Panarion (Adversus Haereses)

Προύνικον δὲ ἄλλοι τιμῶντές τινα, ὡς καὶ οὑτοι μυθωδῶς πάλιν εἰς ταύτην τὴν ὑπόνοιαν τῆς αἰσχρουργίας τὰ ἑαυτῶν πάθη [*](2 Βαρβηλὼ vgl. haer. 21, 2, 5; S. 240, 12 u. Filastrius haer. 33, 2; S. 18, 6 Marx isti Barbelo venerantur — 3 vgl. Irenaeus adv. haer. I 30, 4; I 230 Harvey (bei den Ophiten) octavum matre habentem locum — 4 u. 5 Ἰαλδαβαὼθ u. Σαβαὼθ vgl. Bousset, Hauptprobleme S. 351 ff — 6 ff vgl. Irenaeus adv. haer. I 30, 6; I 232 Harvey unde exultantem Jaldahaoth in oninibus his quae sub eo essent ’iatum et dixisse: efjo Pater et deus et super me nemo, audientem autem, matrem clamasse adversus cum: noli mentiri, Jaldahaoth; est enini super te pater omniurn primus An- ihropus et Anthropus filius Anthropi — 7 Jes. 45, 5 f — 9 — 12 vgl. über diesen Mythus zu haer. 21, 2, 5; S. 240, 10 ff — 16 f Ephes. 5, 12 — 22 Apok. 2, 6 — 24 zu Προύνικος vgl. haer. 21, 2, 4 f; S. 240, 5 ff u. haer. 37, 3, 2 f V M) [*](1 αὐτοῦ V 3 φάABBREVσκουσιν, Rasur von 4 Buchstaben V Ι ὀγδόῳ] ἑβδόμω I καὶ < M 4 φησὶν M 5 ταίτης + λέγουσι M 12 ἀνακομίζη, η auf V corr ἀνακομίζει M 13 hinter μυστήριον angeflickt οὗτος ὁ Νικόλαος V corr 15 ἀνεικάστοις, ά V corr ἀνικέστοις M 23 καὶ ἐγὼ V 24 δὲ aus τε V corr)

περὶ ὧν ὀλίγῳ ὕστερον, ὅταν περὶ αὐτῶν μονομερῶς λέγειν ἐπιβαλώμεθα, κατὰ λεπτότητα ὑφηγήσομαι, οὐκ εἰς τὸ χρᾶναι ἀκοὰς τῶν ἀκουόντων ἢ ἐντυγχανόντων, ἀλλ’ εἰς τὸ τοῖς συνετοῖς ἀπέχθειαν μᾶλλον ἐργάσασθαι πρὸς αὐτοὺς καὶ ἀποτροπὴν τῆς τῶν κακῶν ἐργασίας, οὐ συκοφαντῶν τοὺς ἀλιτηρίους, ἀλλὰ κατ’ ἀλήθειαν τὰ παρ' αὐτῶν γινόμενα εἰς τοὐμφανὲς θριαμβεύων.

ἕτεροι δὲ τὸν προειρημένον Ἰαλδαβαὼθ δοξάζουσι, φάσκοντες αὐτὸν εἶναι πρῶτον υἱὸν ὡς ἔφην τῆς Βαρβηλώ· καὶ διὰ τοῦτό φησιν δεῖν ἄγειν αὐτῷ τὴν τιμήν, ὅτι πολλὰ ἀπεκάλυψεν.

ὅθεν καὶ βιβλία τινὰ ἐξ ὀνόματος τοῦ Ἰαλδαβαὼθ ποιητεύονται, ἐκτυποῦντες καὶ ὀνομασίας μυρίας βαρβαρικὰς ἀρχόντων, <ὥς> φασιν, καὶ ἐξουσιῶν καθ' ἕκαστον οὐρανὸν τῇ τῶν ἀνθρώπων ψυχῇ. καὶ πολλὴ ἁπλῶς ἡ διὰ τῆς πλάνης αὐτῶν γινομένη τῷ γένει τῶν ἀνθρώπων ἐπιβουλή.

