Panarion (Adversus Haereses)

5. Πάλιν δὲ ὁ κύριός φησιν »ἄφετε ἀλλήλοις τὰ παραπτώματα, ἵνα καὶ ὁ πατὴρ ὑμῶν ὁ ἐν οὐρανῷ ἀφήσειν ὑμῖνῷ ἀφήσει ὑμῖν«.

ἀλλὰ καὶ ἐν ἄλλῳ τόπῳ οὕτως φησί »καὶ πενθήσω πολλοὺς τοὺς ἐν ὑμῖν παραπεσόντας καὶ μὴ μετανοήσαντας«, ὡς δεικνὺς ὅτι εἰ καὶ παρέπεσαν καὶ μετενόησαν, εἴσδεκτοι οὗτοι γίνονται καὶ οὐκ ἀποβληθήσονται, τοῦ κυρίου γινώσκοντος τί μεθ’ ἑκπάστου ποιήσειε.

Καὶ ὄτι μὲν ὁ κανὼν τῆς ἀληθείας τοιοῦτον ἔχει τὸν χαρακτῆρα, παντί τῳ σαφές ἐστι. μετὰ γὰρ τὴν πρώτην μετάνοιαν τὴν διὰ λουτροῦ τῆς παλιγγενεσίας, ἐν ᾗ μετανοίΠα ἀνεκαινίσθη πᾶς ἄνθρωπος Δευτέρα τις τοιαύτη οὐχ ὑπάρχει.

οὔτε γὰρ δύο εἰσὶ βαπτίσματα, ἀλλ’ ἕν, οὔτε δὶς ἐσταυρώθη Χριστός, ἀλλ’ ἅπαξ, οὔτε δὶς ἀπέθανεν ὑπὲρ ἡμῶν καὶ ἀνέστη. καὶ τούτου χάρινἐπασφαλίσασθαι δεῖ, ἵνα μὴ παραπεσόντες τὸν στέφανον τοῦ ἀνακαινισμοῦ ἀπολέσωμεν.

ἀλλὰ ἐάν τις παραπέςῃ καὶ »προληφθῇ ἔν τινι παραπτώματι«, ὡς λέγει ὁ ἀπόστολος, »ὑμεῖς οἱ πνευματικοὶ καταρίζετε τὸν τοιοῦτον [*](6 I Tim. 5, 14 – 17ff vgl. I Kor. 5, 1. 5 – 10 II Kor. 2, 8. 7 – 11 II Kor. 2, 10 –15 Matth. 6, 14 Mark. 11, 25 – 17 II Kor. 12, 21 – 25 vgl. Röm. 6, 9f – 28 Gal. 6, 1) [*](M U) [*](2 σχοίη Μ | <ἵνα>* 3 vor μιᾶς +τῆς U | ἐννόμως vor εἰ τύχοι Μ | ἐν νόμω U | συναφθῇ Dind. Öh.] συναφθῆναι Μ συναφθεῖναι U 7 nach πάλιν etwas ausgefallen? <εἰ μὴ ἦν μετάνοια>?* 9 τῆς < U 12 διὸ Μ |κυρίου] χριστοῦ U 14 τὰ παραπτώματα U 16 ἀφίση Μ 18 καὶ 2 < Μ 21 περιέχει Μ 23 vor λουτροῦ + τοῦ U | ἐν ᾗ] ἑνὶ Μ | πᾶς + ὁ Μ 24 οὐδὲ Μ 25 οὔτε 1 ] οὐ Μ | χριστὸς < Μ 27 ἀπωλέσωμεν U)

δέχεται γὰρ ὁ θεὸς τὴν με τάνοιαν καὶ μετὰ τὸ βάπτισμα ἐάν τις παραπέςῃ. πῶς δὲ μετὰ τῦ τοιούτου ποιεῖ, αὐτὸς μόνος γινώσκει· »ἀνεξερεύνητα γὰρ τὰ κρίματα αὐτοῦ καὶ ἀνεκδιήγητοι αἱ ὁδοὶ αὐτοῦ«.

καὶ πρὸ τῆς παρουσίας οὐδεῖ κρίνειν »ἕως ἂν ἔλθῃ ὁ κύριος, ὃς καὶ ἀποκαλύψει τὰ κρυπτὰ τῆς καρδίας· καὶ τότε ὁ ἄπεινος ἑκάστου φανερὸς γενήσεται«. »ἡ γὰρ ἡμέρα δηλώσει ὅτι ἐν πυρὶ ἀποκλύπτεται«.

6. Οὔτε οὖν ἐπαγγελλόμεθα ἐλευθερίαν παντάπασι τοῖς μετὰ τὸ βάπτισμα παραπεπτωκόσιν οὔτε ἀπαγορεύομεν τὴν αὐτῶν ζωήν· θεὸς γὰρ »ἐλεήμων ἐστὶν καὶ πρῶτόν ἐστι σαφές,

τὸ δὲ δεύτερον οἵδαμεν ὅτι ἐλεήμων ἐστὶν θεός, ἐὰν ἐξ ὅλης ψυχῆς μετανοήσωμεν ἀπὸ παραπτωμάτων. ἔχει γὰρ ἐν χειρὶ ζωὴν καὶ σωτηρίαν καὶ φιλανθρωπίαν. καὶ τί μὲν αὐτὸν ποιεὶ αὐτῷ μόνῳ ἔγνωσται, πλὴν ὅτι ζημίας οὐκ ἔνι ἀπὸ τῆς μετανοίας οὐδὲ ἀπηγόρευται ὁ μετανοῶν ἀπὸ πάντων σφαλμέων.

