Panarion (Adversus Haereses)

Δουκιανός τις ἀρχαῖος, οὐχ ὁ νῦν ἐν χρόνοις Κωνσταντίνου γεγονὼς τοῦ γέροντος, ὃς δῆθεν οἱ Ἀρειανοὶ ἐν μάρτυσιν ἐπιψηφί- [*](2 Joh. 14, 10 - 7 vgl. Joh. 5,23; Joh. 3,36 - 12 Psal. 35, 10 - 20 Luk. 10, 19 - 24 ff zu Lucianus (Lucanus) vgl. Tertullian de resurr. carn. 2 Hippolyt refut. VII 11; S. 190, 16f Wendland VII 37, 2; S. 223,18 Origenes C. Cels. Π 27; Ι 156, 7 kÖtschau Ps. Tertullian adv. omn. haer. 6 Filastrius haer. 46; S. 24, 16f Marx - 26 vgl. das sog. syrische Martyrologium zum 7. Januar) [*](V M) [*](5 ἐν αυτῷ]ἑαυτῶ V 7 λἐγων Pet.] τοῦ λέγοντος VM 9 μαρτυρίαις] lies wohl αἱρέσεσιν* 11f πηγὴν ὄντα—ἠ γραφὴ am Rande nachgetragen V corr 11 ζωῆς1 <V 15 ἐλήλεγκται aus ἐλέλεκται V corr 18 τᾶς*]τὰ VM 21 ἐχρου(!) über ἀντικειμένου geschrieben V corr ἐχθροῦ Μ 22 ἐπιβαλούμενοι aus ἐπιβαλώμεθα V corr ἐπιβαλλόμενοι Μ 23 Untershrift κατὰ Μαρκίωος VM 24 überschrift: κατὰ Δουκιανιστῶν εἰκοστὴ τρίτη ἡ καὶ μݲγݲ VM)

οὖτος γὰρ συνεπόμενος τῷ προειρημένῳ Μαρκίωνι καὶ ἀπὸ τούτου ἀποσχίσας καὶ αὐτὸς ἄθροισμα ἑαυτῷ ποιησάμενος αἱρέσεως προέστη, ἀφ᾿οὖπερ οἱ Δουκιανισταὶ οἱ ἀρχαῖοι καλούμενοι.

κατὰ πάντα μὲν οὖν κατὰ τὸν Μαρκίωνα δογματίζει, κέχρηται δὲ ὡς ὁ εἰς ἡμᾶς ἐλθὼν λόγος καὶ ἡ περὶ αὐτοῦ ἔμφασις *. ἀρχαίων γὰρ τούτων ὄντων καὶ θᾶττον κατασβεσθέντων δυσχερὴς γεγένηται ἡμῖν, ὡς ἀληθῶς ἔστιν εἰπεῖν, ἡ κατ᾿αὐτοὺς ἔρευνα. ἃ δὲ ἀπὸ μέρους ἔγνωμεν τῶν αὐτοῦ ἔστι τάδε.

μετὰ τὸ συστῆναι δῆθεν ἕτερον μὲν τὸν δημιουργὸν καὶ κριτὴν καὶ δίκαιον, ἕτερον δὲ τὸν ἀγαρὸν ὡσαύτως καὶ ἕτερον τὸν πονηρόν, βούλεται χρῆσθαι καὶ μαρτυρίαις τισὶ κατὰ τὸν Μαρκίωνα κατὰ τὴν αὐτοῦ ὑπόνοιαν ἀπὸ τῆς τῶν προφητῶν γραφπῆς, φημὶ δὲ τῷ »μάταιος ὁ δουλεύων κυρίῳ« καὶ τῷ εἰρημένῳ »ἀντέστησαν θεῷ καὶ ἐσώθησαν«.

