In Aristotelis Sophisticos Elenchos Commentarius [Sp.]

Ἔτι παρὰ τὸ τὸ ἐν ἀρχῇ μὴ ἐναριθμουμένου.

Τὸ ἐν ἀρχῇ αἰτεῖσθαι καὶ λαμβάνειν ὅτι παρὰ τὸ μόριόν ἐστι τοῦ ἀληθινοῦ συλλογισμοῦ καὶ διὰ ἔλλειψιν τοῦ ἀληθοῦς γίνεται ἐλέγχου, πολλάκις εἴρηται. οὕτως οὖν δείξας διὰ τῆς ἐπαγωγῆς ὅτι παρὰ τὰ μόρια τοῦ ἀληθινοῦ συλλογισμοῦ τὸ ψεῦδος καὶ οἱ φαινόμενοι ἔλεγχοι γίνονται, συμπεραίνεται λέγων ὥστε ἔχομεν παρ’ ὅσα γίνονται οἱ παραλογισμοί· παρὰ πλείονα μὲν γὰρ τῶν τρόπων τούτων οὐδεὶς ἂν γένοιτο, παρὰ δὲ τὰ εἰρημένα ἔσονται πάντες.

Ἔστι δὲ ὁ σοφιστικὸς ἔλεγχος.

Τοὺς σοφιστικοὺς ἅπαντας καὶ φαινομένους συλλογισμοὺς ἀναγαγὼν εἰς τὴν τοῦ ἐλέγχου ἄγνοιαν, ἔτι γε μὴν διδάξας ὡς οἱ σοφιστικοὶ ἔλεγχοι διὰ ἔλλειψιν τοῦ κυρίως καὶ ἄλη ἀληθοῦς ἐλέγχου γίνονται, καὶ διὰ τῆς ἐπαγωγῆς τὸ λεγόμενον πιστωσάμενος, ἐφιστάνει λέγων ὅτι ὁ σοφιστικὸς ἔλεγχος οὐχ ἀπλῶς ἐστιν ἔλεγχος, ἀλλὰ πρὸς τὸν ἀποκρινόμενον δοκεῖ εἶναι ἔλεγχος. εἰ μὲν γὰρ τύχῃ οὗτος εἶναι τῶν ἀμαθῶν, συγχωρήσει τε τὰ λεγόμενα, οἷα ἄν ὦσι, καὶ ἀπατηθήσεται, καὶ δοκήσει ἐλεγχθῆναι. εἰ μέντοι γε τῶν συνιέντων τις εἴη, οὐκ εὐθὺς ὁμολογήσει τὰ ἐρωτώμενα, κἀντεῦθεν ἐπίσχει καὶ τὸν δοκοῦντα ἐλέγχειν καὶ συλλογίζεσθαι. ὡσαύτως δὲ καὶ ὁ σοφιστικὸς συλλογισμὸς οὐχ ἁπλῶς ἐστι συλλογισμὸς ἀλλὰ πρός τινα, ἤγουν τὸν ἀγνοοῦντα τὰς δυνάμεις τῶν λέξεων καὶ πρὸς τὸν συγχωροῦντα τὸ μὴ ἀπλῶς λεγόμενον ὡς ἁπλῶς λέγεσθαι καὶ τὰ λοιπὰ πάντα. [*](1 ἄρα v: ἔτι Ι: ἐπὶ a: om b 4 τοῦτον I: τοῦτο a 8 ἐπιορκήσειν I: ἐπιορκίζειν a ἐπιώρκη a1: ἐπιόρκησεν a2 10 εἰσι a2I: ᾖ a1 12 τὸ τὸ I: τὸ μὴ τοῦ a 15 πολλάκις] velut p. 61,24 sq. 16 ante φαινόμενοι add. λεγόμενοι Α 18 πλείονας A 19 πάντα a 23 ἀληθῶς v 26 τύχοι Α 27 post οἷα add. δ’ al: om. Α δόξει Α 28 γε AI: om. a 29 ἐπίσχει a: ἐπίσχῃ AI: fortasse ἐπισχήσει 30 post συλλογισμὸς prius add. ὁ Α 31 ἤγουν iteratum delevit Α post ἤγουν add. πρὸς Α)

Παρὰ πόσα δὲ ἐλέγχονται οἱ ἐλεγχόμενοι.

Πάρ’ ὅσα μέν, φησί, φαινομένως ἐλέγχεσθαί τινες δοκοῦσιν, εἴρηται, καὶ ὡρίσθησαν οἱ φαινόμενοι ἔλεγχοι, καὶ δέκα καὶ τρεῖς εἰσιν οἱ πάντες· ὧν πάντων ἢ ἐνίων παραλαμβανομένων ὁ παραλογισμὸς καὶ ὁ φαινόμενος ἔλεγχος γίνεται. παρ’ ὅσα δὲ ἄλη θὼς ἐλέγχονται οἱ ἐλεγχόμενοι, οὐδεὶς ἀριθμῆσαι ἢ παραδοῦναι δύναται οὐδὲ εἰς ἀριθμόν τινα θεῖναι ὡρισμένον τοὺς τρόπους δι’ ὧν ἐλέγχονται οἱ ἀληθῶς ἐλεγχόμενοι· ὅσαι γὰρ ἀποδείξεις, τοσοῦτοι δύνανται καὶ ἔλεγχοι γίνεσθαι πρὸς τοὺς μὴ τιθεμένους τὸ συναχθὲν ἐκ τῶν δοθέντων συμπέρασμα λαβοῦσι τὴν ἀντίφασιν. οὐ δεῖ οὖν, φησί, πειρᾶσθαι λαμβάνειν δι’ ὅσων καὶ οἵων τοὺς ἀληθεῖς ἐλέγχους ποιοῦσιν οἱ ἀληθινῶς ἐλέγχοντες, εἰ μή τις εἴη τὰς ἐπιστήμας πάσας εἰδὼς καὶ ἐν πάσαις ἔχων τὸ ἀκρότατον· εἰ γὰρ μὴ τοιοῦτός ἐστι, πῶς ἄν δυνηθείη ἀληθῶς ἀπελέγχειν τὸν ἔν τινι ἐπιστήμῃ σφαλλόμενον; τοῦτο δέ, τὸ πάσας εἰδέναι, οὐ μιᾶς ἐστι τέχνης καὶ ἀδύνατον· ἄπειρα γὰρ τὰ ἀληθῶς δεικνύμενα· ἄπειροι ἄρα καὶ οἱ ἀληθεῖς ἔλεγχοι. ἐν δὲ τῷ ἄπειροι γὰρ ἴσως αἱ ἐπιστῆμαι τὸ ἴσως εἶπε κατὰ τὴν ἑαυτοῦ δόξαν· ἀιδίου γὰρ ὄντος κατ’ αὐτὸν τοῦ κόσμου, ὡς ἐν τῷ Περὶ οὐρανοῦ αὐτῷ δέδεικται, ἐπ’ ἄπειρον καὶ αἱ ἐπιστῆμαι αὐξηθήσονται. οὐ δεῖ μὲν οὖν ζητεῖν κατὰ πόσους τρόπους οἱ ἀληθεῖς ἔλεγχοι γίνονται. ὅτι δὲ ὅλως εἰσὶν ἀληθεῖς ἔλεγχοι ὥσπερ καὶ φαινόμενοι, δῆλον. ὅσα γάρ, φησίν, ἔστ’ ἱν ἀποδεῖξαι τῇ καλουμένῃ ἐπ’ εὐθείας δείξει, ἔστι καὶ δι’ αὐτῆς καὶ διὰ τῆς ἀδυνάτου δείξεως ταῦτα συστῆσαι καὶ ἐλέγξαι τὸν μὴ συγχωροῦντα τὸ συνηγμένον ἐκ τῶν τεθέντων ἀλλὰ τὸ ἐναντίον τιθέντα τῷ ἀληθεῖ· [*](3 σημαίνει a 4 παρὰ AI: om. a 5 post πρᾶγμα add. τὸ a τόδε τι μόνον Α ἤτοι AI: ἤγουν a 6 οὐδ’ AI: οὐχ a οὑν AI: om. a 13 ἐλεγχόμενοι om. I 15 εἰσιν a2I: ᾖ a 19 ὅσα a1 20 τοιοῦτοι Α δύναται a γίνεσθαι γίνεσθαι aI: δείκνυσθαι A 24 post γάρ add. καὶ a 26 τὸ om. a1 οὐδεμιᾶς Arist. v ἐστι I: om. a 29 τῷ al: τοῖς A v ἐν τῷ Περὶ οὐρανοῦ] I 10 —11 1 30 αὐτῷ om. Α αἱ om. a μὲν om. Α 34 ἀδυνάτου iteratum a 35 θῶ a)

Ἀλλὰ μὴν καὶ οἱ ψευδεῖς ἔλεγχοι ὁμοίως ἐν ἀπείροις.

