Vita Constantini
Eusebius of Caesarea
Eusebius. Eusebius Werke, Volume 1. Heikel, Ivar, editor. Leizpig: Hinrichs, 1902.
ά. Προοίμιον περὶ τῆς Κωνσταντίνου τελευτῆς.
β΄. Περὶ υἱῶν αὐτοῦ βασιλευσάντων. Ἔτι προοίμιον.
γ΄. Περὶ θεοῦ τιμῶντος εὐσεβεῖς βασιλεῖς καὶ ἀπολλύντος τυράννους.
δ΄. Ὅτι ὁ θεὸς Κωνσταντῖνον ἐτίμησεν.
έ. Ὅτι δὲ ὑπὲρ τὰ ἑξήκοντα.
ς΄. Ὅτι θεοῦ μὲν δοῦλος ἦν ἐθνῶν δὲ νικητής.
ς΄. Πρὸς Κῦρον τὸν Περςῶν βασιλέα καὶ Ἀλέξανδρον τὸν Μακεδόνων σύγκρισις.
ή. Ὅτι τῆς οἰκουμενης πάσης σχεδὸν ἐκράτησεν.
θ΄. Ὅτι υἱὸς βασιλέως εὐσεβὴς καὶ υὐοῖς βασιλεῦσι κατέλιπε τὴν ἀρχήν.
ί. Περὶ τοῦ καὶ ἀναγκαίαν εἶναι καὶ ψυχωφελῆ τὴν ἱστορίαν ταύτην.
ιά. Ὅτι μόνας τὰς Κωνσταντίνου νῦν ἱστόρησε θεοφιλεῖς πράξεις.
ιβ΄. Ὅτι ὡς Μωϋςῆς ἐν οἵκοις τυράννων ἀνετάφη Κωνσταντῖνος.
ιγ΄. Περὶ Κωνσιταντίου τοῦ πατρὸς αὐτοῦ μὴ ἀνασχομένου τῶν περὶ
[*](2 Wortfolge βασιλέως Κωνσταντίνου J, μακαρίου Κωυσταντίνου βασιλέως ΜΒ (die Buchstaben über der Zeile von M1, B2) | λόγος ᾱ <Α | 4 Die Zahlzeichen ά, β΄ u. s. w. finden sich nur in V | Προοίμιον — τελευτῆς findet sich in diesem Inhaltsverzeichnisse, aber im Texte selbst (im Folgenden = im T.) fehlen diese Worte in allen HSs | 5 Περὶ — βασιλευσάντων hier in allen HSS, im T.: nur in V| Ἔτι προοίμιον <Β im T. | Im T.: das Zeichen γ΄steht vor Ἔτι προοίμιον, δ΄vor Περὶ θεοῦ . . . u s. w. bis zum Ende des ersten Buches V. | 6 Im T.: Περὶ θεοῦ . . . und alle folgenden Inhaltsangaben fehlen in JMBA | Wortfolge εὐσεβεῖς βασιλεῖς V sowohl hier als im T., βασιλεῖς εὐσεβεῖς JMBA | 8 εὐσεβῶς nur in V, im T. steht es nach ἔτη | 10 nach ἦν + Κωνσταντῖνος im T.V | 11 τῶν περςῶν ΜΒ | τῶν μακεδόνων ΜΒ u. im T. V| 14 εὐσεβὴς V hier u. im T., J, εὐσεβῆς ΜΒ, εὐσεβοῦς Α | κατέλειπε V hier u. im T. | 16 ψυχωφελῆ] ἐπωφελῆ V hier u. im T. | 17 μόνος V 1, aber über ος steht aς von V 2, im T.: μόνος εὐσέβιος V | νῦν <im T. V | 19 αὐτοῦ] αωνσταντίνου im T. V | τῶν] τὸν ΜΒ.)Διοκλητιανὸν καὶ Μαξιμιανὸν καὶ Μαξέντιον διῶξαι τοὺς Χριστιανους.
ιδ'. Ὅπως Κωνστάντιος ὁ πατὴρ ὁνειδισθεὶς πενίαν ὑπὸ Διοκλητιανοῦ καὶ τοὺς θησαυροὺς πλήσας ἀπέδωκε πάλιν τοῖς προσενέγκασι τὰ χρήματα.
ιέ. Περὶ τοῦ ὑπὸ τῶν ἄλλων διωγμοῦ.
