Panarion (Adversus Haereses)

Πόη δὲ ἦλθεν εἰς ἡμᾶς καὶ βιβλίον ἐν ᾧ ἐπλάσαντο ῥήματά τινα ἀνομίας πλήρη, οὕτως περιέχον, »ὅτι, φησίν, οὗτός ἐστιν ὁ ἄγγελος ὁ τὸν Μωυσέα τυφλώσας καὶ οὗτοί εἰσιν οἱ ἄγγελοι οἱ τοὺς περὶ Κορὲ καὶ Δαθὰν καὶ Ἀβειρὼν κρύψαντες καὶ μεταστήσαντες«.

πάλιν δὲ ἄλλο συνταγμάτιον ἄλλοι πλάττουσιν ἐξ ὀνόματος Παύλου τοῦ ἀποστόλου, ἀρρητουργίας ἔμπλεον, ᾠ καὶ οἱ Γνωστικοὶ λεγόμενοι χρῶνται, ὃ Ἀναβατικὸν Παύλου καλοῦσι, τὴν πρόφασιν εὑρόντες ἀπὸ τοῦ λέγειν τὸν ἀπόστολον ἀναβεβηκέναι ἕως τρίτου οὐρανοῦ καὶ ἀκηκοέναι ἄρρητα ῥήματα, ἃ οὐκ ἐξὸν ἀνθρώπῳ λαλῆσαι. καὶ ταῦτα, φασίν, [*](3—13 vgl. Irenaeus adv. haer. 131, 2; I 242 Harvey et in unoqiioquc peccatorum et turpium operatioimm angehim assistere et operantem aiidire aiidaciam et immunditiam inferre, id quod inest ei operafioni angeli nomine dicere: Ο tu angebe, ahutor opere tuo; Ο tu illa potestas, perficio tuam operationem. et hoc esse scientiam perfectam sine tremore in tales abire operationes, quas ne nonihmre qnidem fas est — 22 aus Epiph. öpft auch hierin Michael Glvkas ann. II; Migne 158, 237 B — 23 vgl. II Kor. 12, 2f) [*](V M 1 ἄλλως *] ἀλλὰ durchgestrichen V corr < M aliter Iren. 4f ἄρρητα aus ἀρρητοποιῶν V corr ἄρρητα ποιῶν M 7 ἑκάστῳ Pet.] ἑκάστου VM 7 προσάπτει] πτει M 13 τὰς προφάσεις nachgetragen V corr | πατέρων + <τῶν> * 14 <δὲ> Dind. 16 δὲ ἦλθεν *] Διῆλθεν VM 17 Rande nachgetragen V corr 19 Ἀβηὼν VM 20 ἄλλοι durchgestrichen V corr < M 21 ἔμπλεον M 24 λαλῆσαι) ἀκούειν, durchgestrichen u. am λαλῆσαι gesetzt V corr)

διδάσκουσι δὲ ταῦτα καὶ τὰ τοιαῦτα, τοὺς πονηροὺς τιμῶντες καὶ τοὺς ἀγαθοὺς ἀπαγορεύοντες. εἶναι γάρ<φασιν> ὡς προεῖπον, τὸν Κάϊν τῆς ἰσχυροτέρας δυνάμεως καὶ τὸν Ἄβελ τῆς ἀσθενεστέρας. ταύτας δὲ τὰς δυνάμεις τῇ Εὔᾳ προσπλακείσας γεγεννηκέναι τὸν Κάϊν καὶ τὸν Ἄβελ, καὶ εἶναι τῆς μὲν τὸν Κάϊν τῆς δὲ τὸν Ἄβελ,

εἶναι δὲ <καὶ> τὸν Ἀδὰμ καὶ τὴν Εὔαν ἀπὸ τῶν τοιούτωνδυνάμεων εἴτουν ἀγγέλων γεγεννημένους· καὶ τοὺς γεννηθέντας παῖδας, Κάϊν τέ φημι καὶ Ἄβελ, ἐρίσαι πρὸς ἀλλήλους καὶ τὸν γεγεννημένον ἀπὸ ἰσχυρᾶς δυνάμεως πεφονευκέναι τὸν ἀπὸ τῆς ἥττονος δυνάμεως καὶ ἀσθενεστέρας.

3. Τὰ δὲ αὐτὰ μυθώδη καὶ οὑτοι παραπλέκουσι τῇ περὶ τῶν αὐτῶν δηλητηρίων τῆς ἀγνωσίας δόσει, τοῖς πειθομένοις ἐπιβουλεύ- οντες ὅτι δεῖ πάντα ἄνθρωπον ἑαυτῷ ἑλέσθαι τὴν ἐσχυροτέρον δύναμιν καὶ τῆς ἥττονος καὶ ἀτόνου ἀποχωρίζεσθαι, τουτέστιν τῆς τὸν οὐρανὸν ποιησάσης καὶ τὴν σάρκα καὶ τὸν κόσμον, καὶ ὑπερβαίνειν εἰς τὰ ἀνώτατα διὰ τῆς τοῦ Χριστοῦ σταυρώσεως.

διὰ γὰρ τοῦτο, φασίν, ἡλθεν ἄνωθεν, ἵνα ἐν αὐτῷ ἐνεργηθῇ δύναμις ἰσχυρά, κατὰ τῆς ἀσθενεστέρας δυνάμεως τὸ τρόπαιον λαβοῦσα καὶ τὸ σῶμα παραδοῦσα. καὶ οἱ μὲν αὐτῶν τοῦτο λέγουσιν, ἄλλοι δὲ ἄλλα.

