In Aristotelis Sophisticos Elenchos Commentarius [Sp.]

Οὐ μὴν ἀλλ’ ἐπειδὴ ἄδηλος μέν ἐστι.

Νῦν διδάσκει ὅτι δεῖ τὸν ἀποκρινόμενον ἐρωτώμενόν τι ὁμώνυμον διαίρεσιν αὐτοῦ ποιεῖσθαι καὶ ἐρωτᾶν ἐφ’ οὗ τῶν σημαινομένων ἐρωτᾷ τοῦτο ὁ ἐρωτῶν· εἰ γὰρ μὴ οὕτως ποιήσει, ἄδηλός ἐστι, κἄν τε ἐλήλεγκται, κἄν τε οὔ. οὐκοῦν ἐπειδὴ ἄδηλός ἐστιν εἰ ἐλέγχεται ὁ μὴ διαίρεσιν τοῦ ὁμωνύμου ἢ ἀμφιβόλου λόγου ποιούμενος, δέδοται δὲ τῷ ἀποκρινομένῳ τὸ διελεῖν, εἰ μὴ οὗτος, ὁ ἀποκρινόμενός [ὄ] φημι, διορίζει τὸ ἐρωτώμενον, ἤγουν μὴ διαιρεῖ ἀλλ’ ἀπλῶς λαμβάνει, ἁμαρτάνει καὶ αὐτὸς ἑαυτῷ τοῦ φαινομένως ἐλέγχεσθαι αἴτιός ἐστι. συμβαίνει δ’ ἐντεῦθεν, καὶ εἰ μὴ αὐτὸς ἐλήλεγκται, τόν γε λόγον αὐτοῦ ἐληλέγχθαι· οἷον εἰ ἐρωτηθείη τις ‘ἆρά γε ὁ κύων καύματα ποιεῖ;’, εἶτα ὁ ἀποκρινόμενος εἴπῃ ναὶ πρὸς τὸν ἀστρῷον | ἀποβλέψας, μὴ διέληται δὲ τὰ τοῦ κυνὸς σημαινόμενα, f. 41r αὐτὸς μὲν δοκεῖ μὴ ἐλέγχεσθαι ὡς τὸν ἀστρῷον δοὺς καύματα ποιεῖν, [*](4 an αὐτὸς? 5 οὐδὲ Α Arist.: οὐ al 7 κεκαλυμμένως I δὲ alterum om. Α 8. 9 ἀναφέρηται a 10 ὀφείλειν a: ὀφείλει AI ὑμεῖς corr. Α1: ἡμεῖς al, Apr. 11 τούτους A ἐπάγετε AI: ἐπάγεται a 12 τῶ, ut videtur, I pr.: τοῖς corr. I1 προτάσεων aA: προτέρων I 14 θατέρῳ a Arist.: θατέρων Α: compend. I 15 τῶ συμπεράσματι—ταῖς προτάσεσι Α 18 ἐπειδὴ a Arist.: ἐπεὶ I 19 ὅτι al: ὡς Α 19. 20 ὁμώνυμον ἡ ἀμφίβολον, διαιρεῖν αὐτὸ καὶ Α ἐπὶ ποίου Α 20 ἐρωτᾶ τοῦτο A: δέδωκεν al 21 post ποιήσει add. καὶ διαιρήσει ἥν ἀμφιβολίαν ἡ τὸ ὁμώνυμον Α ἄδηλον Α an ἔσται? 21. 22 εἴτε ἐλέγχεται, εἴτε καὶ μή Α 22 τε I: om. a 23 ἡ τὴν ἀμφιβολίαν τοῦ λόγου A δέ Av: om. al post δὲ add. ἐν τοῖς λόγοις καὶ ταῖς διαλέξεσι Α 24 ὅ delevit v 26 φαιωομένως A, qui variat in reliquis, V: φαινομένου al καὶ scripsi cf. p. 109,21 n.. ὡς al 27 τόν γε scripsi cf. b32: τόν δε (sic) al 28 γε om. Α 29 μὴ διελὼν πρῶτον τὰ Α 30 post δοὺς add. τὰ Α)

Εἰ δὲ τὰ δύο ἐρωτήματα μὴ ἓν ποιεῖ τις.

