Περὶ ἰδεῶν λόγου

Hermogenes

Hermogenes. Hermogenis Opera. Rabe, Hugo, editor. Leipzig: Teubner, 1913.

Σχήματα δὲ ἴδια ποιήσεως οὐκ ἔστιν, ὥσπερ ἦν νοήματα καὶ μέθοδός τις καὶ λέξις, ἀλλὰ τὰ αὐτὰ ἔχει ταῦτα τῷ πανηγυρικῷ, κατὰ δὲ τὸ μιμητικόν, ὡς ἄν τὰ ειδη τῶν λόγων ἀπαιτῇ.

Κῶλά γε μὴν ἰδια ποιήσεως καὶ συνθῆκαι ῥυθμοί τε καὶ ἀναπαύσεις ῥάδιον μὲν εἰπεῖν ὅτι τὰ μέτρα, καὶ ἀληθές γε τοῦτο κατιδεῖν, ἑως ἐφʼ ἑαυτῆς ἡ ποίησις [*](379) μένει ψιλή· ὅταν δὲ περὶ Ὁμήρου λέγωμεν, ἀνάγκη [*](1 μὲν om Βa 1.2 δὲ ἱστορίαι Ac 2 ἔνθα ἂν So |τι Pa 3 ἱστο- ριογραφεῖν Ac |[ἡ] δέα Vc Ba 6 et 7 ποιήσεων Vc Ba 7 ἰδία om. Vc Ba 8 εαυτὸν Vc 9 δοκεῖν om. Vc Ba |ὅτʼ ἂν Vc Ba 10 ἀπόλλω V 11 εἶναι δοκεῖν V 14 γε om. Vc Ba | μὲν Vc 16 ὡς om. Pa 17 τῶι ἡσιόδωι 18 mg ἐν ἄλλοις τὸ ἧν οὐκ ἔστιν P 20 ταῦτα om Ac 22 ποιήσεως Dg. suppl. Pa 24 καὶ ὡς ἀληθὲς Pc 25 μένη VcBa)

