De materia medica

Dioscurides Pedianus

Dioscurides Pedianus. De materia medica, Volumes 1-3. Wellmann, Max, editor. Berlin: Weidmann, 1907-1914.

ἐκγιγαρτίσας τὴν σταφίδα 2 κόψον καὶ λέανον μετὰ τοῦ οἴνου καὶ τῆς σμύρνης καὶ τὰ ἄλλα κόψας καὶ σήσας μεῖξον τούτοις ἔασόν τε συμπιεῖν ἡμέραν μίαν· εἶτα ἑψήσας τὸ μέλι ἄχρι κολλώδους συστάσεως μεῖξον ἐπιμελῶς τὴν ῥητίνην τετηκυῖαν, εἶτα τὰ λοιπὰ συνανατρίψας ἐπιμελῶς ἀποτίθεσο εἰς ἀγγεῖον ὀστράκινον.

26 κρόκος ἐστὶ κράτιστος ἐν ἰατρικῇ χρήσει ὁ Κωρύκιος, πρόσφατός τε καὶ εὔχρους, ὀλίγον τὸ λευκὸν ἔχων ἐπὶ τῆς ἕλικος, ἐπιμήκης, ὁλομελής, ἄθραυστος, ἀλιπής, πλήρης, βάπτων ἐν διέσει τὰς χεῖρας, οὐκ εὐρωτικῶν ἢ ἰκμάζων, ἐπακτικὸς δὲ ἐν τῇ ὀσμῇ καὶ δριμύς· ὁ γὰρ μὴ τοιοῦτος ἢ παλαιός ἐστιν ἢ ἀποβεβρεγμένος. δευτερεύει δὲ ὁ ἐκ τῆς πρὸς Λυκίαν Κωρύκου [*](26 RV: κρόκος· οἱ δὲ κάστωρ, οἱ δὲ κυνόμορφος, προφῆται αἷμα Ἡρακλέους. ἀμείνων μὲν ὁ Κωρύκιος ἐκ Κιλικίας, δεύτερος ὁ Λυκιακὸς ἀπὸ τοῦ πρὸς αὐτῇ Κωρύκου καὶ τοῦ ἐν αὐτῇ Ὀλύμπου, τρίτος ὁ ἐξ Αἰγῶν τῆς Αἰολίδος. ὁ δὲ Κυρηναικὸς καὶ Σικελικὸς ἀσθενέστεροι μέν εἰσιν τῇ δυνάμει, πολύχυλοι δὲ καὶ εὔθλαστοι, διὸ καὶ τοὺς πολλοὺς πλανῶσιν. εἰς δὲ τὴν ἰατρικὴν χρῆσιν ἄριστος ὁ πρόσφατος, εὔχρους, ὀλίγον ἔχων) [*](9 SIM. Pl. XXI 31 (e S. N. et Theophr. h. pl. VI 6, 10); 137 (e S. N.) cf. Strab. VI 273. XIV 670.) [*](9 EXC. Orib. XI s. v. (κρόκος — τυγχάνειν, πρὸς δὲ τὸ — στρέφειν); Orib. t. V 73 (Dar.), unde Aet. II 196; Isid. XVII 9, 5 (e D. lat.); cf. Gal. XII 48. XIV 68; Ps. Orib. de simpl. V 45; Sim. S. s. v. (58 L.) cf. Hehn6 255. 1 ἀρωματίτου F: ἀρωματικοῦ reliqui cf. D. eup. II 102 (304) σχίνου Di 2 δραχμὰς] ⩹ libri δεκαδύο scripsi: ια Da: ιβ reliqui 4 τοῦ om, HDi τῆς om. H 5 μίαν] α΄ HDi 7 τὴν ῥητ. — συνανατρίψας om. Da) [*](9 num. cap. κ𝒢 QDiDl post κρόκος syn. e R add Di, post Κωρύκιος add. οἱ δὲ κάστωρ H κράτιστός ἐστις Orib.: κράτιστος om. H ἐν ἰατρ. χρ. om. Orib. 10 χρήσιμος δὲ ὁ πρόσφατος H τε] δὲ Orib. ἐπὶ τῆς ἕλικος „an der Spitze der Narbe“ cf. Flückiger Pharmak.3 775 sq. Leunis Syn. II 779 11 ἀλιπής om. Dl: ἀλέπης Orib. (ἀνελλιπής superscr. 02): ἀνελλιπής HDiDa: suspectum cf. Pl. XXI 33 optimum ubicumqne quod pinguissimum 12 τῇ διέσει Orib. H post χεῖρας add εὐχερῶς Orib. ἐπακτικὸς — καὶ om. RDiDl Isid. ἐν (alt.) om. Da 13 ὑπόδριμυς RDi 14 βεβρεγμένος HDiDa: προαποβέβρεκται Orib. (ἀποβέβρεκται Orib, V 73) δευτερεύει —χρήσιμος om. Orib. κωρυκίου Di: χωρυκίου Da ad rem cf. Str. XIV 666) [*](15 C fol. 193v: N 88 16 ἡρακλέους Di: ἡρεκλέως R κιλικίης C 17 καὶ addidi 18 ἠγαιῶν C: αἰγεῶν N αἰωλίδος R)

