In Libros Aristotelis De Caelo Paraphrasis

Quoniam vero retulit elementa in corporibus inveniri, statim deinceps ex eorum actione videndum erit, utrura finita sint, an infinita, et si finita, quot uumero sint? ac primum quidem non esse infinita ostendit, cum eorum senteutiam refellit, qui infinita ea posuere. primo autem contra Anaxagoram disputavit, qui elementa infinita facit ac eas partes esse, quae sint inter se similes, siquidem haec eius senteutia recta non est; neque etiam aliorum sententia, qui corpora cousimilium partium esse elementa posuere, recta est, quandoquidem corpus cousimilium partium, veluti caro, ossa et quae eiusdem sunt, cuius baec, geueris, composita sunt; nullum autem compositum est elementum: igitur non omne, quod e similibus par tibus constat, elementum erit, sed omneid, quod in ea, quae specie differunt, dividi non potest (quemadmodum ante dicebamus) elementum erit. con convenitautem utpraesens sermo nobilissimo quidem eius significandi modo accipiatur, sermo videlicet, quod omue simplex, quod in ea, quae specie differunt, dividi non potest, elementum est. siquidem (mehercule), tametsi aliquid ita se babeat, nempe quod simplex est nee in ea, quae specie differunt, dividatur, tameu elementum non est; neque materia etiam (mehercule) elementum vocabitur, nisi nomen ipsum mutuo acceperit. eteuim convenit, ut sermoni, quae remanent, | adiciantur, [*](f. 48r) veluti dictum nostrum, quod in eo sit, et iu quod res primo dividatur.

Atqui eius refutatio corpora cousimilium partium non esse elementa, quoniam non omne, quod sui simile est, elementum existit, vera non est. Anaxagoras namque non ait omne, quod sui simile est, esse elementum, neque etiam eius, quod sui simile est, atque elementorum una eademque ratio est, in tantum ut, cum non omne id, quod sui simile est, elementum sit, falsum sit, ut eius, quod [*](7 verum emendavi: unum codd. AI 10 Primo] cap. 2 14 ex—actione suspectum 33 remanent] cf. supra p. 173)

Cumque dixisset se primo velle eorum sententiam refellere, qui innumerabilia elementa posuere, praesenti quidem sermone banc sententiam non refellit, sed nou omne, (luod sui simile est, esse elementum explivavit. quamobrem revertitur ad ostendendum, quod uec sermo nee quippiam aliud in uuiversum hie, est, quod omnino efficiat, ut, qui ponunt elementa partium cousimilium esse, neeessario asserere cogautur ea inuumerabilia esse — id quod a veritate alienum existit — quare ueque isti necessitate aliqua coguntur, quae ex sermone, quiboc neeessario efficiat, vel ex causa quadam eliciatur. quamvis euim non ponatur corpora consiinilium partium esse infinita, quicquid tamen de ortu hoc quidem mode dicetuv, verum erit; quemadmodum si finita, vel duo, vel tria tantum esse ponerentur. idem namque Empedocles fecit, cuius quidem factio impossibilis est, siquidem ipse ponit has omnes partes esse ex elementis numero definitis, et Anaxagoras etiam fatetur, id quod hoc iure se habet, ex iis coustare, quae eo iure non se habent. etenim etsi ea, (piae generantur, innumerabilia sint, omnino necesse non erit, ut ex innumerabilibus rebus constent. dixi: quod hoc iure se habet, ex iis constare, quae eo iure non se habent; ut hoc modo intellegeretur, quem modo referara, videlicet, (piemadmodum si ex eo constaret, qoud non est ullo modo. quare si esset inter nos, qui poneret elementa sui similes partes habere, necessario omnino eftieitur, ut non ponat omne, quod fit, fieri ex simili; vultum enim ex vultu alio non facit. quid igitur prohibet Anaxagoram, ut infinitum claudat circumscribatque, cum principiorum finem terminet? etenim tennmata et finita facerc principia, et Itaec quam paucissima, profecto est actio longe nobilior, dum ea, quae illis adicit(?), prorsus eadem sint, quemadmodum matbematicis placet terminatas astrorum positioues sumentibus. hi namque ea assumunt, quae congregata nobis videntur, eaque vel specie vel numero terminant, dum ea observant, quae sub seusum cadunt. siquidem etiam in naturae ordine longe magis consentaneum erit, ut ea observentur, quae prorsus eadem sunt, in iis, quae numero quam paucissimo constant, idque etijjm naturae lege necessario efficitur. in contemplatione etiam, quae scientiae deservit, longe melius ac [*](15 quamvis et sq.] cf. Averr. p. 202 K 19 conicio non est 25 si—modo (26) corruptum videtur: conicio vultus ex non vultu fit 31 post etenim addunt codd. Al ex linea subsequente eiusmodi operatic longe praestantior erit)