394
προστιθέναι, ὅτι τόδε τὸ μέτρον, καὶ τοῦτο δὲ οὐχ ἀπλῶς [*](409) ὅτι ἑξάμετρον δακτυλικὸν καταληκτικόνʼ, οὐδὲ ὅτι ἥδε ἡ μηρικὴ ἀνάπαυσις ἢ ὅδε ὁ ῥυθμὸς ἢ ῆδε ἡ συνθήκη, ἀλλʼ ὥσπερ καὶ περὶ τῶν σχημάτων ἐν τοῖς κατὰ μίμησιν ἐλέγομεν, οὕτω συμιβαίνει τοῦτο κἀνταῦθα γίνεσθαι· ὅταν γὰρ ἢ διάθεσιν ἐμπαθῆ τοῦ λέγοντος προσλάβῃ ὁ ποιητὴς ἤ τι ἄλλου προσώπου ἡθος μιμῆται ἢ καὶ αὐτὸς ἀφʼ ἑαυτοῦ τοιόνδε τι ἢ τοιόνδε πρᾶγμα ἐξαγγέλλῃ, ἀνάγκη τὰς προσηκούσας ἐνταῦθα καθʼ ἕκαστον γίνεσθαι κατὰ τὰ εἴδη τῶν λόγων ἀναπαύσεις καὶ βάσεις καὶ συνθήκας καὶ ῥυθμούς, οἶον σεμνούς ἢ τραχεῖς ἢ ἀφελεῖς ἢ περικαλλεῖς καὶ ἐπιμελεῖς ἢ ὅσα εἴδη ῥυθμῶν τε καὶ λόγων ἐλέγομεν. τοῦτο δὲ συμβαίνει μάλιστα μὲν καὶ διὰ τὸ πλῆθος τῶν τοῦ ἑξαμέτρου σχημάτων — ἔστι γὰρ αὐτοῦ σχήματα δύο καὶ τριά κοντα, ὡς διδάσκουσιν ἡμᾶς οἱ γραμματικοί —, ἔπειτα καὶ διὰ τὴν ποιὰν ἀνάπαυσιν, ὅ καὶ μέγιστον ἐν τοῖς τοιούτοις· ἐξίσταται γὰρ καὶ τοῦ οἰκείου πολλάκις τὸ μέτρον ῥυθμοῦ κατὰ τὰς ποιὰς τῶν στίχων τομὰς καὶ ἀναπαύσεις ἐννοιῶν κατὰ τὰ κῶλα· τὸ γοῦν «ταὐτοὺς δὲ ἑλώρια τεῦχε κύνεσσιν» ἀναπαιστικόν πώς ἐστι γενομένῃς [*](380) ἀναπαύσεως ἐν τῷ ἡρώωνʼ· διότι δὲ ἢ τούτου ἐδέησεν αὐτῷ ἐνταῦθα ἢ ἑτέρωθί που ἄλλων τινῶν ῥυθμῶν, οὐ χαλεπῶς ἐπιγνοίη ἂν ὁ τὰ προειρημένα πάντα περὶ τῶν ἰδεῶν ἀπασῶν τοῦ λόγου ὀρθῶς ἐπ [*](2 γρ ὅτι οὐδὲ ἥδε (ἧδε Pa) P 8 Ὁμηρικὴ suspect 4. 5 μίμησιν] ἐλέγομεν 7 ὅ (pro ἤ) m 1Vc, ? Ba | ἄλλο P 7 8 μι- μεῖται Vc Ba 8 ἀφʼ ἑαυτοῦ αὐτὸς Pc 11. 12 ἢ τραχεῖς om Vc Ba 18 πολλάκις ante καὶ Vc Ba | ἰδίου, mg οἰκείου, Ba 19 ῥυθμοῦ ante 18 τὸ Vc Ba | ἢ καὶ V 20 κατὰ τὰ V, (om τὰ) Pc; καὶ τὰ Pa | Hom. Α 4 αὐτὸς Pc 21. 22 γενομένη- ἡρώων om Pc 22 ἢ om. Sc 24 ἐπιγνώῃ VcBa)
395
εσκεμμένος καὶ ἔτι τὸν περὶ δεινότητος μεθόδου, ὅς μετὰ τήνδε ἡμῖν τὴν πραγματείαν τέτακται.

Νυνὶ δὲ ἤδη περὶ τῶν μετὰ τούτους τούς προειρημένους ἄνδρας τρεῖς ὑφʼ ἑκάστῳ τούτων τεταγμένων καὶ οἷον τὰ δεύτερα καὶ τρίτα φερομένων καθʼ ἕκαστον ἐκείνων ἐν τοῖς κατʼ αὐτοὺς εἴδεσι λεκτέον, καὶ πρῶτόν γε περὶ τῶν πολιτικῶν. δεῖ δὲ ἀναγκαίως πρότερον [*](410) εἰπόντα διὰ βραχέων, τίς ὁ ἀπλῶς πολιτικὸς λόγος, οὐχ ὁ Δημοσθενικὸς ἤ του ἄλλου, ἀλλʼ ἀπλῶς ὁ πολιτικός, καὶ τίς ὁ ἀπλῶς πανηγυρικός, ἀλλʼ οὐχ ὁ κάλλιστος πανηγυρικὸς ἢ Πλατωνικὸς ἢ Ὁμηρικός, οὕτω καὶ περὶ τῶν καθʼ ἑνα λόγου ἀξίων ἀνδρῶν διὰ βραχέων χα ρακτηρίσαι· περὶ γὰρ τοῦ δικανικοῦ ἱκανῶς εἴρηται. ἀλλὰ πρότερόν γε περὶ τοῦ ἀπλῶς πολιτικοῦ ὅπερ ἐλέγομεν ῥητέον.