Νῦν διδάσκει τὴν γένεσιν τῆς ὁμωνυμίας καὶ τῆς ἀμφιβολίας, καὶ φησὶν ὅτι ἀπὸ τοῦ τὰ πλείω ἐρωτήματα ἓν ποιεῖν ταύτας γίνεσθαι· ὡς γὰρ ἐν ἐκείνῳ πλείω ὄντα τὰ ἐρωτώμενα ἓν ἔχει τὸ κατηγορούμενον, οὕτως καὶ ὧδε, εἰ καὶ ἕν ἐστιν ὄνομα, ἀλλ’ οὖν πλειόνων ἐστὶ σὴ μαντικόν. εἰ γοῦν μὴ ἦν ὁ τὰ πλείω ἐρωτήματα ἓν ποιῶν παραλογισμός, οὐκ ἄν ἦν ὁ παρὰ τὴν ὁμωνυμίαν καὶ τὴν ἀμφιβολίαν· εἰ δὲ μὴ ἦν ἀμφιβολία ἢ ὁμωνυμία, ἢ ἀληθὴς ἔλεγχος ἐγίνετο ἢ οὐδ’ ὅλως ἐγίνετο. οἷον εἰ μὴ ἦν τὸ κύων ὄνομα πολλῶν σημαντικόν, ἀλλ’ ἕν τι ἐδήλου, οἷον τὸν ἀστρῷον μόνον, εἰ ἠρωτήθη τις ‘ἆρα ὁ κύων ὑλακτεῖ;’, ἀπέφησε δὲ ὁ ἐρωτώμενος, ἠλέγχθη ἂν κυρίως οὐχί· ἐπεὶ γὰρ μόνον τὸν ἀστρῷον ὁ κύων σημαίνει, εἰ ἐρωτηθείη ἆρα ὑλακτεῖ;’ καὶ ἐρεῖ ὅτι οὐχί, οὐδ’ ὅλως ἐλήλεγκται· εἰ δὲ κατέφησεν, ἠλέγχθη ἄν. πῶς δὲ ὁ ὁμώνυμόν τι ἐρωτῶν πλείω ἐρωτήματα ἐρωτᾷ, δείκνυσι. τί γὰρ διαφέρει τὸ εἰπεῖν ‘ἆρα ὁ Καλλίας καὶ ὁ Θεμιστοκλῆς μουσικοί εἰσι;’ τοῦ εἰπεῖν ‘ἆρα ὁ κύων ὑλακτεῖ;’· ἐπὶ ἀμφοτέρων πλείω τὰ πράγματα· πᾶν γὰρ τὸ ἐρωτώμενον, εἰ μὴ ἀπλοῦν [*](1 ἡ δὲ ἀπόκρισις αὐτοῦ ἐλεγχθήσεται μὴ διελοῦσα τὸ ὁμώνυμον πρῶτον Α διάλεξις a: διάλυσις I 2 φησί om. Α τὸν ἐρωτώμενον συνορῶν Α 2. 3 ὡς ὁμώνυμόν ἐστι τὸ ἐρωτώμενον Α 4 τοῦ ἐρωτωμένου al: αὐτοῦ A καὶ ἀναδυόμενον om. Α 5 δύσερις εἶναι καὶ δύσκολος ὡς μὴ συνεχῆ Α 6 ἐνδελεχησμὸν I καὶ al: ἢ Α τὰ ἐρωτήματα om. Α 7 ὁ ἐρωτώμενος ἀεὶ διαιρεῖν, ἶνα Α post δόξῃ add. δύσερις εἶναι καὶ Α ἐπιχειροίη Α: ἐπιχειρείη al 8 οἰομένου τοῦ ἀποκρινομένου Α 8. 9 ἐκ τούτου συμβαίνειν Α 9 χωρὶς τοῦ διελεῖν τὸ ὁμώνυμον δώσει Α ἀπήντησέ Α 10. 11 τοιαῦτα ἀποκρίνεσθαι ἄνευ τοῦ προσδιορίσαι· ἐπεὶ γὰρ Α 11 προδιελεῖν τὴν ὁμωνυμίαν Α 12 post τοῦτο add. ἤγουν τὸ διαιρεῖν Α 14 τῆς alt. om. Α 15 ὅτι om. v ἀπὸ aA: om. I τοῦ Al: τῶν a 16 ἐρωτώμενα Al: ἐρωτήματα a 18 παραλογισμὸς ποιῶν Α post ἦν alt. add. καὶ Α 19 τὴν alt. om. A(T) post ἀμφιβολίαν add. παραλογισμός Α 20 ἔλεγχος ἐγίνετο I: iuv. ord. a 26 ἐρωτᾶν a 27 γὰρ I: δὲ a)

Εἰ οὖν μὴ ὀρθὸν πρὸς δύο ἐρωτήσεις.