Numqiiid autem elementa specie siut defiuita, ex argumento perspicuum evadet, quod deinceps inducit, ita inquieus: si corpora defiuitis distiuctionibus diffenmt. quod hunc in modum explicari potest, corpus a corpore diflterre dicitur (quemadmodum in Libro de Sensu et iis, quae seusibus percipiuntur, docuimus) iis distinctionibus, quae seusus movent; quae eaedera si fiuitae sint, corpora igitur, quae <his> distinctionibus differuut, sunt finita. sed in Libro de Sensu et iis, quae sensibus percipiuntur, explicatum fuit differentias omnes defiuitas esse, orauino igitur eiusmodi differentiae, quae sensum movent, erunt definitae. etenim omne id, quod seusum mo vet, ex contrario quidem fit; cum autem contraria in extremitatibus, principiis videlicet ac finibus, consistant, omnino necessario convenit, ut ea, quae inter haec medium tenent, sint definita. horum autem, quae sensum movent, differentiae sunt in iis, quae inter ilia medium occupant, quod autem adversus Anaxagoram disputavit, ac dissiduum, ad quod eius positionem deduxit, facilius per deductionevi ad impossibile in Primo Libro de Ortu et interitu desumptum fuit, ubi per deductionem ad impossibile explicat, quod sui similes partes babet, specie infinitum non esse. etenim cum Anaxagoras dicat uuumquodque corpus ex consimilibus partibus constare, hae si iufiuitae extiterint, necessario fit, ut re ipsa corpus inveniatur, quod ex iunumerabilibus rebus constet. quod vero re ipsa ex innumerabilibus constat, id etiam infinitum existit; hac quidem ratione | fiet, ut unumquodque corpus sit infinitum [*](f. 48v) quod sane falsum existit: non igitur quod sui similes partes habet, est infinitum.

Cum autem Anaxagorae sententiam reprobasset et contra eum illam reflexisset, ad Leucippi et Democriti sententiam refellendam sese convertit declaratque, quod nec rationi consentanea sunt ea, quae ad amborum sententiam consequuntur. quamobrem ait, quod arabo bi posuerunt principia individua, quae primae magnitudines dicuntur, ac ea numero infinita esse aiunt. at magnitudine ponunt ea individua, hoc est minime discreta, cum e corporum numero baec tantum continua sint, quandoquidem in iis aqua (?) non inest. cum ipsa individua sint, nee ex [uno plura, nec ex] pluribus eorum unum efficitur. siquidem aiunt fieri non posse, ut aliquid sit divisibile, nisi ea, in quae segregatur, [*](6 corpus] cf. Averr. 203 G 7 de Sensu] Simpl. p. 608,1 citat Phys. VII 2. 244a28 10 de Sensu] cap. 6. 445b23 (Averr. l. c. laudat de Anima) 19 per—ubi (20) om. codd. 20 de Ortu] Averr. scribit in Primo Phys. (cap. 4) ut Simpl. 608, 12 37 aqua corruptum: 1. inane 39 divisibile . . in quae] continuum . . quae Al segregantur ac dein Al)