τέλεον δὲ οὗτος παρὰ τὴν τοῦ διδασκάλου αὐτοῦ διδασκαλίαν ἀπαρνεῖται τὸν γάμον καὶ ἁγνείαν ἀσκεῖ, οὑ δἰ ἁγνείαν ἀλλ᾿ἴνα ἀθετήσῃ τὰ ἔργα τοῦ δημιουργοῦ, διδάσκων μὴ συνάπτεσθαι γάμῳ – »ἀφ᾿οὗ γάμος, εὐθηνία« φησί »διὰ τῆς παιδοποιίας ἐν κόσμῳ τῷ δημιουργῷ γίνεται« – πρὸς ἀντίθεσιν τῆς τοῦ δημιουργοῦ καὶ κτιστοῦ διᾶ τῆς παιδοποιίας ἐν τῷ κόσμῳ εὐθηνίας.

φωραθή- [*](4ff vgl. Hippolyt refut. VII 11; S. 190,16 Wendland Δουκιανός, μαθητὴς γενόμενος Μαρκίωνος, ἀπηρυθρίασεν ὁμοίως τὸν θεὸν βλασφημῆσαι, ähnlich VII 37,2; S. 223,18 Ps. Tertullian adv. omn. haer. 6 extitit post hunc Lucanus quidam nomine, Marcionis sectator atque discipulus. et hic per eadem nadens blaspheminae genera eadem docet, quae Marcion et Cerdon docuerant Filastrius haer. 46; S. 24,16 Marx Lucanus quidam post istum similia Marcioni statuens ac decernens, ut ille doctor ipsius Marcion — 15 Mal. 3, 14 - 16 Mal. 3, 15 - 17 Vgl. über Marcion selbst Tertullian adv. Marc. I 29 non tingitur apud illum caro, nisi uirgo nisi vidua nisi caelebs nisi diuortio baptisam mercata Hippolyt refut. VII 30, 3; S. 216,5 Wendland κωλύεις γαμεῖν, τεκνοῦν; vgl. zu S. 97, 8f) [*](V M.) [*](1 [καὶ]?* 2 κατ᾿αὐτὸν Μ 3 λέξο||| μεν, ο aus ω V corr 8 * etwa <περιέχει,μόνον τῇ καινῇ διαθήκῃ. οὐκ οἶδα δέ, εἰ καὶ τὸ εὐαγγέλιον ὁμοίως τῷ Μαρκίωνι ῥᾳδιουργεῖ>*, Vgl. S. 188,3f 9 δυσχερὴς *]δυσχερὲς V M 10 εἰπεῖν*] ἰδεὶν V M 11 ἔγνωμεν τῶν αὐτοῦ am zeilenende nachgetragen V corr 14 κατὰ2]εἰς?* 15f τῷ . . . τῷ εἰρημένῳ*]τὸ . . . τὸ εἰρημένον V M 190-21 διδάσκων μὴ-γίνεται am Rande nachgetragen V corr 20 μάμος*] γάμου V M)

παλαιᾷ διαθήκῃ, καὶ ὡς αὐτὸς ὁ κύριος ἡμῶν ὁμολογεῖ τὸ ποίημα τοῦ κόσμου εῖναι ἴδιον καὶ αὐτοῦ, καὶ τοῦ πατρὸς εἶναι τὴν κτίσιν, ὥς γε μάλιστα συνελόντι φράσαι κορυφαιότατόν τι ῥῆμα παρὰ τῷ ἁγίῳ Ἰωάννῃ εἰρημένον, τό »ἐν ἀρχῇ ἦν ὁ λόγος, καὶ ὁ λόγος ἦν πρὸς τὸν θεόν, καὶ θεὸς ἦν ὁ λόγος. πάντα δἰ αὐτοῦ ἐγένετο, καὶ χωρὶς αὐτοῦ ἐγένετο οὐδὲ ἓνὃ γέγονε« καὶ τὰ ἑξῆς.

