In Libros Aristotelis De Caelo Paraphrasis

At quia dixerit quis, cum motus omuis ex aliquo ad aliud sit, quae duo eoutraria sunt, couversioiiem taineii uou habere eoutraiium neque e proprio loco dimoveri, ideo inquit:

In hac etiam quodammodo ex aliquo iu aliud transitus invenitur. etenim etsi toti Ι couversioui uou iusit, esse tameu iu ea iuve- [*](f. 14v) niemus, si partes illius perserutabimur. eteuira uouuullae eius partes iu oppositas trausferuutur, quales suut eae, cpiae per diametrum distaut. quare couveuit iu uuiversum, ut uuicuiriue motui aliquid oppouatur, iu quod eiusraodi motus fertur; alioquiu iu iufiuitum iutermiuatumque motus procederet et uou in id, quod fiuitum existit. uou esse autem loea iutermiuata nee quicquam quod iu iufiuitum feratur, (quod contingeret quidem, si loca iutermiuata fuisseut) biuc etiam sciri potest, quod uuiversa terra, quo propius ad imum locum accedit, eo celerius velociusque movetur, et ignis totus quo propius ad superiora; quodsi in infinitum moverentur, infinita et velocitas et caliditas motuum illorum extitisseut, sique illorum motus, propeusioues quoque, hoc est gravitas levitasque. si enim aliquid velocius ad imum ’movetur, causa velocitatis est gravi- tatis accessio; quamvis enim gleha quaedam eiusdem magnitudinis semper remaneat, tameu quo propius ad imum accedit, gravitatis etiam maior erit accessio. atqui alibi docuimus, nullum fiuitum vim habere infinitam. quare convenit fieri non posse, ut corpora, quae moveutur, infinitam propensiouem possideant, uec motus celeritatem iufiuitam habebunt; quamobrem rationi cousouum est, ut loca sint terminata. Aristoteles autem sermonem suum ad finem uou de- duxit, ut quod eius supererat, delude declararet.

Et quouiam ea omnia, quae dixerat, ut plurimum ex motione desumuntur, deinceps ohiectionem quandam adinxit, quae est eiusmodi:

Non est iucougruum, ut quispiam existimaret, elementorum motus minime illis secundum naturam iuesse, ut ex hoc deduceret, elemeuta defiuita loca, quibus termiuentur, non habere, sed violenter moveri, quo moventur, quateuus nempe vi aliqua ad ea protruduntur, siquidem ignis sursum ijergit extrusione et coercitione, similiter [terra] deorsum, in quantum scilicet truditur et coercetur. cuius sen- tentiae Stratonem Physicum fuisse existimatur, et Epicurwm quo [*](21 gravitatis Al, procul dubio per emendationem: translationis codd. corrupte 38 terra supplevi duce Al; post coercetur codd. add. sursum At vero is cum naturae ordinem minime insequatur, physice non loquitur legit Al post deorsum non bene 39 ’] Stoter codd.: om. Al; cfr, Simpl. p. 267,30.)

Quin etiam rationibus et iis quidem, quae ex prima pliilosophia (metaphysica dicta) petuutur, doceri potest mundum unum esse, haec autem explicatio iuxta hunc ordinem procedit. etenim invenimus corpus, quod in orbem fertur, motu sempiterno moveri; quod autem sempiterno motu movetur, eius motus ab infiuita vi proficiscitur, rotundi igitur corporis motus ab immensa quoque vi proficiscetur. si euim motus rotundi corporis a prima causa emanat, et prima quidem causa movet, quoniam immensam vim habet, finitum igitur quippiam non habet; quare convenit, ut primus motor infinitus sit. cum autem corpus omne sit finitum, igitur primus motor corpus non est, quo stante, a materia penitus segregatus ac intellectus quidam erit et [purus] actus, at si plures mundi essent, omnino plura esse corpora oporteret, quae in orbem vertuntur. si vero istaec corpora plura essent, plures quoque motores necessario extitissent. cum autem corpora, quae in orbem torquentur, specie non dififerant, motores etiam specie non different, sique in specie nulla erit diversitas multitudoque in numero tantum invenietur, materiae <id> ratione proveniet; ex hoc igitur coUigi poterit, primos materiae participes esse, atqui ex his, quae dicta sunt, palam est, primum motorem materiae non permisceri. consonum igitur est, ut corpora, quae in circulum feruutur, plura esse non possint; quare plures mundi minime inveniuntur. haec autem ex prima philosophia deprompta fuere.