Deinde elicit: ambo quodammodo omnia, quae sunt, numeros faciunt et ex uumeris. et in hoc aliqua ex parte Pyth agorae senteutiam insequuntur, aed <non> absolute, ipsi nou pouunt corpora ex uumeris constare, qui ex unitatibus compouuntur, quasi haec corpora uon sint, sed ex iudividuis corporibus effici, quemadmodum uuitates etiam individuae sunt, quamvis autem non pouant eiusmodi corpora ex incorporeis unitatibus constare, quia tamen mundi constitutionem ex iudividuis rebus ponunt, aliqua quidem ex parte illud absurdum admittere videntur, quod unitates individuas comitatur, quasi ipsi ponant ea, quae suut, non aliter ac si ex uuitatibus ac numeris corporeis coustarent. ac ambo etiam in eadem seutentia sunt cum iis, qui ea, quae suut, ex numeris quibusdam constare asserunt, dicentes fieri non posse, ut ex iudividuis continuum uuum efficiatur, iuxta senteutiam dicentium nullum continuum ex unitatibus effici.

Et cum hoc etiam dicunt eorum omnium individuorum figuras infinitas esse, siquidem in hoc ditferunt inter se. nou enim ex eo difterunt, quod individua sint, neque etiam quatenus unum corpus continuum sint, cum id omnibus illis sit commuue; quorum vero principia sunt iofinita . . . igitur individua etiam dicunt esse infinita. neque figuram aliquam, quae innovatur, unicuique elementorum tribuunt, quemadmodum ii, qui igui figuram pyramidalem tribuunt, dicuntque terram eius figurae similitudinem repraesentare, quae cubus appellatur, reliquis vero duas alias figuras accommodant; siquidem ambo igui modo tribuunt figuram, videlicet sphaericam, quoniam continui motus ac partium admodum tenuium existit, et ob banc causam immergitur ac omne permeat corpus, quoniam caret angulis, neque etiam a re aliqua prohibetur; atqui aeri, aquae et terrae nullam propriam tribuunt figuram. neque etiam eiusmodi elementa nisi magnitudine inter se distinguuntur; terrae namque elementa aquae, nee non aquae elementa aeris elementis magnitudine praevalent. secundum figuram autem eadem omnium [*](3 sed concursu et (4) Al: sed non codd. corrupti 10 non addidi 27 post infinita supplendum: haec el ipsa sunt infinita 28 neque et sq.] cf. Averr. 204 I 34 immergitur] διαδύεσθαι Simpl. 610, 20)

Primum quidem in eodem etiam isti atque Anaxagorae sectatores errore versantur, nempe fieri posse, ut inveniantur, quae prorsus eadem sint, licet elementa infinita non efficiant, sed ad sermonem de infinito inclinant, quatenus nec sermo, nec ratio aliqua invenitur, qua ad id deducantur. deinde in hoc etiam aberrarunt, quoniam non animadvertunt, si corpora sensibilia, quae totum appellant, infinitis differentiis non differant inter se, neque etiam individua elementaque, quorum causa eiusmodi corpora generantur, quae sensum movent, infinita existere, idque est, quod adversus Anaxagorae sententiam ante praefati sumus. praeterea, inquit, eos necesse est, qui individua corpora dicunt, mathematicorum scientias destruere, tametsi eos deceret, ut vel probabilioribus rationibus eas destruerent — ac idest, quod ante dictum fuit, dum ad alios responsionem afferebat — vel quod quicquam earum non moverent. atqui eos admonet, ut non asserant divisionem non fieri in infinitum, siquidem magnitudines semper dividuae non erunt, neque etiam magnitudo perfectior erit, nec demum magnitudo omnis in duas aequas partes secabitur. haec autem etsi in universum hic per se magnum pondus habere non videantur, ad ea tamen, penes quae principiorum vim habent, magnum pondus habere dicuntur. et hac quidem ratione mathematicorum scientias tollerent; | multisque praeterea adversarentur [*](f. 49r) ex iis, quae manifesta sunt sensuique perspicua, quemadmodum non dari temperamentum <κρᾶσιν>, neque in corporibus, neque etiam effectus in eo, quod afficitur, nec insuper animatum et plantam in corpore uniri, neque mutationem, neque conversiouem, neque accretionem continuam et quae eiusdem generis sunt, quae partim sensui perspicua sunt, partim hominum multitudini videntur. et subiungit: de quibus ante, dum in Libris de Natura de motu disputavimus, dicebamus: fieri non posse, ut continui divisio in infinitum non procedat, sed in numerum quendam terminatum; etenim minima quaedam magnitudo inveniretur, quae prima existeret.