καὶ ὁ ἀπὸ τοῦ Λυκιανοῦ Ὀλύμπου, εἶτα ὁ ἐξ Αἰγῶν τῆς Αἰτωλίας. ὁ δὲ Κυρηναικὸς ὁ ἐκ Κεντορίπων κατὰ τὴν Σικελίαν ἀσθενεῖς κατὰ δύναμιν, λαχανώδεις ὄντες πάντες· διὰ μέντοι τὸ πολύχυλον καὶ εὔχρουν οἱ ἐν τῇ Ἰταλίᾳ τὴν θυίαν βάπτοντες τούτῳ χρῶνται — πολλοῦ δὲ πιπράσκεται διὰ τοῦτο—, εἰς δὲ τὰ φάρμακα ὁ προγεγραμμένος ἐστὶ χρήσιμος.

2 δολοῦται δὲ μείξει κροκομάγματος κεκομμένου καὶ λιθαργύρου ἢ μολυβδαίνης διὰ τὸ βάρος ἑψήματί τε ἀλείφεται. δηλοῖ δὲ ταῦτα τό τε ἐντρέχειν κονιορτῶδες καὶ τὸ τὴν ὀσμὴν ἑψηματώδη τυγχάνειν.

δύναμιν δὲ ἔχει πεπτικήν, μαλακτικήν, ὑποστύφουσαν, οὐρητικήν, παρέχει τε εὔχροιαν καὶ ἀκραίπαλός ἐστι μετὰ γλυκέος [*](λευκόν, ὑπομήκης, ὁλόκληρος, πλήρης, ἀλιπής, εὔπνους, ἔν τε τῇ διέσει τὰς χεῖρας βάπτων, οὐκ εὐρωτιῶν, ὑπόδριμυς· ὁ γὰρ μὴ τοιοῦτος ἢ ἄωρος ἢ παλαιός ἐστιν ἢ ἀποβεβρεγμένος. δολοῦται δὲ μειγνυμένου κροκομάγματος ἢ δι᾿ ἑψήματος ὑπαλειφόμενος συντετριμμένης εἰς τὸ βαρυσταθμῆσαι λιθαργύρου ἢ μολυβδαίνης· ἐλέγχεται δὲ τῷ κονιορτῶδες ὑπάρχειν ἢ ἑψήματος ὀδωδὴν ἢ καὶ δυσώδη κέναι καὶ μὴ εἰλικρινῆ προσβάλλειν τὴν εὐωδίαν. Θεσσαλὸς μὲν οὖν φησιν μόνον εὐώδη αὐτόν· οἱ δὲ καὶ θανάσιμον, εἴ τις πιεῖν διδῷ αὐτοῦ τρεῖς δραχμὰς μεθ᾿ ὕδατος. κατὰ δὲ τὸ ἀληθὲς διουρητικός ἐστιν καὶ ἠρέμα παραστύφων, διὸ καὶ πρὸς ἐρυσιπέλατα ποιεῖ περι-) [*](11 SIM. Pl. XXI 138 D. eup. II 112 (312) Cels. III 21 (107, 11) — Pl.) [*](138 — Pl. 137 eup. I 29. 31 (108) — Pl. 137 — Pl. 138 eup. II 96 (300) — Pl. 138 — eup. I 25 (106) — eup. II 112 (312).) [*](1 post ὀλύμπου e R add. τρίτος Di Αἰτωλίας] Αἰολίδος Sarac. at cf. Steph. Byz. s. v. Αἰγαί 2 καὶ addidi κεντοριπάντων F: κεντορίας πάντων τῶν HDi: κεντορίας πάντων Da: correxi cf. Strab. VI 272. 273 Pl. XXI 31 3 ἀσθενὴς libri: correxi 4 θυίαν] i. e. thyina ligna: θείαν Da 6 προειρημένος Da ἐστὶ om, H 7 post κεκομμένου e R interp. ἢ δι᾿ ἑψήματος. ὑπαλειφόμενος συντετριμμένης εἰς τὸ βαρυσταθμῆσαι λιθαργύρου ἢ μολιβδαίνης δηλοῖ Di 9 ἐντρέχον libri: correxi τὸ] τῶ DiDa 10 post τιγχάνειν e R add. Θεσσαλὸς μὲν οὖν φησι μόνον εὐώδη αὐτόν· οἱ δὲ καὶ θανάσιμον, εἰ πιεῖν τις δῶ αὐτοῦ ⩹ γ΄ μεθ᾿ ὕδατος Dl 11 κατὰ δὲ τὸ ἀληθὲς ἔχει δύναμιν Di (e R) post οὐρητικὴν add. ψυκτικήν (refrigeriosa) Dl 12 τε addidi) [*](13 ὑπόμηκος C ἀλήτης C 16 ἑψέματος R 18 τῷ] τὸ R 19 διωδηκεναι (sic R: correxi 21 εἶπον ἰὸν αὐτοῦ τρεῖς δραχμαὶ C: εἶπον διδων αὐτοῦ τρεῖς δραχμὰς N: ει πιεῖν τις δῶ αὐτοῦ Dl: correxi 23 ποιεῖ] πνεῖ N)