Verum aliis etiam modis considerantibus perspicuum erit, mundum unum esse, cum enim tria genere sint elementa corporata (siquidem eorum inclinatione discrepant) tria etiam eorum loca omnino erunt. sique tria loca hoc in mundo Ι erunt, quinimmo mundus his Ι. 15 r tribus locis constituitur eorumque locus est, necessario fit, ut nuUus alius locus relinquatur: unus namque corporis eius, quod mergitur

Ac de corporeis quidem elementis deque eorum locis, quot numero absoluto sint, ex lis, quae diximus, perspicere possumus; quibus etiam declaravimus, mundum unum esse oportere ac fieri non posse, ut plures existaut. nunc autem dicamus eum primo interire non posse, sed antea de eo quaesierimus atque obiectioni responsum afferemus, quae quidem ex se aliqua ex parte explicata ac manifesta existit. baec autem talis sit. omnibus in rebus, quae suapte natura proprii termini ambitu necessario non clauduutur, neque ex boc defectus aliquis eis contingit, quo omuiuo unae tautum vel inveniri vel effici debeant, incongruum non est, ut plures res similes inveniautur vel efficiantur. quare satis constat, ea omnia istaec esse, quibus materia permiscetur, siquidem in bis, quouiam aliud, quod est forma, invenitur, aliud vero, quod [simul cum] materia existit, uibil probibet, quin intellectus facultas eorum plura similia concipere possit. bac vero de causa non compre- bendet intellectus (exempli gratia) aeternorum pluralitatem, vel materiae primae, vel si praeter hanc quidpiam primi universi principii quandam similitudinem exprimat, siquidem iu eius termino forma quaedam invenitur, ut omuiuo principii instar unum tautum sit [*](5 quod superfertur emendavi 11 ’] leve Al 21 Quarto] c. 4 26 primo suspectum 31 defectus aliquis Al: alienum aliquid codd.)

Haec pi-oposita dubitatio est. quocirca ad aefpiilibrium rationis duceuda ei-it, ac videudum nobis deiude, quid borum recte, quidve perperam dictum sit, quorum utrumque perspicuura ac manifestum existit. buius eteuim dubitationis solutio boc ordine procedet.

Quod ex omui materia constat, vel dissipatum vel concretum sit, omnino quidem multa esse non potest, quaudoquidem nihil penitus materiae reliuquitur. eteiiim materia non existente, fieri non poterit, ut vel ullo uuquam tempore quippiam inveniatur, cui omnino materia debeat permisceri. muudus autem ex omni materia constat, etenim plures homines sunt, quoniam eorum materiae plures existuut; quodsi quis universam hominum materiam congre- garet eamque unam statueret, unus tautum ex ea homo coustitue- retur. et sane recte facit, quod ad propositionem, quodsi aliquid fiat ex tota sua materia, adiecit verba: quae dissolvi non possent. ea eteuim quorum materia est una, sed forma, quae eidem materiae annectitur, ab ea transferri ac separari potest, nihil prohibet, quiu plura uumero existant.