Ἐπειδὴ ἀνοίκειόν ἐστι τῆς διαλεκτικῆς τὸ πρὸς δύο ἐρωτήσεις μίαν ποιεῖσθαι ἀπόκρισιν, μηδὲ τῶν ὁμωνύμων λοιπὸν μία ἔστω ἀπόκρισις· ὡς γὰρ εἰρήκαμεν, ὁ ὁμώνυμον ἐρωτῶν πλείω ἐρωτᾷ. ἀλλ’ οὐδὲ ἐὰν κατὰ πάντων τῶν πραγμάτων τῶν ὑπὸ τοῦ ὁμωνύμου ὀνόματος σημαινομένων ἐστιν ἀληθὲς τὸ κατηγορούμενον. οἷον εἰ ἐρωτήσει τις ‘ἆρ’ ὁ Αἴας ζῷον δίπουν;’, τοῦτο ἀληθὲς μέν ἐστι καὶ κατ’ ἀμφοτέρων τῶν Αἰάντων, οὐ δεῖ δὲ ἀπόκρισιν μίαν ποιῆσαι, καὶ διὰ τὸν τῆς προτάσεως λόγον τὸν λέγοντα ‘μιᾷ ἐρωτήσει μία ἔστω ἀπόκρισις’ (ὦδε δὲ διτταὶ οὖσαι αἰ ἐρωτήσεις ἁπλῆν ἐπιδέχονται τὴν ἀπόκρισιν), καὶ ἵνα μὴ συνεθισθέντες μίαν ἀπόκρισιν διδόναι ἐπί τινων ἀληθῶν ἐρωτημάτων πολλῶν καὶ ἐπὶ ἄλλων μὴ τοιούτων πάθωμεν τοῦτο. οὐδὲν γάρ, φησί, διαφέρει τὸ ὁμώνυμόν τι ἐρωτῆσαι καὶ τὸ τοιαύτην προαγαγεῖν ἐρώτησιν, πότερον ὁ Κορίσκος καὶ ὁ Καλλίας οἴκοι εἰσὶν ἢ οὔ; κἄν γὰρ ἀληθὲς εἴη τὸ εἶναι αὐτοὺς οἴκοι, κἂν τὸ μή, ἀμφοτέρως πολλαὶ αἱ ἐρωτήσεις· οὐ γάρ, εἰ ἀληθὲς εἴη τὸ εἰπεῖν οἴκοι αὐτοὺς εἶναι, μία ἐστὶν ἡ ἐρώτησις.

Tοῦτο δ’ ὅμοιον ὡς εἰ καὶ τὸ αὐτὸ ὄνομα.

