In Aristotelis Sophisticos Elenchos Commentarius [Sp.]

Εἰ δέ τις ἀξιοῖ διαιρεῖν ὅτι λέγω δέ.

Εἰπὼν ὡς οὐκ ἐγχωρεῖ τὰ σοφίσματα πάντα εἰς τὸ πρὸς τοὔνομα ἀνάγεσθαι καὶ παρὰ τὴν διάνοιαν, ἀπαντήσας δὲ καὶ πρὸς τοὺς ἴσως ἀντιπεσόντας καὶ φήσαντας δυνατὸν εἶναι διὰ τῆς διαιρέσεως ἀνάγεσθαι εἰς αὐτὰ καὶ δείξας, ὅτι κἂν δώσομεν πάντα εἰς ταῦτα ἀνάγεσθαι, ἀλλ’ οὖν πάλιν καὶ οὕτως οἱ παρὰ τὴν διάνοιαν καὶ οἱ πρὸς τοὔνομα οἱ αὐτοί εἰσι, νῦν εὐθύνει καὶ τὸν ἀξιοῦντα λόγον κατὰ διαίρεσιν ἐρωτᾶν. καὶ πειρᾶται ἀνατρέπειν αὐτὸν λέγων ὡς εἴ τις οὕτως ἀξιοῖ λέγων οὕτω καὶ ἐρωτῶν ῾ἆρ᾿ ἔστι σιγῶντα λέγειν; ἔστι δὲ σιγῶντα ὅ τε μὴ λαλῶν ἄνθρωπος καὶ τὰ σιγώμενα᾿ (τοῦτο γὰρ δηλοῖ διὰ τοῦ τὰ μὲν ὡδί, τὰ δ’ ὡδί· τὰ γὰρ οὕτως εἰσὶ σιγῶντα ὡς δύναμιν μὲν ἔχοντα τοῦ λαλεῖν, νῦν δὲ σιγῶντα, τὰ δὲ οὕτως ὡς μὴ πεφυκότα λαλεῖν), εἴ τις οὕτως ἐρωτᾷ, οὐ καλῶς ἀξιοῖ, ὅτι καίπερ τῆς ἀξιώσεως ἀπρεποῦς οὔσης ἐπὶ μὲν τῶν πολλαχῶς λεγομένων ἴσως ἄν τις κατὰ διαίρεσιν ἐρωτήσῃ, ἐπὶ δὲ τῶν μὴ πολλαχῶς πῶς ἐνδέχεται διαιρεῖν; ὃ γὰρ μὴ οἴεται πολλάκις αὐτὸς ὁ ἐρωτῶν ὁμώνυμον εἶναι ἀλλ’ ἀγνοεῖ, μάταιόν ἐστι διαιρεῖν αὐτὸν τοῦτο, μᾶλλον δὲ ἀδύνατον. ἄλλως τε καὶ παρὰ τὴν διαλεκτικὴν μέθοδον τὴν ἀξίωσιν ποιεῖται ὁ οὕτως ἐρωτῶν· διδασκόντων γάρ ἐστι τὸ διαιρεῖν ποσαχῶς λέγεται τὸ πρᾶγμα, οἷον ὀξὺ φέρε εἰπεῖν λέγεται καὶ ἡ φωνὴ καὶ ὁ ὄγκος, καὶ ὀξεῖα μὲν φωνή ἐστι τόδε, ὄγκος δὲ τόδε. τῶν διδασκόντων [*](1 post τοιοῦτον add. ἐστὶν Α ἤγουν a 3 ταὐτὰ Α καίτοι οὗτοι a 4 τοιοῦτόν a2AI: τοιοῦτος a1 ἤγουν a 5 τὸ a εἰρημένον a2: εἰρήκαμεν a1 7 post ἔλεγχοι add. οἱ διαλεκτικοὶ a 8 οἱ alteram AI: om. a 9 ὁ (post οἷον) Α 10. 11 ὡς—συναγομένων postea add., lit videtur, A1 14 παρὰ I: πρὸς a διαίρεσιν a1 δὲ Ι: τὲ a ἴσων a1 16 αὐτὰ v: αὐτὸ a: compend. I 17 πάντες καὶ οὗτοι a2 διάνοιαν I: διαίρεσιν a 18 λόγων a1 19 αὐτὸν a1: αὐτὴν a2I 21. 22 τὰ μὲν γὰρ—νῦν δὲ σιγῶντα om. a1 22 γὰρ Ι: om. a2 ἔχοντα τοῦ a2: ἔχοντες Ι 23 τις a: τι I 24 μὲν vb: δὲ (ex versu sequenti illatum) al 26 αὐτὸς aA; αὐτὸ I 27 αὐτὸν Α: αὐτὸ al 28 ἄλλως τε al: ἔπειτα Α 29 ὁ om, Α διδάσκων a1 ποσαχῶς—p. 87, 1 διαιρεῖν a: ποσαχῶς—πρᾶγμα Α: om. I πολλαχῶς a1)