ἄλλοι δὲ τὸν Καυλακαῦ ὡσαύτως δοξάζουσιν, ἄρχοντά τινα τοῦτον οὕτως κα- [*](3 vgl. unten haer. 20, 4, 5 ff — 8 vgl. Filastrius haer. 33, 3; S. 18, 7 Marx alit antem ex iis Jaldabaoik quendam (sc. venerantur) — 9 vgl. Irenaeus adv. haer. I 30, 5; I 230 Harvey eum gut a matre printus sit, Jaldabaoth rocari — 11 f Bücher εἰς τὸν Ἰαλδαβαὼθ auch bei den »Gnostikern« erwähnt haer. 26 — 12 ff vgl. Irenaeus adv. haer. I 24, 5 f; I 201 Harvey (bei Basilides) noutma quoque quaedam affingentes quasi anqelorum annunciant kos quidein esse in jyfwto coelo, hos autem in secundo .... igitur qui haec didicerit et angelos onines cognoverit et causas eorum, invisibilem et incoDipreliensibilem euni angelis et potestatibus universis fieri, quemadmodwn et Caulacaii fuisse — 15 f ebenso, wohl aus Epiph. schöpfend Filastrius haer. 33, 3; S. IS, 8 Marx alii autein Calacaun (ob er ἄνθρωπον statt ἄρχοντα las?); vgl. Irenaeus adv. haer. I 24, 5 f; I 201 f Harvey quemadmodum et nnoidus nomen esse, in quo dicunt descendisse et ascendisse ScUvaioreni, esse Caidacau .... quemadmodum (sc. unsichtbar ür die Archonten) et Caulacau fuisse Hippolyt refut. V S, 4; S. 89, 20 Wendland οὑτοὶ εἰσιν οἱ τρεῖς ὑπέρογκοι λόγοι Καυλακαῦ Σαυλασοῦ Ζεησάρ, Καυλακαῦ τοῦ ἄνω τοῦ Ἀδάμαντος, Σαυλασαῦ τοῦ κάτω θνητοῦ, Ζεησὰρ τοῦ ἐπὶ τὰ ἄνω ῥεύσαντος Ἰορδάνου V M) [*](2 καταμηνιαίων M Ι * etwa <δοκοῦσι συλλέγειν<* * 4 ὑφηγήσοABBREVμαι, ο ω V corr 4 f ἐνακουόντων V 6 ἀποτροπῆς M 7 κατὰ M 8 τὸ ἐμφανὲς M τῶν προειρημένων V 9 δοξάσουσιν V 10 ἀναγαγεῖν M Ι αυτῆ M 13 <ὡς> * Ι φησιν V 16 καυλαυκαὺκ)

4. Προύνικον γὰρ ἐὰν εἴπωσι, τὸ ὅλον ἐστὶν ἡδυπαθείας καὶ ἀκρασίας ἐξέρευξις. πᾶν γὰρ τὸ προυνικευόμενον λαγνείας ὑποφαίνει τὸ ἐπώνυμον, φθορᾶς δὲ τὸ ἐπιχείρημα.

ἐπὶ τοῖς γὰρ τὰ σώματα διακορεύουσιν Ἑλληνική τίς ἐστιν λέξις τό »ἐπρουνίκευσε τήνδε«· ὅθεν καὶ ἐν μύθοις ἀναγράφουσιν οἱ τὰ ἐρωτικὰ συγγραψάμενοι Ἑλλήνων ἀπατεῶνες περὶ κάλλους λέγοντες οὕτως ὅτι κάλλος προύνικον.