Τοῦτο, φησί, τὸ πολλὰ ἐρωτηθέντα ἐρωτήματα μίαν ἀπόκρισιν δοῦναι, ταὐτόν ἐστι τῷ ἐρωτηθέντα τι ὁμώνυμον (τούτου γάρ ἐστι δηλωτικὸν τὸ τὸ αὐτὸ ὄνομα τεθείη τοῖς ἑτέροις· διαφόροις γὰρ πράγμασι τὸ αὐτὸ καὶ ἓν ἐπίκειται ὄνομα), τὸ γοῦν πρὸς πολλὰ ἐρωτήματα ποιήσασθαι μίαν ἀπόκρισιν ταὐτόν ἐστι τῷ ἐρωτηθέντα τι ὁμώνυμον ἀπόκρισιν μίαν δοῦναι. ὥσπερ οὖν οὐ διαλεκτικοῦ τὸ πρὸς πολ|λὰ ἐρωτήματα μίαν ἀπόκρισιν [*](f. 41v) ποιεῖν, οὕτω καὶ τὸ πρὸς ὁμώνυμόν τι τὸ αὐτὸ ποιεῖν. εἰπὼν δὲ μὴ δεῖν ἐπὶ τῶν ὁμωνύμων τὸ ναὶ ἢ οὒ φάσκειν, τὴν αἰτίαν τοῦ μὴ ἀποκρίνεσθαι σθαι τὸν οὕτως ἀποκρινόμενον καὶ τὸ ναὶ ἢ τὸ οὒ λέγοντα τίθησιν. ἔστι δὲ τὸ λεγόμενον τοιοῦτον. ἐπειδὴ πολλαχῶς λέγεται τὸ πρᾶγμα καὶ ἀδύνατόν [*](4 τοῖς διαλεκτικοῖς Α 4. 5 μίαν ἀπόκρισιν ἀποδοῦναι. τὸ ναὶ ἡ τὸ οὔ, δῆλον ὅτι οὐδὲ ἐπὶ τῶν ὁμωνύμων ἔσται μία Α 5 ἔστω I: ἔσται a 6 εἰρήκαμεν a: εἰρήκειμεν I: λέλεκται Α 8 εἴ τις ἤρετο A 9 τοῦτο] πολλὰ ἠρώτησε, κἂν Α μὲν om. Α καὶ om. Α post αἰάντων add. ἀλλὰ καὶ ὁ ἀποκριθεὶς τὸ ναὶ ἠλήθευσεν Α 9. 10 ἀλλ’ οὐ δεῖ ἀπόκρισιν ἀποδοῦναι μίαν πρὸς πλείω ἐρωτήματα καὶ διὰ Α 12 ἀπλῆν Ι: ἀπλῶς a συνεντιθέντες a 15 τὸ a: τὴν I προαγαγεῖν I: προσαγαγεῖν a 17 ἀμφοτέρως ex Arist. scripsi: ἀμφότερον a: compend. I αἱ I: om. a 18 ἡ I: om. a 20 ἐρωτήματα ἐρωτηθέντα A μίαν (ἀπόκρισιν inductum) ποιήσασθαι ἀπόκρισιν A 21 ἐρωτηθέντα v cf. vs. 24: ἐρωτηθέντι aAI 24 ἐρωτηθέντα Av: ἐρωτηθέντι al 25 πολλὰ ἐρωτήματα AI: πολλὰς ἐρωτήσεις a)

Έπεὶ δὲ πῶς αἰτεῖται τὸ ἐν ἀρχῇ δῆλον.

Έπειδή, φησί, δῆλόν ἐστι τί τὸ ἐν ἀρχῇ αἰτεῖσθαι, τότε δὲ οἰόμεθα τὸ ἐν ἀρχῇ αἰτεῖσθαι καὶ λαμβάνειν τὸν ἐρωτῶντα, ὅταν ᾖ σύν- [*](1 δηλῶσαι aA: δηλῶσν I 7 αὐτὸ AI: αὐτὸς a ἀπαρνήσηται Α: ἀπαρνήσεται I: ἀπαρνήσετο a ἔρηται Α: ἔροιτο al 8 φήσῃ ἡ ἀποφήσῃ aA: φήσει ἡ ἀποφήσει I 10 ἴσον ἐστὶ τῷ al: ἤγουν Α μὴ καὶ Α 11 ἀλήθειαν Α: ἀληθὲς a: ἀλη I 12 ἤγουν Α 12. 13 ὅτι ὅτι—φησίν om. Α ἐποιήσατο I 13 ἀποκριθῆναι Α 15 εἶναι al: δοῦναι Α 16. 17 συμβαίνει γὰρ al: ἤγουν τὸ Α 17 τὴν νομιζομένην ἀπόκρισιν om Α 18 δὲ om. Α post δὲ superscr. καὶ I ἐν τῷ ὀγδόῳ τῶν τοπικῶν] c. 11 p. 161a24 sq. 22 καὶ Ι: om. a 24 αὐτοῦ I: αὐτὸ a οὐδὲ Α 25 post ἀποκρίνεσθαι add. λέγει a πολλάκις] cf. p. 169a17 (et p. 65,11 sq.), 177a21.22 27 γινέσθαι (sic) a 28 τὸ AI: τοῦ a ἀληθῶς καὶ κυρίως Α ἀληθοῦς a)

Ἔτι ὅταν τὸ καθόλου μὴ ὀνόματι ληφθῇ.

