Panarion (Adversus Haereses)

33. Καὶ ταῦτα μὲν καὶ τὰ τοιαῦτα * ὁ προειρημένος ἀνὴρ πρεσβύτης Εἰρηναῖος, ὁ κατὰ πάντα ἐκ πνεύματος ἁγίου κεκοσμήμένος, ὡς γενναῖος ἀθλητὴς ὑπὸ <τοῦ> κυρίου προβεβλημένος καὶ τοῖς ἐπουρανίοις χαρίσμασι τοῖς κατὰ τὴν ἀληθινὴν Πίστιν καὶ γνῶσιν, καταπαλαίσας τε καὶ καταγωνισάμενος τὴν πᾶσαν αὐτῶν ληρώδη ὑπόθεσιν, διεξῆλθεν κατὰ λεπτὸν τὰ ὑπ’ αὐτῶν κενοφωνούμενα.

ἀκρότατα δὲ αὐτοὺς ἐν τῷ ἑξῆς δευτέρῳ αὐτοῦ λόγῳ καὶ τοῖς ἄλλοις διήλεγξεν περιττοτέρως, βουλόμενός πως τὸν χαμαὶ ῥιφέντα καὶ εἰς ἡτταν τραπέντα σῦραι καὶ ἐνώπιον πάντων θριαμβεῦσαί τε καὶ φωρᾶσαι τὴν ἐν αὐτῷ τῷ ῥιφέντι ἀναίσχυντόν τε καὶ ἀσθενῆ πρόκλησιν ματαιοφροσύνης.

ἡμεῖς δὲ ἀρκεσθέντες τοῖς τε παρ΄ ἡμῶν λεχθεῖσιν ὀλίγοις καὶ τοῖς ὑπὸ τῶν τῆς ἀληθείας συγγραφέων τούτων λεχθεῖσίν τε καὶ συνταχθεῖσιν, καὶ ὁρῶντες ὅτι ἄλλοι πεπονήκασι, φημὶ δὲ Κλήμης καὶ Εἰρηναῖος καὶ Ἱππόλυτος καὶ ἄλλοι πλείους, καὶ θαυμαστῶς τὴν κατ᾿ αὐτῶν πεποίηνται ἀνατροπήν, οὐ πάνυ τι τῷ καμάτῳ προσθεῖναι ὡς προεῖπον ἠθελήσαμεν, ἱκανωθέτες προειρημένοις ἀνδράσιν καὶ αὐτὸ τοῦτο διανοηθέντες, ὅτι παντὶ [*](16 vgl. Irenaeus adv. haer. ΙΙ 1 ff V M lat. (bisZ. 8)) [*](1 ἄριστον V | ἐδογμάτισεν < lat. | ὁμοίως] similem lat. 2 ψευδωνύμως V | <δὲ> *] autem lat. 2 f συνσταλέντος Μ 3 <τε> *] et lat. 4 a lat. 6 Ἀληθείας Ausgg.] ἐκκλησίας V M verifate lat. 8 φυτὰ] folia (= φύλλα) lat. 9 Untersclirift πεπλήρωνται τὰ Εἰρηναίου κατὰ Οὐαλεντίνων V πεπλήρωται τὰ Εἰρηναίου, dann nach einer Leiste κατὰ Οὐαλεντίνων M 10 * <διηγούμενος> * 12 <τοῦ> U 15 λεπτὸν *] λόγον VM 15f καινοφωνούμενα κενοφωνούμενα Vcorr 20 προύκλησιν V 21 ὀλίγοις nachgetragen V corr < M 22 καὶ συνταχθεῖσιν am Rande nachgetragen Vcorr 23 οἵ nachgetragen Vcorr < M)

34. Πρῶτον μὲν ὅτι διάφορα παρ’ αὐτοῖς τὰ φρονήματα καὶ ἕτερος τὰ τοῦ ἑτέρου καταλύειν ἐπαγγέλλεται. δεύτερον δὲ ὅτι ἀσύστατα τὰ παρ᾿ αὐτοῖς μυθοποιήματα, οὔτε που γραφῆς νόμου οὔτε τινὸς προφήτου τῶν μετὰ Μωυσέα, ἀλλ’ οὔτε οὔτε τῶν αὐτοῦ εὐαγγελιστῶν, ἀλλ’ οὕτε μὴν τῶν ἀποστόλων.

εἰ γὰρ ταῦτα ὑπῆρχεν, ὁ ἐλθὼν φωτίσαι τὴν οἰκουμένη κύριος καὶ πρὸ αὐτοῦ οἱ προφῆται, ἔπειτα δὲ καὶ οἱ ἀπόστολοι οἱ ἐλέγξαντες τὴν εἰδωλολατρείαν πᾶσάν τε παράνομον πρᾶξιν καὶ μὴ δειλιάσαντές γράφειν κατὰ πάσης παρανόμου διδασκαλίας καὶ ἐναντιότητος σαφῶς ἂν τὰ τοιαῦτα ἡμῖν κατήγγελλον,

καὶ μάλιστα αὐτοῦ τοῦ σωτῆρος λέγοντος ὅτι τοῖς μὲν ἔξω ἐν παραβολαῖς, ὑμῖν δὲ † τὰς παραβολὰς εἰς ἐπίλυσιν βασιλείας οὐρανῶν ῥητέον«.

ὅσας γοῦν ἐν εὐαγγελίοις παραβολὰς εἴρηκεν εὐθὺς ἐπιλύσας φαίνεται. | ἀμέλει φησὶν καὶ τίς ὁ κόκκος τοῦ σινάπεως καὶ τίς ἡ ζύμη καὶ τίς ἡ γυνὴ ἡ βαλοῦσα τὴν ζύμην εἰς τὰ τρία σάτα, τίς ὁ ἀμπελών, τίς ἡ συκῆ, τίς ὁ σπορεύς, τίς ἡ καλλίστη γῆ.

καὶ μάτην οὗτοι ἐνθουσιῶνται ὑπὸ δαιμόνων ἐλαυνόμενοι. περὶ ὡν φησιν ὁ ἁγιώτατος Παῦλος ἀπόστολος ἐν ὑστέροις καιροῖς ἀποστήσονταί τινες τῆς διδασκαλίας, προσέχοντες μύθοις καὶ διδασκαλίαις δαιμόνων«.

καὶ πάλιν ὁ ἅγιος Ιάκωβος λέγων περὶ τῆς τοιαύτης διδασκαλίας ὅτι »οὐκ ἔστιν ἄνωθεν αὕτη ἡ σοφία κατερχομένη, ἀλλὰ ἐπίγειος ψυχικὴ δαιμονιώδης· ἡ δὲ ἄνωθεν σοφία πρῶτον μὲν ἁγνή ἐστιν, ἔπειτα εἰρηνικὴ εὐπειθὴς ἀδιάκριτος, μεστὴ ἐλέους καὶ καρπῶν ἀγαθῶν« καὶ τὰ ἑξῆς, ἧς οὑδὲ εἶς καρπὸς ἐν τοῖς προειρημένοις εὑρίσκεται.