ις΄. “Οπως Κωνστάντιος ὁ πατὴρ εἰδωλολατρείαν σχηματισάμενος τοὺς μὲν θύειν θελήσαντας ἐξέβαλε, τοὺς δὲ ὁμολογῆσαι προθε- μένους εἷχεν ἐν τῷ παλατίῳ.
ις΄. Περὶ τῆς φιλοχρίστου προαιρέσεως τοῦ αὐτοῦ.
τή. “Οτι Διοκλητιανοῦ καὶ Μαξιμιανοῦ ἀποδυσαμένων πρῶτος ἦν λοιπὸν αὒγοθστος ὁ Κωνστάντιος, ἐν εὐτεκνίᾳ κομῶν.
ιθ΄. Περὶ τοῦ υἱοῦ αὐτοῦ Κωνσταντίνου νεανίου ἃμα Διοκλητιανῷ τὸ πρὶν εἰς Παλαιστίνην παραγενομένου.
κ΄. Κωνσταντίνου πρὸς τὸν πατέρα διὰ τὰς ἐπιβουλὰς Διοκλητιανοῦ αναχωρησις.
κα κά. Τελευτὴ Κωνσταντίου τὸν υἱὸν Κωνσταντῖνον βασιλέα καταλιποντος.
κβ΄. Ὅπως Κωνσταντίου προκομισθέντος τὰ στρατεύματα Κωνσταντῖνον αὒγοθστον ἀνηγόρευσεν.
κγ΄. Καταστροφὴ τῶν τυράννων δί ὑπομνήσεως ὁλίγης.
κδ΄. Ὅτι βουλήσει θεοῦ Κωνσταντῖνος ἔσχε τὸ βασιλεύειν.
κέ. Κωνσταντίνου κατà βαρβάρων καὶ Βρεττανῶν νίκαι.
κς΄. Ὅπως Ῥώμην ἐλευθερῶσαι Μαξεντίου προέθετο.
κς΄. Ὅτι τàς τῶν εἰδωλολατρησάντων καταστροφὰς ἐνθυμηδεὶς μᾶλλον τὸν χριστιανισμὸν ἐξελέξατο.
κη. Ὅπως εὐξαμένῳ τὴν ὁπτασίαν ὁ θεὸς παρέσχε, σταυρὸν ἐκ φωτὸς ἐν οὐρανῷ μεσημβρίᾳ καὶ γραφὴν τούτῳ νικᾶν παραινοῦσαν.
κθ΄. Ὅπως ὁ Χριστὸς τοῦ Θεοῦ καθ’ ὕπνους αὐτῷ φανεὶς ὁμοιοπατὴρ
[*](3 nach + κωνσταντίνου im T. V Ι 4 καὶ Hkl Ι 7 wie 3. Ι 8 δελήσαντας hier u. im Τ. V, θέλοντας JMBA Ι ὁμολογῆς ἁπροθεμένους hier V (nicht im T.) Ι 9 ἔχειν MB Ι τῶ VJ, MBA u. im T. V Ι 10 τοῦ αὐτοῦ hierher versetzt von Hkl, steht vor περὶ τῆς ... in V (hier) JMBA, περὶ τῆς φιλ. προαιρ. κωνσταντίου im T. V Ι 11 ναξιμινοῦ im Τ. V Ι ὑποδυσ. V, aber ἁ über ὑ V2 Ι 13 νεανία MBA, αὐτὸν διδάσκαλον πᾶσιν ἔθνεσι κατεστήσατο. μεγάλῃ 25 βοῇ ταῖς πάντων ἀκοαῖς μαρτυρόμενον τὸν ὄντα θεὸν εἰδέναι, τὴν δὲ τῶν οὐδαμῶς ὄντων ἀποστρέφεσθαι πλάνην. VI. Καὶ ὁ μὲν οἶα πιστὸς καὶ ἀγαθὸς θεράπων τοῦτ' ἔπραττε καὶ ἐκήρυττε, δοῦλον ἄντικρυς ἀποκαλῶν καὶ θεράποντα τοῦ παμβασιλέως ὁμολογῶν ἐαυτόν, θεὸς δ' αὐτὸν ἐγγύθεν ἀμειβόμενος κύριον καθίστησι καὶ δεσπότην 30 νικητ·ήν τε μόνον τῶν ἐξ αἰῶνος αὐτοκρατόρων ἄμαχον καὶ ἀήττηπαντοίοις 