Ως ἐν παραβολῇ λαμβάνεσθαι ὃ βουλόμεθα λαβεῖν ἐν τῷ ὀγδόῳ τῶν τοπικῶν εἴρηκεν, ὅταν ὃ βουλόμεθα λαβεῖν οὕτως ἐρωτῶμεν ὡς οὐκ αὐτὸ θέλοντες ἀλλὰ δι’ αὐτοῦ ἄλλο βουλόμενοι λαβεῖν, οἷον βουλόμενοι τὴν ἐγκράτειαν λαβεῖν ὅτι ἀρετή ἐστι, μὴ εἴποιμεν ‘ἆρά γε ἡ ἐγκράτεια ἀρετή ἐστιν;’ ἀλλ’ ἆρά γε ὥσπερ ἡ ἐγκράτεια ἀρετή, οὕτως καὶ ἡ ἀνδρεία | καὶ ἡ δικαιοσύνη;’. εἰ οὖν καὶ ἐνταῦθα παραβολὴν τοῦτο λέγει, εἴη ἂν [*](f. 42r) τοῦτο λέγων, ὅτι ὅταν τὸ καθόλου μὴ ὀνόματι, τουτέστι μὴ αὐτὸ καθ’ αὑτὸ ληφθῇ μηδ’ ὡς δι’ αὑτό ὀνόματι γὰρ λαμβάνεταί τι, ὅταν τὸ ὄνομα αὐτόθεν αὐτὸ ληφθῇ, οἷον τῶν ἐναντίων μία ἡ ἐπιστήμη ἢ ἡ ἐγκράτεια ἀρετή, παραβολῇ δέ, ὅταν λόγῳ καὶ μὴ δι’ ἑαυτὸ ἀλλὰ ἄλλου χάριν), ὅταν οὖν τὸ καθόλου παραβολῇ ληφθῇ, ῥητέον ὅτι οὐχ οὕτως δέδωκεν οὐδ’ ὡς ἔδωκεν ἔλαβεν· οὐ γὰρ τὴν ἐγκράτειαν δέδωκεν ἀρετὴν ἀλλὰ τὴν ἀνδρείαν. εἰ δὲ μὴ οὕτως εἴληπται τὸ τῆς παραβολῆς, εἴη ἂν λέγων, ὅταν τὸ καθόλου μὴ ὀνόματι ληφθῇ, ἀλλὰ παραβολῇ καὶ λόγῳ, ῥητέον τὸ καὶ τό. μὴ ὀνόματι δὲ ἀλλὰ λόγῳ ληφθήσεται τὸ καθόλου οὕτως· ἀρά γε ἡ ἔλαφος τετράπους οὖσα διχηλή ἐστι; ναί· τί δέ, ἡ [*](4 προκειμένου Α: προκείμενον a: compend. I 6 ὅτι om. Α αἰτῇ Α 7 τε al: τι Α 9 συνάγουσαι (sic) a 12 τοιαῦται a 15 ἐν τῷ ὀγδόῳ τῶν τοπικῶν] c. 1 p. 156b4 —9 17—19 οἷον βουλόμενοι λαβεῖν ὡς ἡ ἐγκράτεια ἐστιν οὕτως ἐρωτήσομεν· ἆρ’ ὥσπερ Α 19 post ἀρετή alt. add. ἐστιν Α 19. 20 καὶ ἡ δικαιοσύνη καὶ ἡ ἀνδρία Α 20 γοῦν Α 21 τοῦτο om. Α ὅτι al: ὡς Α ἤγουν Α 22 post αὐτὸ alt. add. ἀλλ’ ἄλλου χάριν Α 23 αὐτόθεν aA: αὐτόθι I μία καὶ ἡ αὐτὴ ἐπιστήμη Α 24 παραβολὴ Α λόγῳ v: λέγω al: τὸ καθόλου ἐν λόγω ληφθῇ Α αὑτὸ Α 25 ὅτι al: ὡς A 26 ἔδωκα ubique Α ἔλαβες Α 27 ἀνδρίαν Α 28 τὸ καθόλου post ληφθῇ collocat Α 29. 30 ῥητέον—οὕτως] οἷον πᾶν ἄρα τοιοῦτον· λαμβάνεται γοῦν τὸ παραβολικῶς καὶ ἐξ ὁμοιότητος Α 30. p. 132,1 τί δὲ ἡ αἲξ καὶ τὸ πρόβατον οὐ διχηλά; ναί. πᾶν ἄρα Α)