Ἄπειροι μέν εἰσι, φησίν, οἱ ἀληθεῖς ἔλεγχοι, ἄπειροι δὲ καὶ οἱ ψευ- δεῖς. ψευδεῖς δὲ ἐλέγχους οὐ τοὺς σοφιστικούς φησιν ἐνταῦθα ἀλλὰ τοὺς δοκοῦντας μὲν εἶναι ἀπὸ τῶν οἰκείων ἀρχῶν τῆς ἐπιστήμης, περὶ ἧς τὸν λόγον ποιοῦνται, μὴ ὄντας δέ. ὥστε ἐπειδὴ ἄπειροι οἱ ἀληθεῖς εἰσιν ἔλεγχοι, ἄπειροι ἄν εἶεν καὶ οἱ ψευδεῖς. καὶ τὰ μὲν λεγόμενα δῆλα. ἡ δὲ λέξις ἡ οἷον κατὰ γεωμετρίαν ὁ γεωμετρικὸς ἐλλιπῶς εἴρηται. εἴη δ’ ἂν τὸ πλῆρες τοιοῦτον· ὁ γεωμετρικὸς ψευδὴς ἔλεγχος κατὰ γεωμετρίαν ἐστὶν ὁ παρὰ τὰς ἀρχὰς τῆς γεωμετρίας γινόμενος, ὁποῖος ἦν ὁ τοῦ Βρύ- σωνος τετραγωνισμός. οὐ μόνον δὲ τοὺς μὴ ἀπὸ τῶν ἀρχῶν ὡρμημένους τῆς ἐπιστήμης, ὑφ’ ἥν ἐστι τὸ πρόβλημα, δοκοῦντας δὲ εἶναι ψευδεῖς ἐλέγχους φησὶν ἀλλὰ καὶ τοὺς ἐκ τῶν οἰκείων μὲν τῆς ἐπιστήμης ἀρχῶν κατά τι δὲ παραλογιζομένους, οἷά εἰσι τὰ τοῦ Εὐκλείδου [ ψευδογραφή- [*](f. 26r) μάτα.

Δῆλον οὖν ὅτι οὐ πάντων τῶν ἐλέγχων.

Εἰπὼν ὅτι ἄπειροί εἰσιν οἱ ἀληθεῖς ἔλεγχοι καὶ ἐν πάσαις ταῖς ἐπι- στήμαις δυνάμενοι γίνεσθαι, ὁμοίως δὲ ἄπειροι καὶ οἱ ἐναντίοι τούτοις ψευδεῖς συλλογισμοί (κατὰ πᾶσαν γὰρ τέχνην ἐγχωρεῖ γίνεσθαι καὶ τούτους), φησὶν ὅτι τὸ παραδοῦναι ἐλέγχους καθολικοὺς πάντων τῶν ψευδῶν συλλο- γισμῶν οὐ τῆς παρούσης ἐστὶ σκέψεως. νῦν γάρ, φησίν, οὐ ληπτέον τόπους καὶ ἀρχὰς πάντων τῶν ἀληθῶν ἐλέγχων ἀλλὰ τῶν παρὰ τὴν διαλεκτικήν· τοῦτο δέ ἐστιν, ἤτοι τὸ τοῦτο ποιῆσαι, οἰκεῖόν ἐστι [*](1 συλλογισμὸς scripsi: συλλογισμὸν al 2 ἐπιστήμονα Ι: ἐπιστήμης a 8 τὰς prius a2: om. al τὰς alt. addicJi 9 μέλλει I: μέλλοι a 11 ὁμοίως ἐν ἀπείροις om. I 12 μέν om. Α 13 ἐνταῦθα φησὶν Α 11 ἐλλείπως a 18 τὸ δὲ πλῆρες, omisso εἴη ἄν, Α 19 ἔστι δὲ ὁ Α τὰς γεωμετρικὰς Α 23 post τὰ add. παρὰ a^ 26 καὶ om. Α 27 post δὲ add. καὶ a οἱ Al: om. a 28 γενέσθαι Α 29 ὅτι περὶ τὸ δοῦναι a* 32 δέ om. Α ἤτοι Al: ἤγουν a)

Ἔχομεν ἄρα παρ’ ὅσα πάντες εἰσὶν οἱ ψευδεῖς ἔλεγχοι, ἤτοι οἱ σοφιστικοί. εἰ δὲ γινώσκομεν ὅπως γίνονται καὶ διὰ ποίας αἰτίας, εὔδηλον ὡς καὶ τὰς λύσεις τούτων ἔχομεν· ἃ γὰρ ἐνιστάμενοι προφέρομεν τοῖς συλλογιζομένοις παρ’ ὁμωνυμίαν ἢ ἀμφιβολίαν ἢ κατά τινα τῶν λοιπῶν τρόπων, ταῦτα ἂν εἶεν καὶ λύσεις αὐτῶν. ὅταν γὰρ ὁ σοφιστὴς ἐλέγχῃ τὸν λέγοντα τὸν κύνα μὴ ὑλακτεῖν, ὡς ὑλακτοῦντος δηλονότι τοῦ χερσαίου, αὐτοὶ ἐνιστάμενοι ὡς περὶ ἄλλου τὴν ἀπόκρισιν δόντες εἴημεν ἄν ἐκ ταύτης τῆς ἐνστάσεως λύοντες καὶ τὸν φαινόμενον ἔλεγχον. ἐπειδὴ δέ, φησίν, ἔχομεν παρ’ ὁπόσα γίνονται οἱ σοφιστικοὶ ἔλεγχοι, ἔχομεν ἄρα καὶ παρ’ ὁπόσα γίνονται οἱ φαινόμενοι. τοῦτο δὲ καὶ ἐν τοῖς ἄνωθεν [*](1 τῆς διαλεκτικῆς Α παραδιδομένοις AI: παραδεδομένοις a τρόποις Α 2 ἐν ut e vs. 3 illatum delevi 3 ἁπάσῃ AI: πάση a 5 καὶ AI: om. a ἐλέγχοντα AI: ἔλεγχον a 6 πάντως a 7 ὁ AI: om. a τοιοῦτο I 9 ὅπερ a1 11 συλλογίζαιτο (sic) a 14 ἐν om. a 15 εἴρηκεν] Anal. Pr. II 15 p. 64b17sq. παρὰ I post τοῦ delevit πῆ I 16 ἐν aA: om. I βουλόμενος A 17 λαμβάνειν Α 18. 19 ὑπόληψιν ubique I 19 συγχωρήσειε a2A: συγχωρήση a1I 21 ὑπόληψις a1 24 ἤτοι I: ἤγουν a 25 οἱ a: ἡ I 27 κατὰ τὴν ὁμωνυμίαν ἡ τὴν Α 28 ἄν om. Α 30 αὐτοὶ a: αὐτὸς AI ἐνιστάμενοι a: ἐνιστάμενος I: ἐνίσταται Α ὡς om. Α post ἄλλου add. κυνὸς λέγων Α 30. 31 δόντες—ἔλεγχον al: δοῦναι, εἴη ἄν ἡ τοιαύτη ἔνστασις λύσις τοῦ φαινομένου ἐλέγχου Α 32 παρὰ πόσα a1)

Οὐκ ἔστι δὲ διαφορὰ τῶν λόγων ἣν λέγουσί τινες.

