Panarion (Adversus Haereses)
Epiphanius
Epiphanius. Epiphanius, Volume 1-3. Holl, Karl, editor. Leipzig: Hinrichs, 1915-1933.
αὕτη δὲ ἦν ἡ ἡμέρα, ὡς ἄνω προεῖπον καὶ πολλάκις ἀναγκάζομαι λέγειν, ἐν ὑπατείᾳ Ὀκταυίου Αὐγούστου τὸ τρισκαιδέκατον καὶ Σιλανοῦ τῇ πρὸ ἀκτὼ εἰδῶν Ἰανουαρίων, μετὰ δεκατρεῖς ἡμέρας τῆς τοῦ φωτὸς καὶ ἡμέρας αὐξήσεως, ἥτις ἐστὶν ἀπὸ τῆς τροπῆς τῆς χειμερινῆς τουτέστιν ἀπὸ τῆς πρὸ ὀκτὼ καλανδῶν Ἰανουαρίων ἕως αὐτῆς τῆς γενεθλίου καῖ Ἐπιφανείων ἡμέρας διὰ τὸν προδηλωθέντα τύπον, αὐτοῦ τοῦ σωτῆρος καὶ τῶν δώδεκα αὐτοῦ μαθητῶν τὸν τρισκαι8δέκατον ἀριθμὸν πληρούντων.
Γεννᾶται οὖν ὁ σωτὴρ τῷ τεσσαρακοστῷ δευτέρῳ ἔτει Αὐγούστου βασιλέως τῶν ῾Ρωμαίων, ὑπατείᾳ τῇ
προγεγραμμένῃ, μετὰ εἰκοσιεννέα ἔτη τῆς Αὐγούστου | πρὸς Ἰουδαίους συναφείας· βασιλεύει δὲ Αὔγουστος δεκατρία ἔτη πρὶν ἢ τὴν Ἰουδαίαν τελείως συναφθῆναι [*](Ö 86) ῾Ρωμαίοις.
ἦν δὲ καὶ ἐξότε ἐβασίλευσεν Αὔγουστος ἐπὶ τέσσαρσιν ἔτεσιν τῆς αὐτοῦ βασιλείας πλείω ἐλάσσω φιλία μὲν ῾Ρωμαίων πρὸς Ἰουδαίους καὶ συμμαχία πεμπομένη καὶ ἐπίτροπος καθιστάμενος [*](4 Matth. 2, 4 — 5 Matth. 2, 5 — 11 ff vgl. S. 284, 4 ff u. 290, 5 ff — 20 ff Epiph. folgt hier einer eigenartigen, von Eusebius abweichenden Rechnung, Wohl der des Africanus. Das Jahr, das er für die völlige Unterwerfung der Juden Angibt, ist das Jahr 31 v. Chr. — 23—27 vgl. S. 289, 12f (auch haer. 20, 1, 5; I 225, 8 ff); gemeint ist die Zeit des Antipater) [*](M U (von Z. 20 γεννᾶται an)) [*](6 χρόνων (trotz τὸν) Μ 8 [καὶ] * 10 [πραγμάτων] * 13 Ἰαννουαρίων Μ 14 ἥτις bezieht sich auf αὐξήσεως, nicht auf ἡμέρα Z. 11 16 Ἰαννουαρίων M; am Rand τῆ κݲεݲ τοῦ δεκεμβρίου Μ 18 πληρούντων *] πληροῦντα Μ 19 οὖν] μὲν γὰρ U | τῷ < Μ 20 f ὑπατείᾳ — συναφείας] ὅπερ ἦν ῥωμαίων πρὸς ἰουδαίους συναφείας εἰκοστὸν ἔνατον ἔτος U 21 δὲ] μὲν γὰρ U 22 τρισκαιδεκα U | συναφθῆναι τελείως U 23 f ἐπὶ τέσσαρσιν ἔτεσιν] μετὰ ἔτη τέσσαρα U 24 nor τῆς + ἀπὸ Μ | vor ἐλάσσω + ἢ Μ)
προσηλύτου μέντοι γε, εἶτα Χριστοῦ γεννηθέντος ἐν Βηθλεὲμ τῆς Ἰουδαίας ἐλθόντος τε ἐπὶ τὸ κήρυγμα, ληξάντων τῶν ἀπὸ Ἰούδα καὶ Ἀαρὼν χριστῶν ἡγουμένων, διαρκεσάντων ἕως Ἀλεξάνδρου Κριστοῦ ἡγουμένου καῚ Σριστῶν τῆς καῚ Ἀλεξάνδρας· ἐφ’ οἷς ἐπληρώθη ἡ προφητεία τοῦ Ἰακώβ, τό » οὐκ ἐκλείψει ἄρχων ἐξ Ἰούδα καὶ ἡγούμενος ἐκ τῶν μηρῶν αὐτοῦ, ἕως ἂν ἔλθῃ ᾧ ἀπόκειται, καὶ αὐτὸς προσδοκία ἐθνῶν«, ὅ ἐστιν ὁ γεννηθεὶς κύριος.
