Panarion (Adversus Haereses)

4. Καὶ πρῶτον ἴδωμεν περὶ τοῦ Κάϊν, ὡς ἡ μὲν παλαιὰ διαθήκη φησίν »ἐπικατάρατος σὺ ἀπὸ τῆς γῆς, ἥτις ἔχανε τὸ στόμα αὐτῆς δέξασθαι τὸ αἷμα τοῦ ἀδελφοῦ σου ἐκ χειρός σου« καὶ πάλιν »ἐπικατάρατος σὺ ἐν τοῖς ἔργοις σου, καὶ ἔσῃ στένων καὶ τρέμων ἐπὶ τῆς γῆς«.

συνῳδὰ δὲ τῇ παλαιᾷ διαθήκῃ ὁ κύριος ἐν τῷ εὐαγγελίῳ περὶ τούτου λέγει, Ἰουδαῖοι ἔλεγον »ἡμεῖς πατέρα ἔχομεν τὸν θεόν«. ὁ δὲ κύριος πρὸς αὐτοὺς ἔφη »ὑμεῖς υἱοί ἐστε τοῦ πατρὸς [*](13 Jes. 5, 20 — 18 vgl. Rom. 9, 13 — 26 Gen. 4, 11 — 27 Gen. 4, 12 — 30 Job. 8, 41 — 31 Job. 8, 41) [*](V M 11 τοῦ nachgetragen V corr 12 τὰ nachgetragen Ycorr 17 δὲ τοὐναντίον] γὰρ τουναντίον, τοὐναντίον durchgestrichen u. γὰρ durch δὲ ersetzt V corr δὲ M 18f τὸν Ἰούδα M 19 ζονται*] ἔχουσι auf einer ößeren Rasur, nachher ζονται durchgestrichen V corr ἔχουσι M 20 δυνατωτέραν Com.] δυναμωτέραν VM 21 δὲ] *)

ὅθεν καὶ αἱ ἄλλαι αἱρέσεις ἀκούουσαι τὸ ῥῆμα τοῦτο πατέρα μὲν τῶν Ἰουδαίων φάσκουσιν εἶναι τὸν διάβολον ἔχειν δὲ πατέρα ἄλλον καὶ τὸν αὐτοῦ πατέρα πάλιν πατέρα.

ἀλλὰ ἀθυρογλώττως φθέγγονται, τὴν διάνοιαν τυφλώττοντες. καὶ γὰρ ἐΠὶ τὸν πάντων δεσπότην, θεὸν Ἰουδαίων καὶ Χριστιανῶν καὶ πάντων, τὴν συγγένειαν ἐκείνῳ ἀνάγουσι, τοῦτον πατέρα τοῦ ἐκείνου πατρὸς εἶναι λέγοντες, τὸν νομοθετήσαντα διὰ Μωυσέως καὶ τοσαῦτα θαυμάσια πεποιηκότα. οὐκ ἔστιν δὲ τοῦτο, ὠ ἀγαπητοί.

αὐτὸς γὰρ εὐθύς φησιν] ὁ κύριος, ἐν ἅπασιν ἡμῶν τὴν ἐπιμέλειαν ποιούμενος, ἕνα μὴ ἐν παρεκβάσει γενώμεθα τοῦ προκειμένου ἕτερα ἀνθ’ ἑτέρων σοφιζόμενοι καὶ διανοούμενοι, λέγων πατέρα αὐτῶν εἶναι τὸν διάβολον Ἰούδαν *,

ὃν καὶ Σατανᾶν κέκληκεν καὶ διάβολον λέγων πρὸς τοὺς μεθητάς »οὐχὶ τοὺς δώδεκα ὑμᾶς ἐξελεξάμην καὶ εἷς ἐξ ὑμῶν διάβολος;« οὐχὶ διάβολον λέγων φύσει, ἀλλὰ κατὰ τὴν γνώμην.

πάλιν δὲ ἐν ἑτέρῳ τόπῳ λέγει πάτερ κύριε οὐρανοῦ καὶ γῆς, τήρησον τούτους οὓς δέδωκάς μοι. ὅτε ἤμην μετ’ αὐτῶν, ἐφύλαξα αὐτούς, καὶ οὐδεὶς ἐξ αὐτῶν ἀπώλετο εἰ μὴ ὁ υἱὸς τῆς ἀπωλείας«.