Διελὼν τοὺς τρόπους, καθ’ οὓς οἱ παραλογισμοὶ γίνονται, εἰς δύο τοὺς ἀνωτάτω | καὶ τοὺς μὲν αὐτῶν παρὰ τὴν λέξιν φήσας εἶναι τοὺς δὲ ἔξω [*](f. 26v) τῆς λέξεως, νῦν εὐθύνει τοὺς μὴ οὕτως λέγοντας ἀνάγοντας δὲ πάντα τὰ σοφίσματα εἰς τοὺς πρὸς τοὔνομα λόγους καὶ εἰς τοὺς παρὰ τὴν διάνοιαν· τὸ γὰρ πρὸς τὴν διάνοιαν ἀντὶ τοῦ ῾παρὰ τὴν διάνοιαν᾿ εἴληπται, καὶ δῆλον αὐτὸς τοῦτο ποιεῖ διὰ τοῦ μετ’ ὀλίγον ἐπαχθέντος τοῦ τί γάρ ἐστι τὸ μὴ πρὸς τὴν διάνοιαν. ἀνατρέπων <οὖν> τοὺς μὴ οὑτωσὶ πάντας τοὺς παραλογισμούς, ὡς αὐτὸς ἐδίδαξεν, ἀλλὰ λέγοντας, ὅτι οἱ μέν εἰσι πρὸς τοὔνομα οἱ δὲ παρὰ τὴν διάνοιαν, λέγει καὶ δείκνυσι μὴ ἄλλους εἶναι καὶ ἄλλους ἀλλὰ τοὺς αὐτούς· οἵ τε γὰρ παρὰ τὴν διάνοιαν πρὸς τοὔνομα, καὶ οἱ πρὸς τοὔνομα παρὰ τὴν διάνοιαν, ὥστε οὐ δύο τρόποι εἰσὶν ἀλλ’ εἷς. τὸ γὰρ μὴ πρὸς τὴν διάνοιαν διειλέχθαι τί, φησίν, ἄλλο ἐστὶν ἢ ὅταν μὴ χρῆται ὁ ἐρωτῶν τῷ ὀνόματι, ἐφ’ ᾧ οἰόμενος ἐρωτᾶσθαι ὁ ἐρωτώμενος ἔδωκε τὴν ἀπόκρισιν; τοῦτο γάρ ἐστι τὸ τῆς λέξεως κατάλληλον. εἰ γάρ τις ἐρωτηθῇ ῾ἆρά γε ὁ κύων ὑλακτεῖ;᾿, ὁ δὲ τὸν χερσαῖον οἰόμενος ἐρωτᾶσθαι δοίη ὑλακτεῖν, ὁ δὲ ἐρωτῶν τὸ κύων ὄνομα ἐπὶ τὸν ἰχθὺν μεταφέρων λέγει ῾ἀλλὰ μὴν ὁ ἰχθὺς κύων ὢν οὐχ ὑλακτεῖ᾿, οὐ πρὸς τὴν διάνοιαν τοῦ ἀποκρινομένου τῷ ὀνόματι κέχρηται· τὸ δὲ τοιοῦτον σόφισμα καὶ πρὸς τοὔνομά ἐστιν. ὥστε ὥσπερ οὐ πρὸς τὴν διάνοιάν ἐστι συλλογιζόμενος ὁ μὴ χρώμενος τῷ κύων ὀνόματι πρὸς τὸν χερσαῖον, ὃν καὶ διανοούμενος ὁ ἀποκρινόμενος ὑλακτεῖν ἔφησεν, οὕτως ἔμπαλιν πρὸς τὴν διάνοιάν ἐστι συλλογιζόμενος, ὅταν χρῆται τῷ ὀνόματι κατὰ τοῦ πράγματος, ὃ διανοούμενος κατέφησεν ὁ ἐρωτη- [*](1 εἶπε] c. 8 p. 169b18 —20 λέγει a: λέγω I 3. 4 φαινομένους—λέγω 11 τοὺς μὼν—ἔξω al: εἰπὼν τὰ σοφίσματα γίνεσθαι ἡ παρὰ τὴν λέξιν ἡ ἐκτὸς Α 12. 13 νῦν δείκνυσι καὶ εὐθύνει μὴ καλῶς λέγοντας τοὺς ἀνάγοντας ταῦτα εἰς Α 13 παρὰ I: περὶ ut solet a: πρὸς A 14 —16 τὸ γὰρ—διάνοιαν al: τὸ πρὸς δέ ἀντὶ τῆς παρὰ ληπτέον· ἤγουν παρὰ τὸ ὄνομα καὶ παρὰ τὴν διάνοιαν· τὸ δὲ παρὰ τὸ ὄνομα καὶ τὴν διάνοιαν ταὐτά ἐστι καὶ οὐχ ἕτερα· ὅθεν καὶ Α 14 τοῦ I: om. a 15 αὐτὸς v: αὐτὸ al 16 οὖν addidi οὕτω a 18 παρὰ Α: περὶ a: πρὸς I 21 post εἰσὶν add. εἰς οὓς ἀνῆγον τὰ σοφίσματα Α 24 κύω I 26 post ἰχθὺν expunxit καταφεύγει I λέγει om. Α ἰχθὺς om. Α 27 ὢν om. Α τοῦ ἐρωτωμένου Α 32 τῶ a2: τὸ a1I)

Εἰ δή τις πλείω σημαίνοντος τοῦ ὀνόματος.

Εἰπὼν καὶ συστήσας ταὐτὸν εἶναι τὸ πρὸς τοὔνομα καὶ μὴ πρὸς τὴν διάνοιαν διαλέγεσθαι ἐπάγει· ὅταν μὲν γὰρ πλείω σημαίνοντος τοῦ ὀνόματος οἴοιτο καὶ ὁ ἐρωτῶν καὶ ὁ ἐρωτώμενος μὴ πλείω σημαίνειν, οὗτος καὶ πρὸς τοὔνομα καὶ πρὸς τὴν διάνοιαν διείλεκται τοῦ ἀποκρινομένου (ἐρωτώμενον γὰρ τὸν ἀποκρινόμενον ὥσπερ καὶ τὸ ἢ πρὸς τὴν διάνοιαν ἀντὶ τοῦ ῾καὶ πρὸς τὴν διάνοιαν᾿)· ἐπεὶ γὰρ ἐφ’ ᾧ ἔδωκεν ὁ ἀποκρινόμενος, πρὸς τοῦτο καὶ ὁ ἐρωτῶν ἐχρήσατο τῷ ὀνόματι, ἀμφοτέρων οἰομένων καθ’ ἑνὸς καὶ τοῦ αὐτοῦ πράγματος λέγεσθαι τοῦ ὀνόματος δῆλον ὅτι καὶ πρὸς τὴν διάνοιαν καὶ πρὸς τοὔνομα διείλεκται. ὑπόθου γὰρ τὸν Παρμενίδην ἓν ἡγούμενον σημαίνειν τὸ ὂν καὶ τὸ ἕν, ὁμοίως δ’ ἔχειν τούτῳ καὶ τὸν αὐτοῦ ζηλωτὴν Ζήνωνα· ὁ οὖν Παρμενίδης ἐρωτῶν τὸν Ζήνωνα, εἰ ἓν τὸ ὄν, τούτου καταφήσαντος καὶ ὁμολογήσαντος οὐκ ἄν ἐπ’ ἄλλου τινὸς ἐκεῖνος μεταγάγοι, ἀλλὰ καὶ πρὸς τοὔνομα καὶ πρὸς τὴν διάνοιαν τοῦ ἀποκρινομένου ἔσται διειλεγμένος. εἰ δέ γε ὁ ἀποκρινόμενος οἴεται πολλὰ σημαίνειν, ἢ καὶ ὁ ἐρωτῶν, καὶ ὁ μὲν πρὸς ἄλλο δέδωκεν, ὁ δὲ πρὸς ἄλλο κέχρηται τῷ ὀνόματι, ὡς ἐπὶ τοῦ κυνὸς ἄνωθεν εἴρηται, δῆλον ὡς οὐ πρὸς τὴν διάνοιαν ἀλλὰ πρὸς τοὔνομα (τοῦτο γὰρ λείπει) διείλεκται· τὸ πλῆρες τοιοῦτόν ἐστι· δῆλον ὅτι οὐ πρὸς τὴν διάνοιαν ἀλλὰ πρὸς τοὔνομα διείλεκται. τοῦτο εἰπὼν ἐπιφέρει τὸ γὰρ πρὸς τοὔνομα καὶ μὴ πρὸς τὴν διάνοιαν διειλέχθαι πρῶτον μὲν περὶ τοὺς τοιούτους ἐστὶ λόγους, δυνάμει τάδε λέγων, ὡς ψεῦδός ἐστι τὸ λέγειν ὅτι πάντες οἱ παραλογισμοὶ εἰς τὸ | πρὸς τοὔνομα καὶ παρὰ τὴν διάνοιαν f. 27r ἀνάγονται· πρῶτον μὲν γὰρ περὶ τοὺς τοιούτους ἐστὶ λόγους ὅσοι πλείω σημαίνουσιν· οὗτοι δ’ ἄν εἶεν οἱ ὁμώνυμοι καὶ ἀμφίβολοι, οἱ δ’ ἄλλοι οὐχί· εἶτα περὶ ὁντινοῦν ἐστι, λέγων ὁντινοῦν τὸν ἐρωτῶντα καὶ ἀποκρινόμενον· ἐνδέχεται γὰρ τοῦ λόγου ἢ τῆς λέξεως μὴ [*](10 μὴ al: τὸ A 12 post μὴ expunxit πρὸς I 16 ὁ alt. om. a1 17 τὸ (ante ὄν.) a1 19 ὑπόθεσις a1 post σημαίνειν add. καὶ Α 21 post ὄν add. ἐστι a: om. AI 22 μεταγάγοι AI: μετάγοι a 23 ἔσται AT: ἐστὶ a 26 εἴρηται] p. 78,24sq. 31 λόγους a2AI: ὁ λόγος a1 33 μὲν γὰρ om. Α 34 ὅσω—σημαίνει Α 35 ὁντινοῦν utrobique a Arist.: ὁτινοῦν I: ὁντιναοῦν Α (C u T))