1 V Ι 2 ταῦτα hier fangt das neue Cap. in V an. Ι H ὄντα V. εἶναι JMBA Ι 5 ἐναργὴς MBA Ι 7 ταῦτα hier nicht neues Cap. in V | 8 αὐτῶ J, αὐτοῦ VMBA Ι δεξιὸς Val., δεξιῶς HSS Ι 9 διδάσκαλον Zimm., vgl. Ζ. 24; διδασκαλίαν HSS Ι 10 γοῦν V, οὖν JMBA Ι 13 προστησάμενος — θεοσεβ. V, JMBA HA 14 χρόνον Val., χρόνων HSS Ι 15 καὶ προσέτι λῷον ändlich! Wil.; wahrtoh. Olossem, vgl. 10, 14 Ι 16 τοῦ — βίου Hkl Ι aixCo V, JMBA Ι 18 νικητὴν VJ, νοητὸν MBA Ι 20 ὡς Hkl, ὅσον HSS Ι 21 τε Hkl Ι 22 πανοπλία um ftande V- im Texte wird mit einem Zeichen darauf hingewiesen), πανοπλία παντευχία (S0!) JMBA, vgl. Laus Const. IX, 9 Ι 23 δἰ V, δ’ JMBA Ι θνητὸν VA, θνητῶν JMB | 2 αὐτὸν (vgl. z. B. I, 13,3 1, 39,3) oder ἀληθοῦς Hkl, αὐτοῦ HSS Ι 25 ἀκοαῖς V, ἀρεταῖς JMBA Ι μαρτυρούμενον HSS Ι τὴν] τῆς V Ι 26 τὴν πλάνην V Ι 20 καθίστησι V, καθίστη JBA, καθέστη M.)τρλιοῳ τοῦ σαυροῦ σημείῳ κεχρπγσυαθ κατὰ τοὺς πολέμους προςέταξεν.
λ΄. Κατασκευὴ τοῦ αὐτοῦ σταυρικοῦ σημείου.
λα΄. Ἔκφρασις σταυροειδοῦς σημείου, ὅπερ νῦν οἱ Ῥωμαῖοι λάβαρον καλοῦσιν.
καλοῦσιν.
λβ΄. Ὅπως κατηχηθεὶς Κωνσταντῖνος τὰς θείας γραὰς ἀνεγίνωσκε.
λγ΄. Περὶ τῶν Μαξεντίου μοιχειῶν τῶν ἐν Ῥώμῃ.
λδ΄. Ὅπως ἡ τοῦ ἐπάρχου διὰ σωφροσύν ἑαυτὴν ἀνεῖλεν.
λέ. Άναίρεσις δήμου Ῥωμαίων ὑπὸ Μαξεντίου
λς΄.Μαγεῖαι Μαξεντίου καὶ ἔνδεια τροφῶν ἐν Ῥώμῃ.
λς΄. Ἧττα ἐν Ἰταλίᾳ Μαξεντίου στρατευμάτων.
λή. Μαξεντίου θάνατος ἐν γεφύρᾳ ποταμοῦ Τιβέριδος.
λθ΄. Εἵσοδος ἐν Ῥώμῃ Κωνσταντίνου.
μ΄. Περὶ ἀνδριάντος αὐτοῦ σταυρὸν κατέχοντος καὶ τῆς ἐπιγραφῆς.
μά. Εὐφροσύναι κατὰ τὰς ἐπαρχίας καὶ δωρεαὶ Κωνσταντίνου.
μβ΄.Ἐπισκόπων τιμαὶ καὶ ἐκκλησιῶν οἰκοδομαί.
μγ΄.Περὶ τῶν εἰς τοὺς πένητας καὶ δεομένους εὐεργεσιῶν Κωνσταν τίνου.
μδ΄. Ὅπως ταῖς συνόδοις τῶν ἐπισκόπων συμπαρῆν.
μέ. Ὅπως καὶ τῶν ἀφρόνων ἠνείχετο.
μς΄. Νίκαι κατὰ βαρβάρων.
μς΄. Μαξιμίνου θελήσαντος ἐπιβουλεῦσαι θάνατος καὶ ἄλλων, οὓς ἐξ ἀποκαλύψεως Κωνσταντῖνος εὖρεν.
μή. Δεκαετηρίδος Κωνσταντίνου πανήγουρις.
μθ΄. Ὅπως τὴν ἀνατολὴν ἐκακούχει Δικίνιος.