πόςῳ γε μᾶλλον ὁ κατὰ νόμον συναφθεὶς δυτέρᾳ γυναικί; καὶ ἡ μὲν πρώτη γυνὴ ἐκ θεοῦ τεταγμένη,ἡ δὲ Δευτέρα ἐξ άσθενείας ἀνθρώπων, καὶ ἔτι περισσοτέρᾳ εἰ συναφθείη, τὸ ἀσθενὲς ἀεὶ [*](5 Röm. 11, 33 – 6 I Kor. 4, 5 – 8 I Kor. 3, 13 – 11 Psal. 103, 8 – Sir. 17, 24 – 12ff vgl. Tertullian de poen. 7 collocavit I vestibule poenitentiam secundam quae pulsantibus patefaciat; sed iam semel, quaia iam secundo; sed iam amplius nunquam, quia proxime frustra Origenes hom. in Lev. 15 c. 2; IX 425 Lommatzsch in gravioribus enim criminibus semel tatum paenitetiae conceditur locus, ista vero communia quae requenter incurrimus, semper paenitentiam recipient et sine intermission redimuntur Siricius ad Him Tarrac. c 5; S. 521 Hinschius Ps. Isidor de quibus (sc. über die Rückfälligen) quia iam suffugium non habent paenitendi, id duximus decernendum, ut sola intra ecclesiam fidielibus oration iungantur, sacris mysteriorum celebritatibus quamvis non merantur intersint, a dominicae autem mensae convivio segregentur —18ff strenger Didaskalia III 2, 2; S. 184, 11ff Funk hoc enin sciatic, eam quae semel nupsit iuxta legem etiam secundo nubere, eam autem quae ultra progreditur esse meretricem Constiti. apost. III 2, 2; S. 185, 18ff Funk καὶ τοῦτο γὰρ εἰδέναι ὀφείλετε, ὅτι μονογαμία μὲν κατὰ νόμον γινομένη δικαία, ὡς ἂν κατὰ γνώμην θεοῦ ὑπάρχουσα, διγαμία δὲ μετὰ ἐπαγγελίαν παράνομον, οὐ διὰ τὴν συνάφειαν ἀλλὰ διὰ τὸ ψεῦδος, τριγαμία δὲ ἀκρασίας σημεῖον, τ6ὸ δὲ ὑπὲρ τὴν τριγαμίαν προφανὴν πορνεία καὶ ἀσέλγεια ἀναμφίβολο9ς Neocäsarea can. 3 περὶ τῶν πλείστοις γάμοις παριπιπτόντων ὁ μὲν χρόνος σαφὴς ὁ ὡρισμένος, ἡ δὲ α’ναστροφὴ καὶ ἠ πίστις αὐτῶν συντέμνει τ[ον χρόνον Βασιλιθ ep. 188 can. 4; Migne 32, 673 Α τοῦς δὲ τριγάμους ἐν τριςὶ καὶ τέσσαρσι [ολλάκις ἔτεσιν ἀφορίζουσιν. ὀνομάζουσι δὲ τὸ τοιοῦτον οὐκέτι γάμον, ἀλλὰ πολιγαμίαν, μᾶλλον δὲ πορνείαν κεκολασμένην . . . . συνήθειαν δὲ κατελάβομεν ἐπὶ τῶν τριγάμων πενταετίας ἀφορισμόν, οὐκ ἀπὸ κανόνος ἀλλ‘ ἀπὸ τῆς τῶν προειληφότων ἀκολουθίας ep. 199 can 50; Migne 32m 752C Gregorius Naz. or. 37, 8; Migne 36, 292 B — Für die Stellung der Nobattianer vgl. Socrates h. e. V 22; Migne 67, 641 A) [*](M U) [*](1 σεαυτὸν U 2 <ἐν> * 3 τὴν <Μ 4 τοῦ τιοιούτου] τούτου U 5 ἀνεκδιήγητοι] ἀνεξιχνίαστοι U 6 ὃς < Μ 7ἀπόκρυφα U 12 τὸ μὲν πρῶτον] gemeint ist der Satz Z 9, wie mit τὸ δεύτερον Ζ . 10f 13 vor θεὸς + ὁ U 14 σωτηρίας φιλανθρωπίαν U 16 τῆς < Μ 18 ἡ 1] εἰ Μ 19 εἰ + <τις>?)

ὡς οὐκ εἶναι αὐτὴν ἀλλοτρίαν κυρίου τὴν μετὰ τελευτὴν ἀνδρὸς συναπτομένην ἄλλ}ω ἀνδρὶ ὴ τὸν μετὰ τελευτὴν γυναικὸς συναπτόμενον δυτέρᾳ γυναικί »μόνον ἐν κυρίῳ«, ὡς λέγει ὁ ἀπόστολος.καὶ φησι <μέν> »μακαριωτέρα δέ ἐστιν,

ἐὰν μείνῃ οὕτως«, * τὸ δέ »ἐν κυρίῳ« τουτέστιν τὸ μὴ ἐν πορνείᾳ μὴ ἐν μοιχείᾶ μὴ ἐν κλεψιγαμία, ἀλλ’ ἐν εὐνομίᾳ ἐν παρρησίᾳ ἐν σεμνῷ γάμῳ, ἐπιμένοντα ἐν τῇ πίστει ἐν ταῖς ἐντολαῖς ἐν εὐποιίαις ἐν εὐλαβείᾳ ἐν νηστείαις ἐν εὐνομίᾳ ἐν ἐλεημοσύναις ἐν σπουσῇ ἐν ἀγαθοεργίᾳ.