 1 ἡμῶν] meinen S Ι νομίζει Μ Ι καὶ παραιτεῖσθαι < S 2 παραφέρῃ < οἱον < S Ι <τό> * 4 ἢ τό] oder wieder S Ι τὰ] die Lust S 8 <οἱ ἄντες θεῷ ἀρέσαι οὐ δύνανται> *, unentbehrlich wegen der Bezugnahme in Ζ. Ι ἐσταὶ M 9 λεκτέον αὐτῷ] sagen wir ihnen aber S 10 ταῦτα < S | μὴ] vielmehr S 11 νῦν < S Ι ἔτι Bonwetsch] ὅτι M wie S 12–S. 480, 9 σαρκὶ μὴ — ὁρμὴν καὶ οὐχὶ < S 16 ἐπέστελλεν *] ἐπιστέλλων M Bonwetsch 22 <οὖν> * 24 * etwa <κρίνεται> * 25 <τὰ>*)

εἴπερ πνεῦμα Χριστοῦ οἰκεῖ ἐν ὑμῖν« καὶ μετ' ὀλίγον »ὅτι δὲ τὸ πνεῦμα τοῦ ἐγείραντος Ἰησοῦν ἐκ νεκρῶν οἱκεῖ ἐν ὑμῖν, ὁ ἐγείρας Χριστὸν ἐκ νεκρῶν ζωοποιήσει καὶ τὰ θνητὰ σώματα ὑμῶν διὰ τοῦ ἐνοικοῦντος αὐτοῦ πνεύματος ἐν ὑμῖν. ἄρα οὖν, ἀδελφοί, ὀφειλέται ἐσμὲν οὐ τῇ σαρκὶ τοῦ κατὰ σάρκα ζῆν. εἰ γὰρ κατὰ σάρκα ζῆτε, μέλλετε ἀποθνᾐσκειν· εἰ δὲ πνεύματι τὰς πράξεις τοῦ σώματος θανατοῦτε, ζήσεσθε«. προσεκτέον γὰρ ὡς τὴν τοῦ σώματος πρὸς τὰς ἡδονὰς ὁρμὴν καὶ οὐχὶ τὸ σῶμα θανατοῦσθαι διεβεβαιώσατο.