Έ̀πεὶ καὶ ἐν τοῖς μὴ διπλοῖς τί κωλύει τοῦτο ποιεῖν;

Εἰπὼν ὅτι ἐνίοτε τὸ ἐρωτώμενον καίτοι πολλαχῶς λεγόμενον οὐ δοκεῖ πολλαχῶς λέγεσθαι (ὃ δὲ μὴ οἴεται πολλαχῶς λεγόμενον, πῶς ἄν διέλοι ὁ ἐρωτῶν;), νῦν ὡς ἀπ’ ἐκείνων ἐπάγει τὸ λεγόμενον τὸ ἐπεὶ καὶ ἐν τοῖς μὴ διπλοῖς. ἔστι δὲ τὸ λεγόμενον τοιοῦτον, ὅτι πῶς φῄς, Ἀρι- στότελες, ὅτι δεῖ τὸ ἐρωτώμενον ὁμώνυμον εἶναι , ἵνα ἡ κατὰ διαίρεσιν προβαίη ἐρώτησις; δυνατὸν γὰρ καὶ ἐν τοῖς μὴ διπλοῖς, τουτέ- ’στι μὴ ὁμωνύμοις, τοῦτο ποιεῖν, ἤγουν τὸ κατὰ διαίρεσιν ἐρωτᾶν. εἶτα καὶ πῶς ἐνδέχεται τὰ μὴ πολλαχῶς ἀλλὰ μοναχῶς λεγόμενα διαι- ροῦντας ἐρωτᾶν, διδάσκων ἐπάγει ἆρά γε αἱ ἐν τοῖς τέσσαρσι μονά- δες ἴσαι εἰσὶ ταῖς δυσὶ δυάσιν, ἤτοι ἆρα αἱ τέσσαρες μονάδες ἴσαι εἰσὶ ταῖς δυσὶ δυάσι; λέγω δὲ οὐχὶ ἑκάστην τῶν μονάδων ἴσην τῇ δυάδι, ἀλλ’ ὁμοῦ τὰς τέσσαρας μονάδας ἴσας ταῖς δυσὶ δυάσι. τὸ δὲ εἰσὶ δὲ υάδες αἱ μὲν ὡδὶ ἐνοῦσαι αἱ δὲ ὡδί ἴσον ἐστὶ τῷ λέγω δὲ ὡδὶ μὲν ἴσας ὡδὶ δὲ μή , ὁμοῦ μὲν τὰς δύο δυάδας ἴσας ταῖς τέσσαρσι μονάσιν, ἑκάστην δὲ τῶν μονάδων ἑκάστῃ τῶν δυάδων οὐκ ἴσας.’ καὶ ἵνα σαφέστερος ὁ λόγος γένηται, οὕτως αὐτὸν δέξῃ· αἰ τέσσαρες μονάδες ὡδὶ μὲν ἐνοῦσαι καὶ λαμβανόμεναι ἴσαι εἰσὶ ταῖς δυσὶ δυάσιν , ὡδὶ δέ, ἤγουν μία ἑκάστη τῶν μονάδων μιᾷ τῶν δυάδων, οὔ. εἴ τις οὖν οὕτως, φήσουσιν ἐκεῖνοι, τὴν | ἐρώτησιν ποιήσεται, κατὰ διαίρεσιν ἠρώτησε f. 29^ καίτοι μήτε τῶν μονάδων μήτε τῶν δυάδων πλεοναχῶς λεγομένων. εἶτα καὶ ἕτερον παράδειγμα τίθησι τὸ ἆρα τῶν ἐναντίων μία ἐπιστήμη; [*](1 ἡ ἀπάτην a^I: ἡ ἀπάτη a^ "2 εἰ a-’I : καὶ a’ 3 πολλαχῶς a* 4 τοιοὐ- τοιούτων e τοσούτων corr. I G ὁ I: om. a 7 fort, δόξειεν sive δόξει ἄν; (av) δόξειεν V 9 οὐ δοκεῖ AI: οὐκ εὐδοκεῖ a’"’: οὐδ’ ὃ a’ 10 post οἴεται add. τὸ a'- διέλοιτο Α 11. 12 νῦν — ὅτι al: νῦν τὸ λεγόμενον τοῦτο ὡς ἀπ’ ἐκείνων ἐπάγει πρὸς ἑαυτὸν δῆθεν λέγοντα μὴ δυνατὸν εἶναι τὰ μὴ ὁμώνυμα κατὰ διαίρεσιν ἐρωτᾶν· καὶ φησὶ Α 11 ἐπεκείνων a- 11. 12 τὸ ἐπεὶ — τὸ λεγόμενον om. a’ 12 πῶς — 18 δυάσιν bis habet Α φὴς aAi^l: λέγεις A^ 12. lo ἀριστοτἐλης a 13 ὅτι aIAi>: ὡς A» 13. 14 εἶναι ὁμώνυμον , ἶνα κατὰ διαίρεσιν προβαίη ἡ ἐρώ- τησις Aa 14 post γὰρ add. ἐστὶ aA" καὶ om. a’ 14. 15 ἤγουν ἐν τοῖς ὁμωνύμοις A’l 16. 17 εἶτα διδάσκων πῶς καὶ ἐν τοῖς μὴ ὁμωνύμοις ἔστι κατὰ διαίρεσιν ἐρωτᾶν Aa 17 γε om. A^ ταῖς a 18 εἰσὶν ἴσαι A^i ἤγουν a 19 εἰσὶ iterat I δὲ AI: cm. a 23 ἑκάστην Α: ἑκάστη a’-’ I: κατὰ a’ ἑκάστη Ala’-: ἑκάστας a’ 24 σφἐστερος 1: ἔτι σαφέστερος Α: δι’ ἕτερον a διεξῄει a- 2G post μιᾷ add. ἑκάστῃ a-)