Ἀλλὰ μὴν ὅσοι συλλογισμοί εἰσι παρὰ τὸ πλεοναχῶς.

Εἰπὼν ὅτι, εἴπερ εὑρεθῶσί τινες μὴ πρὸς τοὔνομα λέγεσθαι δυνάμενοι, ἔξω πεσοῦνται τῆς διαιρέσεως, ἐπάγει ἀλλὰ μὴν ὅσοι συλλογισμοί εἰσι παρὰ τὸ πλεοναχῶς. ἔστι δὲ ὃ λέγει τοιοῦτον· εἴπερ φαμὲν συλλογίζεσθαι πρὸς τοὔνομα καὶ τὸν λόγον, ἤτοι τὴν ἀμφιβολίαν, ὅσοι περὶ τὰς ὁμωνυμίας καὶ ἀμφιβολίας διατρίβουσιν, ἐν οἷς μή εἰσιν [*](1 σημαίνοντα Α 2 ἔστω a1 3 πρὸς alt. om. a1 4 post δὲ add, πρός a2 ὁντινοῦν a: ὁτινοῦν Ι: ὁντιναοῦν Α cf. ad p. 79,35 7 καί alt. om. Α 11 δεδομένα (sic) a, I pr. τρεισκαίδεκα a 12 post εἰ eras. 1 lit. Α 13 τό τε A τὸν alt. a: om. AI 21 εἰλημμένων AI: εἰρημένων a πολλαχῶς aA: πολλαχοῦ I 22 λέγει a1 23 ἔσονται iterat a 34 ἤτοι AI: ἤγουν a)

Ὅλως τε ἄτοπον τὸ περὶ ἐλέγχου διαλέγεσθαι.

Δείξας τοὺς πρὸς τοὔνομα καὶ παρὰ τὴν διάνοιαν ἅπαντα τὰ σοφίσματα ἀνάγοντας μὴ καλῶς διαιροῦντας μέμφεται τούτους καὶ ἄλλως λέγων· ὅλως τε ἄτοπόν τι ποιοῦσιν οἱ οὑτωσὶ διαιροῦντες τὰ σοφίσματα περὶ ἐλέγχου διαλεγόμενοι μὴ πρότερον περὶ συλλογισμοῦ διαλαβόντες. ὁ γὰρ ἔλεγχος συλλογισμός ἐστιν ἀντιφάσεως· ἔδει οὖν ζητῆσαι τί ποτέ ἐστι συλλογισμός, καὶ τούτου εὑρεθέντος εὑρεῖν τί ἐστιν ἔλεγχος, εὑρόντας δὲ τί ἐστιν ἔλεγχος ἢ τρισκαίδεκα λέγειν καὶ αὐτοὺς τῶν σοφισμάτων τρόπους, ὥσπερ καὶ ἡμεῖς λέγομεν, ἢ πάντας εἰς τὴν τοῦ ἐλέγχου ἀνάγειν ἄγνοιαν. ὥστε ἐχρῆν πρότερον περὶ συλλογισμοῦ εἰπεῖν· ἔστι γὰρ ὁ σοφιστικὸς ἔλεγχος φαινόμενος συλλογισμὸς ἀντιφάσεως. διὸ ἂν ᾖ φαινόμενος ἔλεγχος (οὔτω γὰρ συντακτέον τὸ χωρίον), τουτέστιν εἰ φαινόμενος ἔλεγχος καὶ σοφιστικὸς συλλογισμὸς γενήσεσθαι, δεῖ τὸ αἴτιον τῆς ἀπάτης καὶ τοῦ ψεύδους ἢ ἐν τῷ συλλογισμῷ, τουτέστι τῷ συμπεράσματι, εἶναι ἢ ἐν τῇ ἀντιφάσει, τουτέστι τῇ κατ’ ἀντίφασιν ἐρωτήσει [*](2 τῆς λέξεως AT: λεγόμενον a 7 οὐ aAI (T, corr. Ac): οἱ Arist. 8 τοὺς a2I: τὸ a1A 9 τρεισκαίδεκα a 10 et 12 εἰς τοὺς al: εἰς τὸ A 14 προταθέντα v: προτεθέντα AI: προστεθέντα a 15 τύχοι Α 16 καὶ om. Α τύχοι a A 18 κακῶς AI: καλῶς a 23 ἄλλους a2 24 οἱ οὑτωσὶ om. Α 25 διαλεγόμενος I 34 καὶ τοῦ ψεύδους om. Α 34 et 35 τουτέστι al: ἤγουν Α 34 ante τῷ alt. add. ἐν a2A 35 εἶναι al: κεῖσθαι Α ante τῇ alt. add. ἐν A κατ’ ἀντίφασιν I: τῆς ἀντιφάσεως a: τῆ κατὰ ἀντίφασιν προτεινομένη post ἐρωτήσει Α)

Ἀλλὰ δὴ ὅθεν ὁ λόγος ἦλθεν.

Πάλιν ἐπὶ τὸ προκείμενον ἐπανῆλθε, καὶ δείκνυσι μὴ ἕτερον εἶναι τὸ πρὸς τοὔνομα καὶ παρὰ τὴν διάνοιαν συλλογίζεσθαι ἀλλ’, ὡς δέδεικται, ταὐτόν. καὶ φησὶν ἐρωτῶν πότερον οἱ ἐν τοῖς μαθήμασι σοφιστικοὶ λόγοι καὶ ἀπατητικοί, μαθήματα λέγων ἀριθμητικήν, γεωμετρίαν καὶ τὰ συγγενῆ ταύταις, πότερον οἱ ἐν τοῖς μαθήμασι πρὸς τὴν διάνοιάν εἰσι, τουτέστι κατὰ <τὴν> διάνοιάν εἰσι τοῦ ἐρωτωμένου; καὶ ἐρωτήσας λέγων ἢ οὔ, δηλῶν διὰ τούτου ὅτι οὐ κατὰ τὴν ἐκείνου διάνοιαν, ὡς ἴσου ὄντος τοῦ ἢ οὔ τῷ ῾ἢ δηλονότι παρὰ τὴν διάνοιάν εἰσι τοῦ ἀποκρινομένου῾. εἰ γὰρ ὁ ἀποκρινόμενος οἴεται πολλὰ σημαίνειν τὸ τοῦ τριγώνου ὄνομα, τό τε σκαληνὸν καὶ τὸ ἰσοσκελές, καὶ ἐρωτηθεὶς ῾ἆρα παντὸς τριγώνου αἱ πρὸς τῇ βάσει γωνίαι ἴσαι ἀλλήλαις εἰσίν;’ ἔδωκεν, ὅτι ἴσαι ἀλλήλαις ἐπὶ τοῦ ἰσοσκελοῦς, ὁ δὲ σοφιστὴς ἐλέγχει αὐτόν, ἆρα κατὰ τὴν διάνοιαν διείλεκται οὗτος τοῦ ἐρωτωμένου; καὶ ἐπάγει τὴν λύσιν λέγων ἢ οὔ· οὐ γὰρ πρὸς τὴν διάνοιαν διείλεκται τοῦ ἀποκρινομένου ὁ ἐρωτῶν, εἴπερ ὁ μὲν ἀποκρινόμενος, εἰ οὕτως ἔτυχε, τὸ σχῆμα ἢ τὸν κύνα δέδωκεν ἐπὶ τοῦ χερσαίου ἢ τοῦ ἐπιπέδου σχήματος, ἐκεῖνος δ’ ἐπὶ τὸν ἀστρῷον μετήνεγκεν ἢ τὰ ἔπη. δῆλον ἄρα ὡς πρὸς τὸ ὄνομα διείλεκται καὶ οὐ πρὸς τὴν διάνοιαν τοῦ ἀποκρινομένου· ταὐτὸν ἄρα τὸ πρὸς τοὔνομα καὶ παρὰ τὴν διάνοιάν ἐστιν. ἰστέον δέ ὅτι ἐφ’ ἑκάστης τῶν αὐτοῦ ἐρωτήσεων τὸ ἢ οὕ ὡς ἀπόκρισίς ἐστι καὶ οἱονεὶ ἀπόφασις καὶ ἀπάρνησις ἀντὶ τοῦ ῾φανερὸν ὅτι οὐκ ἔστι πρὸς τὴν διάνοιαν᾿.