Ταῦτα πάντα ἐτελειοῦτο ἀρξάμενα ἀπὸ τῆς γεννήσεως τῆς ἐν Βηθλεέμ, ἣ ἐγένετο ἐν τεσσαρακοστῷ δευτέρῳ ἔτει τῆς πάσης βασιλείας Αὐγούστου, ὃ ἦν μετὰ πέμπτον ἔτος τῆς ἐπιτροπῆς Ἀντιπάτρου τοῦ πατρὸς Ἡρῴδου, ὅτε φιλία ἦν Ῥωμαίων πρὸς Ἰουδαίους καὶ μέρη δομάτων, καὶ μετὰ τὴν ἐπιτροπὴν Ἀντιπάτρου τὴν ἀπὸ ἕκτου Αὐγούστου ἕως ἐνάτου αὐτοῦ, Ἡρῴδου [τε] κατασταθέντος ἀπὸ τοῦ δεκάτου ἔτους καἲ μέρους φόρων διδομένου ἕως τρισκαιδεκάτου ἔτους, ὃ ἦν τέταρτον ἔτος τῆς βασιλείας Ἡρῴδους κατασταθέντος ὑπὸ Αὐγούστου·
μετὰ δὲ τὸ τέταρτον ἔτος Ἡρῴδου λοιπὸν τελείως παραδοθείσης τῆς Ἰουσαίας ἕως τριακοστοῦ τρίτου ἔτους Ἡρῴδου, Αὐγούστου δὲ τεσσαράκοντα δύο ἔτη πληρώσαντος, κρατηθίσης < τε > Τῆς πάσης Ἰουδαίας, ὡς ἔφην, [*](1 vgl. Z. 16ff; mit ἐπὶ πέντε ἔτεσιν ist die (erste) Zeit des Herodes gemeint — 4 ff vgl. Panarion haer. 20, 1, 6 ff; I 225, 13 ff u. haer. 29, 3, 2f; I 323, 9 ff; dazu Eusebius-Hieronymus Chronik S. 160 1 ff Helm —6 vgl. Panarion haer. 29, 3f; I 323, 14 ff u. Eusebius-Hieronymus Chronik S. 148, 12 ff Helm u. S. 152, 11 ff — 8 Gen. 49, 10) [*](M U) [*](1 * ergänze nach Z. 16f etwa < καὶ πάλιν μέρη φόρων διδόμενα > * | ἐπὶ] ἔτει Μ | vor ἐλάσσω + ἢ U 2 ὅτου] τοῦ Μ | ὑπὸ φόρον U |αὐτοῖς < U | γεγένηται + τελειότατα U 4 γεννηθέντος Χριστοῦ Μ 4 f ἐμβηθλεὲμ U 5 τε < Μ 5 f τῶν ἀπὸ Ἰούδα καὶ Ἀαρὼν] καὶ U 6 χριστῶν *] χρηστῶν Μ U 7 χρηστοῦ Μ < U | Σαλλίνας Μ Σααλίνας U 7—10 ἐφ᾿ οἷς—κύριος < U 10 vor ταῦτα + ἅτινα U 10 f ἐτελεῖτο U 11 ἐμβηθλεὲμ U | ἣ ἐγένετο < U 12 ὅς Μ U 13 μετὰ πέμπτον ἔτος] ἔνατος ἐνιαυτὸς ἀπὸ U 14—18 καὶ μετὰ τὴν—Ἡρῴδου κατασταθέντος] καὶ τέταρτον ἔτος κατασταθέντος U 15 ἐννάτου Μ 16 [τε] * 17 διδομένου *] διδομένων Μ | 19 Ἡρῴδου +ἐπιτροπῆς τε πέντε ἐτῶν πλείω ἢ ἐλάσσω ἀντιπάτρου τοῦ πατρὸς αὐτοῦ U |τελέως Μ | τελείως hinter Ἰουδαίας U | παραδοθέντος U 20 f Αὐγούστου —πληρώσαντος]τριακοστοῦ δευτέρου ἔτους Αὐγούστον πληρώσαντος U 21 < τε > *)
α ݲ. Ταῦτα δὲ ἐπραγματεύθη ἐν ὑπατεία Ὀκταυίου Αὐγούστου τὸ τρισκαιδέκατον καὶ Σιλανοῦ ὑπάτου, ὡς πολλάκις ἔφην, ἥντινα ὑπατείαν διεδέξαντο αἱ ὑποτεταγμέναι ὑπατεῖαι ἀκολούθως οὕτως·
β ݲ. Λεντούλου καὶ Πίσωνος.