2. Ἀλλά γε ὁ τοιοῦτος εὐθὺς ἀνατραπήσεται. εἰ γὰρ καὶ βούλοιτο λέγειν ὅτι ἀντιθέσεως χάριν καὶ καθαιρέσεως τῶν ὑπὸ τοῦ δημιουργοῦ ἐνταῦθα γενομένων ἡ τοῦ γάμου αὐτῷ συνάφεια ἀθετεῖται, ἵνα μὴ τῷ δημιουργῷ συμπράζειεν, ὥστε ἀπέχεσθαι παντάπασι τοῦ ἔργου τοῦ δημιουργοῦ, πῶς οὑχὶ ἄλογος αὐτῷ ἡ ὑπόνοια καὶ φωρατὴ καὶ εὐθυέλεγκτος;

ἰδοὺ γὰρ ἀπὸ τῆς κτίσεως καὶ τῆς τοῦ διημιουργοῦ δημιουργίας καὶ τῶν ἐδωδῶν καὶ τῶν ἀμφίων [καὶ] τὴν χρῆσιν πομάτων τε καὶ βρωμάτων΄μέτεισιν ὁ μόης κξαὶ ὀ ἀγύρτης καὶ ἄλλως οὑ δυνήσεται ἐκφυγεῖν καὶ μὴ οὐχὶ τούτοις χρῆσθαι.

θεὸς γὰρ ὁ πάντων δεσπότης καὶ δημιουργὸς πάντων ἐπιμελόμενος καὶ ἐπὶ τοῦς πονηροῦς κ αὶ ἀγαθοὺς ἀνατέλλει αὐτοῦ τὸν ἤλιον, καὶ ἐπὶ τοὺς αὐτὸν βλασφημοῦντας καὶ ἐπὶ τοὺς αὐτὸν δοξάζοντας πέμπει αὐτοῦ τὸν ὑετὸν καὶ πάντας τρέφει,

οὐκ ἀλόγῳ τινὶ καὶ ἀναισθήτῳ ὁρισμῷ, ἀλλὰ ἐκδικίᾳ τῇ παρ᾿αὐτοῦ ὁρισθείσῃ ἐν τῇ μελλούσῃ κρίσει μακροθυμων καὶ ὁρισμοῖς ἰδίοις καὶ σοφίᾳ, ἵν᾿οἱ μετανοήσαντες τῆς παρ᾿αὐτοῦ ἀμηνστίας τυχόντες τὸ σωτήριον | κτήσοιντο.

εἰς δὲ ἐπιμένοιεν ταῖς αὐτῶν βλασφήμοις ὑπονοίαις καὶ ματαιοφροσύναις, ταῖς μὴ ἐκ θεοῦ αὐτοῖς δοθείσαις, τὸ τηνικαῦτα μετὰ τὴν ἐντε[θεν ἀπαλλαγήν, τοῦ αὐτεξουσίου μηκέτι αὐτοῖς συμπαραμένοντος,* ἀλλὰ οὔτε διὰ θυμὸν αὐτοῖς τὴν τότε ἐσομένην κρίσιν οὔτε ὡς ἐν ὁργῇ ἐπιφέρων τὰ ἐσόμενα*,—

ὅλα γὰρ προεθέσπισεδιὰ | τὴν οὑκ εἴσω παθῶν [*](7 Joh. 1, 1. 2b - 20 vgl. Matth. 5, 45) [*](V M) [*](2 ἐπιστάτην + <γενομένης>?* 5 [καὶ1]?* 13 γενομένων *]λεγομένων V M 17 [καὶ]* 17f τὴν χρῆσιν*]τῆς χρήσεως V M (χρήσεως aus χρίσεως V corr χρίσεως Μ) 26 πρέπον U] πρέπων VM 27 ἀμνηστείας V M 28 βλασφημίαις 30* etwa <δικαίως αὐτοὺς ἐκδικήσει>* 32* etwa <κολαστήρια>*)

Ἐν ἅπασιν οὖν καὶ οὗτος φωραθήσεται, ταῖς πρότερον καὶ μετέπειτα ἐγκαταμιχθεὶς αἱρέσεσιν, ἐκ τοῦ ἀριθμοῦ »τῶν τῆς ἀπωλείας τέκνων« ὑπάρχων, δηλούσης τῆς ἀληθείς καὶ τοῦ φωτὸς τοῦ εὐαγγελίου, φωτεινῶς τὴν πᾶσαν οἰκουμένην καταυγάζοντος καὶ σῴζοντος τοὺς υἱοὺς τῆς ἀληθινῆς πίστεως ἐν ἀληθείᾳ.