Ἔτι εἰ πολλὰ μὲν σημαίνει τοὔνομα.

Ἔτι τὸ πρὸς τοὔνομα καὶ παρὰ τὴν διάνοιαν ταὐτὸν εἶναι δείκνυσι, καὶ φησίν· εἰ πολλὰ σημαίνοντός τινος ὀνόματος μὴ νοεῖ τοῦτο οὕτως ἔχειν ὁ ἀποκρινόμενος ἀλλὰ μοναχῶς λέγεσθαι νομίζει, εἶτα ἐλέγχεται παρὰ τοῦ σοφιστοῦ, πάντως οὐ κατὰ τὴν οἰκείαν διάνοιαν ἠλέγχθη. ταὐτὸν οὖν ἄρα τὸ πρὸς τοὔνομα καὶ παρὰ τὴν διάνοιαν. τὴν δὲ λέξιν τὴν ἔτι εἰ πολλὰ μὲν σημαίνει τοὔνομα, ὁ δὲ μὴ νοεῖ μηδ’ οἴεται, [*](1 καὶ om. a1 φέρει τὸ αἴτιον Α 1. 2 ὅστις—ἀπάτην aI: ὁ δὲ ἐν μηδετέρω, ἤγουν μήτε ἐν τῶ συμπεράσματι μήτε ἐν τῆ ἐρωτήσει ἔχων τὸ αἴτιον τῆς ἀπάτης A 2 ποιοῦν I: ποιεῖν a ἐστι om. Α 3 ἔσται AI: ἐστὶν a 6 παρὰ scripsi cf. vs. 22. 23: πρὸς aI 7 post μαθήμασι expunxit πρὸς τὴν διανοίαν ἐστὶ (sic) τουτέστι (cf. vs. 9. 10) I 10 τὴν v: om. al 12 ἢ alterum a2I: om. a1 13 πολλοὺς a2 15 ἀλλήλαις a2: ἀλλήλοις a1I 17. 18 οὗτος—διείλεκται om. a1 21 ἀστρῷον a cf. p. 81,17: ἀστέρα I τοὔνομα a 26 μὲν a Arist.: om. I 27 τὸ om. Α παρὰ om. A)

Ἢ πῶς δεῖ ἐρωτᾶν, πλὴν διδόντα διαίρεσιν.

Ἀποδείξας διὰ τῶν εἰρημένων ταὐτὸν εἶναι τὸ πρὸς τὴν διάνοιαν καὶ πρὸς τοὔνομα, ἔτι | δὲ καὶ ὅτι οὐ πάντες οἱ ψευδεῖς συλλογισμοὶ καὶ [*](f. 28v) ἔλεγχοι εἰς τὸ πρὸς τοὔνομα καὶ παρὰ τὴν διάνοιαν ἀνάγονται διὰ τὸ μὴ δυνατὸν εἶναι τοὺς ἔξω τῆς λέξεως ἀναχθῆναι εἰς ταῦτα, νῦν ὡς τινὸς εἰπόντος ὡς δύνατόν ἐστι πάντας τοὺς ἐλέγχους ἀναχθῆναι εἰς ταῦτα, εἰ κατὰ διαίρεσιν ἡ ἐρώτησις γίνοιτο, φησὶν ὡς πῶς οὖν δεῖ ἐρωτᾶν; ἢ καθ’ ὑμᾶς διὰ διαιρέσεως· εἰ γὰρ μὴ οὕτως αἱ ἐρωτήσεις προάγονται, ὥσπερ δὴ καὶ ἐλέχθησαν, οἷον ῾ἆρ᾿ ἔστι σιγῶντα λέγειν; ἆρ’ ὁ κύκλος σχῆμα;’, πάντως κατὰ διαίρεσιν λοιπὸν προαχθήσονται, ὅπερ ἐστὶ τὸ πλὴν διδόντα διαίρεσιν. εἶτα καὶ τὴν κατὰ διαίρεσιν ἐρώτησιν τίθησιν· οἱ γὰρ λέγοντες ἀνάγεσθαι πάντας τοὺς ἐλέγχους εἰς τὸ πρὸς τοὔνομα καὶ παρὰ τὴν διάνοιαν ἴσως ἄν εἴποιεν, ὅτι ἀπὸ τοῦ μὴ κατὰ διαίρεσιν τὰς ἐρωτήσεις γίνεσθαι συμβαίνει μηδὲ τοὺς ἐλέγχους εἰς τὰ εἰρημένα ἀνάγεσθαι. τίς δὲ ἡ κατὰ διαίρεσιν ἐρώτησις καὶ πῶς εἰσαχθήσεται, σαφῶς παριστῶν φησιν εἶτ’ ἐρωτήσειέ τις εἰ ἔστι σιγῶντα λέγειν ἢ οὔ, ἢ ἔστι μὲν ὡς οὔ, ἔστι δ’ ὡς ναί, τοιοῦτόν τι διὰ τούτων παριστῶν, ὡς ὁ διαιρετικῶς ἐρωτῶν οὐ προάγει τὴν ἐρώτησιν οὕτως, ὡς ἆρ’ ἔστι σιγῶντα λέγειν ἢ οὗ, ἀλλὰ κατὰ τόνδε τὸν τρόπον· ἆρ’ ἔστι σιγῶντα [*](1 οὐ πρὸς a Arist. cf. vs. 4: παρὰ AI 5 ante καὶ add. ἢ a ὑπερβατῶς ΑΙ: ὑπερβατικῶς a 7 καὶ om. Α ἐν τῆ Φυσικῇ ἀκροάσει] I 2 p. 185a18 9 ἀποφαντικῶς Α 11 στίξαντες a1 14 τὸ alterum om. Α 15 διδόντα a1I(C): διδόναι a2 Arist. 16 ταύτην Α 17 δέ om. Α 18 παρὰ om. Α 21 γίνοιτο AI: γένοιτο a ὡς al: ὅτι A 22 ὑμᾶς] ὒ ex ἡ, ut videtur, corr. Α προσάγονται a 23 ἐλέγχθησαν a 25 τὴν κατὰ AI: κατὰ τὴν a1 τὴν κατὰ τὴν a2 29 ἐρώτησις om. Α 32 διαλεκτικῶς a1 33 τὸν om. a1)

Εἰ δέ τις ἀξιοῖ διαιρεῖν ὅτι λέγω δέ.