γ ݲ. Λουκίου Καίσαρος καὶ Παύλου.
δ ݲ Οὐινδικίου καὶ Οὐάρου.
ε. ݲ. Λαμίου καὶ Σερουιλίου Νοννίου.
ς. ݲ Μάγνου Πομπηίου καὶ Οὐαλερίου.
ς ݲ. Λεπίδου καὶ Ἀρουγκίου.
η ݲ. Καίσαρος καὶ Καπίτωνος.
θ ݲ. Κρητικοῦ καὶ Νερούα.
ι ݲ. Καμίλλου καὶ Κυϊντιλλιανοῦ.
ια ݲ. Καμήρου καὶ Σαβίνου.
ιβ ݲ. Δολαβέλλα καὶ Σιλανοῦ.
ιγ ݲ. Λεπίδου καὶ Ταύρου.
[*](5—S. 291, 18 vgl. Zu S. 2S4, 7; Epiph. Benützt eine Konsulsliste, die sich mit Der in den sog. Consularia Const. und im Chronicon pasch. Überlieferten (MG. auct. Antiqu. IX 218FF, vgl. XI 197 ff) aufs engste berührt. Die gemeinsamen Fehler der drei Zeugen dürfen selbstverständlich nicht verbessert werden. Die Liste geht von 2 v. Chr. Bis 28 n. Chr. — 11 hinter Λαμίου καὶ Σερουιλίου Νοννίου sind in allen 3 Zeugen die Konsuln des Jahres 4 n. Chr. Ausgefallen; der Mangel wird wieder eingebracht durch die Spaltung bei ι ݲ ε ݲ ι ݲ ς ݲ — 14 η ݲ Καίσαρος καἲ Καπίτωνος] Germanicus Caesar u. C. Fonteius Capito sind in Wirklichkeit die Konsuln von 12 n. Chr.; die Umstellung ist allen Zeugen gemeinsam)[*](M U)[*](1 ποιῆσαι]γενέσθαι ? * | εἴκοσι ἐννέα] ἐννέα Μ 2 f μετά τε τὸ *] μετὰ δὲ τὸν Μ μετ᾿ αὐτὸν δὲ U 3 ἀπὸ Μ 3 f ἐν τῷ—Αὐγούστο < U 3 δεκάτῳ *, Vgl. 289, 16] δωδεκάτω Μ 6 ὡς πολλάκις ἔφην < U 8 Λεντούλλου Μ U | Πίσσωνος u. + τὸ δεύτερον U 9 Καίσαρος < Μ 10 Οὐινδουκίου U | Οὐάρου]Οὐρμίλου Μ 11 Λαμμία U | Σερολίου Μ Σερουιουλίου U | Νοννίου *] Νομμίου U < Μ Nonniano Cons. Const. 12 Πομπηίου < Μ | Οὐαλερίνου Μ 15 Κρητίου Μ 16 Καμίρλου Μ 17 Καμίρλου Μ 18 Σιλουανοῦ Μ 19 Λεπίδου καὶ Ταύρου + ι ݲ δ ݲ Καίσαρος καὶ Σκιπίωνος Μ d. h. die unter η ݲ Schon gebrachten Kosuln des Jahres 12 n. Chr. Sind hier (ebenso im Chron. Pasch.) an der richtigen Stelle noch einmal eingetragen; In Folge davon sind die nächsten Zahlen (bis ι ݲ Σ ݲ) in M um 1 zu hoch )ι ݲ δ ݲ. Φλάγκου καὶ Σιλανοῦ.
ι ݲ ε ݲ. τῶν δύο Σέξτων.
ι ݲ ς ݲ. Πομπηΐο Μάγνου καὶ Ἀπουληίου.
ι ݲ ζ ݲ. Βρούττου καὶ Φλάγκου.
ι ݲ η ݲ. Ταύρου καὶ Λίβωνος.
ι ݲ θ ݲ. Κράσσου καὶ Ῥούφου.
κ ݲ Τιβερίου Καίσαρος τὸ δεύτερον καὶ Δρούσου Γερμανοῦ τὸ δεύτερον.
κ ݲ α ݲ. Σιλανοῦ καὶ Βάλβου.