Simul autem et ea, quibus pugnant ipsi secum, dicant necesse est. siquidem aiunt terram, aquam, aera et ignem alia ex aliis oriri, dum individua magna a parvis segregantur, distinguuntur ac separantur et ex contrario; sed hoc quidem modo alia ex aliis sic tantummodo oriri possunt, quatenus, dum magna dividuntur, [*](4 Anaxagorae sectatores (5)] Pythagoraei Al 16 ante] Arist. 299a5 33 Natura] VI 1 37 cf. Averr. 205 M)

Praeterea neque secundum eorum sententiam, qui Leucippi et [*](f. 49r) Democriti sectam insequuntur, elementa, quae horum duorum seuteutia individua sunt, infinita videntur existere. modo modo secundum sententiam Anaxagorae de elementis infinitis plane et absoluto sermone non loquitur, sed dixit: ue horum quidem duorum sententia, quia iam <supra> explicatum fuit, videlicet: neque sententia aliorum. atqui <antea> docuit (iuxta eius nullum elementum esse infinitum ex eo, quod posuit ea, quae consimiles partes habent, dififerentiis, quae sensum movent, sibi invicem opponi; explicatum autem fuit has differentias esse finitas, ergo hac sententia elementa infinita non sunt, et simili ratione dedaratur horum duorum senteutia individua esse finita, siquidem ipsi ponunt individua figuris differre inter se; atqui monstratum fuit figuras esse finitas. porro figuras dixi (?), quoniam figura omnis vel rectis, vel rotundis lineis concluditur, quarum duarum unaquaeque hoc quidem modo consumitur. etenim figura, quae rectis lineis continetur, in triangulos et pyramides dividitur, videlicet superficies in triangulos, solida vero in pyramides. | at figura, [*](f. 49v) quae non rectis lineis constat, in octo partes secatur, quemadmodum modum est in sphaera; hae vero octo existunt, secundum quod sphaera in duas medietates, unaquaeque autem medietas in quatuor partes seceruitur. verum argumentatio ita procedit, qitatenus figurae (?) in principia finita resolvuntur. atque tamquam praecedens sermo de primis figicris positus est, sed retulit tantummodo banc, quae pyramis dicitur, esse octavam sphaerae partem, ut consequent, vero inducit, quod ait: omnino consentaneum esse, ut principia aliqua sint finita. sed non inquit omnino consentaneum esse, ut haec sit figurae principium; sed quotcunque hae numero sint, profecto tot sunt simplicia corpora, quot numero illae existunt. perspicuum est autem et manifestum figuras regulatas esse finitas, quemadmodum sunt omnes figurae, quae aequilaterae sunt ac acquis angulis constant, figurae autem irregulatae termino ac fine vacant, itaque si isti dixerint individua ita se habere, quemadmodum etiam dicere Solent, consentaneum non est, ut per hunc sermonem eis opponatur.

Aristoteles autem deinceps ex simplicium corporum motu rationem inducit, qua quidem perspicuum fit ea infinita non esse. [*](3 infinita scripsi: finita codd. Al 6 supra] 303 a 3 ἀλλὰ μὴν . . 7 eius scripsi: horum codd. Al 11 hac scripsi: horum duorum codd. Al 22 verum et sqq.] sublatis mendis locum difficilem ita interpretandum esse censeo. Al exhibet: verum ad id figura ascendit, quatenus ei, quod finitum est, illius ascensus addunt. cum vero antea de primis figuris mentionem non fecissel, sed retulit hanc . . . partem praesenti sermone id prosecutum esse invenimus, siquidem ait 27 sit . . principium scripsi: sint . . principia codd. Al 29 perspicuum — opponatur (34)] cf. Averr. 206 L et eiusdem)