Εἰπὼν ὡς οὐκ ἐγχωρεῖ τὰ σοφίσματα πάντα εἰς τὸ πρὸς τοὔνομα ἀνάγεσθαι καὶ παρὰ τὴν διάνοιαν, ἀπαντήσας δὲ καὶ πρὸς τοὺς ἴσως ἀντιπεσόντας καὶ φήσαντας δυνατὸν εἶναι διὰ τῆς διαιρέσεως ἀνάγεσθαι εἰς αὐτὰ καὶ δείξας, ὅτι κἂν δώσομεν πάντα εἰς ταῦτα ἀνάγεσθαι, ἀλλ’ οὖν πάλιν καὶ οὕτως οἱ παρὰ τὴν διάνοιαν καὶ οἱ πρὸς τοὔνομα οἱ αὐτοί εἰσι, νῦν εὐθύνει καὶ τὸν ἀξιοῦντα λόγον κατὰ διαίρεσιν ἐρωτᾶν. καὶ πειρᾶται ἀνατρέπειν αὐτὸν λέγων ὡς εἴ τις οὕτως ἀξιοῖ λέγων οὕτω καὶ ἐρωτῶν ῾ἆρ᾿ ἔστι σιγῶντα λέγειν; ἔστι δὲ σιγῶντα ὅ τε μὴ λαλῶν ἄνθρωπος καὶ τὰ σιγώμενα᾿ (τοῦτο γὰρ δηλοῖ διὰ τοῦ τὰ μὲν ὡδί, τὰ δ’ ὡδί· τὰ γὰρ οὕτως εἰσὶ σιγῶντα ὡς δύναμιν μὲν ἔχοντα τοῦ λαλεῖν, νῦν δὲ σιγῶντα, τὰ δὲ οὕτως ὡς μὴ πεφυκότα λαλεῖν), εἴ τις οὕτως ἐρωτᾷ, οὐ καλῶς ἀξιοῖ, ὅτι καίπερ τῆς ἀξιώσεως ἀπρεποῦς οὔσης ἐπὶ μὲν τῶν πολλαχῶς λεγομένων ἴσως ἄν τις κατὰ διαίρεσιν ἐρωτήσῃ, ἐπὶ δὲ τῶν μὴ πολλαχῶς πῶς ἐνδέχεται διαιρεῖν; ὃ γὰρ μὴ οἴεται πολλάκις αὐτὸς ὁ ἐρωτῶν ὁμώνυμον εἶναι ἀλλ’ ἀγνοεῖ, μάταιόν ἐστι διαιρεῖν αὐτὸν τοῦτο, μᾶλλον δὲ ἀδύνατον. ἄλλως τε καὶ παρὰ τὴν διαλεκτικὴν μέθοδον τὴν ἀξίωσιν ποιεῖται ὁ οὕτως ἐρωτῶν· διδασκόντων γάρ ἐστι τὸ διαιρεῖν ποσαχῶς λέγεται τὸ πρᾶγμα, οἷον ὀξὺ φέρε εἰπεῖν λέγεται καὶ ἡ φωνὴ καὶ ὁ ὄγκος, καὶ ὀξεῖα μὲν φωνή ἐστι τόδε, ὄγκος δὲ τόδε. τῶν διδασκόντων [*](1 post τοιοῦτον add. ἐστὶν Α ἤγουν a 3 ταὐτὰ Α καίτοι οὗτοι a 4 τοιοῦτόν a2AI: τοιοῦτος a1 ἤγουν a 5 τὸ a εἰρημένον a2: εἰρήκαμεν a1 7 post ἔλεγχοι add. οἱ διαλεκτικοὶ a 8 οἱ alteram AI: om. a 9 ὁ (post οἷον) Α 10. 11 ὡς—συναγομένων postea add., lit videtur, A1 14 παρὰ I: πρὸς a διαίρεσιν a1 δὲ Ι: τὲ a ἴσων a1 16 αὐτὰ v: αὐτὸ a: compend. I 17 πάντες καὶ οὗτοι a2 διάνοιαν I: διαίρεσιν a 18 λόγων a1 19 αὐτὸν a1: αὐτὴν a2I 21. 22 τὰ μὲν γὰρ—νῦν δὲ σιγῶντα om. a1 22 γὰρ Ι: om. a2 ἔχοντα τοῦ a2: ἔχοντες Ι 23 τις a: τι I 24 μὲν vb: δὲ (ex versu sequenti illatum) al 26 αὐτὸς aA; αὐτὸ I 27 αὐτὸν Α: αὐτὸ al 28 ἄλλως τε al: ἔπειτα Α 29 ὁ om, Α διδάσκων a1 ποσαχῶς—p. 87, 1 διαιρεῖν a: ποσαχῶς—πρᾶγμα Α: om. I πολλαχῶς a1)

Έ̀πεὶ καὶ ἐν τοῖς μὴ διπλοῖς τί κωλύει τοῦτο ποιεῖν;

Εἰπὼν ὅτι ἐνίοτε τὸ ἐρωτώμενον καίτοι πολλαχῶς λεγόμενον οὐ δοκεῖ πολλαχῶς λέγεσθαι (ὃ δὲ μὴ οἴεται πολλαχῶς λεγόμενον, πῶς ἄν διέλοι ὁ ἐρωτῶν;), νῦν ὡς ἀπ’ ἐκείνων ἐπάγει τὸ λεγόμενον τὸ ἐπεὶ καὶ ἐν τοῖς μὴ διπλοῖς. ἔστι δὲ τὸ λεγόμενον τοιοῦτον, ὅτι πῶς φῄς, Ἀρι- στότελες, ὅτι δεῖ τὸ ἐρωτώμενον ὁμώνυμον εἶναι , ἵνα ἡ κατὰ διαίρεσιν προβαίη ἐρώτησις; δυνατὸν γὰρ καὶ ἐν τοῖς μὴ διπλοῖς, τουτέ- ’στι μὴ ὁμωνύμοις, τοῦτο ποιεῖν, ἤγουν τὸ κατὰ διαίρεσιν ἐρωτᾶν. εἶτα καὶ πῶς ἐνδέχεται τὰ μὴ πολλαχῶς ἀλλὰ μοναχῶς λεγόμενα διαι- ροῦντας ἐρωτᾶν, διδάσκων ἐπάγει ἆρά γε αἱ ἐν τοῖς τέσσαρσι μονά- δες ἴσαι εἰσὶ ταῖς δυσὶ δυάσιν, ἤτοι ἆρα αἱ τέσσαρες μονάδες ἴσαι εἰσὶ ταῖς δυσὶ δυάσι; λέγω δὲ οὐχὶ ἑκάστην τῶν μονάδων ἴσην τῇ δυάδι, ἀλλ’ ὁμοῦ τὰς τέσσαρας μονάδας ἴσας ταῖς δυσὶ δυάσι. τὸ δὲ εἰσὶ δὲ υάδες αἱ μὲν ὡδὶ ἐνοῦσαι αἱ δὲ ὡδί ἴσον ἐστὶ τῷ λέγω δὲ ὡδὶ μὲν ἴσας ὡδὶ δὲ μή , ὁμοῦ μὲν τὰς δύο δυάδας ἴσας ταῖς τέσσαρσι μονάσιν, ἑκάστην δὲ τῶν μονάδων ἑκάστῃ τῶν δυάδων οὐκ ἴσας.’ καὶ ἵνα σαφέστερος ὁ λόγος γένηται, οὕτως αὐτὸν δέξῃ· αἰ τέσσαρες μονάδες ὡδὶ μὲν ἐνοῦσαι καὶ λαμβανόμεναι ἴσαι εἰσὶ ταῖς δυσὶ δυάσιν , ὡδὶ δέ, ἤγουν μία ἑκάστη τῶν μονάδων μιᾷ τῶν δυάδων, οὔ. εἴ τις οὖν οὕτως, φήσουσιν ἐκεῖνοι, τὴν | ἐρώτησιν ποιήσεται, κατὰ διαίρεσιν ἠρώτησε f. 29^ καίτοι μήτε τῶν μονάδων μήτε τῶν δυάδων πλεοναχῶς λεγομένων. εἶτα καὶ ἕτερον παράδειγμα τίθησι τὸ ἆρα τῶν ἐναντίων μία ἐπιστήμη; [*](1 ἡ ἀπάτην a^I: ἡ ἀπάτη a^ "2 εἰ a-’I : καὶ a’ 3 πολλαχῶς a* 4 τοιοὐ- τοιούτων e τοσούτων corr. I G ὁ I: om. a 7 fort, δόξειεν sive δόξει ἄν; (av) δόξειεν V 9 οὐ δοκεῖ AI: οὐκ εὐδοκεῖ a’"’: οὐδ’ ὃ a’ 10 post οἴεται add. τὸ a'- διέλοιτο Α 11. 12 νῦν — ὅτι al: νῦν τὸ λεγόμενον τοῦτο ὡς ἀπ’ ἐκείνων ἐπάγει πρὸς ἑαυτὸν δῆθεν λέγοντα μὴ δυνατὸν εἶναι τὰ μὴ ὁμώνυμα κατὰ διαίρεσιν ἐρωτᾶν· καὶ φησὶ Α 11 ἐπεκείνων a- 11. 12 τὸ ἐπεὶ — τὸ λεγόμενον om. a’ 12 πῶς — 18 δυάσιν bis habet Α φὴς aAi^l: λέγεις A^ 12. lo ἀριστοτἐλης a 13 ὅτι aIAi>: ὡς A» 13. 14 εἶναι ὁμώνυμον , ἶνα κατὰ διαίρεσιν προβαίη ἡ ἐρώ- τησις Aa 14 post γὰρ add. ἐστὶ aA" καὶ om. a’ 14. 15 ἤγουν ἐν τοῖς ὁμωνύμοις A’l 16. 17 εἶτα διδάσκων πῶς καὶ ἐν τοῖς μὴ ὁμωνύμοις ἔστι κατὰ διαίρεσιν ἐρωτᾶν Aa 17 γε om. A^ ταῖς a 18 εἰσὶν ἴσαι A^i ἤγουν a 19 εἰσὶ iterat I δὲ AI: cm. a 23 ἑκάστην Α: ἑκάστη a’-’ I: κατὰ a’ ἑκάστη Ala’-: ἑκάστας a’ 24 σφἐστερος 1: ἔτι σαφέστερος Α: δι’ ἕτερον a διεξῄει a- 2G post μιᾷ add. ἑκάστῃ a-)

Ἔτι τὸ φάναι ἢ ἀποφάναι ἀξιοῦν.