κ ݲ β ݲ. Μεσσάλα καὶ Γράτου.
κ ݲ γ ݲ. Τιβερίου Καίσαρος τὸ τρίτον καὶ Δρούσου Γερμανοῦ τὸ τρίτον
κ ݲ δ ݲ. Ἀγρίππου καὶ Γάλβου.
κ ݲ ε ݲ. Πολλίωνος καὶ Οὐέτερος.
κ ݲ ς ݲ. Κεθήγου καὶ Οὐάρου.
κ ݲ ζ ݲ. Ἀγρίππου τὸ δεύτερον καὶ Λεντούλου Γάλβου.
κ ݲ η ݲ. Γετουλικοῦ καὶ Σαβίνου.
κ ݲ θ ݲ. Κράσσου καὶ Πίσωνος.
λ ݲ. Σιλανοῦ καὶ Νερούα.
23. Καὶ ὁρᾷς ὅτι τριακονταετής ἐστιν χρόνος. Διὸ ἐφιλοτιμησάμεθα τὰς καθεξῆς ὑπατείας ἀκριβῶς θέσθαι, εἰς τὸ τοὺς διερχομένους ἰδεῖν ὅτι οὐκ ἔστιν τι παραπεποιημένον ἐν τῷ θείῳ δόγματι τῆς ἀληθείας, ἀλλὰ μετὰ ἀκριβείας τὰ πάντα τῇ ἐκκλησίᾳ κεκήρυκται.
Τίς γὰρ ἀριθμήσας τὰς μὴ δυναμένας σφαλῆναι καθ᾿ εἱρμὸν ὑπατείας οὐ καταγνώσεται τῶν νομιζόντων διαφωνίαν εἶναι ἐν τῷ τῶν ἐτῶν [*](2 f die beiden Sexti u. Ppompeius Magnus. Apuleius sind in Wirklichkeit nur ein Paar, die Konsuln des Jahres 14 n. Chr.) [*](M U) [*](1 ι ݲ δ ݲ] ι ݲ ε ݲ Μ | Σιλουανοῦ U 2 nach Σιλανοῦ ohne Zahl angereiht τῶν δύο Σέξτων, dann ι ݲ ς ݲ Πομπηίου καὶ Ἀπουληίου Μ; Die im Text befolgte Zählung von U wird Durch das Chron. Pasch. Bestätigt 3 Πομπιίου U | Μάγνου < Μ 5 Λίβονος Μ 7 vor Δρούσου die Zahl κ ݲ α ݲ, aber trotzdem Z. 9 wieder κ ݲ α ݲ U | Δρούσσου Μ | Γερμανου < Μ 9 Γάλβου Μ 11 Δρούσσου Μ 12 Βάλβου U | 13 Πουλλίωνος U | Oὐέτερος] Οὐίκτορος Μ 14 Καθήγου U 15 Λεντούλλου Μ U 16 Γετουλλικοῦ U 17 Πείσωνος Πίσωνος + Δ ݲ (verlesen für Λ ݲ, die Zahl des nächsten Gliedes) M 18 λ ݲ < Μ, vgl. Zu Z. 17 | hinter Νερούα ohne Zahl angefügt Τῶν δύο Γεμινῶν Μ (als Zusatz erwiesen durch S. 292. 9 ff 293, 17 295, 13 299, 13: danach hat unsere Liste mit Silanus und Nerva aufgehört) 20 τὸ τοὺς] τόπους Μ 23 γὰρ < Μ)
διὰ τοῦτο γὰρ καὶ ἔπεσον αἱ πρότρον περὶ Οὐαλεντῖνον καί τινας ἄλλους αἱρέσεις, αἱ μυθωδῶς ἀναγραψάμεναι τοὺς τριάκοντα αἰῶνας, οὓς ἐνόμισαν ἀπεικάζειν τοῖς τοῦ σωτῆρος ἔτεσιν, ἵνα δῆθεν δύνωνται τῶν παρ᾿ αὐτοῖς αἰώνων καὶ ἀρχῶν ἀναγράφειν τὴν μυθοποιίαν.
εὑρίσκεται γὰρ ἐν τῷ τριακοστῷ τρίτῳ ἔτει τῆς αὐτοῦ ἐνσάρκου παρουσίας πάσχων ὁ μονογενὴς ἀπαθὴς ὢν ἄνωθεν θεὸς Λόγος, σάρκα δὲ < προσλαβὼν καἲ > ἀναδεξάμενος ὑπὲρ ἡμῶν παθεῖν, ἵνα τὸ τοῦ θανάτου καθ᾿ ἡμῶν χειρόγραφονλύςῃ.