[Quoniam autem finita sint oportet, restat, ut videamus] utrum unum an plura existaut? cum enim nonnulli elementum, ex (pio reliqua corpor constant, unum modo pouant, propterea de eorum opinione quaestionem constituit. hoc unum vero elementum partim aquam, partim aera, alii inter aera et aquam aliquod medium, quod est aqua minutius, aere vero densius duriusque, ponunt; nonnulli vero dicunt caela ac mundos infinita esse, ii quidiem, qui hoc elementum unum primum, ex quo reliqua fiunt, ignem faciunt vel aquam vel aliquod aliud, quod inter aera et aquam medium tenet, deinde ex eo raritate et densitate cetera corpora generant, se ipsi fallunt, ac eorum sententia necessario efficitur, ut id quidem, quod primum ponunt, primum ab illis positum non sit, siquidem aiunt primum et elementum id esse, in quod corpora dissolvuntur, posterius autem, quod ex elemento compositum est. si enim raritas est dissolutio, quemadmodum densitas est compositio, eorum sententia necessario etiam efficitur, ut ex boc uuo raritatis ordine multa fiant, quatenus id, quod ex eo constat, omuino quidem raritatis ordine generatur. quoniam autem id, quod raritate fit, primum est — hoc enim modo elementa prima fiunt, videlicet omnino raritate — necessario illis efficitur, ut id, quod ex boc uno raritatis ordine fit, eo auti- quius existat. cum autem ignis omnium corporum subtilissimum sit, [*](8 igitur — constabunt (10) om. codd. 12 circa medium scripsi: media inter haecl codd. Al cum de . . itaque cum scripsi: cum autem de . . ac codd. Al 16 quibus — sunt infinita emendavi: ac forma eorum provenit, quaeque elementa non sunt, infinita non sunt Al codd. 18 Quoniam — videamus om. codd. 25 ignem faciunt vel . Al: codd. corrupti. cf. p. 188,1 27 se ipsi fallunt Al arbitrario: codd. corrupti)

Praeterea ex hoc uno tali modo, hoc est raritate et densitate, reliqua generari aliud non est quara tenuitate et crassitudine; nam quod rarum est, id tenue, et quod densum [crassum est]. rursus autem tenuitate et crassitudine idem est, quod magnitudine et parvitate; tenue enim est, quod minus est, et crassum, quod mains; quod enim valde extensum dilatatumque est, tenue dicitur, quale est id, quod ex minutis partibus constat, quare hoc modo onmino efficitur, ut reliqua ex hoc uuo fiant magnitudine et parvitate, ita ut ex relativis speciem innovent; ponunt enim hoc modo inter se apertissime distingui. itaque ex hoc necessario fit, ut in singulis eorum propria substantia non insit, sed omuis substantia ad aliud referatur. at [*](4 sed — existere scripsi levi mutatione: siquidem ea, quae raritatis ordine fiunt, tenuiora existunt Al male 6 cf. Averr. 207 M 208 A et eiusdem paraphr. p. 322 A, qui dictum Themistii laudat, quod nusquam reperimus 9 depravatio — constaret (12)] loc. difficilem sic verti: quare in eiusmodi sermonibus duplicata fuit vera conversio, siquidem hoc eos ponere, est, id quod rarum et densum intercedit, nec primum nee elementum esse affirmare, ut convertalur et infringatur sermonibus eorum, quod ex his duohus constet Al 17 clamosae — tempore addidit Al, cui ego non assentior 19 contexit ac] ita Al procul dabio falso: codd. corrupti; coll. p. 187,40 vertendum est: ratio autem sermonis, quern modo attulimus, perspicua est. 23 crassum est Supplevi 29 relativis scripsi: duobus additamentis codd.: quae, tametsi additamenta sini, speciem innovant Al ficticie)