Ἔτι ἀναιρεῖ τοὺς κατὰ διαίρεσιν ἐρωτῶντας, καὶ φησί· τὸ τὴν πρότασιν τάσιν οὕτως ἐρωτᾶν ὡς ἀναγκάζεσθαι τὸν ἀποκρινόμενον ἢ τὸ ῾ναί᾿ ἢ τὸ ῾οὔ᾿ λέγειν (ταῦτα γὰρ εἶπε φάναι ἢ ἀποφάναι) οὐ δεικνύντος ἀλλὰ πεῖραν λαμβάνοντος τοῦ ἀποκρινομένου εἰ γινώσκει τὸ ἐρωτώμενον. πῶς οὖν ἐνδέχεται τὸν ἀπόπειραν ποιούμενον διαιρεῖν καὶ διδάσκειν τὸν ἐρωτώμενον ὃ ζητεῖ μαθεῖν εἰ οἶδεν; ἡ γὰρ πειραστικὴ οὐ διδασκαλική ἐστιν, ἵνα δῆλα ποιῇ τὰ πράγματα, ἀλλὰ διαλεκτική τις, ὡς καὶ ἐν τοῖς προρρηθεῖσιν εἴπομεν, καὶ θεωρεῖ οὐ τὸν εἰδότα ἀλλὰ τὸν προσποιούμενον εἰδέναι ἀγνοοῦντα δέ.

῾Ο μὲν οὖν κατὰ τὸ πρᾶγμα θεωρῶν τὰ κοινὰ διαλεκτικός ἐστιν.

Ἐμφήνας διὰ τοῦ εἰπεῖν, ὅτι ἡ πειραστικὴ διαλεκτική τίς ἐστιν, ὅτι μὴ ταὐτόν ἐστι πειραστικὴ καὶ διαλεκτικὴ ἀλλὰ διάφοροι, ἀκολούθως τὴν διαφορὰν αὐτῶν παραδίδωσι, καὶ τὸν μὲν κατὰ τὰ κοινὰ θεωροῦντα τὸ πρᾶγμα (οὔτω γάρ ἐστι τὸ ἐξῆς τῆς λέξεως· [ὡς] κοινὰ δὲ λέγει πᾶσιν ἡ τοῖς πλείστοις ἢ τοῖς σοφοῖς), τοῦτον καλεῖ διαλεκτικόν, τὸν δὲ ἐκ τῶν δοκούντων τῷ ἀποκρινομένῳ πειραστικόν (τοῦτο γὰρ λείπει), τὸν ἐκ τῶν φαινομένων ἐνδόξων μὴ ὄντων δὲ σοφιστικὸν καὶ ἐριστικόν. πῇ δὲ διαφέρει ὁ σοφιστικὸς τοῦ ἐριστικοῦ, μετ’ ὀλίγον ἐρεῖ.

Καὶ συλλογισμὸς ἐριστικὸς καὶ σοφιστικός ἐστιν εἷς μὲν ὁ φαινόμενος.

Παρακατιὼν μὲν φαίνεται παραδοῦναι μέλλειν διαφορὰν ἐριστικοῦ καὶ σοφιστικοῦ. νῦν δὲ ὡς ἓν λαμβάνει τὸν ἐριστικὸν καὶ σοφιστικὸν συλλο- [*](2 ἐστι AI: om. a 3. 4 τοῦ διδάσκεν τὸ Α 8 φησίν· ὡς τό Α 9 ὥστε ἀξιοῦν τὸν ἀποκρινόμενον καὶ ἀναγκάζειν Α 9. 10 τὸ ὃν a1 10 λέγειν al: δοῦναι Α post οὐ add. τοῦ Α 11 ἀλλὰ al: ἤγουν τοῦ ἀποδεικτικοῦ καὶ διδάσκοντος. ἀλλὰ τοῦ πειραστικοῦ· τουτέστι τοῦ ἐριστικοῦ· τοῦ Α 12 post ποιούμενον add. καὶ ζητοῦντα γνῶναι εἰ ἐπιστήμων ἐστὶν ὁ αὐτῶ προσδιαλεγόμενος Α τὸ (post διδ.) Α 13 post πειραστ. add. ἤγουν ἡ ἐριστικὴ Α οὐ διαλεκτικὴ a1 14 ποιῇ I: ποιεῖ a: ποιήση Α 15 εἴπομεν] c. 8 p. 169b25 22 ὡς delevi δὲ I: om. a 26 ἐρεῖ] p. 171b25 sq. 29 φαίνεται om. a1 ante μὲν add. a2 μέλλειν scripsi: μέλλει a1I: μέλλει δὲ a2)

Ὥστε ὅ τε περὶ τῶνδε φαινόμενος συλλογισμὸς ἐριστικὸς λόγος.

Δύο εἰπὼν ἐριστικοὺς συλλογισμούς, τόν τε κατὰ τὸ σχῆμα ἡμαρτημένον καὶ τὸν μὴ ἐκ τῶν οἰκείων ἀρχῶν τῆς προκειμένης μεθόδου φαινόμενον δὲ ἐκ τούτων, νῦν συνάπτει τούτους, ἢ μᾶλλον ἓν ὄνομα καὶ ἀμφοτέροις τίθησιν. ἐριστικὸς γάρ ἐστι λόγος καὶ ὁ περὶ τῶνδε φαινόμενος, περὶ τῶνδε φαινόμενον λέγων τὸν μὴ κατὰ τὸ σχῆμα ὑγιῆ. καὶ ὁ κατὰ τὸ πρᾶγμα δὲ φαινόμενος, κἂν ὑγιὴς μέν ἐστι κατὰ τὸ σχῆμα [*](1 post τὰ add. περὶ ἀληθῆ Α post ἐριστικὰ add. ἀλλὰ διαλεκτικά a 2 γαραφαὶ (sic) I 3 ἐν τῷ πρώτῳ τῶν τοπικῶν] c. 1 p. p. 101a 15—17 4 ἢ prius om. 5 ψευδογραφῶν a 8 ἔσται a: om. Ι 12 περιγράφειν a2: παραγράφειν a1I 13 ἐνγγράφειν a1 14 ὁ I: om. a 15 τοῦ μὲν corr. I 16 ἐντὸς a2I: ἐκτὸς a1 19 ψευδῶν a: ψευδῶσ I ὅτι a: ὁ I 21 ὁ om. a1 24 τοῦ πράγματος al: ἀρχῶν Α 26 ὅ τε a Arist.: ὁ I(u C) 32 λέγων scripsi: λέγοντες I: λέγοντος a1: λέγοντα a2: λέγει v μὴ om. a2 33 κατά alt. om. a2)

῾Ο δ’ ἐριστικός ἐστί πὼς οὕτως ἔχων πρὸς τὸν διαλεκτικόν.

