Panarion (Adversus Haereses)

Νικόλαος γέγονεν εἷς ἀπὸ τῶν ἑπτὰ διακόνων τῶν ἐκλελεγμένων ὑπὸ τῶν ἀποστόλων ἅμα Στεφάνῳ τῷ ἁγίῳ καὶ πρωτομάρτυρι καὶ Προχόρῳ καὶ Παρμενᾷ καὶ τοῖς ἄλλοις.

οὑτος ἀπὸ τῆς Ἀντιοχέων ὁρμώμενος προσήλυτος γίνεται· μετέπειτα δὲ καταδεξάμενος τὸν περὶ Χριστοῦ κηρύγματος λόγον καὶ αὐτὸς συνήφθη τοῖς μαθηταῖς ἔν τε τοῖς προκριτέοις τὰ πρῶτα ἐξεταζόμενος <ἠν>· ὅθεν καὶ ἐν τοῖς ἐκλεγεῖσιν εἰς τὴν τῶν χηρῶν τότε ἐπιμέλειαν ἐγκατηριθμήθη.

ὕστερον δὲ τοῦτον ὑπέδυ ὁ διάβολος καὶ ἐξηπάτησεν αὐτοῦ τὴν καρδίαν τῇ αὐτῇ πλάνῃ τῶν προειρημένων παλαιῶν κατατρωθῆναι μειζόνως ὑπὲρ τοὺς πρώην.

γύναιον γὰρ οὑτος ἔχων εὔμορφον [*](8 Psal. 74, 11 — 13 ff vgl. mit Epiph. insbesondere Irenaeus adv. haer. I 26, 3 1214 Harvey Hippolyt refut. VII 36, 3 ; S. 223, 6 ff Wendland Ps. Tert. adv. omn. haer. 1 Filastrius haer. 33 (schöpft aus Epiph.) — Clemens AI. strom. III 25 ählin (=Eusebius h.e. –14 ff vgl. Act. 6, 5 — 16 f vgl. Act. 6, 5 — 23— S. 23—S. 268, 17 vgl. Clemens AI. strom. III 25, 6; II ählin = Eusebius h. e. III 29, 2; S. 260, 13 ff Schwartz ὡραίαν, φασί, γυναῖκα ἔχων οὗτος μετὰ τὴν ἀνάληψιν τὴν τοῦ σωτῆρος πρὸς τῶν ἀποστόλων ὀνειδισθεὶς ζηλοτυπίαν, εἰς μέσον ἀγαγὼν τὴν γυναῖκα γῆμαι τῷ βουλομένῳ ἐπέτρεψεν. ἀκό- V Μ) [*](3 καὶ 2 U] τῆς VM Ι μυθώδους aus μύθου τούτου hergestellt Vcorr 6 προABBREVκύπτουσα, σ ausradiert Vcorr ποῦ κρύπτουσα 7 αὐτὴν V 11 ἡ 1 ausradiert V corr Ι καὶ ἡ 2 θ. 2 < V 12 προσκύνησις] κράτος V 12 Unterschrift Βασιλείδου V 13 τῆς δὲ ἀκολουθίας] ἡ καὶ V 16 τῆς] τῶν V 18 vor κηρυγματος + τοῦ V 19 προκρίτABBREVοις, ε ausradiert V corr Ι <ἦν>)

οὗτος δὲ αἰσχυνόμενος τὴν ἑαυτοῦ ἡτταν καὶ ὺφορώμενος φωραθῆναι ἐτόλμα λέγειν ὅτι], εἰ μή τις καθ’ ἑκάστην ἡμέραν λαγνεύῃ, ζωῆς μὴ δύνασθαι μετέχειν τῆς αἰωνίου.

ἐκ προφάσεως γὰρ εἰς πρόφασιν μετηνέχθη ἑτέραν. ὁρῶν γὰρ τὴν ἑαυτοῦ σύμβιον κάλλει μὲν διαπρέπουσαν ταπεινότητι δὲ φερομένην, ἐζηλοτύπησε ταύτην καὶ κατὰ τὴν ἰδίαν ἀσέλγειαν τοὺς ἄλλους εἶναι νομίσας τὰ πρῶτα μὲν ἐμπαροινῶν εἰς τὴν ἰδίαν γαμετὴν διετέλει καὶ διαβολάς τινας αύτῇ ἐπιφέρων διὰ λόγων, τὸ δὲ πέρας ἑαυτὸν κατέσπασεν οὐ μόνον εἰς τὴν χρῆσιν τῆς σαρκὸς τὴν κατὰ φύσιν τῶν ἀνθρώπων, ἀλλὰ καὶ εἰς βλάσφημον ὑπόνοιαν καὶ βλάβην κακοτροπίας καὶ πλάνην παρεισδύσεως πονηρίας.