Ὁ τοίνυν ὡς ἀπλῶς εἰπεῖν λόγος πολιτικὸς γίνεται 11 μὲν διά τε τῶν τὴν σαφήνειαν ποιουσῶν κατὰ τὸν λόγον ῖδεῶν καὶ τοῦ κατʼ ἐπιείκειαν καὶ ἀφέλειαν ἤθους καὶ ἔτι τῆς τὸν ἀληθινὸν ποιούσης λόγον ἰδέας, ὅ δή ἐστι τοῦ πιθανοῦ. δεῖ δὲ ταῦτα ὡς ἕν ἀκούειν πάντα· ἐκ γὰρ [*](381) τῆς μίξεως τούτων καὶ οἶον ἑνώσεως ὁ ἀπλῶς πολιτικὸς γίνεται λόγος, οὗ δὴ καὶ πάντες μετέχουσιν, οὕς ὀνομάζομεν πολιτικούς, πλὴν ἴσως τοῦ σοκράτους κατά τι· πλεῖστόν γε μὴν αὐτοῦ μέτεστι Λυσίᾳ τε καὶ σαίῳ καὶ ‘Υπερίδῃ, διὸ δὴ καὶ μάλιστά εἰσι πιθανοί.

[*](1 μεθόδου δεινότητος Ac 3 τοὺς m po. suppl. Pa |p. 380, 21. 386, 19. 389, 21 4 (τούτων om ) τεταγμένους Vc Ba 7 δὲ om. Pc 11 πανηγυρικῶν Vc Ba 12 καὶ διὰ Vc Ba 16 λόγου add. Sc 17 ὡς om Ac |πολιτικὸς λόγος Pc 18 19 ἰδεῶν κατὰ τὸν λόγον Vc Ba 20 λόγον ante ποιούσης Ac; om. Ba)
396

Διαφέρουσι δὲ οὗτοι ἀλλήλων, ὅτι τῷ μὲν Λυσίᾳ μετὰ τούτων καὶ τὰ τῆς ἐπιμελείας μετρίως ὕπεστι καὶ τὸ τοῦ κόσμου σφόδρα ἀνεμφάτως, γοργότητος δὲ ὡς ἐλάχιστον, περιβολῆς δὲ τῆς μὲν κατʼ ἔννοιαν μετρίως πως, τῆς δὲ κατὰ μέθοδον ἢ λέξιν ἢ τὰ ἑπόμενα ταύτῃ σχεδὸν οὐδʼ ὅλως. καὶ τῶν ἄλλων δέ, ἅ τὸν ἀξιωματικὸν ποιεῖ λόγον, ὡς ἐλάχιστον αὐτῷ μέτεστι, πλεῖστόν γε μὴν δεινότητος ἔχει τῆς κατὰ μέθοδον.

Τᾷ δὲ σαίῳ πρὸς ἐκείνοις, ἅ τὸν ἀπλῶς ποιεῖ πολιτικὸν [*](411) λόγον, πολὺ τὸ τῆς γοργότητος ὡς ἐγγύς εἶναι τοῦ καλλίστου λόγου τῶν πολιτικῶν καὶ τὸ ἐπιμελὲς περιττότερον ἠ κατὰ Αυσίαν περιβολή τε ὡσαύτως καὶ τὰ λοιπὰ τοῦ μεγέθους εἴδη καί που καὶ ἀκμῆς ἔμφασις, ὡς ἀπολείπεσθαι μὲν τοῦ Δημοσθενικοῦ κατὰ ταῦτα οὐκ ὀλίγῳ, ὑπερβάλλειν δὲ καὶ πολλῷ τὸν Λυσίαν. δεινότης δὲ ἡ κατὰ μέθοδον πολλὴ μὲν καὶ παρὰ τούτῳ, δεινότερος δὲ ὁ Αυσίας.

[*](382)