Τέσσαράς τινας λαμβάνει, ἐριστικὸν καὶ διαλεκτικόν, ψευδογράφον καὶ γεωμετρικόν, καὶ φησὶν ὅτι ὡς ἔχει ὁ ψευδογράφος πρὸς τὸν γεωμέτρην (ὐποδύεται γὰρ αὐτὸν καὶ ἀπὸ τῶν οἰκείων αὐτοῦ ἀρχῶν συλλογίζεται), καὶ ὁ ἐριστικὸς ἔχει πρὸς τὸν διαλεκτικόν. προσέθηκε δὲ τὸ πώς, ὅτι ὁ μὲν διαλεκτικὸς καὶ ἐκ δοκούντων καὶ ἐξ ὄντων συλλογίζεται, ὁ δὲ ἐριστικὸς ἐκ δοκούντων μὲν μὴ ὄντων δὲ ἀλλὰ φαινομένων. ἐλλιπῶς δὲ ἔχει ἡ λέξις· ἔστι δὲ τὸ πλῆρες τοιοῦτον· ἐκ γὰρ τῶν αὐτῶν τῇ διαλεκτικῇ παραλογίζεται, ὥσπερ καὶ ὁ ψευδογράφος ἐκ τῶν αὐτῶν τῇ γεωμετρίᾳ. πῶς δὲ ἐκ τῶν αὐτῶν; ὅτι καὶ ὁ διαλεκτικὸς καὶ ὁ ἐριστικὸς ἐξ ἐνδόξων, ἀλλ’ ὁ μὲν ἐκ δοκούντων καὶ ὄντων, ὡς εἴρηται, ὁ δὲ ἐκ δοκούντων μὴ ὄντων δέ. διὰ τοῦτο οὐκ ἔστιν ἐριστικὸς ὁ ψευδογράφος, ὅτι οὐκ [*](1 γὰρ I: δέ a δηλοῦτο a1 δοκῶν prius delevit v 3 φαινομένως I: φαινόμενος a 4 ὡς a 8 ἀδικία a1 9 πρὸς v cf. p. 93, 6: περὶ a1I: παρὰ a2 post συναχθῆναι add. εἰς a2 ἑκα(??) I: ἑκάστου a1: ἑκάτερα a2 10 προεκτρέχοντος Av: προεκτρέ(??) I: προεκτρέχηται a ἄλλου καὶ Α: iiiv. ord. a: καὶ ἄλλου καὶ Ι 13 τοῦ AI: τὸ a 14 imino πρὸς τὴν 17 σοφισταὶ Arist. v cf. vs. 20: σοφιστικοὶ al 23 ψευδογράφον Α: πειραστικὸν al 24 πρὸς τὸν γεωμετρικόν Α Arist. 26 τὸ I: om. a 30 καὶ AI: om. a 30,31 τῆ γεωμετρία AI: τῷ γεωμέτρῃ a 33 fort, <μὲν> cf. vs. 28 et p. 92, 1 n.)

Εἰ μὲν οὖν πάντῃ ὁμοίως εἶχεν ὁ ἐριστικὸς πρὸς τὸν διαλεκτικόν.

Τὴν αἰτίαν διὰ τούτων λέγει δι’ ἣν ἔχει χώραν ἡ ἐριστικὴ πρὸς τὰ μαθήματα, καὶ φησὶ διὰ τὸ μὴ πάντῃ ὁμοίως ἔχειν τὸν ἐριστικὸν πρὸς τὸν διαλεκτικὸν ὡς τὸν ψευδογράφον πρὸς τὸν γεωμέτρην. ὅτι δὲ οὐ πάντῃ ὁμοίως ἔχει ὁ ἐριστικὸς πρὸς τὸν διαλεκτικὸν ὡς ὁ ψευδογράφος πρὸς τὸν γεωμέτρην, δῆλον ἐντεῦθεν· ὁ μὲν γὰρ γεωμέτρης καὶ ὁ ψευδογράφος ἐκ τῶν αὐτῶν τῆς γεωμετρίας ἀρχῶν συλλογίζονται· ὁ δ’ ἐριστικὸς καὶ ὁ διαλεκτικὸς οὐκ ἐκ τῶν αὐτῶν, ἀλλ’ ὁ μὲν διαλεκτικὸς ἐκ τῶν ἐνδόξων, ὁ δὲ ἐριστικὸς ἐκ τῶν φαινομένων μὲν μὴ ὄντων δέ. ὥστε καθὸ μὲν περὶ πάντων τῶν προτεθέντων συλλογίζεται καὶ ὁ ἐριστικὸς ὥσπερ καὶ ὁ διαλεκτικός, ἔχει ὁμοιότητα πρὸς τὸν διαλεκτικόν, ᾗ δὲ οὐκ ἐκ τῶν αὐτῶν ἀρχῶν, διαφέρει. ἀλλὰ πῶς ὁ ἐριστικὸς διὰ τὸ μὴ πάντῃ ὁμοίως ἔχειν πρὸς τὸν διαλεκτικὸν ὡς ὁ ψευδογράφος πρὸς τὸν γεωμέτρην χώραν ἔχει πρὸς τὰ ψευδογραφήματα; ἢ διότι ψευδογράφημα ἐξ ἐνδόξων γενέσθαι οὐ δύναται, ἀλλ’ ἐκ φαινομένων μὲν τῇ γεωμετρίᾳ μὴ ὄντων δέ· καὶ διὰ τοῦτο οὐδεὶς διαλεκτικὸς ψευδογραφεῖν ἐπιχειρεῖ, ἀλλ’ ὁ ἐριστικός. τὸ δὲ νῦν οὐκ ἔστιν ὁ διαλεκτικὸς περὶ γένος τι ὡρισμένον οὐ τῆς ἀνομοιότητός ἐστι δεικτικὸν ἀλλὰ μᾶλλον τῆς ὁμοιότητος· ἀόριστος γὰρ καὶ ὁ διαλεκτικὸς καὶ ὁ ἐριστικός. εἰπὼν δὲ ὅτι οὐκ ἔστι περὶ γένος τι ὡρισμένον ὁ διαλεκτικὸς καὶ διὰ τοῦτο οὐδὲ ἀποδεικτικὸς καὶ συλλογιστικὸς ἑνός τινος ἀλλὰ περὶ πᾶν [ὁ] ἐξ συλλογιζόμενος, λέγει οὐδὲ τοιοῦτός ἐστιν οἷος ὁ καθόλου, λέγων καθόλου τὸν θεόλογον. οὐ γάρ ἐστιν ὁ διαλεκτικὸς ἢ ὁ ἐριστικὸς οἷος ὁ καθόλου· εἰ γὰρ καὶ περὶ τὰ αὐτὰ ἀναστρέφεται ὁ διαλεκτικὸς τῷ θεολόγῳ (περὶ γὰρ πάντα τὰ ὄντα ἀμφότεροι), ἀλλ’ οὐχ ἀλλ’ ὁ μὲν θεόλογος περὶ τὰ κοινὰ καὶ ἐκ τῶν καθ’ αὑτὰ καὶ ᾗ αὐτὰ τοῖς πράγμασιν ὄντων τὴν θεωρίαν ποιεῖται, ὁ δὲ διαλεκτικὸς καὶ ἐριστικὸς περὶ τὰ καθ’ ἕκαστα διατρίβουσι, καὶ οὐκ ἐκ τῶν καθ’ αὑτὰ ἀλλ’ ἐκ τῶν ἐνδόξων ἡ τῶν φαινομένων ἐνδόξων τοὺς λόγους ποιοῦνται. [*](1 διδασκαλεῖον a1 1.2 περιπατεῖν ἀπὸ δείπνου a 6 ἐριστικὸς a1 πρὸς scripsi cf. vs. 17 et p. 91,9: περὶ al 9. 10 ὅτι δὲ—τὸν γεωμέτρην Av: om. al 11 τῆς γεωμετρίας a: τῆ γεωμετρία I 13 μὲν I: om. a 21 νῦν δ’ οὐκ Arist. 23 ὁ ἐριστικὸς (superscr. β΄) καὶ ὁ διαλεκτικὸς (superscr. α΄) I 25 ὁ delevi 26 τοιοῦτον a1 29 ἀμφότεροι a1A: ἀμφότερα a2I 29. 30 οὐχ ὡσαύτως, ἀλλ’ om. Α 30 ὁ μὲν πρῶτος φιλόσοφος καὶ θεόλογος συλλογίζεται ἐκ τῶν κοινῶν καὶ A αὐτὰ a: αὐτὸ Α: compend. I 30.31 ᾖ—ποιεῖται al: αἰτίων καὶ πρώτων ὄντων τοῖς πράγμασιν A 32 περὶ τὰ—καὶ om. Α αὐτὸ A 33 post τῶν prius add. καθέκαστα καὶ τῶν A τοὺς λόγους ποιοῦνται al: περὶ παντὸς συλλογίζεται Α)