Praeterea Aristoteles inteudit declarare mundum de omni materia omnino dici, non secundum quod caelum sub aliqua significatione comprehenditur. quibus autem de rebus hoc caeli uomen dicatur, earum nonnullae manifestae ac conspicuae sunt, tertio vero modo caelum dictum constet necesse est ex omni materia omnique corpore, quod sub sensum cadit; alioquin si ex omni eiusmodi corpore non constaret, sed extra caelum corpus aliquod relinqueretur, necesse esset ipmm aut simplex esse, aut concretum; quocunque autem modo se haberet, adhuc vel uatura vel contra naturam extra caelum teneretur. at simplex corpus esse non potest, corpora eteuim genere simplicia duo sunt, uempe quod in orbem et quod per rectam liueam fertur. quod autem in orbem fertur, id docuimus proprium suum locum Ι egredi non posse, siquidem [*](f. 15v) uatura motum contra naturam non adraittit; nihil enim in- venitur, quod illi contrarium existat nee contra naturam, compa- ratione ad id, quod natura existit. verum supremum ac medium corpus, veluti duo corpora sunt, quae ut principia atque extrema [*](1 aedijicia corruptum; iiomen regionis fabulosae exspectes 2 Phoenix] Simpl. 2751 ὁ φοῖνιξ τὸ ὅρνεον 24.25 non secundum—comprehenditur] text, corruptus; conicio Praeterea cum Ar. iniendit . . dici, anlea commemorat, quot modis caelum dicatur. 35 docninius] p. 269b 30 et sq.)

Ex bis itaque quae dicta sunt, perspicuum fit, nullum extra caelum ueque simplex nee concretum corpus esse, quin ne fieri quidem posse, ex eisdem intellegi potest, nam aut simplex est, aut concretum; et si simplex, vel quod in orbem fertur, vel quae per rectam lineam moventur, omnino eruut. sed quod in circulum torquetur, fieri non potest, ut alio in loco moveatur, eius namque naturalis locus is est, qui in circulo consistit. at quod praeter uaturam moveatur, hoc profecto de consuetudine eius uou est. sed quae per rectam lineam moventur, quamvis caelum egrederentur, fieri tameu non potest, ut natura extra caelum consistant; borum uamque covpoimm loca tiaturalia terminata sunt; neque etiam contra naturam; esset enim locus extra caelum, alterius corporis naturae accomodatus, praeter baec quinque autem nullum aliud corpus invenitur: [extra caelum igitur, aliud corpus esse non potest], si vero ex pluribus iunctum extitisset, quid con- so sequatur, iam declaratum est. ex iis igitur., quae dicta sunt, manifestum est extra caelum nullum omnino corpus esse, nea fieri posse, perspicuum est ergo caelum suo complexu universam versam naturalem materiam coutiuere atque ex omni ea constare. rationi igitur consentaneum non est, ut plures quoque mundi vel siut, vel fieri possint, sed unus bic solus perfectusque existit.

Postquam ostendit, universum unum tantum esse, quoniam ex omni constat materia, cum nullum omniuo corpus extra mundum uec sit nee fieri possit, ad alia deinde progreditur inquiens:

Simul etiam perspicuum est, uec locum nee inane [*](f. 15v) nee tempus extra caelum esse.

Horum autem singulorum causa est eiusmotli. locus quideni fieri uou potest ut extra caelum sit, locus enim est id, in (pio corpus esse jiotest ac est, extra caelum autem corpus non est, ergo nec locus etiam. inane mitem est id, in quo corpus non est, sed esse potest, cum autem sennoni earn partem quoque adiunxisset, inane inveuiri posse, elicit, quoniam fieri non potest, ut extra caelum corpus sit, quemadmodum docuimus, omuino etiam fieri non poterit, ut ibi inane existat. qua etiam ratione nee tempus extra caelum erit; tempus enim uaturalium corporum motionis numerus est, cum autem extra caelum naturale corpus non sit, nee extra illud quoque tempus extiterit.

Alexander autem existimavit una cum harum rerum explicatione Aristotelem declarasse, mundum esse aeternum. etenim si ea omnia, quorum esse a tempore terminattir, omniuo corrurapautur, et spbaerae tempore non circumscribantur uec ab eo defectum accipiant, sed aeque semper existant, omnino igitur aeternae dicuntur. ea etenim, quae a temfore defectum accipiunt, tempore corrumpuntur, siquidem ipsa circumscrihere potest et antea posteaque invemtur.

Huic autem sermoni proximum banc in modum delude connectit. itaque ea, quae ibi sunt, non sunt in loco, nee etiam fieri potest, ut tempus ipsa facial senescere.

