Panarion (Adversus Haereses)

καὶ γὰρ τῷ μὲν ὄντι τοὺς ἅπαξ ἀνακαινισθέντας καὶ παραπεσόντας ἀνακαινίζειν ἀδύνατον. οὔτε γὰρ ἔτι γεννήσεται Χριστός, ἵνα σταυρωθῇ ὑπὲρ ἡμῶν, οὔτε ἀνασταυροῦ δύναταί τις τὸν υἱὸν τοῦ θεοῦ τὸν μηκέτι σταυρούμενον, οὔτε δύναταί τις λουτρὸν δεύτερον λαμβάνειν·

ἓν γάρ ἐστι τὸ βάπτισμα καὶ εἶς ὁ ἐγκαινισμός, ἀλλὰ εὐθὺς ἐπιφέρει τὴν τούτων ἴασιν ὁ ἅγιος ἀπόστολος, τὴν ἐκκλησίαν ἰατρεύων καὶ τῶν αὐτῆς μελῶν ἐπιμελόμενος, καί φησί »πεπείσμεθα δὲ περὶ ὑμῶν, ἀγαπητοί, τὰ κρείττονα καὶ ἐχόμενα σωτηρίας, εἰ καὶ οὕτως λαλοῦμεν. οὐ γὰρ ἄδικος ὁ θεὸς ἐπιλαθέσθαι τοῦ ἀγαθοῦ ἔργου ὑμῶν«.

καὶ ὁρᾷς πῶς μὲν τὸν ἐγκαινισμὸν μὴ δύνασθαι δεύτερον γενέσθαι τελείως ἀπεφήνατο, τῆς δὲ σωτηρίας οὐκ ἀπέτεμεν τοὺς ἔτι μετανοοῦντας, ἀλλὰ καὶ σωτηρίας ἐχόμενα καὶ θεὸν ἀντιλήπτορα, τῆς ἀγαθοεργίας αὐτῶν χάριν, τὸν κύριον ἔδειξε τῶν καὶ ἀπὸ παραπτωμάτων τελειότατα μετανοούντων καὶ ἐπιστρεφόντων καὶ μεταμελομένων.

Δέχεται οὖν ὁ ἅγιος λόγος καὶ ἡ ἁγία θεοῦ ἐκκλησία πάντοτε τὴν μετάνοιαν, οὐκ ἐξυδαρευομένη οὐδὲ ῥᾳθύμους τοὺς τὸν δρόμον τελοῦντας παρασκευάζουσα, ἀλλὰ θεοῦ τὴν χάριν καὶ φιλανθρωπίαν μὴ ἀνακόπτουσα, γινώσκουσα δὲ τὸν τρόπον ἑκάστης ὑποθέσεως.

ὡς γὰρ ὁ τὴν παρθενίαν ἀπολέσας ἀδυνάτως ἔχει τάυτην <ἀνα>κτήσασθαι σωματικῶς, μὴ ἐνδεχομένης τῆς φύσεως, οὕτω καὶ ὁ ἀπὸ τοῦ [*](4 Hebr. 6,4–6 – 7 Hebr.6,9f) [*](M U) [*](1 αἰτῶν Μ | προσκαλεῖται U | πρὸς] εἰς U 1f ἀγαπᾷς με Πέτρε2 <U 2 πρόβατα U 3 τὸ2 <U 4 γὰρ <U 6 εἰς μετάνοιαν <U 7 πολλάκις hinter ἐπ᾿ αὐτῆς U 10 ἀδό9κιμος καὶ <Μ 17 ἐπιμελούμενος U | δἐ <Μ 22 ἐχομένους U 23 τῆς <Μ χάριν—ἔδειξε τῶν <U 27 ἐξυδαρευομένην Μ 28 vor φιλανθρωπίαν + τὴν U 29 ἀνακάμπτουσα U 30f <ἀνα>κτήσασθαι * 31 ὁ <U)

καὶ ὥσπερ ὁ ἀπὸ παρθενίας παραπεσὼν δευτέραν τιμὴν τὴν ἐγκράτειαν ἔχει, οὕτω καὶ ὁ μετὰ τὸ λουτρὸν ἐν παραπτώματι μείζονι γενόμενος ἔχει δευτέραν ἴασιν <τὴν μεταμέλειαν>, οὐ τοιαύτην ε᾿νάρετον κατὰ τὴν πρώτην. οὐκ ἀποβεβλημένην δὲ ζωῆς ἔχει τὴν δευτέραν ἣν κέκτηται. οὐκ ἀθετεῖ τοίνυν ὁ θεῖος λόγος τὸν μισθὸν τῶν ἐν τῇ μετανοίᾳ καμνόντων.