οἱ μὲν γὰρ λέγουσι διὰ τὸ πονηρὸν εἶναι τὸν Χριστὸν παραδοθῆναι αὐτὸν ὑπὸ τοῦ Ἰούδα, βουλόμενον διαστρέφειν τὰ κατὰ τὸν νόμον. ἐπαινοῦσι γὰρ τὸν Κάϊν καὶ τὸν Ἰούδαν, ὡς ἔφην, καὶ λέγουσι· τού- [*](2ff vgl. Filastrius haer. 2; S. 2, 20 ff Marx dicentes ex altera virtute i. e. diaboli Cain factum, ex altera autem Abel heatissimum natuyn et virtutem maiorem quae erat in ipso Cain invaluisse, inquit, ut suum interficeret fratrem — 19—S. 66, 9 vgl. Ps. Tertullian adv. omn. haer. 2 qiiidam enim ipsorum gratiarum actionem Judae propter causam causam reddendam putant. animadvertens enim inquiunt Judas, quod Christus vellet veritatem suhvertere, tradidit illum, ne subverti veritas possef. et alii sie contra disputant et dicunt: quia potestates huius mundi nolebant pali Christum ne humano generi per mortem ipsius salus pararetur, saluti consulens generis humani tradidit Christum, ut salus, quae impediebatur per virtutes quae obsistebant ne pateretur Christus, impediri omnino non posset et ideo per passionem Christi non posset salus humani generis retardari) [*](V M 2 〈φασιν〉 * 5 τῆς beidemale auf Rasur Vcorr 6 <καὶ> * 7 τούτους M 7 lies wohl γεγενημένοι·ς * 14 καὶ2 hineingeflickt V corr 15f ὑπερβαίνεις, ειν über geschrieben V corr 17 ἐνεργηθῇ] ἐπιτελεσθῆ ἐνεργηθῆ, ἐνεργηθῆ durchgestrichen V corr ἐπιτελεσθῆ Μ | δύναμις ἰσχυρὰ aus δυνάμεις ἰσχυραὶ V corr 22 γὰρ auf Rasur Vcorr | ὡς ἔφην nachgetragen V corr)

ἄλλοι δὲ τῶν αὐτῶν· οὐχί φασίν, ἀλλὰ ἀγαθὸν αύτὸν ὄντα παρέδωκεν κατὰ τὴν ἐπουράνιον γνῶσιν. ἔγωνσαν γάρ, φασίν, οἱ ἄρχοντες ὅτι ἐὰν ὁ Χριστὸς παραδοθῇ σταυρῷ κενοῦται αὐτῶν ἡ ἀσθενὴς δύναμις.

καὶ τοῦτο, φησί, γνοὺς ὁ Ἰούδας ἔσπευσεν καὶ πάντα ἐκίνησεν ὥστε παραδοῦναι αὐτόν, ἀγαθὸν ἔργον ποιήσας ἡμῖν εἰς σωτηρίαν. καὶ δεῖ ἡμᾶς ἐπαινεῖν καὶ ἀποδιδόναι σὐτῷ τὸν ἔπαινον, ὅτι δι᾿ αὐτοῦ κατεσκευάσθη ἡμῖν ἡ τοῦ σταυροῦ σωτηρία καὶ ἡ διὰ τῆς τοιαύτης ὑποθέσεως τῶν ἄνω ἀποκάλυψις.

Κατὰ πάντα δὲ τρόπον οὑτοι ἠπάτηνται, οὐκ ἀγαθόν τινα τιμῶντες ἢ ἐπαινοῦντες. δῆλον δὲ ὅτι ἐκ τοῦ διαβόλου αὐτοῖς ταῦτα ὑπέσπαρται, τὰ τῆς ἀγνοίας λέγω καὶ ἀπάτης.

πληροῦται δὲ ἐπ’ αύτοῖς τὸ γεγραμμένον »οὐαὶ τοῖς λέγουσι τὸ καλὸν πονηρὸν καὶ τὸ πονηρὸν ἀγαθόν, οἱ τιθέντες τὸ σκότος φῶς καὶ τὸ φῶς σκότος, οἱ λέγοντες τὸ γλυκὺ πικρὸν καὶ τὸ πικρὸν γλυκύ«.

πάντῃ γὰρ ἐκφωνεῖ παλαιὰ καὶ καινὴ διαθήκη τοῦ Κάϊν τὴν ἀσέβειαν επικηρυκευομένη. οὑτοι δὲ τοὐναντίον, τοῦ σκότους ὄντες ἐρασταὶ καὶ τῶν κακοποιῶν μιμηταί. τὸν Ἄβελ μισοῦσι, τὸν δὲ Κάϊν ἀγαπῶσι καὶ τῷ Ἰούδᾳ τὸν ἔπαινον διδόασι.

φθοριμαίαν δὲ γνῶσιν ζονται, δύο τάττοντες δυνάμεις, ἀσθενεστέραν τε καὶ δυνατωτέραν, ἀντιμαχομένας [δὲ] πρὸς ἀλλήλας, ποιούσας δὲ ἐν τῷ κόσμῳ οὐ γνώμης ἀλλοίωσιν, ἀλλὰ τῶν γεγενημένων τοὺς μὲν κατὰ φύσιν ἀπὸ κακίας τὴν οὐσίαν ἔχειν, τοὺς δὲ ἀπὸ ἀγαθότητος. οὐδένα δὲ κατὰ γνώμην ἀγαθὸν ἢ φαῦλον εἶναι λέγουσιν, ἀλλὰ κατὰ φύσιν.