ἀλλὰ καὶ περὶ τοῦ Καυλακαῦ τίς τῶν γινωσκόντων οὐκ ἂν καταγελάσειεν, ὅτι τὰς Ἑβραϊστὶ καλῶς εἰρημένας λέξεις καὶ Ἑλληνιστὶ | καλῶς ἑρμηνευθείσας καὶ <εἰσέτι> νῦν παρὰ τοῖς Ἑβραϊστὶ άναγινώσκουσι φανερὰς οὔσας καὶ οὐδὲν σκολιὸν ἐχούσας αὐτοὶ εἰς εἰδωλοποιίας τε καὶ εἰς μορφὰς καὶ εἰς ἐνυποστατικὰς ἀρχὰς καὶ ὼς εἰπεῖν ἀνδριαντοπλασίας, τοῖς ἀφελέσι διὰ φαντασίας τὴν πλάνην ὑποσπείροντες, ἀνατυποῦσιν εἰς τὴν τῆς αἰσχρᾶς αὐτῶν καὶ μυθώδους τέχνης ὑποσποράν;

καυλακαῦ γὰρ ἐν τῷ Ἠσαίᾳ γέγραπται, λέξις τις οὖσα ἐν τῇ δωδεκάτῃ ὁράσει, ἔνθα λέγει »θλίψιν ἐπὶ θλίψιν, ελπίδα ἐπ' ἐλπίδι, ἔτι μικρὸν ἔτι μικρὸν προσδέχου«·

ὡς καὶ αὐτὰ τὰ Ἑβραϊκὰ ῥήματα τελειότατα ἐνταῦθα παραθήσομαι αὐταῖς λέξεσιν ὥς ἐστι γεγραμμένα· μένα· τὸ γὰρ σαυλασαῦ σαυλασαῦ ἑρμηνεύεται θλίψις ἐπὶ θλίψιν, καυλακαῦ καυλακαῦ ἐλπὶς ἐπ' ἐλπίδι, ζιηρσὰμ ζιηρσὰμ ἔτι μικρὸν ἔτι μικρὸν προσδέχου. ποῦ οὖν ἡ τούτων μυθολογία;

ποῦ ἡ κίσσησις τῆς φαντασιολογίας; πόθεν τῷ κόσμῳ τὰ ζιζάνια; τίς ὁ ἀναγκάσας εἰς ἑαυτοὺς ἐπισπάσασθαι ὄλεθρον τοὺς ἀνθρώπους;

εἰ μὲν γὰρ γινώ- [*](6ff vgl. unten haer. 37, 6, 1 ff — 20 Jes. 28, 10 — 26 vgl. Matth. 13, 27 V M ’) [*](4 f εὐθυέ////λεγ////κτα, hinter έ υ. γ Rasur Y 5 τὰ τῆς μυθώδους αὐτῶν ////// πλάνης διδάγματα, ους auf Rasur u. hinter αὐτῶν Rasur von 3 — 4 Buchstaben V corr | <ἀν> εχέγγυα * 6 Προύνεικον, ει aus ι V 7 ἀκρασίας *, vgl. S. 268 3] ἐκκαρδίας V M 7 ἐξέρευξις, ρευξι auf Rasur V Ι πάντα M προυνεικευόμενον, ει aus ι V 9 vor λέξις + ἡ M Ι προυνεικεῦσαι aus ἐπρουνίκευσε V corr Ι ταύτην V 10 ἐρωτικὰ] Ἑλληνικὰ V 11 f προύνεικον, ει aus ι V 12 καυλαυκαὺκ V 12 f οὐκ ἂν hineingeflickt Ycorr 14 <εἰσέτιώ * | Ἑβραϊσὶ *] Ἑλληνιστὶ V M 18 εἰς hineingeflickt V corr εἰς τὴν < 19 καυλαυκαὺκ V 21 ἐπ’ < M 22 τελειώτατα M 23 γεγραμμένον ein σαυλασαῦ < M 24 καυλαυκαὺκ beidemale V 27 ὄλεθρον ἐπισπάσασθαι εἰ auf Rasur V)