Deinde dicit: qui ignem prius et antiquius ponunt, tametsi hoc quidem incommodum vitant, alia tamen absurda suscipere coguntur. eorum enim alii figuram ad ignem adhibent, alii figuram non adhibent. de hoc autem postea sermonem absolvit, cum haec in medio posuerit, videlicet qui igni figuram adhibent, quoniam eius figuram pyramidem esse iudicarunt. horum nonnulli causam dicunt, quamobrem ignis figuram habeat pyramidalein, [eo quod figurarum quidem pyramis una ex omnibus maximam vim secandi habet, ideoque] eiusmodi figura igni accommodatur. alii autem magis quidem sufficiente sermone de forma loquuntur, siquidem | aiunt, quemadmodum id, quod ceteris corporibus tenuius [*](f. 50v) est, ignis esse videtur, ita omnia ex pyramidibus constant; itaque primum in corporibus ignis erit, in figuris autem pyramis; primo ’O corpori prima figura convenit. quare cum ignis primum corpus sit, primafigura ei inest;haecautem figura ea est, quae pyramis vocatur. dicit, eos quasi hunc sermonem ostentationis (?) gratia protulisse, licet similem sermonem ipse etiam Aristoteles in Primo Libro contexat, ubi palam fecit corpus quoddam quintum inveniri. inquit enim: quoniam motus, qui in orbem fertur, simplex est, ac id, quod motum affert, simplici motu movetur, [convenit igitur, ut, quod simplici motu movetur, simplex existat]. si vero quispiam diceret, quod, quia motus in naturalibus rebus ex iis est, quae per se existuut, vel quia nahac [*](mensura exuherantia quadam existit, igne tenuius eril: cum . . possit, ut in ignis . . tenuitatem transeat: posset namque, si ei . . . inesset: at ignis et aer est, remanetque in . . . existit 2 talemque emendavi: nec is est Al 4 haec—infringat (5) fort, scribendum: si haec vero dubitatio . . sat sit, ut in horum suffragium convertalur, nec hoc sermones eorum infringet. ad rem cf. supra p. 183 6 elementum scripsi: dubitatio (media)codd. Al 19 eo—ideoque (21) om. codd. 24 ignis—videtur primum existit, videlicet ignis Al 28 ostentationis suspectum: iocandi more Averr. p. intellegitur κομψοτέρως 304 a 13 23 primo emendavi (cf. Averr. p. 210 EF et eiusdem paraphr. p. 322 HI): superioribus Libris Al 30 inquit] Arist. p. 269 a 2, sed mutilatum 32 convenit — existat (33) Al (sed vix probandum): om. codd.: fort, inter est et id lacuna statuenda)

li enim, qui ignem primum corpus corpus partim (quemadmodum praefatus est) ei figuram adhibent, partim banc quidem non adhibent, sed plane et absolute eum ceterorum omnium corporum tenuissimis partibus constare faciunt, periude quasi inflatione surgant, annectantur evadantque, quemadmodum auri scobes, quae quidem, secundum quod segregantur (?), in unum colliguntur. utriuque autem sectae professoribus, videlicet qui igni figuram adhibent et qui eam illi non adhibent, si dixerint magnitudine eius individuum esse ut individuum, rursus eaedem rationes, quibus illi refelluntur, qui individua faciunt, opponi possunt ac eadem incommoda eos sequuntur, nec non etiam mathematicorum principiis adversantur. praesens autem sermo praeter id, quod incongruus per se ac dissentaneus videtur, naturae ordine falsus invenitur. siquidem convenit, venit, ut magnitudine inter se eadem sit relatio, quemadmodum terra, aer et aqua, ac figura, hoc est magnitudo, corporum,quae sunt tenuiora, maior semper appareat. hac enim ratione aer maiorem quam aqua occupat locum, [siquidem eius magnitudo magnitudine aquae maior existit, et ignis etiam maiorem ac] aer locum occupat, et reliqua eodem modo. itaque necessario convenit, ut ignis elementum natura bis elementis mains existat; atqui ignis elementum aeris elemento magnitudine praevalet et aeris elementum elemento aquae: igitur aeris elementum ignis elemeuti magnitudine clauditur. ex lis autem non deducitur eiusmodi elementum individuum non esse, sed parvum non existere; quoniam ii, qui individua faciunt, non dicunt ea parva admodum esse, quaudoquidem in eis invenitur, quod existimatione in septem partes sectionem admittit, dicuntque hoc in pauciora non dividi. atque in universum non convenit, ut pouamus ignem, quoniam aere maior existit, ex elementis contlari, quae eum constituunt, neque [aer] quia maior non est, sed magnus tantum existit, propter eum iunovari. nee non ad bunc sermonem alter sequetur, nempe si divisihile existerit, et reliqua, quae sequuntur, perinde quasi explicatum sit eiusmodi elementum individuum non esse.