πινόμενος, ῥεῦμά τε ὀφθαλμῶν ἐπιχριόμενος καὶ ἐγχριόμενος στέλλει σὺν γάλακτι γυναικείῳ.

μείγνυται δὲ καὶ τοῖς 3 πρὸς τὰ ἐντὸς ποτήμασι χρησίμως καὶ προσθέμασι καὶ καταπλάσμασι τοῖς πρὸς μήτραν καὶ δακτύλιον. παρίστησι δὲ καὶ πρὸς ἀφροδίσια, τάς τε ἐρυσιπελατώδεις φλεγμονὰς πραύνει καταχριόμενος καὶ εἰς τὰς ὠ τικὰς χρησιμεύει. φασὶ δὲ καὶ ἀναιρετικὸν αὐτὸν εἶναι μεθ᾿ ὕδατος πινόμενον πλῆθος δραχμῶν τριῶν. πρὸς δὲ τὸ εὐλέαντον αὐτὸν γίνεσθαι δεῖ ἐν ἡλίῳ ψύγειν ἐν ὀστρακίνῳ ἀγγείῳ καινῷ θερμῷ· ταχέως δὲ δεῖ στρέφειν. καὶ ἡ ῥίζα δὲ αὐτοῦ πινομένη σὺν γλυκεῖ οὖρα κινεῖ.

27 τὸ δὲ κροκόμαγμα γίνεται ἐκ τοῦ κροκίνου μύρου τῶν ἀρωμάτων ἐκπιεσθέντων καὶ ἀναπλασθέντων. ἔστι δὲ αὐτοῦ τὸ εὐῶδες καλόν, μέσως κατάσμυρνον, βαρύ, μέλαν, ἄξυλον, ἐν τῷ διεθῆναι ἱκανῶς κροκῶδες τὴν χρόαν, λεῖον, ὑπόπικρον, βάπτον ἰσχυρῶς τοὺς ὀδόντας καὶ τὴν γλῶσσαν, ἐπιμένον τε συχνὰς ὥρας. τοιοῦτον δέ ἐστι τὸ ἀπὸ Συρίας.

δύναμιν δὲ ἔχει σμηκτικὴν τῶν ἐπισκοτούντων ταῖς κόραις, οὐρητικήν, μαλακτικήν, πεπτικήν, θερμαντικήν. ἀναλογεῖ δὲ κατὰ ποσὸν τῇ τοῦ κρόκου δυνάμει· πλεῖστον γὰρ τούτου μετείληφεν.