Ἔτι τὸ φάναι ἢ ἀποφάναι ἀξιοῦν.

Ἔτι ἀναιρεῖ τοὺς κατὰ διαίρεσιν ἐρωτῶντας, καὶ φησί· τὸ τὴν πρότασιν τάσιν οὕτως ἐρωτᾶν ὡς ἀναγκάζεσθαι τὸν ἀποκρινόμενον ἢ τὸ ῾ναί᾿ ἢ τὸ ῾οὔ᾿ λέγειν (ταῦτα γὰρ εἶπε φάναι ἢ ἀποφάναι) οὐ δεικνύντος ἀλλὰ πεῖραν λαμβάνοντος τοῦ ἀποκρινομένου εἰ γινώσκει τὸ ἐρωτώμενον. πῶς οὖν ἐνδέχεται τὸν ἀπόπειραν ποιούμενον διαιρεῖν καὶ διδάσκειν τὸν ἐρωτώμενον ὃ ζητεῖ μαθεῖν εἰ οἶδεν; ἡ γὰρ πειραστικὴ οὐ διδασκαλική ἐστιν, ἵνα δῆλα ποιῇ τὰ πράγματα, ἀλλὰ διαλεκτική τις, ὡς καὶ ἐν τοῖς προρρηθεῖσιν εἴπομεν, καὶ θεωρεῖ οὐ τὸν εἰδότα ἀλλὰ τὸν προσποιούμενον εἰδέναι ἀγνοοῦντα δέ.

῾Ο μὲν οὖν κατὰ τὸ πρᾶγμα θεωρῶν τὰ κοινὰ διαλεκτικός ἐστιν.

Ἐμφήνας διὰ τοῦ εἰπεῖν, ὅτι ἡ πειραστικὴ διαλεκτική τίς ἐστιν, ὅτι μὴ ταὐτόν ἐστι πειραστικὴ καὶ διαλεκτικὴ ἀλλὰ διάφοροι, ἀκολούθως τὴν διαφορὰν αὐτῶν παραδίδωσι, καὶ τὸν μὲν κατὰ τὰ κοινὰ θεωροῦντα τὸ πρᾶγμα (οὔτω γάρ ἐστι τὸ ἐξῆς τῆς λέξεως· [ὡς] κοινὰ δὲ λέγει πᾶσιν ἡ τοῖς πλείστοις ἢ τοῖς σοφοῖς), τοῦτον καλεῖ διαλεκτικόν, τὸν δὲ ἐκ τῶν δοκούντων τῷ ἀποκρινομένῳ πειραστικόν (τοῦτο γὰρ λείπει), τὸν ἐκ τῶν φαινομένων ἐνδόξων μὴ ὄντων δὲ σοφιστικὸν καὶ ἐριστικόν. πῇ δὲ διαφέρει ὁ σοφιστικὸς τοῦ ἐριστικοῦ, μετ’ ὀλίγον ἐρεῖ.