Atque dicit, quae eos sequantur, qui ignem describunt, [*](f. 50v) hoc est qui ei figuram tribuunt, nec non et eos, qui eum magnitudine determinant, ac ii sunt, qui eum tenuissimum posuere; ipsi enim differentiam, quae est secundum tenuitatem, secundum magnitudinem cognominant. quare iis, qui igni figurara tribuunt, accidet ignis partem non esse ignem; etenim propterea quod elementum est ignis, qui pyramis est, huius pars autem est ignis, perspicuum est ignem partem habere, si aliquo modo dividuus est; et propterea quod pyramis, secundum quod dividitur, in consimiles. figuras non dividitur, quae pyramides dicuntur, ignis igitur in ignem non dividitur. itaque ignis partes, et ignis et non ignis extiterint; ignis quidera, quoniam ignis pars est, non ignis autem, quoniam pyramides non sunt ei similes, quae a principio dividitur. pmetevea cum hoc etiam necessario efficitur non omne corpus vel elementum esse, vel ex elemeutis. pyramidis enim pars hoc quidem iure se habet, quandoquidem non est etiam elementum — cum pyramis tantum apud eos elementum sit — neque etiam ex elementis — id enim, quod ex elementis est, id esse dicitur, quod ex pyramidibus constat — haec autem ratio eo fundamento nititur, quod antea posuit, nempe ignis elementum ex eo, quod dividuum est, re ipsa etiam dividuum existit, licet in sermonibus superius allatis explicatum non fuerit dividuum esse, sed minimum quidem non | [*](f. 51r) existere. atqui nos dicimus ex eo, quod minimum non est, dividuum non existit.

At iis, qui magnitudine illud determinant — tenuitatis autem loco maguitudinem sumit — omnino continget, ut aliud elementum sit, quod eiusmodi elemento antiquius existat; atque eo aliud prius, et sic in infinitum; semper enim minus eo, quod assumptum est, assumere possumus, idque ob divisionem in infinitum, at si in sue sermon e tenuitatem posuisset, dicendum ei non erat, quod, antequara tenue esset, aliud tenuius sumeretur et hoc in infinitum; quamobrem tenuitatis loco maguitudinem dicere voluit.

Deinde dicit: praeterea iis etiam idem accidit atque illis, qui corpora similium partium raritate et densitate terminarunt, hoc est elementa existere secundum relationem adinvicem. siquidem id, quod acre tenuius est, secundum quod aer aquae tenuitate praevalet, ad aerem comparabitur, ac eam rationem ad aerem habebit, quam aer ad aquam habere dicitur, ac similiter in ceteris; sermonis enim eiusmodi ratio perspicua est. cum autem propria incommoda retulisset, quae ad unumquemque illorum duorum necessario seautem [*](7 non est ignis codd. Al 15 elementis (hic et infra) Al: elemento codd. 23 non ante est addidi 36 elementa einendavi: inane codd.)