28 Ἑλένιον· οἱ δὲ σύμφυτον, οἱ δὲ Περσικήν, οἱ δὲ Μηδικήν, [*](χριόμενος μεθ᾿ ὕδατος καὶ πρὸς ῥευματισμὸν ὀφθαλμῶν καὶ ὤτων καὶ τῶν ὁμοίων μετὰ γάλακτος. συμπλέκεται δὲ κολλυρίοις ὠτικοῖς, στοματικοῖς. ἔστι δὲ καὶ ἀκραίπαλος. ἡ δὲ ῥίζα τῆς φερούσης αὐτὸν πόας μετὰ γλυκέος πινομένη οὖρα κινεῖ,) [*](11 SIM. Pl. XXI 139 (e S. N.) cf. Damocr. (Gal. XIV 133).) [*](11 EXC. Orib. XI s. v. (τὸ δὲ — συρίας); Orib. t. V 73 D., Isid. XVII 9, 6 (e D. lat.); Ps. Orib. de simpl. V 53.) [*](21 SIM. Pl. XIV 108. XIX 91sq. XX 88 (e S. N.).) [*](21 EXC. Orib. XI s. v. (ἑλένιον — ξηραίνεται); Gal. XI 873 (unde Aet. I s. v. Paul. Aeg. VII 3 s. v.); Hes. s. σύμφυτος (e D. gloss.); Ps. Ap. 95; Ps. Orib. de simpl. V 100.) [*](1 καὶ ἐγχριόμενος add. F: seclusi (var. lectio) 3 ποτίσματα F 6 φασὶ — τριῶν om. Di 7 αὐτὸν om. Da πλήθους F 9 ψύχειν Orib. ἐπὶ ὀστράκου καινοῦ θερμοῦ Orib. ἀγγείῳ addidi, nisi mavis ὀστρακίῳ καινῷ om. HDiDa καὶ ταχέως στρέφειν Orib. in extr. cap. aliena add. Dl) [*](11 num. cap. κζ QDiDl κροκόμαγμα δὲ Orib. 12 βρωμάτων F ἀναπλασσομένων Orib. 13 καλόν post αὐτοῦ colloc. Orib 14 ὑπόκιρρον HDiDa 16 εἰς συχνὰς Orib. τοιοῦτον—Συρίας (i. e. vers. 25 litt.) om. Q 19 τοῦ om. Da) [*](21 num. cap. κη QDiDl) [*](23 δὲ om. C 24 ὠτικαῖς, στοματικαῖς R ἡ ῥίζα δὲ C)

οἱ δὲ Ὀρέστιον, οἱ δὲ νεκτάριον, οἱ δὲ κλεώνιον, οἱ δὲ βάτον Ἰδαίαν, οἱ δὲ φλόμον Ἰδαῖον καλοῦσι. φύλλα ἔχει φλόμῳ τῷ στενοφύλλῳ παραπλήσια, τραχύτερα δὲ καὶ ἐπιμήκη, — καυλὸν δὲ οὐκ ἀνίησι — ῥίζαν μεγάλην, εὐώδη, ὑπόδριμυν, κιρράν, ἀφ᾿ ἧς εἰς τὴν φύτευσιν καθάπερ ἐπὶ τῶν κρίνων ἢ ἄρων αἱ παραφυάδες λαμβάνονται. γίνεται δὲ ἐν ὀρεινοῖς καὶ συσκίοις καὶ ἐνίκμοις τόποις.