Haec autem omnia, illi corpori necessario contiuguut, quod in circulum fertur.

In loco autem non est, quoniam locus (iuxta eius sententiam) continentis corporis terminus est, cuius ambitu corpus contentum continetur; corpus autem, quod in orbem torquetur, a nulla quidem re circumscribitur. porro dixit: neque tempus ipsa facit senescere, id uamqvie corpus, ut tempus sit, causa est, tempus motus eius mensura est, id vero tempore minime circum- scribitur, quoniam nullum uec ante nee post tempus invenitur; quod autem tempore non circumscribitur, non corrumpitur, quod vero lion corrumpitur, seuectus ei non contiugit, est etenim senectus Ι via ad interitum. Alexander vero imagiuatur, boc vel [*](f. 16r) de prima substantia ac de motrice causa dictum fuisse; etenim cum nee forma uec uUa perfectio ipsa existat (quia non est nisi actus per se existens), neque etiam tempore afficiatur, cum sit aeterna, ideo transmutationem non admittit. ait deinde: si enim [*](7 verba quoque et (licit (8) addirii 14 Alexander et sq.] laudatur ab Av., sed non eisdem verbis, p. 67 L 17. 18 sed — existant] pro his verbis conicio nee generalionem: nee aeque exist, codd. 35 vel cm. Al. cf. Simpl. Ρ. 287, 21 ἤτοι περὶ τοῦ πρώτου κινοῦντος . . . ἢ περὶ τῆς τῶν ἀπλανῶν σφαίρας; cfr. Av. Ρ. 67 J 39 ideo om. codd.: locus nou admodum integer si eniiti] Simp. p. 288, 1 ὑπὲρ δὲ τὴν ἐξωτάτω φορὰν εἰ μὲν λέγοι, φησί, περὶ, τοῦ πρώτου αἰτίου, εἵη ἂν λέγων τὸ ὑπὲρ τὴν περιφορὰν τῆς σφαίρασ. 5 quoniam et sq.] cf. Simpl. p. 290,5 et sq. 15 minime addidi 16 deinde] 279b 1 24 poetarum] Simpl. p. 288, 14 laudat Homerum 31 ab—pendet emendavi: ex quo etiam ceteris rebus, quae in yeneratione consistunt, communicalae sunt status et vita Al ficticie 39 alioquin et sq.] cf. Simpl. p. 289, 5 et sq.)

His autem explicatis ad disputatiouem de mundo progreditur, utrum genitus sit an ingenitus, et ntrum corruptibilis an incorruptibilis. ante autem, inquit, aliorum bac de re sententias exponere dehemus. eteuim in omni disquisitione non parum confert, dubitationes de re quaesita praemittere, praesertim cum veterum contrarias sententias ante meminerimus. contrariorum enim confirmationes atque probationes swit duhitationes de contrariis. et haec sit prima ratio, quamobrem aliorum opiniones recensemus. secunda vero est, quoniam ea, quae de aliqua quaestione nobis dicenda sunt, magis reddentur credibilia, si eorum, qui de hac quaestione disceptaverunt, oppositas sententias praemiserimus. nos nempe ut uHo modo afficiamur longius abest, quam ut quispiam opinetur, nos contrarias sententias absente auctorediiudicare atque condemnare causamque nostram agere: esset enim res prorsus nobis Ι iudigna philosopbiam pro- [*](f. 16v) fitentibus. ii etenim qui verum iustumque inquirere uolunt, se ipsos sicut positarum sententiarum disquisitores exhibere debent, uon autem adoersarios.

Deinde ponit opiniones aliorum. omnes quidem pbilosopbi muudum generatum esse dicunt, sed non omnes uno atque eodem modo. nonuulli enim dicunt ea ratione esse generatum, ut possit etiam aeternus remanere. quidam vero generatum quidem muudum faciuut, sed quemadmodum quidvis aliud eorum, quae geuerata sunt; omnia euim, quae ortum babeut, iuterire constat, nonuulli autem eum hoc modo generari ac iuterire asserunt, nempe interdum dum generari, interdum vero iuterire.