Quoniam autem, inquit, nee innumerabilia sunt elementa nec unum tantum, relinquitur, ut [pluar ac] finita sint. at cum dicendum ei relinqueretur, quot ipsa numero sint, ait: sed primum videndum est, utrum aeterua sint vel innovata; hoc enim ostenso perspicuum erit, quot et qualia sint. aeterna quidem esse non posse, id in corpore ostendit. nam et aquam et ignem et unumquodque simplicium corporum dissolvi cernimus; quodsi eorum natura, cum dissolvuntur, aeterna extitissent, uno eodemque tempore simul orirentur dissolverenturque, sique dissolutionis tempus infinitum esse ponatur, omnino efficitur, ut tempus, quo geuerantur, infinitum existat. etenim ortus et compositio difficilior ac eius tempus longius existit, cum dissolutio quidem sit veluti dissolutio quaedam eorum, quae ipsa compositione sunt innovata; hac autem ratione [tempus compositionis dissolutionis tempore prius erit, ac ita fiet, ut] tempus infinitum iufinito tempore prius existat, hoc est tempus generationis; quasi dicat tempus compositionis corruptionis, hoc est dissolutionis, tempore prius erit. atque ex hoc necessario efficitur, ut extra infinisive [*](1 aquam scripsi: nec codd. Al 7 si] etiam si codd. Al 18. 19 motus quidam simplex et (19) eo motu] plur. numerum praetulerim 21 quoniam] praecedit lemma mutilatum 22 plura ac Al secundum textum: om. codd. 31 etenim scripsi: non enim codd. Al 34 tempus—ut (35) om. codd. 35 non erit Al: existit codd.)

Elementa vero si ad certum quendam terminum devenerint, non insistere nec cessare in id, quod dissolvi ac corrumpi nequit, hoc quidem pacto declaravit; nempe si dissolutio eo perveniet, quo insistet, terminabiturque in id, quod dissolvi nequit, in tantum ut aeternum existat, erit illud, apud quod stabit, aut individuum — <id quod antea refutavimus> — aut dividuum quidem, sed quod dividetur, <quemadmodum qui Empedoclem sequuntur, elementa> dividua quidem esse, sed non dividi. ipsi enim incorruptibilia ilia posuere, ex iisque dicunt reliqua oriri, ipsa vero ingenita esse, quoniam communem materiam non habent, quae ex illis constet. dicunt enim, quod, etsi baec vicissim alia ex aliis oriri videantur, tamen non oriuntur tempore, quo <alia generate> destruuntur, ex eo, quod alia in aliis re ipsa insunt, in tantum ut alia ex aliis dissolutione et segregatione fiant. elementa igitur (quemadmodum dicebamus) vel in iis insistent, quae individua sunt, vel in iis,. quae dividua, scilicet in iis, quae nunquam corrumpuntur, si in iis insistunt, quae dissolvi nequeunt atque aeterna sunt, ipsa autem in individuis non insistere, hoc iam satis superque ex iis perspicuum evadit, quae ad huius sententiae | impugnationem superius a [*](f. 51v) nobis sunt allata, nec ipsa in iis insistere, quae nunquam corrumpuntur, perspicuum est. minus enim corpus facilius quam maius secundum accidens consumi potest; corpus autem maius in minus dissolvitur in eoque insistit ex eo, quod hoc celerius quam id corrumpitur. duobus autem modis id, quod minus est, consumitur. nam vel a contrario interit, cum extinguitur, atque in universum ab alia re, vel extinguitur eo, quod <per se> dissolvitur (?), quemadmodum ignem his duobus modis interire cernimus atque his duobus modis affici, a contrario, nee non ab eo, quod <per se> dissolvitur (?). tantoque celerius minus afficitur, quanta excellit multitudine agens, quod in eo operatur. atqui id quidem, nempe raultum in paucum et magnum in parvum dissolvi, perspicuum est ex eo, quod multum ignem finiri cernimus, secundum quod quod in paucum ignem dissolvitur, ita et multa aqua, igitur elementa intereant et ortum babeant necesse est. etenim cum in immensum non dissolvantur, perspicuum est igitur [*](7 id—elementa (10) supplevi 12 communem] cf. Simpl. p. 628 constet] fort, emendandum: ex qua constent 14 alia generata supplevi 15 cf. Simpl. p. 628, 12 18 et 22.23 nunquam (corrumpuntur) einendavi: alio lempore (incorruptibilia sunt) codd. Al 18 si emeadavi: non itaque codd. Al 25 fort, aute ex eo supplendum: itnque quod minus est hoc pati magis est rationabile 27 cum extinguitur] fort, delendum 28 extinguitur] lege interit)