3 Ἔπειτα δὲ οἱ αὺτοὶ πάλιν ἀπὸ τούτου προπηδήσαντες καὶ ἄλλα τινὰ ἐφηύραντο. καὶ γὰρ καὶ αὐτοὶ τὴν αὐτήν, ἣν καὶ ἡμεῖς κεκττήμεθα, πίστιν λέγουσιν ἔχειν· οὖτοι δὲ οὐ βούλονται διγάμοις κοινωνεῖν. εἰ γάρ τις μετὰ τὸ βάπτισμα συμναφθείη γυναικὶ δευτέρᾳ, παρὰ τούτοις οὐκ εἰσδεχθήσεται ἔτι.

καὶ τὸ πᾶν ἐστιν ἠλίθιον, ὡς γὰρ εἴ τις θεάσαιτό τινα νηχόμενον ἐν ὕδατι καὶ ἀγνοῶν τὴν πεῖραν τῆς διανήξεως ἑαυτὸν ἔκδοτον τοῖς ὔδασι δᾠη καὶ ὑποβρύχιος γένηται, μὴ ἔμπειρος ὢν μηδὲ σαφῶς γνοὺς τῶν διὰ χειρῶν τε καὶ ποδῶν τὴν σωτηρίαν ἑαυτοῖς προσπορίζομένων τὴν ἐπιστήμην, νομίζων δὲ ἁπλῶς τὸ ὔδωρ διαβαστάζειν τὸν ἄνθρωπον δίχα των ἰδίων χειρῶν·

ἢ ὡς εἴ τις ἀκούοι τὸν ἡγεμόνα τιμωροῦντα τοὺς δρῶντας φαυλότητος <ἔργα> ἄχρι καὶ ἐλαχίστων καὶ νομίζοι μὲν τὴν δίκην ἴσην διεξιέναι κατὰ πάντων, ὡς ἐπὶ τοῦ φόνου οὕτως καὶ ἐπὶ τοῦ διαβάλλοντος τὸν πέλας ἢ * μαχεσαμένου·

ἢ ὡς ἐὰν ᾖ τις παντάπασιν ἰδιώτης καὶ θεάσηται τὸν εἰληφότα ἄρχοντος τὴν ἐξουσίαν κατὰ ἀλιτηρίων ἀποσπάσαντα μάχαιραν ἢ κατὰ γοήτων καὶ βλασφήμων ἢ ἀκαθοσιώτων, νομίζῃ δὲ τοὺς ἅπαντας ἐξουσίαν ἔχειν τῆς τοιαύτης αἰτίας ποιεῖσθαι τὴν δίκην, θεασάμενός τε δίκην δόντας ἀνθρώπους καὶ αὐτὸς δὲ τὰ ἴσα μιμησάμενος θελήσῃ ἀποκτεῖναί τινας, ὡς δῆθεν τοὺς ἠδικηκότας δικάςων, ἁλοὺς δὲ οὖτος αὐτὸς δίκην δώσει,

μὴ εἰληφὼς παρὰ βασιλέως ἐξουσίαν τῶν τοιούτων καὶ ὅτι τὴν ἴσην ἐνόμιζεν κατὰ πάντων ἐξίέναι ψῆφον ἀπὸ τῆς δίκης τῶν νό- [*](9 vgl. haer. 48, 9, 7; II231,19ff Nicäa can. 8 Socrates h. e. V 22; Migne 67, 641 A) [*](M U) [*](1 παραπεσὼν Μ 3 μετὰ Pet.] εἰς Μ U 4 <τὴν μεταμέλειαν> *, vgl. S. 364, 14 | vor κατὰ + τὰ Μ 8 καὶ2 <U | ἣν καὶ ἡμεῖς <M 9 πίστιν + ἣν Μ | διγάμοις] διδαγμοῖς U 10 ἐπικοινωνεῖν U 12 θεάσηται U 14 ἔμπειρος] ἐν πείρα U 15f νομίζων *] νομίζει MU 17 τιμωροῦντας Μ | τοὺς + τι 18 φαυλότητος <ἔργα> *] φαυλότητος Μ τὰ τῆς φαυλότητος U 20 * <κακῶς> 23 πάντας U 24 τε *] δὲ MU 26 οὖτος] ὁ τοιοῦτος U 27 τῶν τοιούτων ist neutr. = zu Derartigem | καὶ ὅτι] διότι Μ 28 ἐνόπμιζον Μ)

οὕτω καὶ οὖτοι τὰ πάντων ὁμοῦ μίξαντες ἐκ πάντων ἐξέπεσαν καὶ μὴ νούσαντες τὰ ἀκριβῆ τῆς τοῦ θεοῦ διδασκαλίας ἐπὶ ἑτέραν τρίβον σφαλέντες ἐτράπησαν, οὐκ εἰδότες ὅτι οὐκ αὐτὴ ἐστὶν Ἠ τῆς θείας γραφῆς παράδοσίς τε καὶ ἀκολουθία.