[*](28 C: Ἑλένιον· οἱ δὲ σύμφυτον ἄγριον, οἱ δὲ Περσικήν, οἱ δὲ Μηδικήν, οἱ δὲ Ὀρέστιον, οἱ δὲ νεκταρέαν, οἱ δὲ κλεωναίαν, οἱ δὲ βάτον Ἰδαίαν, οἱ δὲ φλόμον Ἰδαῖον, Ῥωμαῖοι τερμινάλιουμ, οἱ δὲ ἴνουλα Καμπάνα, Αἰγύπτιοι ληνίς.)[*](Ν: Ἑλένιον· οἱ δὲ ξυλοφόρον, οἱ δὲ σύμφυτον, Ῥωμαῖοι ἴνουλα Καμπάνα. καυλὸν ἀνίησιν δασύν, διπηχυαῖον καὶ μείζονα, γωνιοειδῆ, περὶ ὃν οὐκ ἐκ μεγάλων διαστημάτων τὰ φύλλα δασέα, ὑπομήκη, πρὸς τὰ τοῦ βουγλώσσου. ἔχει δὲ καὶ παρὰ τὰς γωνίας ὁ καυλὸς ἐξοχάς τινας παρατεταμένας φύλλων προστύπων ἀφ᾿ ἑκάστης πασχάλης, ἄνθη μήλινα καὶ καρπὸν ἐν αὐτοῖς ὡς φλόμου κατὰ τὴν προσαφὴν κνησμὸν ἐμποιοῦντα. ῥίζαι δ᾿ ὕπεισιν εὐώδεις, ὑποδριμεῖαι, κιρραί, εὐαφεῖς εἰς τὴν φύτευσιν, τὴν μὲν ἐπιφάνειαν μέλαιναι, ἔνδοθεν λευκαί, γλίσχραι, ὧν καὶ ἡ χρῆσις. γεννᾶται δὲ ἐν ὀρεινοῖς κτλ.)[*](1 νεκταραίαν (i. e. νεκταρέαν) C: nectariam Pl.: νεκτάριος ῥίζα Hes. l. S. κλεόω (∦ superscr.) F: κλεωνίαν CDi: κλεόνιον Da: clieonium Dl: fort. Κλεώναιον cf. Theophr. h. pl. VII 4, 2 (Pl. XIX 75) Hes. s. v. 2 β. ἰδαῖον F post καλοῦσι syn. Rom. et Aeg. e R add. DiH 3 δὲ om. C post ἐπιμήκη add. Spr. e N καυλὸν — ποιοῦν quae e D. IV 10 errore a librario desumpta sunt verba καυλὸν δὲ οὐκ ἀνίησι suspecta cf. Dl non crescebs in alto se(d) super terram late distenditur (καυλὸς δὲ οὐκ εἰς βάθος ἄνεισι ἀλλ᾿ ἐπὶ γῆς κέχυται), nisi forte e cap. 28 huc translata sunt 4 ἄνεισι Q post ἀνίησι add. ἔν τισι τόποις COrib.Di ῥίζαν ὑπόλευκος καὶ ὑπόκιρρον, εὐώδη, μεγάλην, δριμεῖαν (ὑπόπικρον Orib.) εὐαφῆ (om. Orib.) COrib.Di, at cf. Dl radix ei ingens et odorabilis est et rufa et viscida qustu non suavi ὑπόδριμυν) ὑπόπικρον Orib. (lat.), frustra def. Sar. 5 κρίνων] καλάμων Pl, XIX 92 αἱ om. Di: λιπαραὶ φαύδες (i. e. αἱ παραφυάδες) C 6 γεννᾶται R 7 ἀνίκμοις HDi)[*](8 C fol, 119v 9 νεκταραίαν C κλεωνίαν C: correxi cf. Hes. s. v. 10 φλόμον] ὀλομον C 11 ἤνουλα R: correxi ληνις C: λήνις Di)[*](12 N fol. 69 (enula campana mg. add. m. rec.) syn. ξυλοφόρον e D. (IV 9 huc transl. 13 verba καυλὸν — ἐμποιοῦντα e D. IV 10 add. librarius 14 περὶ ὃν] παχὺν N 16 παρατεταγμένας N 18 ἐνποιοῦν N: correxi)

ὀρύσσεται δὲ ἡ ῥίζα θέρους καὶ τεμνομένη ξηραίνεται. 2 κινεῖ δὲ τὸ ἀφέψημα αὐτῆς πινόμενον οὖρα καὶ ἔμμηνα. αὐτὴ δὲ ἡ ῥίζα λαμβανομένη ἐν ἐκλεικτῷ μετὰ μέλιτος ἁρμόζει βηξίν, ὀρθοπνοίαις, ῥήγμασι, σπάσμασιν, ἐμπνευματώσεσι καὶ θηρίων δήγμασι, καθόλου θερμαντικὴ ὑπάρχουσα. τὰ δὲ φύλλα αὐτῆς ἐπιπλάττεται ἀφεψηθέντα μετ᾿ οἴνου ἰσχιαδικοῖς ὠφελίμως. ἔστι δὲ καὶ εὐστόμαχος ταριχευθεῖσα ἐν γλυκεῖ᾿ ξηράναντες γὰρ αὐτὴν ἐπ᾿ ὀλίγον οἱ ἀλμευταί, εἶτα ἀφεψήσαντες ἀποβρέχουσιν ὕδατι ψυχρῷ, εἶτα βαλόντες εἰς ἕψημα ἀποτίθενται εἰς χρῆσιν.