πάλιν ἄλλοτε λέγει ὅτι »δεῖ τὸν υἱὸν τοῦ ἀνθρώπου παραδοθῆναι κατὰ τὸ γεγραμμένον περὶ αὐτοῦ. οὐαὶ δὲ δί οὑ παραδοθήσεται. συνέφερεν γὰρ αὐτῷ εἰ οὐκ ἐγεννήθη«, καὶ τὰ ἑξῆς.

ἄρα γοῦν ἐξ απαντος ἔγνωμεν ὡς περὶ τοῦ Ἰούδα ἔλεγεν τοῖς Ἰουδαίοις· »ᾧ γάρ τις ἥττηται, τούτῳ καὶ δεδούλωται«, καὶ ᾠ τις πείθεται, τοῦτον πατέρα ἔσχηκεν καὶ ἀρχηγὸν τῆς αὐτοῦ πειθοῦς.

φησὶν οὐν ὁ κύριος »ὑμεῖς υἱοὶ τοῦ πατρὸς ὑμῶν τοῦ διαβόλου ἐστέ«, ἐπειδὴ ἀντὶ τοῦ Χριστοῦ τῷ Ἰούδᾳ ἐπείσθησαν, καθάπερ ἀπὸ θεοῦ ἐκκλίνασα ἡ Εὔα τῷ ὄφει ἐξ ἀρχῆς ἐπείσθη.

ἐπειτα ὅτι καὶ ψεύστης ἠν οὐ μόνον, ἀλλὰ καὶ κλέπτῃς κατὰ τὸ ἐν τῷ εὐαγγελίῳ εἰρημένον. διὸ καὶ αὐτῷ παρέδωκε τὸ [*](4 vgl. unten haer. 40, 5, 5; II 85, 28ff — 16 Joh. 6, 70 — 18 Job. 17, 11 f — 21 Matth. 26, 24 — 24 II Petr. 2, 19 — 26 Joh. 8, 44 — 29 f vgl. Joh. 12, 6) [*](V M 3 ἐκ τῶν auf Rasur Vcorr 7 τὸν aus τῶν V corr 12 φησιν] * 14 λέγων *] λέγει VM | αὐτῶν U] ἑαυτῶν VM 15 * <ἐσήμανε> * 17 διάβολον διάβολος V M 19 ἐφύλασσα V M 22 οὐαὶ δὲ] οὐδὲ M | γὰρ] δὲ, durchgestrichen u. γὰρ auf Rasur gesetzt Vcorr 23 εἰ auf Rasur V corr 27 ὑμῶν nachgetragen V corr 29 nach ὅτι ein Wort von 2 — 3 Buchstaben ausradiert V corr | vor ψεύστης + ὁ M; lies wohl οὐ ψεύστης ἦν μόνον * 30 τὸ1 aus τῶ V corr)

τίς οὖν ὁ τούτου πατήρ, ὁ πρὸ αὐτοῦ ψεύστης ὑπάρχων, ἀλλ’ ἢ ὁ Κάϊν, οὗ μιμητὴς ὁ Ἰούδας; ἐκεῖνος γάρ, ψευσάμενος τῷ ἀδελφῷ ὡς ἐν φιλαδελφίᾳ, ἠπάτησε καὶ παρέπεισεν διὰ τοῦ ψεύδους καὶ ἐξαγαγὼν αὐτὸν ἐν τῷ πεδίῳ ἐπάρας τὴν χεῖρα ἀπέκτεινεν.

οὕτω καὶ ὁ Ἰούδας »τί θέλετέ μοι« φησί δοῦναι, καὶ ἐγὼ αὐτὸν παραδώσω ὑμῖν;« καί »ὃν ἂν φιλήσω. αὐτός ἐστι, κρατήσατε αὐτόν«. καὶ ἐλθὼν ὁ προδότης »χαῖρε Ῥαββί« ἔλεγε, τοῖς χείλεσι τιμῶν, καρδίαν δὲ πόρρω ἀπέχουσαν θεοῦ κεκτημένος.