Καὶ συλλογισμὸς ἐριστικὸς καὶ σοφιστικός ἐστιν εἷς μὲν ὁ φαινόμενος.

Παρακατιὼν μὲν φαίνεται παραδοῦναι μέλλειν διαφορὰν ἐριστικοῦ καὶ σοφιστικοῦ. νῦν δὲ ὡς ἓν λαμβάνει τὸν ἐριστικὸν καὶ σοφιστικὸν συλλο- [*](2 ἐστι AI: om. a 3. 4 τοῦ διδάσκεν τὸ Α 8 φησίν· ὡς τό Α 9 ὥστε ἀξιοῦν τὸν ἀποκρινόμενον καὶ ἀναγκάζειν Α 9. 10 τὸ ὃν a1 10 λέγειν al: δοῦναι Α post οὐ add. τοῦ Α 11 ἀλλὰ al: ἤγουν τοῦ ἀποδεικτικοῦ καὶ διδάσκοντος. ἀλλὰ τοῦ πειραστικοῦ· τουτέστι τοῦ ἐριστικοῦ· τοῦ Α 12 post ποιούμενον add. καὶ ζητοῦντα γνῶναι εἰ ἐπιστήμων ἐστὶν ὁ αὐτῶ προσδιαλεγόμενος Α τὸ (post διδ.) Α 13 post πειραστ. add. ἤγουν ἡ ἐριστικὴ Α οὐ διαλεκτικὴ a1 14 ποιῇ I: ποιεῖ a: ποιήση Α 15 εἴπομεν] c. 8 p. 169b25 22 ὡς delevi δὲ I: om. a 26 ἐρεῖ] p. 171b25 sq. 29 φαίνεται om. a1 ante μὲν add. a2 μέλλειν scripsi: μέλλει a1I: μέλλει δὲ a2)

Ὥστε ὅ τε περὶ τῶνδε φαινόμενος συλλογισμὸς ἐριστικὸς λόγος.

Δύο εἰπὼν ἐριστικοὺς συλλογισμούς, τόν τε κατὰ τὸ σχῆμα ἡμαρτημένον καὶ τὸν μὴ ἐκ τῶν οἰκείων ἀρχῶν τῆς προκειμένης μεθόδου φαινόμενον δὲ ἐκ τούτων, νῦν συνάπτει τούτους, ἢ μᾶλλον ἓν ὄνομα καὶ ἀμφοτέροις τίθησιν. ἐριστικὸς γάρ ἐστι λόγος καὶ ὁ περὶ τῶνδε φαινόμενος, περὶ τῶνδε φαινόμενον λέγων τὸν μὴ κατὰ τὸ σχῆμα ὑγιῆ. καὶ ὁ κατὰ τὸ πρᾶγμα δὲ φαινόμενος, κἂν ὑγιὴς μέν ἐστι κατὰ τὸ σχῆμα [*](1 post τὰ add. περὶ ἀληθῆ Α post ἐριστικὰ add. ἀλλὰ διαλεκτικά a 2 γαραφαὶ (sic) I 3 ἐν τῷ πρώτῳ τῶν τοπικῶν] c. 1 p. p. 101a 15—17 4 ἢ prius om. 5 ψευδογραφῶν a 8 ἔσται a: om. Ι 12 περιγράφειν a2: παραγράφειν a1I 13 ἐνγγράφειν a1 14 ὁ I: om. a 15 τοῦ μὲν corr. I 16 ἐντὸς a2I: ἐκτὸς a1 19 ψευδῶν a: ψευδῶσ I ὅτι a: ὁ I 21 ὁ om. a1 24 τοῦ πράγματος al: ἀρχῶν Α 26 ὅ τε a Arist.: ὁ I(u C) 32 λέγων scripsi: λέγοντες I: λέγοντος a1: λέγοντα a2: λέγει v μὴ om. a2 33 κατά alt. om. a2)