ν΄. Ὅπως καὶ Κωνσταντίνῳ Δικίνιος ἐπιβουλεύειν ἤθελεν.
νά. Δικινίου κατ’ἐπισκόπων συσκευαὶ καὶ συνόδων κωλύσεις
νβ΄.Ἐξορισμοὶ καὶ δημεύσεις κατὰ Χριστιανῶν.
[*](1 προσέταττεν im T.V | 3 αὐτοῦ <im T. V | 4 σημείου, ε über der Zeile, V | λάβορον, aber über das erste o steht α von V2, λάβορον im T. V | 8 ὅπως τοῦ ἐπάρχου ἡ γυνὴ im T. V | 9 μαξεντίου, μαξεν auf Ras., A, κωνσταντίνου Β1, in μαξεντίου verändert von B2 | 11 nach ἦττα steht τῶν in V, aber gestrichen von V 2| ἐν] ἰν v | nach στρατευμάτων + ὑπὸ κωνσταντίνου hier V, ἐν κωνσταντ(so!) nachher hinzugefüge im T. V | 14 ἀνδρείας V, αντος über der Zeiler V2, ἀνδρειάντος Μ |αὐτοῦ]κωνσταντίνου im T. V | ὐπογραφῆς V1, ἐπι über der Zeile V2, ὑπογραφῆς im T.V | 15 εὐφροσύνη im T. V | 16 τιμὴ im T.V | 17 καὶ δεομένους nur in V, hier u. im T. | nach βαρβ. + αωνσταντίνου im T.V | 22 ὅπως +νοr Μαςιμ. Α 2, nach oὕς + δὲ Α 2 |ἄλλο ΜΒ | Wortfolge καὶ ἄλλων θάνατος im T. V | 25 ἐκακούχει, κα auf Ras. B, ἐκακούχη im T. V | λικίννοις JA; auf den moisten Münzen u. Inschr. mit einem v geschrieben. | 26 καὶ <V | κωνσταντίνω auf Ras. J | λικίννοις wie 25 | 27 λικιννίου wie 25, λικιου V, νι über der Z.)νγ΄. Γυναῖκας εἰς ἐκκλησίας μὴ συνάγεσθαιπρόσταγμα καὶ πρὸ τῶν πυλῶν εὔχεσθαι λαούς.
νδ΄. Τοὺς μὴ θύοντας ἀποστρατεύεσθαι, καὶ τοὺς ἐν φυλακαῖς μὴ τρέφεσθαι.
νέ. Περὶ τῶν Δικινίου παρανομιῶν καὶ πλεονεξιῶν καὶ αἰσχρουργιῶν.
νς΄. Ὅτι διωγμὸν ποιῆσαι λοιπὸν ἐπεχείρει.
νζ΄.Ὅτι Μαξιμιανὸς σύριγγι καὶ σκώληκι δαμασθεὶς ὑπὲρ Χριστιανῶν ἔγραψεν.
νή. Ὅτι Μαξιμῖνος διώξας Χριστιανοὺς καὶ φυγὼν ὡς οἰκέτης ἐκρύπτετο.
νθ΄.Ὅτι ἐν νόςῳ τυφλωθεὶς Μαξιμῖνος ὑπὲρ χριστιανῶν ἔγραψεν.
Κεφάλαια τοῦ πρώτου λόγου.
Δόγος ᾱ.
[*](1 ἐκκλησίας μὴ V, ἐκκλησίαν μὴ im T.V, ἐκκλήμενον ΜΒΑ, dies stand auch wahrsch. in J, aber durch Rasur so verändert, dass man ἐκκλησίας μὴ lessen kann | καὶ πρὸ—λαούς nur in V, hier u. im T. | τοὺς λαούς im T. V | 5 λικιννίου wie 5,25 | das erste καὶ<im T.V| αἰσχρουργιῶν nur in V, hier u. im T.| 7 μαξιμῖνος J | 8 ἔγραφεν JMBA | 9 μαξιμιανὸς VMBA | Wortfolge χριστιανοὺς διώξας im T.V | καὶ ψ<ΗΚ 1 |12 κεφάλ. — λόγου < JA | 13–15 εὐσεβίου — λόγος ᾱ <Α |14 τοῦ +νοr βασιλέως ΜΒ |15 ᾱ V, πρῶτος ΜΒ |λόγος ᾱ <J.)