Panarion (Adversus Haereses)

καὶ τούτου ἕνεκα πάντως δὴ τὸν σπινθῆρα σωθῆναι, τὸ δὲ πᾶν τοῦ ἀνθρώπου ἀπολέσθαι· ἐν τῷ ἄνω μὲν τὸ ἄνωθεν κατελθὸν ἀνακομισθῆναι χρόνοις τισί, τὸ δὲ κάτωθεν πᾶν τὸ ὑπὸ τῶν ἀγγέλων πλασθὲν ἐνταῦθα αὐτοῖς καταλιμπάνεσθαι.

Χριστὸν δὲ καὶ αὐτὸν φάσκει ὁ γόης ἐν σχήματι ἀνθρώπου ἐληλυθέναι καὶ ἰδέᾳ μόνῃ, τὰ πάντα δὲ [ἐν] τῷ δοκεῖν πεποιηκέναι, [*](1 Gen. 1, 26. — Das Fehlen von ἡμετέραν ist auch durch Irenaeus adv. haer. I 24, 1; I 197 Harvey = Hippolyt refut. VII 28, 2; S. 208, 16 Wendland bezeugt; Filastrius haer. 31, 3; S. 16, 12 Marx setzt es irrigerweise hinzu — 6 —17 vgl. Irenaeus adv. haer. I 24, 1; I 197 Harvey = Hppolyt refut. VII 28, 3; S. 208, 17 Wendland οὖ γενομένου, φησίν, καὶ <μὴ> δυναμένου ἀνορθοῦσθαι τοῦ πλάσματος διὰ τὸ ἀδρανὲς τῶν ἀγγέλων, ἀλλὰ ὡς σκώληκος σκαρίζοντος οἰκτείρασα αὐτὸν ἡ ἄνω δύναμις διὰ τὸ ἐν ὁμοιώματα αὐτῆς γεγονέναι, ἔπεμψε σπινθῆρα ζωῆς, ὃς διήγειρε τὸν ἄνθρωπον καὶ ζῆν ἐποίησε. τοῦτον οὖν τὸν σπινθῆρα ζωῆς, ὃς διήγειρε τὸν ἄνθρωπον καὶ ζὴν ἐποίησε. τοῦτον οὖν τὸν σπινθῆρα τῆς ζωῆς μετὰ τὴν τελευτὴν ἀνατρέχειν πρὸς τὰ ὁμόφυλα λέγει καὶ τὰ λοιπά, ἐξ ὧν ἐγένετο, εἰς ἐκεῖνα ἀναλύεσθαι. Ζiemlich wörtlich ebenso Tertullian de anima c. 23 — 17 —S. 250, 2 vgl. Irenaeus adv. haer. I 24, 2; I 197 Harvey = Hippolyt refut. VII 28,4; S. 209, 4 Wendland τὸν δὲ σωτῆρα ἀγέννητον ὑπέθετο καὶ ἀσώματον καὶ ἀνε1ιδεον, δοκήσει δὲ ἐπιπεφηνέναι ἂνθρωπον VM) [*](1 εἰκόνα + ἡμετέραν, von späterer Hand durchgestrichen V 3[καθ᾿]* | <δὲ>* | κατ᾿ εἰκόνα*, vgl. auch S. 253, 10] ἡμετέραν VM | δὴ] δὲ Μ 4 πιθανό///τητα, ο aus ω V corr 5 † λέγειν ἐν τῷ] lies wohl <σημαινόντων> ἐν τῷ λέγειν* 6 γενόμενον...τὸν ἄνθρωπον V 10 ἑαυτῆς aus αὐτῆς V corr ἑαυτῆς M 12 ἐζωοπίησε Μ 13 vor ψυχὴν + τὴν V | δὴ] δεῖ M 16f πᾶν τὸ ὑπὸ — Χριστὸν δὲ, am Rand nachgetragen V corr 17 καὶ αὐτὸς V 18 [ἐν]*)

2. Απὸ τούτου δὲ ἡ ψευδωνύμως καλουμένη γνῶσις ἄρχεται πᾶλιν προστίθεσθαι τῷ βυθῷ τῆς αύτῆς πονηρίας, άπὸ Σίμωνος μὲν λαβοῦσα τὴν ἀρχὴν καὶ τὴν πρόφασιν, προστιθεμένη δὲ ἄλλῃ περισσοτέρᾳ φλυαρίᾳ, ὡς τὸν ταύτης ἔλεγχον ὕστερον ἐροῦμεν.

φάσκει γὰρ οὑτος, τοὺς ἀγγέλους λέγων, καὶ τὸν θεὸν τῶν Ἰουδαίων ἕνα ἐξ αὐτῶν εἶναι, διεστάναι δὲ τὸν αὐτὸν καὶ τοὺς αὐτοὺς ἀπὸ τῆς ἄνω δυνάμεως, τὸν δὲ σωτῆρα άπεστάλθαι ἀπὸ πατρὸς παρὰ γνώμην τῶν δυνάμεων ἐπὶ καταλύσει τοῦ θεοῦ τῶν Ἰουδαίων καὶ ἐπὶ σωτηρίᾳ τῶν πειθομένων <αύτῷ> εἶναι δὲ αὐτοὺς τοὺς ταύτης τῆς αὶρέσεως τοὺς ἔχοντας τὸν σπινθῆρα τοῦ ἄνωθεν πατρός.