2. Καὶ ἐντεῦθεν ἄρχονται οἱ τῆς ψευδωνύμου γνώσεως .* τῷ κόσμῳ ἐπιφύεσθαι κακῶς, φημὶ δὲ οἱ καλούμενοι Γνωστικοὶ καὶ Φιβιωνῖται καὶ οἱ τοῦ Ἐπιφάνους καλούμενοι, Στρατιωτικοί τε καὶ Λευιτικοὶ καὶ Βορβορῖται καὶ οἱ λοιποί. ἕκαστος γὰρ τούτων τὴν [*](λουθον γὰρ εἶναί φασι τὴν πρᾶξιν ταύτην ἐκείνῃ τῇ φωνῇ τῇ ὅτι παραχρήσασθαι τῇ σαρκὶ δεῖ, καὶ δὴ κατακολουθήσαντες τῷ <τε< γενομένῳ τῷ τε εἰρημένῳ καὶ ἀβασανίστως ἀνέδην ἐκπονεύουσιν οἱ τὴν αἵρεσιν αὐτοῦ μετιόντες. — Die von Clemens abweichende Auffassung des Epiph. erwähnt Stephanus Gobarus Photius bibl. 232; S. 291 b Bekker 3 f vgl. (ProY. 26, 11) n Petr. 2, 22 V M) [*](1 ὡς < V 2 καρτερεῖ M 5 ἐπινοεῖ M 6 * etwa <αἰσχύνεσθαι μετανοεῖν> *; Vcorr zieht den mit εἶτα beginnenden Satz mit dem zusammen: ᾡ μᾶλλον συνέφερενABBREV τοῦ ἰδίου σκοποῦ ἐκπεσόντι τῇ ἰδίᾳ συναφθῆ ναι ἀπεριέργως Ι vor σκοποῦ am Rand ἰδίου nachgetragen V corr 8 ὅτι] * 9 λαγνεύει, ει aus η V corr Ι δύναται V 15 τὴν 2 Ü] τῆς V M 18 * <ἀρχηγέται> * 19 οἱ καλούμενοι < V 20 καλουμένου M V Λευικοὶ M] der Name nur hier; sonst stehen (vgl. S. 21, 16 f 158 3 f 160, 3 f) die Σεκουνδιανοὶ oder die Σωκρατῖται oder die Κοδδιανοὶ an der entsprechenden Stelle. Trotzdem ist wohl nicht zu ändern. Die Bezeichnung als Λευιτικοὶ üpft an an die Λευῖται vgl. haer. 20,13; S. 292, 9 ff | καὶ Βορβορῖται < V | oï λοιποὶ] ἄλλοι πλείους V)

τινὲς μὲν γὰρ αὐτῶν βαρβηλώ τινα δοξάζουσιν, ἣν ἄνω φάσκουσιν εἶναι ἐν ὀγδόῳ οὐρανῷ, καὶ ταύτην ἀπὸ τοῦ πατρὸς προβεβλῆσθαί φασιν· μητέρα δὲ αὐτὴν εἶναι οἱ μὲν τοῦ Ἰαλδαβαὼθ λέγουσιν, οἱ δὲ τοῦ Σαβαώθ.

τὸν δὲ υἱὸν ταύτης κεκρατηκέναι τοῦ ἑβδόμου οὐρανοῦ ἐν θράσει τινὶ καὶ ἐν τυραννίδι, λέγειν δὲ τοῖς ὑποκάτω ὅτι »ἐγώ εἰμι, φησίν, ὁ πρῶτος καὶ ὁ μετὰ ταῦτα, καὶ πλὴν ἐμοῦ οὐκ ἔστιν ἕτερος θεός«.

τὴν δὲ Βαρβηλὼ ἀκηκοέναι τὸν λόγον τοῦτον καὶ κλαῦσαι. ταύτην δὲ ἀεὶ φαίνεσθαι τοῖς ἄρχουσιν ἐν εὐμορφίᾳ τινὶ καὶ ἀποσυλᾶν τὸ ἐξ αὐτῶν σπέρμα δι' ἡδονῆς καὶ ἐκχύσεως, ἵνα δῆθεν τὴν αὐτῆς δύναμιν τὴν εἰς διαφόρους σπαρεῖσαν αὖθις πάλιν ἀνακομίζῃ.

καὶ οὕτως ἐκ τοιαύτης ὑποθέσεως τὸ τῆς αὐτοῦ αἰσχρολογίας μυστήριον τῷ κόσμῳ ὑπεισήνεγκε. καί τινες ὡς ἔφην τῶν προειρημένων διὰ πολλῆς κακομηχανίας ἃ μὴ θέμις λέγειν πως ἐν πολυμιξίᾳ γυναικῶν καὶ ἐν αἰσχροποιίαις ἀνηκέστοις ἀναστρέφεσθαι ἐδίδαξαν, ὡς καί που ὁ ἁγιώτατος ἀπόστολός φησι »τὰ γὰρ κρυφῆ γινόμενα ὑπ’ αὐτῶν αἰσχρόν ἐστι καὶ λέγειν«.

3. τῷ δὲ βουλομένῳ ἰδεῖν τὴν ἀντίθετον ἐκ πνεύματος ἁγίου περὶ τῆς τούτου αἱρέσεως ἀνατροπὴν ἰστέον ἐστὶν ἀπὸ τῆς τοῦ ἁγίου Ἰωάννου ἀποκαλύψεως, ὡς γράφων μᾷ τῶν ἐκκλησιῶν ἐκ προσώπου κυρίου τουτέστιν τῷ ἐπισκόπῳ τῷ ἐκεῖσε κατασταθέντι σὺν τῇ δυνάμει τοῦ ὰγίου άγγέλου τοῦ ἐπὶ τοῦ θυσιαστηρίου φησίν »ἔχεις δέ τι καλόν, ὅτι μισεῖς τὰ ἔργα τῶν Νικολαϊτῶν ἃ κάγὼ μισῶ«.