δύο γὰρ πεπλάσθαι ἀπ' ἀρχῆς ἀνθρώπους φάσκει, ἕνα ἀγαθὸν καὶ ἕνα φαῦλον· ἐξ ὡν δύο εἶναι τὰ γένη τῶν ἀνθρώπνω ἐν κόσμῳ, ἀγαθῶν τε καὶ πονηρῶν.

ἐπειδὴ δὲ οἱ δαίμονες τοῖς πονηροῖς ἐβοήθουν, τούτου ἕνεκα ἐπ’ ἐσχάτων τῶν ἡμερῶν ὡς προεῖπον ἠλθεν ὁ σωτὴρ ἐπὶ βοηθείᾳ τῶν άγαθῶν άθρώπων καὶ ἐπὶ καταλύσει τῶν πονηρῶν καὶ τῶν δαιμόνων.

τὸ γαμεῖν δὲ καὶ τὸ γεννᾶν ὁ αὐτὸς ἀγύρτης ἐκ τοῦ Σατανᾶ ὑπάρχειν λέγει, ὅθεν καὶ οἱ πλ·είοι·ς αὐτῶν ἐμψύχων [*](6– 11 vgl. Irenaeus adv. haer. I 24, 2 ; 1 197 Harvey = Hippolj-t refut. YII 28, 5 S. 209, 5 Wendland καὶ τὸν τῶν Ἰουδαίων θεὸν ἕνα τῶν ἀγγέλων εἶναί φησι καὶ διὰ [τοῦ] τὸ βούλεσθαι τὸν πατέρα καταλῦσαι πάντας τοὺς ἄρχοντας παραγενέσθαι τὸν Χριστὸν ἐπὶ καταλύσει τοῦ τῶν Ἰουδαίων Μ’ καὶ ἐπὶ σωτηρίᾳ τῶν πειθομένων αὐτῷ — 11 — 18 vgl. Irenaeus adv. haer. 124,2: I 198 Harvey = Hippolyt refut. VII 28, 5 f; S. 209 9 Wendland εἶναι δὲ τούτοι·ς <δοὺς> ἔχοντας τὸν σπινθῆρα τῆς ζωῆς ἐν αὐτοῖς. δύο γὰρ γενη τῶν ἀνθρώπων ὑπὸ τῶν ἀγγέλων πεπλάσθαι ἔφη, τὸ μὲν πονηρόν, τὸ δὲ ἀγαθόν, καὶ ἐπειδὴ οἱ δαίμονες τοῖς πονηροῖς ἐβοήθουν, ἐληλυθέναι τὸν σωτῆρα ἐπὶ καταλύσει τῶν φαύλων ἀνθρώπων καὶ δαιμόνων, ἐπὶ σωτηρίᾳ δὲ τῶν ἀγαθῶν — 18 — S. 251, 2 vgl. Irenaeus adv. haer. I 24, 2; I 198 Harvey = Hippolyt refut. VE 28, 7; S. 209, 14 τὸ δὲ γαμεῖν καὶ γεννᾶν ἀπὸ τοῦ σατανᾶ φησιν εἶναι· οἱ πλείους τε τῶν ἀπ' ἐκείνου καὶ ἐμψύχων ἀπέχονται, διὰ τῆς προσποιήτου ταύτης ἐγκρατείας <πλανῶντες πολλούς> V M ) [*](1 γεγεββπγσυαθ + δοκεῖν ἀλλὰ τὸ μὴ γεγεννῆσθαι M 8 ἡ ψευδωύμως *] ψευδωνύμως ἡ V M 4 προστίθεσθαι, σ von προς zugesetzt Ycorr 5 f περισσοτέρα ἄλλη V 9 ἄνω] αὐτοῦ V Ι παρὰ *] κατὰ VM 10 τῶν 1 + <κάτω> ? * 11 <αὐτῷ> *, vgl. Iren. Hipp. Ι τοὺς > M 13 vor ἀγαθὸν u. φαῦλον + τὸν M 14 f ἀγαθόν τε καὶ πονηρόν V 16 ἐσχάτου, ου auf Rasur Ycorr Ι ὡς προεῖπον] Μιν auf Rasur Vcorr 18 δὲ aus τε V corr)

τὰς δὲ προφητείας φάσκει ὁ αὐτὸς πάλιν γόης τὰς μὲν ὑπὸ τῶν κοσμοποιῶν ἀγέλων πεπροφητεῦσθαι, τὰς δὲ ὑπὸ τοῦ Σατανᾶ. καὶ αὐτὸν γὰρ τὸν Σατανᾶν ἄγγελον φάσκει, ἀντιπράττοντα τοῖς κοσμοποιοῖς άγγέλοις, μάλιστα δὲ τῶ θεῶ τῶν Ἰουδαίων.

3. Ὅταν δὲ ταῦτα φάσκῃ ὁ κτηνώδης, πάντως που καὶ αὐτὸς δειχθήσεται ἕνα θεὸν ὁμολογῶν καὶ ἐπὶ μοναρχίας ἀνάγων τὸ πᾶν. εἰ γὰρ οἱ ἄγγελοι <τὸν ἄνθρωπον> πεποιήκασιν, ἄγγελοι δὲ πάλιν ἀπὸ τῆς ἄνωθεν δυνάμεως τὸ αἴτιον ἐσχήκασι τοῦ εἶναι, ἄρα οὐκ αὐτοὶ αἴτιοι τοῦ πλάσματος τοῦ ἀνθρώπου, ἀλλὰ ἡ ἄνωθεν δύναμις ἡ τοὺς ἀγγέλους ποιήσασα, ἐξ ὧν καὶ ἡ πλάσις τοῦ ἀνθρώπου συνέστηκε.